1892 N". 143.
Zaterdag 3 December.
79ste jaargang.
Do uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nominers 5 centmet bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren Nijgh <fc Van Ditmar te Rotterdam en verder
bij allo Boekverkoopers en Brievengaarders.
Inzending van
advertentiën voor 3 uren op den dag
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 ets,
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slecbts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel,
der uitgave.
Bij dil noriifflcp behoorl een bijvoegsel.
Droogmaking der Zuiderzee.
(Vervolg.)
De oppervlakte binnen den afsluitdijk zal bedragen
ongeveer 360 duizend H.A.neemt men daar af de
130 duizend H.A., die nog water zullen blijven, dan
rest er een oppervlakte van 230 duizend H.A., waar-
van 216 duizend H.A. verkoopbaar land. Het zal
zeker velen moeilijk vallen zich van zulk een opper
vlakte een juist denkbeeld te vormen. Verbeeld u
daartoe een hofstede van de grootte, zooals ze hier
in Zuid-Beveland veel worden aangetroffeneen
hofstede van 50 H.A. of ongeveer 125 gemeten.
Welnu, zulke hofsteden zouden er van de gedempte
Zuiderzee niet minder dan 4320 kunnen gemaakt
worden. Men kan zich ook een juist denkbeeld vor
men van de grootte van het te verkrijgen verkoop
baar land door die te vergelijken met de oppervlakte
der Zeeuwsche eilanden. De Zuiderzee-polders zullen
samen zoo groot zijn als 6 i/g maal Zuid-Beveland,
11 maal Walcheren, 28 i/s maal N.-Beveland, 20 maal
Tolen, 10 maal Schouwen en Duiveland of 136 maal
St. Filipsland Zeker de moeite waard om voor zulk
een uitgestrektheid vruchtbaar land eenige moeite en
kosten te doen. Volgens prof. Mayer zal minstens
3/4 van de gronden der toekomstige polders bouw
grond zijn van groote waarde. Prof. Van Bemmelen
meent, dat de zware kleigronden van de Zuiderzee
in kwaliteit gelijk zullen zijn aan de kleigronden
van de IJ-polders en de lichte aan die van de zee
polders in het noorden van Groningen.
Slechts 24000 H.A. van de geheele boeveelheid
aan te winnen land zal van minder waarde zijn als
bestaande uit zand en veen.
De uitvoering van dat reuzenwerk zal ongeveer
32 jaar duren, waarvan alleen 8 jaar voor het leggen
van den afsluitdijk.
Het plan is elk jaar slechts 10.000 H.A. voor
cultuur gereed te maken, om die dan onmiddellijk
ter bebouwing van de hand te doen. Elk van de
vier groote doelen, waarvan boven gesproken is,
zou wegens de ongelijkheid van diepte in eenige
onderdeelen of polders verdeeld worden, die éen voor
éen worden drooggemaaktzoodat nooit een groote
oppervlakte lang braak kan liggen. Ook is het noodig
niet te groote hoeveelheden grond te gelijk te veilen,
daar men in dat geval allicht geen koopers genoeg
zou vinden of slechts lage prijzen zou kunnen maken.
De kosten van het geheele werk worden geraamd
op 190 millioen gulden.
De afsluitdijk alleen zal een uitgave vorderen van
28 millioen, terwijl de 24 sluizen berekend worden
op 14 millioen. Brengt men de kosten in verband
met de aan te winnen gronden, dan komt men tot
de slotsom, dat de H.A. zal komen op 880 gulden
rekent men daarbij ook rente-verlies van het kapi
taal, dat elke H. A. gekost heeft van indijken, dan
wordt die som 1032 gld. Verder moet gerekend
worden op den aanbouw van huizen, schuren, stallen
enz., wat ongeveer 250 gld. per H. A. zal eischen.
Vestigen we thans in het bijzonder het oog op de
voordeelen, die de droogmaking der Zuiderzee geven
kan.
Het water kan na de afsluiting langs de kusten
hoogstens rijzen tot 1 2 M. minder hoogte dan
thans, waardoor gevaar voor overstrooming geheel
wordt weggenomen. Als onmiddellijk gevolg daarvan
zullen de kosten van dijksonderhoud heel wat ver
minderen. De besparing wordt geraamd op 100,000
gulden 's jaars. Wel zal het gevaar langs de Friesche
kust boven den afsluitdijk vergrooten, maar daarom
zou men de dijken met ongeveer 15 c.M. verhoogen.
De kosten daarvan zijn reeds begrepen in de 192
millioen, die het geheele werk zal eischen.
Het voordeel der afsluiting voor de waterloozing
is aanzienlijk. Het IJselmeer kan door watertoevoer
van den EJsel en andere rivieren nooit stijgen tot
een zorgwekkende hoogte, al moeten de sluizen op
Wieringen eenigen tijd gesloten blijven. Na de af
sluiting zal de gemiddelde stand lager zijn dan thans
op de Zuiderzee er zal sterker geloosd kunnen wor
den en er zullen meer uren zijn, waarop loozing
mogeljjk is.
Het door den IJsel aangevoerde ijs kan slecbts
een zeer klein deel van de oppervlakte van het meer
beslaan en moet daarop smelten. Het zal dus minder
hinderlijk zijn dan thans, nu het door de getijen
heen en weer wordt bewogen.
Uit het oogpunt van waterverversching kunnen
Friesland en Noord-Holland mettertijd een niet
onbelangrijk voordeel genieten. Zoodra door gedu-
rigen toevoer van zoet water uit de rivieren en af
voer van het nog aanwezige zout water naar de zee,
het zoutgehalte zoo goed als tot nul gereduceerd zal
zijn, kunnen genoemde provinciën zich in droge
zomers van zoet water voorzien ter vulling van
slooten en waterleidingen, tot besproeiing van tui
nen of kleine landerijenof tot drinkwater voor het4vee.
De scheepvaart, zou men oppervlakkig zeggen,
zal door het voorgestelde werk niet gebaat wor
den. Bij nader inzien echter zal blijkeD, dat zij
eer gebaat dan geschaad wordt. De vaart op
de Zuiderzee bepaalt zich hoofdzakelijk tot de
richtingen van Amsterdam naar den IJsel, naar het
Zwolsehe diep, naar de Lemmer, en naar Harlingen.
Waar thans die vaart geschiedt over de somtijds
woeste en onstuimige zee, zal ze alsdan plaats heb
ben over een kalm binnenmeer en door rustige
kanalen. Bovendien kan nu wegens de groote af
standen niet op tij gevaren worden na de afsluiting
vaart men steeds bij een vast peil. Eenige havens,
die nu alleen bij hoog water te bereiken zijn, zul
len na de afsluiting verdiept moeten worden. Zijn
deze voordeelen meer te beschouwen als meer of
minder te zijn van financiëelen aard, de voordeelen
uit een maatschappelijk en ceconomisch oogpunt zijn
van niet minder belang. Voor we echter tot een
beschouwing daarvan overgaan, willen we eerst de
vraag beantwoorden zijn er aan de droogmaking van
da Zuiderzee ook geen nadeelen verbonden? waarop het
antwoord zeker bevestigend zal zijn, want waar vindt
men goed zonder kwaad Een eerste nadeel zal zijn het
verloren gaan der visscherij. Deze zal, volgens een
rapport, dat dr. Hoek daarover heeft uitgebracht,
geheel verdwijnen. Zij levert nu ongeveer 1 l1/^
millioen gulden jaarjjjks op, doch de opbrengst is
zeer afwisselend en gaat enkele malen boven deze
som. Zoo werd er in 1890 alleen aan ansjovis voor
ruim 2 millioen gulden opgevischt. Het ophouden
der vischvangst zal natuurlijk ook van nadeeligen
invloed zijn op het bouwen van vaartuigen, het
breien van netten, het maken van vaat- en touwwerk
en meer andere kleine bedrijven, die met de visch
vangst in verband staan. De meeste vissehers van
de plaatsen gelegen aan of in de Zuiderzee (Enk
huizen, Volendam, Wieringen, Urk enz.) vissollen
ook op de Noordzee, en daar deze door goed bevaar
bare kanalen te bereiken blijft, kunnen ze hun bedrijf
daar blijven uitoefenen. Waarschijnlijk echter zal de
visschersbevolking zich voor een deel verplaatsen naar
den Helder en Ymuiden en voor een ander deel van
beroep veranderen. Het geheele verlies der visscherij
in ruil voor het bebouwen van zooveel vruchtbaar
land zou trouwens geen groot verlies zijn. Zoo oor
deelde ook reeds vroeger baron Sloet tot Oldhuis,
die in zijn Tijdschrift voor Staathuishoudkunde zeide
»De visscherij is en blijft een armoedig beroep
een rijk voorziene graan-, boter- en veemarkt geeft
heel andere voordeelen dan een goed voorziene
visch markt".
Zou de droogmaking der Zuiderzee ook van na
deeligen invloed kunnen zijn op de volksgezondheid
Volgens een rapport, daaromtrent van bevoegde zijde
uitgebracht, zal naar alle waarschijnlijkheid geen
nadeelige invloed te duchten zijn. Wanneer de vol
ledige bemaling is verkregen en de nieuwe gronden
in cultuur gebracht zijn, bestaat er geen voldoende
grond voor de vrees, dat malaria-ziekten (moeras
koortsen) zich uit den polder of zijn onmiddellijke
omgeving over de aangrenzende gewesten zullen
uitbreiden, blijkens de ondervinding, opgedaan bij
de indijking van de IJpolders, den Zuidplaspolder en
meer andere.
De gronden van den Haarlemmermeerpolder waren
niet voldoende ontwaterd, toen zij tot bebouwing in
gebruik werden genomenvele middelen tot water-
looziDg, zooals slooten, greppels, putten waren nog
aanwezigde tijd van droogmaking viel samen met
dien van een koortsepidemie langs de kusten van de
Noordzee van daar nadeelige gevolgen.
Wordt vervolgd.)
Het Icojfie-voorstel Van Houten.
Het D. v. Z.-II., dat het zeker acht, dat in een
voltallige Kamer, ondanks het voor de rechterzijde
afwijkende votum van de heeren Schaepman en v.
Lüben Seis, de motie zou zijn verworpen, oppert
de vraag of het niet doeniijk zou wezen om bij de
behandeling van de begrooting van koloniën, door
middel van eene motie waarin de aanneming in een
onvoltallige vergadering der motie-Van Houten be
treurd wordt, aan de Kamer een nieuw votum te
ontlokken, waaraan eenige waarde kon worden ge
hecht omdat het door een voltallige Kamer zou zijn
uitgesproken.
Meent de meerderheid der Tweede Kamer het
bij 't votum van Donderdagavond te moeten laten,
dan vraagt het D. v. Z. H. of geen koffiemotie in
meer »verstaiidigen" zin van de Eerste Kamer zou
kunnen uitgaan. »Dan zou zij nog eens toonen, een
remtoestel met betrekking tot de Tweede Kamer te
willen zijn. Alle gematigd-denkenden zullen, met
ons, van oordeel wezen, dat 't koloniaal-radicalisme,
't welk de meerderheid der in een avondzitting aan
wezige leden der Tweede Kamer Donderdag huldigde,
een ramp voor moederland en koloniën moet worden
geacht. Kon er een protest daartegen in de Eerste
Kamer worden gehoord, dan zou dat getuigenis
waarlijk vaderlandslievend moeten heeten, en zelfs
wie weet den Minister Van Dedem weder
tot inkeer brengen."
Het Vaderland betwijfelt eenigszins, of een be
slissing, in een avondzitting genomen, waar slechts
64 leden tegenwoordig waien, eene groote zedelijke
kracht heeft. Toch acht het Vad. de aanneming der
motie-Van Houten niet zonder beteekenisvooral
als man in aanmerking neemt, dat nagenoeg alle
liberale leden (versterkt slechts door de heeren
Schaepman en Seis) daaraan hun stem gaven. In
elk geval zou de verwerping der motie, nu zij er
eenmaal was, noodlottig zjjn geweestzij zou hebben
beteekend, dat de meerderheid de dwangcultuur
volstrekt in stand wilde houden, gelijk de verwerping
der motie, door den heer Van Houten in zijn nota
aangehaald, in 1874 beteekende.
GOES, 2 December 1892.
Gisteravond hield de kolenvereeniging
»Uit Voorzorg" eene algemeene vergadering
in het koffiehuis »de Bellevue" ten einde een nieuw
ontworpen reglement vasttestellen. Door de groote
uitgaven van het vorige boekjaar was in de laatste
weken een crisis ontstaan, die het ledental met een
honderdtal deed verminderen, waardoor het getal op
254 werd teruggebracht. Van dit getal waven slechts
43 leden tegenwoordig. Uit het reglement, dat ar-
tikelsgewijze werd gelezen en goedgekeurd, bleek
dat de inleg op minstens 10 cent per week is ge
bracht dat de bode wordt afgeschaft en men het
Beurslokaal hoopt te verkrijgen ten einde wekelijks
zitting te houden tot het ontvangen van den inleg.
Door het een en ander zal op de uitgaven bezui
nigd worden.
Door de vacature van dhr. M. Hoogesteger en
bet bedanken van de heeren G. A. Weide, J. J.
G. V. d. Broeke en D. De Wilde, was eene ver
kiezing van 4 bestuursleden noodzakelijk geworden.
Gekozen werd .n de heeren W. J. Hartman, C.
Den Boer, J. De Rochefort en A. Hufkens met 20,
12, 10 en 9 stemmen. De twee eersten namen de
benoeming aan, terwijl de derde met zijne benoeming
in kennis zal worden gesteld. De heer A. Hufkens
bedankte en in diens plaats werd gekozen de heer
L. F. Fagel Jr. met 17 stemmen.
Over de behaalde winsten, pl. m. 200, ontstaan
uit de laatste kolenaflevering, ontspon zich eene
warme discussie. Het bestuur was van meening, dat
die wiusten mogen overgebracht worden op het
nieuwe boekjaar, terwijl anderen meenden, omdat
die behaald zijn met het geld van het afgeloopen
boekjaar, dat daarentegen een verlies van 1,93 lj2
per hoofd opleverde, dit verlies nu voor een derde
kon vergoed worden.
Eene beslissing daaromtrent is niet genomen, daar
over deze quaestie eene zoo hevige en verwarde
woordenwisseling ontstond en het uur reeds zoo
ver gevorderd was, dat de vergadering moest wor
den gesloten.
Daar de mailt rein, die te 6.56 's-m. van
Vlissingen vertrekt en die mede de Engelsch-Hol-
landsche post vervoert, niet te Middelburg, Goes
en Bergen-qp-Zoom stopt, zullen deze kantoren hun
correspondentie ontvangen door het uitwerpen der
depêches.
De commies der posterijen 3e kl. C. G. A.
Jansen is verplaatst van het spoorwegkantoor no.
3 naar het postkantoor Utrecht.
Op Hr. Ms. nieuw gebouwde stooraschoener
Zeehond is geplaatst de machinist le kl., v. k., K.
A. Van Boven.
De landmeter van het kadaster F. P. M.
Baetens te Leeuwarden, is werkzaam gestold op
het bureau van den ingenieur-verificateur van het
kadaster aldaar.
Aan de memorie van antwoord van den mi
nister van binnenlandsche zaken op het verslag der
afdeelingen is het volgende ontleend
De Minister deelt ten volle de meening, dat het
gemeentelijk kiesrecht geenszins als een
aanhangsel is te beschouwen en wellicht van even
groot belang is, als dat voor de Staten-Generaal en
de Provinciale Staten. Het dient dan ook zelfstan
dig en afzonderlijk te worden geregeld in verband
met de eerlang opnieuw te overwegen en te om
schrijven taak der plaatselijke besturen. Zoolang de
regeling van het gemeentelijk kiesrecht niet in dit
verband kan worden besproken, schijnt gedachten-
wisseling daarover weinig vruchtbaar. De Minister
wenscht thans alleenlijk op te merken, dat aanne
ming voor de gemeenten van het proportioneele
kiesrecht niet gezegd kan worden, gelijk in het
Voorloopig Verslag geschiedt de eenig mogelijke
afwijking te zijn van de regeling der kiesbevoegd
heid voor de Tweede Kamer en der Provinciale
Staten.
Een wetsontwerp tot wijziging der drank
wet wordt voorbereid.
Met betrekking tot de cholera zegt de Minis
ter dat de Regoering gaarne de noodige voorstellen
zal doen tot het wegnemen van leemten en gebre
ken in de sanitaire wetgeving.
Eene wijziging der krankzinnigenwet is
in overweging.
Kostelooze toelating op de Rijks lioo-
gere burgerscholen zal van den aanleg
der leerlingen afhankelijk worden gemaakt.
De Minister is bereid de oprichting van een sta
tion voor het onderzoek van bouwma
terialen opnieuw te onderzoeken.
Elke uitgaaf eener gemeente tot het verstrek
ken van voedsel aan schoolgaande kindcren
acht de Minister in beginsel niet ontoelaatbaar.
De denkbeelden omtrent onderwijzerssala-
rissen enz. kunnen eerst bij herziening der school
wet overwogen worden.
Het ministriëel besluit van 31 Augustus, het
welk den in - en doorvoerin België verbood
van beddegoed, kleederen, lijflinnen
en lompen uit Duitschland, Frankrijk en Neder
land, is ingetrokken.
Gisteren, Donderdag 1 December, had de
Nederlandsche Rijkstelegraaf veertig
jaren bestaan. De indruk door dien herinneringsdag
op het jongere ambtenaars-personeel teweeggebracht
moge nu niet zoo bijzonder aangrijpend zijn, de
oudere ambtenaren zien onwillekeurig met belang
stelling op het afgelegde tijdperk terug. Zij toch
hebben de telegraphie in Nederland allengs zieh zien
ontwikkelen tot de verbazende hoogte, in vergelijking
met de eerste dagen na haar ontstaan, die ze thans
inneemt. Zij hebben haar gekend, toen ze nog slechts
een vijftal kautoren telde, in de voornaamste ge
meenten van ons land, waar een uit den aard der
zaak uiterst beperkt personeel den destijds op verre
na nog niet zoo belangrijken dienst met eere wist
gaande te houden.
De Utr. Crt. kan met zekerheid mededeelen,
dat, in verband met den minder gunstigen finan
ciëelen toestand der maatschappij, door den direc
teur-generaal der S. S. is besloten, aan het geheele
ambtenaarspersoneel de twee-jaarlijksche verhoo
ging van bezoldiging te onthouden.
Gisteren is een nieuw reizigers-ta
rief langs den staatsspoorweg in werking getreden.
Voor het publiek is het zeker van dadelijk belang,
te weten dat alle retourbiljetten in het binnenlandsch
verkeer voortaan 4 dagen geldig zullen zijn, en dat
voor kinderen in het vervolg de halve vrachtprijs
is verschuldigd, zonder dat retourkaarten voor hen
verkrijgbaar zijn, zoodat men verplicht is, bij den
terugkeer weer een kaart voor een kind te nemen.
Het nieuwe tarief voor kinderen is onvoordeeliger
dan dat, hetwelk tot dusver gold.
Door den heer L. G. Vernee, commissaris van
politie te Scheveningen, is bij circulaire aan alle
reeders en kooplieden aldaar dringend verzocht, in
het algemeen belang dezen winter het verzamelen
v a n ij s uit het Kanaal of ander zoet water na te
laten, en dit ook aan hunne ondergeschikten te
verbieden.
In de circulaire wordt er op gewezen, dat met
zekerheid is aan te nemen, dat het water van het
Kanaal, dat door zijne verbinding met de Maas en de
Scbie, door cholerabacillen is besmet en dat die bij
de hevigste vorst niet gedood worden.
Wanneer men er nu toch toe overging Ii3t ijs te
verzamelen en te gebruiken voor de conservatie van
versche visch, zou de handel or buitendien zelf de
schadelijke gevolgen van ondervinden, omdat de visch
elders zou geweigerd worden, zoodra de herkomst
van het ijs bekend werd. (V.)
Ook in Indikloppen warme harten
voor de lieftallige Koningin.
Niet alleen onder de Europeanen, maar ook bij
de inlandsche bevolking en de vreemde Oosterlingen.
Plotseling is dit gebleken uit het feit, dat, naarmate
de nieuwe guldens, met den beeldenaar onzer Konin
gin, in omloop komen, er inlanders, Chineezen en
Arabieren gevonden worden, die het eerste geldstuk
dezer soort, dat zij machtig kunnen worden, bewaren
als een geluk aanbrengende amulet. Man kan hun
bieden wat men wil, zonder dat zij den penning,
waarop zij nu eenmaal hun hart en ziel go/.et
hebben, zullen veikoopea.
