1892 N°. 120.
Dinsdag 11 October.
79
jaargang.
ste
DË NOVEMBER-VEEMARKTEN
BRANDWEER
DE AVONDSCHOOL,
Mond- en klauwzeer
De nieuwe kieswet.
mmi
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrij dagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, j 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
angenomen bij de heeren Nijgii Van Ditmar te Rotterdam en verder
bjj alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
Inzending van advertentiën vóór 8 uren op den dag der uitgave.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 ets.
Bjj direeto opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
OPENBARE VERGADERING
van den
RAAD der gemeente GOES,
op WOENSDAG den 12 OCTOBER 1892,
des avonds te 8 uren.
Goes, den 10 October 1892.
De Secretaris,
HARTMAN.
Ponten van behandeling
I. Notulen,
n. Mededeelingen.
IH. Ingekomen stukken.
IV. Benoeming van een leeraar in het Duitsch aan
de inrichtingen vooi Middelbaar onderwijs.
V. Begrooting van de inkomsten en uitgaven
van het Burgerlijk Armbestuur voor 1893.
VI. Advies omtrent de jaarwedde van den Ont
vanger der gemeente.
VU. Begrooting van de inkomsten en uitgaven
der gemeente voor 1893.
TE GOES
zullen dit jaar gehouden worden
op Dinsdagen den 8, 15, 88 en 89
van die maand.
Goes, den 8 October 1892.
Burgemeester en Wethoudeis van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
De Secretins,
HARTMAN.
De lotelingen en iugescUrevenen voor de
worden hiermede herinnerd, dal zij. redenen van vrijstelling
hebbende, deze ter Secretarie moeten opgeven voor of op Zaterdag
den 15 October aanstaande.
Zij die zich beroepen op ziekelijke gesteldheid of gebreken
moeten dit staven door eene verklaring van den geneesheer
der gemeente.
Goes, den S October 1892.
Rurgemrester en Wethouders van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
De Secretaris,
HART M A N.
zjjnde HERHALINGSSCHOOL [Hoofd de heer Ittman], zal
dit jaar een aanvang nemen op Dinsdag den 1 November, des
namiddags te 5 uren.
Aangifte van leerlingen, onverschillig van welken leeftijd,
mits onder overlegging eener schriftelijke verklaring van het
hoofd eener school, dat zij het gewone schoolonderwijs hebben
genoten, kan geschieden ter secretarie der gemeente, van Woens
dag den 12 tot en met Dinsdag den 18 October a. s.
Goes, den 8 October 1S92.
Burgemeester en Wtthooders van Goes,
J G. d. W. HAMER.
Da Secretaris,
II A R T M A N.
De aandacht van de veehouders wordt gevestigd op het
onder het rundvee dat zich in sommige gemeenten van ons
vaderland, waaronder twee in de provincie Zeeland, heelt ge
openbaard.
Het is van het grootste Wlang, dat het vee, vooral dat ge
weid wordt in de nabijheid van besmette streken,
•poedig worde gestald,
aangezien de smetstof der genoemde ziekte, blijkens de ervaring,
zich zeer wel van de eene Weide naar de audere kan verspreideu.
Goes, den 8 October 1892
De Burgemeester van Goes,
J. G. d W. HAMER.
i
«Kiesrecht een natuurrecht, ja of neen," ziedaar
de gïoote vraag, die reeds tientallen van jaren de
politieke gemoederen in alle constitntioneele staten
bezighoudt, In bevestigenden zin beantwoord door
de meest vooruitstrevende liberalen, door de radi
calen, veelal meer nog misschien als eene poging
om door eene plotseling politiek-weerbaar gemaakte
volksmenigte zelf vooruitgeschoven te worden dan
wel uit innig gevoelde overtuiging, werd de theorie
van het «natuurrecht" even sterk bestreden door
de mannen van het oude régime en de voorstanders
•ener langzaam en geleidelijk zich ontwikkelende
staatkundige maatschappij.
Maar toch ook de laatsten, ja wjjzelven want
ook ons blad heeft die theorie voorgestaan en doet
het uit innige overtuiging nog gevoeldeD, dat zij
eenmaal komen moest de beslissing, die een einde
zou maken aan den strijd tusschen de voorstanders
van een invloed van het geheele volk op de aan
gelegenheden des lands en die van een beperkt
kiesrecht, toegekend aan hen alleen, die schijnbaar
voldeden aan zekere eischen van geschiktheid. Zij
gevoelden het en tevens, dat die beslissing de zege
zou brengen aan wat zij niet wenschten.
Maar tijdens dien strijd was het een geven en
nemen, een schipperen, een schoorvoetend en vaak
gedwongen prijsgeven van enkele punten, waardoor
het kiesrecht langzaam maar zeker een vorm moest
aannemen, die aan niemand meer voldoen zou, en
toen dan ook het kiesrechtartikel in de tegenwoor
dige Grondwet werd ingelascht, liep grootendeels
het debat over de vraag of het ruimte zou laten
om het algemeen kiesrecht in te voeren, ja dan neen.
Nog eenmaal openbaarde zich bij dat debat de
oude strijd, maar de aanneming van het artikel was
onmiskenbaar een triomf voor de voorstanders van
een uitgebreid kiesrecht, want de bewoordingen van
art. 80 waren zoo rekbaar, dat zij ruimte gaven
voor groote uitbreiding. Dit werd trouwens erkend
en verdedigd op grond, dat anders met de voort
schrijdende ontwikkeling des volks de Grondwet
een beletsel zou zijn voor uitbreiding van kiesrecht,
of wel aan het laatste telkens eene herziening van
de hoogste wet des Rijks zou moeten voorafgaan.
Na de Grondwetsherziening kwam een anti-revo-
lutionair-katholiek ministerie aan de regeering. De
algemeen gedeelde overtuiging, dat het vigeerende
kiesreglement slechts een zeer voorloopig en tijdelijk
karakter mocht dragen, maar bovenal de programs
der anti-revolutionaire partij die kiesrechtregeling
als een dringenden eisch stelden, deden de verwach
ting koesteren, dat spoedig eene nieuwe kieswet zou
worden ingediend. En dat die wet, onder den drang
van den leider der anti-revolutionairen, die, laten
we gelooven uit innerlijke overtuiging, eene zeer
democratisch getinte uitbreiding aan het kiesrecht
wenscht te geven, het aantal kiezers aanmerkelijk
zou doen toenemen, werd zeker door niemand be
twijfeld.
Dan, men had in het ministerie der rechterzijde
de meer conservatieve elementen der partij moeten
plaatsen en de kieswet bleef uit; zelfs minister
Lohman kweet zich niet van de taak om ons kies
recht op vasteren grondslag te regelen, en dit kan
thans geene verwondering meer baren nu de inzich
ten van dezen staatsman omtrent het kiesrecht meer
en beter bekend zijn geworden.
Inmiddels bleef de aandrang om kiesrechtuitbrei
ding aanhouden en zeker is de nalatigheid van het
vorige ministerie op dit punt ten vorigen jare een
der redenen van zijn val, of beter gezegd van de
kentering in de politieke meening der kiezers geweest.
Het was begrijpelijk, dat het kabinet Van Tien
hovenTak in de eerste troonrede, waarvan het de
verantwoordelijkheid had te dragen, de kiesrecht
regeling vooropstelde. Zij was als het ware de hoofd
reden waarom het aan het bewind was gekomen.
Maar minder begrijpelijk voorzeker was het rusteloos
drijven der niet-ministriëelen in en buiten de Kamer,
om minister Tak tot spoed aan te zetten, waar het
voorgaande anti-liberale ministerie, de vrucht der
coalitie van anti-revolutionairen, katholieken en radi
calen, op dit punt zoo deerlijk nalatig was geweest.
Met de hem eigene kalmte en beslistheid heeft
de minister van Binnenlandsche Zaken al dat drijven
beantwoord met de verklaring, dat de zaak der kies
rechtregeling was ter hand genomen, en ieder on
partijdig beoordeelaar zal moeten getuigen, dat zij
met bekwamen spoed in een ontwerp is belichaamd.
Wanneer een minister een jaar na zijn optreden eene
zoo diep ingrijpende quaestie ter behandeling heeft
gereed gemaakt, dan voorzeker komt hem voor dien
spoed een woord van lof toe.
Dit wordt hem dan ook nu reeds niet onthouden,
zelfs niet door zijne politieke tegenstanders, want
de Standaard gaf reeds met het hoofdbeginsel van
het ontwerp hare ingenomenheid te kennen. Wel is
waar zag zij daarbij over het hoofd, dat ook aan
inwonende zoons kiesrecht wordt verleend, waardoor
de nieuwe kiesbevoegdheid minder op huismans
kiesrecht, het ideaal van dr. Kuyper, gelijkt, dan
het blad aanvankelijk vermoedde, maar toch de totaal
indruk is gunstig.
En zoo komt dan uit de handen van dit liberale
ministerie eene tweede reeks ontwerpen (want de
nieuwe kieswet bestaat eigenlijk uit drie ontwerpen),
waarop zelfs onze tegenstanders geene groote aan
merkingen kunnen maken, bet beste bewijs voorzeker,
dat de tegenwoordige regeering werkzaam is niet
in het belang van hare party, maar van het land,
d. w. z. van het geheele volk, zooals dat belang
heden ten dage'terecht of ten onrechte wordt opgevat.
Daarmede handhaaft de regeering trouwens de tra
ditie der party, die, slechts hier te lande, in
oogenblikken van groot politiek gewicht, altijd op
de bres stond om de ware volksbelangen te behar
tigen, dikwijls met de voorwetenschap, dat zij daar
mede tijdelijk althans haar eigen graf hielp delven.
Dat dit ook met het nieuwe kieswetontwerp het
geval zal zijn, is zeer wel mogelijk, zoo niet waar
schijnlijk. Maar dit zal noch de regeering, noch de
liberale partij in de Kamers weerhouden aan de
kiesrechtregeling hare beste krachten te wijden.
In een volgend artikel zullen we de ontwerpen
omtrent het kiesrecht nog kortelijk aan eene beschou
wing onderwerpen.
GOES, 10 October 1892.
De 2e-luit. G. P. Janssen van het 3e reg.
infanterie heeft overplaatsing gevraagd bij het leger
in O.-I.
Aan den heer A. J. Marcusse, inspecteur
van politie te Katwijk aan Zee, is diploma A voor
de zuivere toepassing van het stenographisch corres
pondentieschrift en vertrouwdheid met het systeem
Stolze-Wéry, uitgereikt.
Bij het literarisch-mathematisch examen te
Arnhem is geslaagd de heer J. P. De Bats, van
Middelburg.
Aan de loting voor de nationale militie die
den 29en October a. s. te K a p e 11 e zal plaats
hebben, zullen dit jaar voor Waarde zeventien per
sonen deelnemen. Bij eene bevolking van ruim 700
zielen, kan dit bepaald als eene bijzonderheid wor
den aangemerkt die sedert menschen-heugenis niet
voorkwam. Meermalen toch is het gebeurd, dat er
slechts twee personen aan de loting deelnamen.
{M. Ct.)
De handel in leverbare oesters wordt,
volgens de Iers. en Th. Crtwat levendiger, voor
namelijk naar Duitschland en Engeland. België trekt
nog weinig wegens de concurrentie met Fransehe
oesters, waarmee dat land overstroomd wordt.
De prijzen van 90 tot 95 gld. houden zich vrij
algemeen staande, hoewel er enkele afwijkingen zijn
in afdalende richting.
De handel in zaaigoed staat bijna geheel stil, die
in aangeslagen pannen is begonnen hoewel nog zwak.
De beste worden verkocht tot 35.
De opberging der pannen in de winterkwartieren
is nog niet algemeen. Zij, die voornemens zijn te
verkoopen, wachten daar natuurlijk nog mee.
Aan de Hoogeschool te Amsterdam slaagde
voor het eerste natuurkundig examen de heer G.
Th. C. Callenfels van Hulst.
De gemeenteraad van Middelburg behandelde
Zaterdag een voorstel van B. en W. tot onverwijl-
den aanleg van de door den heer Th. Stang te 's-
Gravenhage voorgestelde werken tot verbetering van
het water uit de duinwaterleiding, bestaande
in het maken van bezinkings-reservoirs en deze wer
ken ondershands op te dragen aan den heer J. Van
den Hoek te Middelburg voor ƒ13,500.
Wegens de aanneming van een drieledig voorstel
van den hter Sprenger tot verbetering van het water,
is het voorstel van B. en W. niet in behandeling
gekomen.
Den In Sept. is de dagcursus op de school
van kunstnijverheid te Haarlem weder
begonnen, deze wordt door 24 mannelijke en 32
vrouwelijke leerlingen bezocht.
Onder de dagleerliugen zijn er verschillende uit
andere plaatsen als: Arnhem, Utrecht, Goes, Pur-
merend, Leeuwarden, Harlingen en Hoorn, die zich
tijdelijk in Haarlem gevestigd hebben om de lessen
te kunnen bjj wonen, wel een bewijs dat het onder
wijs, dat op de school gegeven wordt, ook in andere
plaatsen van ons land wordt gewaardeerd.
Tot hoofdingeland van het waterschap Schouwen
is, met 47 van de 50 geldige stemmen, benoemd de
heer C. J. Moolenburgh te Noordgouwe.
Op last van den generaal-majoor bevelhebber
in de III militaire afdeeling is Zaterdag een deta
chement, ter sterkte van een sergeant, een kor
poraal en 8 soldaten, uit Middelburg naar S e r o o 8-
kerke vertrokken tot bewaking van door klauwzeer
besmette hoeven en weiden in die gemeente.
(M. Ct)
Men schrijft aan de N. R. Ct. uit Noord-
Brabant
Thans zijn alle suikerfabrieken in werking
en de aanvoer van suikerbieten uit alle streken van
ons land is begonnen. Het blijkt nn dat de beet-
worteloogst dit jaar in ons land goede resultaten
oplevert. De meeste bieten zijn zeer groot van stuk
en langwerpig gegroeid, zoodat vele hectaren 40.000
a 50.000 kilo opleveren. De boeren kunnen duB
tevreden zijn, want zij hebben het product tamelijk
duur verkocht. Ook de suikerfabrikanten zullen te
vreden zijn, daar de suikerprijzen redelijk zijn en er
alle kans bestaat dat' zjj even prachtige zaken zul
len maken als verleden jaar. Pulpe voor het vee
komt er in overvloed en wordt bij scheepsladingen
tot 2 en ƒ2,25 per 1000 kilo naar alle streken
van ons land verscheept.
Vrijdag zijn de deputatiën uit Ne
derland in de gelegenheid gesteld, teWeimar
hunne gelukwenschen en de huldeblijken, die zij
overbrachten, aan het gouden bruidspaar aan te
bieden. De Groothertog en de Groothertogin toonden
zich beiden diep getroffen over de bewijzen van ge
negenheid uit het geboorteland van Prinses Sophia,
waarmede zij steeds door zoo innige banden ver
bonden gebleven is.
Den woordvoerder der deputatie voor het natio
naal huldeblijk, graaf W. van Bijlandt, bracht de
Groothertog in herinnering, dat bij het {"zilveren
huwelijksfeest zijn vader de gelukwenschen uit Ne
derland had overgebracht. De leden der deputaties
ontvingen een herinneringsmedaille.
De bloemgeschenken werden dien dag nog belang
rijk vermeerderd, o. a. met een waar kunststuk van
Berlijnsche bloemschikking, hetwelk de leden der
Nederlandsche legatie, de heeren Van der Hoeven,
Van Eys en Van Citters schonken, nl. een pyramid#
van de zeldzaamste bloemen.
Behalve den reeds vermelden waaier moet de Ko
ningin-Regentes nog een zilveren jardinière met
gouden schaal hebben geschonken.
De Duitsche Keizer is in den namiddag aange
komen. Zijn ontvangst was, overeenkomstig zijn
verlangen, uiterst eenvoudigde Groothertog haalde
hem af in een rijtuig met twee paarden bespannen
de geestdrift der bevolking was onbeschrijfelijk. Zeer
kort na zjjn aankomst bracht de Keizer een bezoek
aan de beide Nederlandsche Koninginnen.
Aan het gala-diner van 160 couverts namen alle
vorstelyke bezoekers deel.
Aan het hoofd van de tafel zat de Groothertogin
met de Keizerintegenover hen zaten de Koningin-
Regentes en de Groothertog. Koningin Emma had
voor dezen keer haar weduwengewaad afgelegd en
verscheen in een wit gewaad, laag uitgesneden en
met korte mouwen.
Koningin Wilhelmina zat niet mee aan tafel;
voor haar en de jeugdige kleinkinderen van het
gouden bruidspaar was afzonderlijk gedekt.
Na afloop van het feest brachten de Weimarsche
liedertafels een serenade aan het bruidspaar, dat
buiten kwam om deze huldiging der zangers aan
te hooren. De stoet, door veelkleurige lampions en
antieke lantaarns verlicht, maakte in het slotpark
een tooverachtig effect. Het weder was koud, maar
bleef droog.
H. M. de Koningin-Regentes heeft eenige onder
scheidingen verleend in de orde van Oranje-Nassau.
De Regentes ontving, behalve het korps diploma
tique, den buitengewonen afgezant van den Koning
der Belgen, die in 't bijzonder was belast H. M.
aldaar te complimenteeren. Daarenboven werden
ontvangen de dames en heeren van het gevolg der
Vorsten en de Ned. deputaties.
Zaterdag werden de feesten voortgezet.
Bij de kerkelijke inzegening van het gouden bruids
paar werd het woord gevoerd door den oppersten
hofprediker Hesse, een kalm en bejaard man, die
bij de Groothertogin in hooge gunst staat en dik
wijls dient bij hare geheim blijvende weldaden als
haar handlanger in het goede hare rechterhand, dus,
die, sedert een lange reeks van jaren, doet, «wat de
linkerhand niet weet". Als haar zieleherder heeft
hij in het lief en leed der groothertogelijke familie
Na de inzegening werd met klokgelui na een
korten zang de indrukwekkende plechtigheid besloten
daarna had de defileercour plaats, die om 4 uur
was afgeloopen.
Bij het galadiner op het Slot in de groote zaal
zaten 155 personen aan, waaronder 44 vorsten. Ook
de kinderen uit de Groothertogelijke familie namen
daaraan deel. Onze Koningin zat tusschen den Groot
hertog en den Koning van Saksen, de Regentes
tusschen den Keizer en den Groothertog van Baden.
De prachtige menu's, met gouden letters op blauw
karton gedrukt, dragen de wapens der feestvierende
Vorsten en de jaartallen 18421892.
Des avonds te 8 uren was er gala-voorstelling in
't Hof-theater.
Eene openbare vergadering van de Tweede
Kamer is belegd op morgen-namiddag te 3 s/4 uur.
De begrooting voor den aanleg van staats
spoorwegen, dienst 1893, is groot 3,765,000,
waarvan f 2,225,000 op Hoofdstuk IX zjjn uitgc-
