1892 N°. 140. Zaterdag 26 November. 79sle jaargang. De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond, uitgezonderd op feestdagen. Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75. Afzonderlijke nommers 5 centmet bijblad 10 cent. Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad aangenomen bij de heeren Nijgh Van Ditmau te Rotterdam en verder bij alle Boekverkoopers en Brievengaarders. De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 ets. Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend. Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct. Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel." Inzending van advertentiën vóór 8 uren op den dag der uitgave. De kiesrechl-oölwei'pen. Daartoe uitgenoodigd door de liberale kiesveree- nïging >Goes" hield Woensdagavond de heer mr. H. Goeman Borgesius zijn aangekondigde voordracht in »de Prins van Oranje". Het onderwerp zijner rede, die door een groot aantal belangstellenden werd aangehoord, wasde thans aanhangige kiesrecht-ont werpen. Spreker begon met er op te wijzen, dat er tegen woordig op het gebied van politiek in ons land heel wat leven komt en er zich een streven openbaart om de belastingen te doen dragen door hen, die daarvoor financiëel het best in staat zijn. Vervolgens merkte spreker op, dat de kieswet-ontwerpen alleen betrekking hebben op kiesbevoegdheid voor leden der Tweede Kamer en voor de Provinciale Staten en niet voor den gemeenteraad. Kiesbevoegdheid zou verleend worden aan alle meerderjarige mannen, die Nederlander zijn, lezen en schrijven kunnen en niet bedeeld worden. Van deze zouden nog uitgezonderd zijnle. zij, die geen beschikking over hunne goe deren hebben2e. gefailleerden3e. zij, aan wie tengevolge van een rechterlijk vonnis dit recht ont nomen is4e. die hunne belastingen niet hebben voldaan5e. die een gevangenisstraf van meer dan vier jaar hebben ondergaan 6e. die op niet eervolle wijze uit den militairen dienst zijn ontslagen, en 7e. zij, die beneden den rang van officier in milit. dienst zijn. De wijze van stemmen zou geschieden volgens het zoogenaamde couloir-stelsel, d. i. ieder kiezer begeeft zich naar een afzonderlijken lessenaar van het stembureau en teekent daar aan op welken can- didaat hij zijn stem zal uitbrengen. Candidaat kan alleen hij zijn, die door minstens vyftig kiezers als zoodanig gesteld is. Over deze wijze van kiezen trad spreker in uit voerige beschouwingen. Tengevolge van het ontwor pen stelsel van kiesrecht zou het aantal kiezers in ons land van 330.000 gebracht worden op pl.m. 800.000. Als deze kieswet eenmaal tot stand ge komen is, zal daardoor de slagboom weggenomen worden, die nu de rijken van de armen scheidtde meerdere of mindere belasting, die men betaalt, zal niet langer de maatstaf zijn, waarnaar men al of niet kiesrecht waardig geoordeeld wordt. De oude kies wet is 37 jaar lang van kracht geweest, maar de geest des tijds, waarmede het raadzaam is rekening te houden, verlangt een anderen grondslag dan ka pitaal. Aan de staatsburgerlijke onmondigheid van den vierden stand zal daardoor een einde worden gemaakt. Bij sommigen wekte dit wetsontwerp nog al oppositie den eenen gaat het niet ver genoeg, den anderen te ver. Volgens spreker zal het aantal kiezers het getal van 800,000 niet bereiken. Het aantal lotelingen, dat nu genoemd wordt als te kun nen lezen en schrijven, zal blijken de door de wet geëischte invulling der aanvraag om kiezer te zijn, niet te kunnen samenstellenook het aantal be deelden zal noemenswaardig grooter zijn, dan men meent. Men moet niet eischen, dat alle kiezers een oor deel kunnen uitspreken over staatkundige zaken, in dat geval zou men het kiezers-korps inkrimpen in plaats van uitbreiden. Het volk bezit meer oordeel en gezond verstand dan men gewoonlijk denkt, ge tuige de keuze van een advocaat, als men een ver dediger noodig heeft en van den dominee bij wien men ter kerke gaat. Belangstelling toont het volk meermalen door in de gedachten deel te nemen aan den politieken strijd. Het meest vooruitstrevende lid in de Belgische Kamer heeft eens gezegdnos ouvriers n'ont pas la science mais ils ont le sentiment politique. Moge in den beginne door alle kiezers niet evengoed hun kiesrecht en kiesplicht begrepen worden, later wordt dat beter. In de eerste jaren zullen we leven in een tijdperk van overgang. Spreker is met Gladstone overtuigd van de opvoedende kracht van het kiesrecht. Zoo vreest hij ookj niet voor pressie en omkooping en hij haalt als bewijs aan dat in sommige staten van Amerika bijna niemand het in de gedachten zal krijgen een poging tot omkooping te doen uit vrees voor de verachting zijner medeburgers. Het argument der pressie acht hij ook weinig vleiend voor de hoogere klasse. Als het tegenwoordige kiezers-korps zoo gedemoraliseerd is, dat het tot pressie zijn toevlucht neemt, wordt het tijd daarin nieuw bloed te brengen. De wijze van stemmen volgens het wetsontwerp maakt het vrijwel onmogelijk kwade praktijken uit te voeren. Dat de hoogere standen door de lagere zullen worden onderdrukt, is zeer onwaarschijnlijk. Zelfs in Frankrijk, waar zulk een uitgebreid kies recht bestaat, is nog geen tiende gedeelte van het parlement socialistisch gezind. De Standaard wees er op, dat wie er ook kiezers zijn, altijd heeren, jonkheeren en baronnen naar de kamers worden af gezonden. Ook zal het naar sprekers meening zelden gebeuren, dat mannen uit den werkenden stand zullen gekozen worden. Daartoe heerscht er onder dezen te veel jaloezie en kleine bezitters zullen zich wel wachten mannen af te vaardigen »die hun stem zouden geven aan algemeene onteigening." Ons volk is niet socialistisch gezind al vindt men hier en daar een socialist het volk begint in te zien, dat de] regeering niet blind is voor zijn rechten en behoeften een uitbreiding van kiesrecht staat daarmee in verband. Het volk moet beseffen, dat het meeregeert, daarin ligt maatschappelijke kracht. Zooals de heer Fransen V. d. Putte zeide het geven van een stembiljet aan den werkman is een middel om omwenteling te voorkomen. Het volk vraagt kiesrecht om zijn belangen meer behartigd te zien. Geef het dat recht door opheffing van den census. Lezen en schrijven te eischen is te verdedigen. Hij, die dat niet kan, staat buiten het verstandelijk verkeer. Men beweert, dat het verlangen naar uit breiding van het kiesrecht zou uitgaan van een klein deel heethoofden. Dit is voor Nederland onwaar. as het koningschap in Frankrijk in 1848 te redden door het verleenen van algemeen stemrecht, in ons land is het koningschap zoo zeer gevestigd, dat een dergelijk hulpmiddel niet noodig is om het volk aan het Vorstenhuis te verbinden (applaus). Welke partij voortaan zal winnen mag geen vraag zijn, wel het opheffen van den vierden stand uit zijne onmondigheid. In tijden van gevaar vertrouwen we op de mindere klassewelnu, weer ze dan ook niet van de stembus. Tegenstanders wijzen zoo gaarne op orgeldraaiers, bedelaars en kwartjes-vinders als stemgerechtigdenmaar de Nederlandsche werkman staat hooger «n is niet gelijk te stellen met schreeu wers, dronkaards en sociale heethoofden. De liberalen zouden geen vertrouwen toonen in hunne beginselen als zij een nederlaag vreesden. Zij wenschen hun banier van rechtvaardigheid hoog te houden. Het geldt hier een gezonde staatkunde, die evenwicht wil houden tusschen maatschappij en rechtsorde. Spr. hoopt, dat de gansche liberale partij die recht vaardigheid steeds in het oog zal houden. (Applaus.) De heer J. M. Kakebeeke, voorzitter der kiesver- eeniging, bracht aan het einde den dank aan den spreker van het zeer talrijk opgekomen publiek, waaronder velen uit omliggende gemeenten. GOES, 25 November 1892. De zangvoreeniging >E x c e 1 s i o r" gaf gis teravond in »de Prins van Oranje" haar eerste winter-concert en verschafte daarmede haren leden en geïntroduceerden een aangenamen avond. In verge lijking met het vorige concert was weder groote vooruitgang te constateeren. Vooral Schön Ellen werd met juistheid en met aplomb ten gehoore gebracht jammer, dat de bariton-solo's niet altijd even ge lukkig werden weergegeven. Het Ave Maria hadden wij gaarne ten tweeden male gehoord; wij hopen, dat het bij een volgend concert weder een nummer van het programma zal uitmaken. De heer M., die den zang accompagneerde, verdient mede een woord van lof, maar bovenal de directeur, die ons vergastte op de overschoone Sonate van Beethoven, Op. 53, Bij het verdienstelijke spel bewonderden wij het ge heugen van den heer Kooiman. Het publiek toonde zich zeer dankbaar voor het geboden genot en hoopt zeker op een tweeden, even aangenamen avond in dezen winter. Bij kon. besluit is aan D. S t i g t e r, op ver zoek, eervol ontslag verleend als kantonrechter-plaats- vervanger in het kanton Goes en is, met ingang van 1 December, benoemd tot kantonrechter-plaatsver vanger in het kanton Goes jhr. U. E. L e w e van Nijenstein, bnrgemeester te 's-He9r Arendskerke. Bij Kon. besluit is benoemd tot commissaris van politie te Zieriksee J. Groebe, thans inspec teur van politie te Deventer. Staatsblad no. 254 bevat een kon. besluit tot aanvulling der bepalingen omtrent de ziekten van het vee, die voor besmettelijk worden ge houden, en omtrent de maatregelen die bij het dreigen of heerschen van elke dier ziekten moeten toegepast worden. Het aanvullingsartikel bevat »In bijzondere gevallen, ter beoordeeling van den districtsveearts, kan afmaking van zieke of verdachte dieren worden bevolen. Ten aanzien van de uit oefening van deze bevoegdheid volgt de districtsvee arts de bevelen van den Minister van Binnenlandsche Zaken. De huiden, hoornen, hoeven en klauwen der afgemaakte zieke of verdachte dieren moeten worden ontsmet. De borst en buikingewanden en, wanneer dit door den districts-veearts noodig wordt geacht, ook de koppen der afgemaakte zieke of van ziekt© verdachte dieren moeten worden verbrand of be graven". Staatsblad no. 255 bevat een Kon. besluit tot aanvulling van het Kon. besluit, waarbij nadere be palingen worden vastgesteld tot het tegengaan van de verbreiding van het mond- en klauwzeer onder het vee. Daarin wordt het volgende artikel opgenomen »Waar dit door den districts-veearts, ter voorkoming van de verbreiding van het mond- en klauwzeer noodzakelijk wordt geacht, moeten de veehouders hun vee, dat zich in weiden of andere opene plaat sen bevindt, op last van den burgemeester opstallen of ophokken. Ten aanzien van de uitoefening van deze bevoegd heid volgt de districts-veearts de bevelen van den Min. van Binnenl. Zaken". De trans-atlantischö stoomvaartmaatschappijen hebben besloten hare diensten over den oceaan te beperken, tengevolge der verminderde land verhuizing naar Amerika, welke nog zal toe nemen, terwijl in Amerika de toeleg, om den stroom van landverhuizers te stuiten, zich ook dreigt te openbaren in het heffen van een hoofdgeld van eiken migrant. Het U. D. verneemt dat de centrale commissie voor de statistiek uit haar midden eene commissie benoemd heeft, die onderzoek zal instellen naar het schoolverzuim. O. m. is tot lid dier commissie benoemd de heer R. v. Zinderen Bakker te Kortezwaag (Fr.). Tevens zal de centrale commissie onderzoek doen, welke bedrijven schadelijk zijn voor de gezondheid, en zal zij aan ambtenaren van den burgerlijken stand het verzoek richten, om bij aangifte het bedrijf van de overledenen in de akte te vermelden. Bij de op 1 Nov. jl. gehouden herstem ming voor een lid van den Gemeente raad van Dubbeldam werden, zooals indertijd gemeld is, 192 stemmen uitgebracht, waarvan 95 op den heer A. Bijl en 95 op den heer A. A. Schou ten. Twee stemmen waren blanco uitgebracht. Het stembureau verklaarde den heer A. A. Schouten voor gekozen, zijnde deze de oudste in jaren. Daar er echter een briefje in de bus werd ge vonden, waarop de woordenA. A. Schouten Dub beldam, richtten een drietal heeren een bezwaar schrift bij den Gemeenteraad in, terwijl nog een 8tal inwoners daaraan adhaesie betuigden zij grond den hun bezwaren op het feit, dat er in de gemeente Dubbeldam iemand woont, die K. Dubbeldam heet zoodat de bijvoeging Dubbeldam" kan worden be schouwd als een onderteekeningware het toch, dat het een plaatsaanduiding was, dan zou het woordje te op het stembiljet moeten geplaatst zijn. De stem zou dus h. i. moeten worden van onwaarde verklaard, zoodat niet A. A. Schouten, maar A. Bijl de gekozene zou zijn. Deze adressen werden door den Raad tegelijk behandeld met het onderzoek der geloofsbrieven, waarbij tevens onderzocht werden de stembriefjes, waaruit bleek, dat er 2 stembriefjes waren, waarop geschreven was A. A. Schouten Dubbeldam. Waren die bijvoegingen een onderteekening, dan zouden de briefjes ingevolge art. 61 der Kieswet van onwaarde zijndoch het onderzoek bracht aan 't licht, dat de naam A. A. Schouten in denzelfden lettervorm Dubbeldam, en dat woord geheel het karakter eener handteekening mist, daar er toch ook een voornaam op moest voorkomen. De Commissie kon zich ten volle vereenigen met de beslissing van het stembureau, waartegen op 1 Nov. door de aanwezige kiezers noch door de leden zei ven bezwaren werden ingebracht. De geloofsbrieven wer den in orde bevonden, zoodat de commissie tot toe lating van A. A. Schouten adviseerde. Met 6 tegen 3 stemmen werd besloten tot toe lating van den heer A. A. Schouten, ook op grond, dat het in de gemeente gebruikelijk is de ingezete nen ter nadere aanduiding te noemen met toevoeging van den naam van het gedeelte der gemeentewaarin de bedoelde woont, daar de gemeente bestaat uit de voormalige gemeentenDubbeldam, Wieldrecht en de Mijll c. a. De drie adressanten zullen van deze beslissing in hooger beroep gaan bij Gedep. Staten. Voeding der gevangenen! In eene der aftieelingen der Tweede Kamer kwam bij de begrootings-discussie ter sprake de voeding in Rijks-strafinrichtingen. Het eten, dat daar verstrekt wordt, is volstrekt niet kwaad, zelfs wanneer de kok eens goed werkt is het uitstekend, veel beter, dan de meesten der veroordeelden het zich thuis kunnen laten bereiden, Het gevolg hiervan is, dat velen de aangenaamste herinneringen uit hun gevangenisleven medenemen. daar zij voor weinig werk goed verwarmd en goed gevoed worden. Het is zeer de vraag of de philantropie in dezen niet te ver gaat, of de misdadigers, die leven op kosten der samenleving die hen uit haar midden verbande, wel recht hebben wegens hun vergrijp op zulk eene milde behandeling en daarom zij gewezen hoe in het buitenland het aantal vegetariërs hand over hand toeneemt en velen zich wel bevinden bij het zich geheel onthouden van vleesch. Zou het nu geen overweging verdienen die goed- koopere voeding in toepassing te brengen in 'sRijks strafinrichtingen. Waarom moeten de misdadigers met vleeschspij- zen gevoed worden, terwijl zoovele nijvere, eerlijke werklieden door gebrek aan werk, dus mindere ver diensten, zich uitsluitend met plantaardig voedsel moeten tevreden stellen (R. N.J Kerkelijke Zaken en Onderwijs. Doopsgezinde kerk. Zondag 27 November, 's voor middags 10 uur ds. P. v. d. Veen, van Amsterdam. Ierseke. Tot notabele bij de Ned. Herv. kerk is bij herstemming gekozen de heer D. Vogel met 64 stemmen tegenover den heer P. Poelman, die 39 stemmen verkreeg. Aan een school met den Bijbel te Hilversum is benoemd de heer C. Van der Baan, thans in ge lijke betrekking te Zieriksee werkzaam. Mej. C. W. Janse, onderwijzeres te 's-Graven- polder, is in gelijke betrekking te Brouwershaven benoemd. De gemeenteraad van Rotterdam heeft met algemeene stemmen definitief benoemd tot leeraar in de geschiedenis aan de hoogere burgerschool met 5jarigen cursus voor jongens den heer J. Kunst. De gemeenteraad van Made had bij verordening bepaald, dat de leertijd der kinderen aan de open bare school aldaar zou eindigen met het 12e levens jaar. Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant, over wegende dat naar het wettig voorschrift, in iedere gemeente gelegenheid moet gegeven worden om vol doend openbaar lager onderwijs te ontvangen, oor deelden dat een onderwijs, hetwelk eindigen moet met het 12e levensjaar, niet als voldoende is te be schouwen zij meenden, dat het lager onderwijs minstens lot aan het volbrengen van het 14e levens jaar moest kunnen voortgezet worden, wil het aanspraak kunnen maken te zijn voldoend onderwijs. Daarenboven bevatte de verordening geen uitzonde ringen, zelfs niet voor kinderen, die in vorige jaren door ziekte verhinderd waren geweest de school te bezoeken. Op grond van bovenstaande overwegingen ont hielden Gedep. Staten hunne goedkeuring aan de verordening. Staten-Generaal. TWEEDE KAMER. Bij de voortzetting van het koffiedebat bij de Koloniale begrooting, hield de heer Hintzen gisteren eene uitvoerige rede. Zijns inziens schoot de Regeering te kort in de oplossing van het vraagstuk. Hij be toogde, dat niet naar handhaving der volkscultuur moest gestreefd worden. De particuliere industrie is het beste voor den inlander. Immers is de mogelijkheid en wenschelijk- heid der volkscultuur niet bewezen en daarom is spr. afkeerig van hervormingen in de richting der volkscultuur, die niet rekent met den aard van den inlander en te veel wisselvallige uitkomsten oplevert. Dezelfde fouten zouden begaan worden bij aanne ming van den voorgestelden bijslag dat slecht uit gevoerd op dwang neerkomt. In ieder geval worde gebroken met de uitvoering der koffiecultuur op te dragen aan administratieve ambtenaren. Spreker is echter geneigd tot het nemen van een proef, mits geleid door particulieren. Met den heer Van Houten is hij voor loslating der cultuur in enkele residentiën en vervanging door de particuliere cultuur. De heer Norman adviseerde tot verwerping van het amendement-Kielstra tot opheffing van het koffie- monopolie in de Minahassa en achtte volkscultuur niet onmogelijk. Toch gaat hjj mee met de metie- Van Houten om de koffiecultuur geleidelijk los te laten. De Minister van Koloniën hield vol, dat de voor gestelde bijslag is in het belang van den Javaan. Zonder dien kan men de gouvernementscultuur wel prijsgeven. De Minister bestreed het voorstel om het crediet van l*/2 millioen tot */2 millioen te verminderen, omdat daardoor de beteekenis zou verloren gaan den arbeider zijn loon toe te kennen. In de zitting van gisteravond zijn aangenomen.

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1892 | | pagina 1