1892 N". 114.
Dinsdag 27 September.
79s,e jaargang.
DE NAJAARS-SCHOUW
liauk van Leening*
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
angenomen bij de heeren Nijgh Van Ditmar te Botterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
De prijs der gewone advertentie is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,bqrekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Inzending van advertentiën voor 2 uren op den dag der uitgave.
over de Voetpaden
zal gehouden worden onmiddellijk na den 12dcn October a s.
en tegen de nalatigen wordt alsdan de bij het reglement op de
wegen en voetpaden voorgesehreveu vervolging ingesteld.
Goe3, den 24 September 1892.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G d W. IIAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
Door den gemeenteraad is in zijne vergadering van gister
avond besloten tot opheffing van de
alhier met den len October aanstaande, zoodat van dien dag af
geen panden meer ter beleening aangenomen of vernieuwd worden.
Tot 1 December 1892 zal de bank dagelijks geopend zijn
tot het inlosseu van beleende panden en daarna tot 3 L December
1893 slechts des Zaterdags en des Maandags op de gewone
urenterwijl twee dagen voor elke verkooping van panden da
bank tot inlossing bovendien geopend zal zijn.
Goes, 24 September 1892.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
De Secretaris,
H A R T M. A N.
Nadere bijzonderheden omtrent de nieuwe kieswet.
Eik kiesdistrict wordt ingedeeld in zoovele stem-
districten, dat in den regel niet meer dan duizend
kiezers tot één stemdistrict behooren en in geen
geval meer dan één gemeente of deelen van een
gemeente.
Het getal kiezers hier te lande zal het midden
houden tusschen Engeland, waar een lage woning-
census regel is, en de landen met algemeen stem
recht.
Het stelsel mag men dus noemeneen getemperd
algemeen stemrecht, getemperd door de uitsluiting
van ongeletterden en van bedeelden.
De uitsluitingen zijn in het tweede ontwerp
uitoefening van kiesrecht nader omschreven.
Voor lezen en schrijven acht de Regeering een
examen weinig aanbevelenswaardig. Maar zij verlangt
een door den aspirantkiezer eigenhandig geschreven
aanvraag, zoodanig ingericht »dat het in schrift
brengen daarvan een voldoende kennis van lezen en
schreven vordert. Invulling van enkele woorden in
een gedrukt formulier ware daartoe niet voldoende".
Daarom zal de aanvraag om op de kiezerslijst te
worden geplaatst, door den aanvrager in haar geheel
moeten worden geschreven in een daartoe aange
wezen gemeentelokaal, onder toezicht van daartoe
aangewezen ambtenaren. Zij zal onmiddellijk nadat
zij in schrift is gebracht moeten worden ingeleverd.
De beslissing of dat stuk werkelijk is een duidelijke
aanvraag, staat aan het gemeentebestuur, behoudens
Wat de bedeeling aangaat, wordt bepaald, dat
genees- of heelkundige hulp of geneesmiddelen en
het ontvangen van geheel of ten deele kosteloos
onderwijs" niet onder onderstand" zijn begrepen.
Deze hulp toch dient tot veel verder strekkende
doeleinden dan die welke bij armenverzorging op
den voorgrond staan.
Candidaatstelling. De regeering wil de
candidaatstelling invoeren. Dat wil zeggen dat alleen
wordt gestemd over personen, die elk door een groep,
ten minste 50 kiezers, bij den burgemeester als
candidaten worden opgegeven.
Is dus slechts één candidaat opgegeven, dan ver
valt de verdere stemming en wordt die persoon
voor gekozen verklaard. Daardoor zal in menig
district het verkiezingswerk zeer worden vereen
voudigd, vooral als een reeds vroeger gekozene zich
tusschentijds aan verkiezing moet onderwerpen.
Zijn er meer candidaten opgegeven, dan heeft
binnen 14 dagen na de opgaaf een stemming plaa
Blijvend© kiezerslijsten. De kiezerslijst
zal een blijvend karakter dragen. Voor den eersten
keer geschiedt de inschrijving op persoonlijke aanvrage
schriftelijk in den vorm bij besluit te bepalen. Het
gemeentebestuur gaat dan na, of de aanvrager de
wettelijke vereischten bezit. Wie éénmaal op de
ljjst is geplaatst, blijft er op totdat hij is overleden
of de gemeente verlaat of niet meer de wettelijke
vereischten bezit. De lijst wordt aangevuld naarmate
nieuwe aanvragen komen.
Burgemeester en Wethouders beslissen op elke
elke aanvraag en de burgemeester geeft bij weigering
binnen 48 uren kennis aan den aanvrager, met
opgaaf van redenen. Gelijke kennisgeving geschiedt
aan hem, die van de lijst wordt afgevoerd.
Ieder en elk wettig bestaand lichaam tot welks
bepaalden werkkring het behoort kan verbetering
van de lijst vrageE. De gemeenteraad heslist op de
verzoeken tot verbetering, behoudens beroep op de
rechterlijke macht (later wellicht op den administra
tieven rechter).
GOES, 26 September 1892.
Men verzoekt ons mede te deelen, dat de
geneesheer, door wien de in ons vorig no. vermelde
aangifte van het geval van cholera nostras te Elle-
woudsdijk is gedaan, niet is de gemeente-geneesheer
aldaar, maar de heer Boogaert van Driewegen.
Loting Nationale militie. De loting
voor de lichting der nationale militie van het jaar
1893 zal dit jaar plaats hebben in de gemeenten
en op de dagen en uren als hieronder zijn aangewezen
Cortgene, Maandag 24 October, des voorm. te
11 uren voor Wissekerke en te 1 uur voor Cort-
ne, Oats en Colijnsplaat.
Tholen, Vrijdag 28 October, des voorm. te 9 uren
voor Tholen, Oud-Vosmeer, St. Philipland, Stave-
nisse, 'St. Annaland, St. Maartensdijk, Scherpenisse
en Poortvliet.
KapelLeZaterdag 29 October, des voorm. te 9
uren voor Kapelle en Wemeldinge, te 101/2 uren
voor Ierseke en Kruiningen en des nam. te 11/2
uur voor Krabbendijke, Schore, Billand-Bath en
Waarde.
GoesMaandag 31 October, des voorm. te 9 uren
voor Goes en te 101/2 voor Borssele, Kloetinge,
Heinkenszand en 's Heer Arendskerke.
GoesWoensdag 2 November, des voorm. te 9
uren voor 's Gravenpolder, 's Heer Abtskerke, Kat-
tendijke en Wolfertsdijk, te 11 uren voor Hoede-
kenskerke, Baarland, Oudelande en Ellewoudsdijk
en des nam. te 1 uur voor 's Heerenhoek, Drie
wegen, Nisse en Ovezand.
Men denke er aan, dat de uren naar den Am-
sterdamschen tijd zijn berekend.
De Vereeniging van Burgemees
ters en Secretarissen in Zuid- en
Noord-Beveland zal hare najaarsvergadering
houden op Donderdag den 29 September 1892, des
voormiddags te half elf uren, in het lokaal der
sociëteit «Landbouw en handel" te Goes. Behalve
eenige huishoudelijke zaken zijn aan de orde gesteld
a. Verslag van den afgevaardigde ter vergadering
van de Nederlandsche Veretniging voor Gemeente
belangen. b. Bespreking van toetreding tot een alge-
meenen bond van administratieve vereenigingen.
c. Inleiding van de volgende vraagpunten1. Door
of vanwege welke gemeente moet een arme onder
steund wordendie zijner woonplaats of die van
zijn verblijf, als de behoefte aan onderstand ontstaat V
2. Wanneer behooren suppletoire kohieren van den
Hoofdelijken Omslag eener gemeente opgemaakt te
worden V En kunnen aanslagen, eenmaal op het
kohier gebracht, herzien worden
Met ingang van 1 Oct. e. k. zal de verzending
der brieven enz. van de hulp kantor en 's-Hee-
renhoek, Borsele en Nieuwdorpop Zon
en chr. feestdagen, welke tot dusver te Heinkenszand
overnachtten, evenals die van Heinkenszand en
's-Heer Arendskerke met den trein van 9.40 van
's-Heer Arendskerke verzonden worden, wat zeker
eene goede verbetering in de correspondentie voor
die gemeenten tot stand brengt.
Op het kanaal door Zuid-Beveland (sluizen te
Hansweerd) bedroegen volgens de graphische voor
stelling van op- en afvoer, te zamen in lOOOtallen
van M3., deze cijfers in 18822.100 en in 1891
3.300.
Tol deurwaarder bij het kantongerecht te
Hulst is benoemd de heer J. Adriaanse, eerste
klerk bij het kantongerecht te Middelburg.
De Zuid-Hollander zegt over het inkomen van
het kiesrecht-ontwerp, dat zij zich verheugt
over zijn aankomst en hoopt op spoedige behande-
ling. Wij moeten eindelijk eens voor goed met deze
nachtmerrie van alle Ministeriën en kamers afrekenen,
'tls voor en na kiesrecht, ontbinding en weer kies
recht, alsof deze legislatieve arbeid doel in plaats
van middel ware.
Daardoor wordt de weldadige actie verlamd. Men
rekene dus met dit punt af, eens en voorgoed.
Kiesrechtuitbreiding, wij hebben het meer dan eens
gezegd, wordt door ons noch geestdriftig begeerd,
noch gevreesd, maar wij willen alleen verlost wor
den van het eeuwig herzien van ons kiesrecht.
«Men geve onzentwege het kiesrecht aan ieder
die het slechts hebben wil en aan hen, die het niet
willen, nog daarenboven, mits men eindelijk maar eens
voorgoed dat stokpaardje op stal zette. Wij kiezen
niet om te kiezen, maar om door de gekozenen niets
liever te hooren praten dan over nieuwe kiezers
corpsen.
«Daarom moeten wij reeds nu protesteeren, wijl
het nieuwe kiesrecht niet zal gelden voor gemeente
raden. Daargelaten dat dit de omgekeerde wereld
is, gaat hierdoor het mooie van de kiesrecht-uit
breiding af en blijft het gezanik voortduren".
Dit gevoelen vindt bijval in het Centrumdat zegt,
dat de Zuid-Hollander hier niet onjuist het gevoelen
vertolkt van een zeer aanzienlijk deel des volks.
«Inderdaad is het jammer voor de vijanden van
het «gezanik", dat wij na afdoening der thans aan
hangige wet nog weer eens opnieuw de kiezerij voor
de gemeenteraden zullen moeten doorworstelen, waar
bij voor de proportioneele vertegenwoordiging ruimte
is gelaten.
Had de Regeering dat er niet meteen bij kunnen
doen
En dan nog iets. De Grondwet laat geen andere
kiezers toe dan meerderjarige mannen. Het staat nu
te bezien, of niet onmiddellijk na de aanneming der
nieuwe wetten een nieuw liedje zal klinken op de
bekende wijs:
«Doe open de stembus, de vrouw staat er voor
Wie weet, als alle vrije mannen hun zin hebben,
wat «gezanik" ons nog te wachten staat van de
«Vrije Vrouwen
Bij de behandeling der belastingwetten in de
Eerste Kamer scheidde de heer De Savornin
L 0 h m a n zich van zijne politieke vrienden in de
Tweede af. Dat de bedrijfsbelasting de noodzake
lijke aanvulling van de vermogensbelasting er
nog niet is, was voor hem geen bezwaar. Op 't woord
van den heer Pierson kan worden vertrouwd, zeide
hjj, en wat de Tweede Kamer betreft, achtte hij
haar terecht zedelijk gebonden aan de behandeling
en aanneming van de bedoelde belasting.
Het bezoek van de Koninginnen aan
Haarlem, dat op 5 dezer bepaald was, doch
toen op raad van den inspecteur voor den genees
kundigen dienst, dr. Ruijsch, was uitgesteld, is Vrijdag
gebracht. Met groote geestdrift zijn H.H. M.M. door
de bevolking ontvangen.
De Koningin-regentes heeft 1200 voor de armen
der stad geschonken.
De gemeenteraad van Steenbergen heeft met
algemeene stemmen concessie verleend voor den
aanleg van een stoomtram van Brouwershaven
over Zieriksee en Zijpe langs St.-Filipsland en Nieuw-
Vosmeer naar Steenbergen, onder bepaling dat de
lijn op 31 Dec. 1894 geheel in exploitatie moet zijn
gebracht.
Naar De Noordbr. verneemt, heeft de heer
Smits van Oijen, te Eindhoven, lid der Eerste
Kamer, het voornemen te kennen gegeven, met No
vember zijn mandaat neder te leggen.
Ten bewijze dat het noodig is om niet te ver
slappen in onze pogingen tot wering der
cholera, diene, dat in 1873, toen de ziekte zich
te Breda sporadisch vertoonde en 26 menschen er
aan stierven, nog in November zich gevallen voor
deden, terwijl de ziekte in het laatst van September
zich voor het eerst vertoonde.
Hoeveel het onderhoud der gevan
genen jaarlijks kost blijkt uit de door den Minister
van Justitie uitgegeven statistiek van het gevangenis
wezen over 1891. Volgens deze statistiek zijn uitge
geven voor
a. gebouwen en meubelen 125,701,65b. per
soneel in de gevangenissen 365,440,79c. onder
houd der gevangenen f 224,864,55d. verlichting
57,584,33 e. verwarming ƒ44,042,57 kleeding
en bewassching f 65,241,66g. kerk- en schoolbe-
hoeften f 13,598,84; h. arbeidsloonen 32,431,76;
i. reisgelden aan gevangenen f 1641,84j. genees
kundige behandeling 16,063,21Je. cellulaire rij
tuigen f 13,920,40, totaal f 960,561,60.
Is lijkverbranding gewenscht in tijden
van Aziatische cholera
Die vraag beantwoordt prof. G. Van Overbeek de
Meijer (in het Nieuwsontkennend. Wel is lijkver
branding, volgens hem, een alles afdoend middel om
de cholera-bacillen te dooden, doch lijkbegraving is
dit evenzeer, mits het lijk in een goed gesloten kist
wordt ter aarde besteld op een goede begraafplaats.
Onderzoekingen moeten namelij k aangetoond hebben
dat cholera-bacillen in den strijd met de rottingsbac
teriën nimmer kunnen overwinnen.
Eenige buitenlandsche bladen geven geregeld
bericht van den toestand des heeren Stanhope,
den Engelschen journalist die, zooals we meldden,
als reporter van een Amerikaansch blad zich in
het Instituut-Pasteur deed vaccineeren en nu in
het hospitaal Eppendorff te Hamburg vertoeft.
Na den eersten nacht geslapen te hebben in het
niet veranderde bed van een cholera-lijdev. die des
daags was overleden, ondervond de heer Stanhope
een erge migraine, welke nochtans geene gevolgen
had. Zij verhinderde hem trouwens niet, vier glazen
van het befaamde Elbe-water te drinken, waarvan
er twee zoo regelrecht uit de rivier kwamen. Den
dag bracht hij door met het vervoeren van zieken
naar de speciale bedden voor cholera-lijders. Des
nachts stierven, in de zaal waar hij te bed lag, zijne
vier buren, twee links en twee rechts.
Wanneer hij zich neder zet om te eten, na den
ganschen morgen in contact met de zieken te zijn
geweest, verzuimt hij opzettelijk zijne handen te
wasschen. Hij dronk uit dezelfde kruik als cholera-
lyders en zette zijne lippen waar die menschen dat
gedaan hadden.
Donderdagavond meldde hij aan zijn blad
«Een der geneesheeren van het hospitaal komt me
zoo even zeggen, na de temperatuur bij me te
hebben opgenomen, dat ik morgen wel eens cholera
zou kunnen hebben. Ik haast mij u dit te seinen,
want ik weet met welk een spoed de ziekte iemand
neder velt, zelfs als hij journalist is"
Uit het in druk verschenen jaarverslag van de
Maatschappij van Weldadigheid, be
schermvrouw H. M. de Koningin-Regentes, blijkt,
dat de balans over 1891 sluit met een verlies van
ruim f 17,800, indien da opbrengst der gehouden
collecte buiten rekening wordt gelaten. Het cijfer
van onderstand aan gezinnen beliep ruim f 22,000,
terwijl de aardappeloogst gedeeltelijk mislukte. Op
uit. December bestond de geheele bevolking der ko
loniën te Frederiksoord en Willemsoord uit 1863
zielen. Het getal vrijboeren-gezinnen bedroeg 214;
dat der arbeiders 91, terwijl er 198 bestedelingen
waren. Er werden 8 nieuwe gezinnen geplaatst en
2 kolonisten tot vrijboer bevorderd65 jongelieden,
onder welke 21 bestedelingen, verlieten de koloniën.
Voor het schoone doel der Maatschappij is het te
betreuren, dat het ledental voortdurend vermindert
de contributie bedraagt slechts f 2,60 per jaar.
Staten-Generaal.
EERSTE KAMER.
De Minister van Financiën, de heer Pierson, ver
dedigde in de zitting van Zaterdag uitvoerig de
belasting-ontwerpen, wier toepassing zoo min fiscaal
mogelijk zou worden gemaakt. Belofte tot eventueele
verdaging van de invoering der vermogens-belasting
kon hij niet geven, maar herhaalde alles te zullen
doen, om eene tijdige invoering der bedrijfsbelasting
te bevorderen.
Alle ontwerpen werden aangenomen, de vermogens
belasting met 38 tegen 8, de zeepaccijns met 41
tegen 4 en het gedistilleerd met 42 tegen 4 stemmen.
De Kamer ging uiteen.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Beroepen bij de Ned. Herv. Gem. te 'g-Gra-
venpolder de heer H. W. A. Voorhoeve, cand. te Rot
terdam, die ook een beroep ontving naar Waarde
te 's-Heer Hendrikskinderen en Wissekerke de lieer
H. A. Heijer, candidaat te Utrecht.
Bedankt voor het beroep naar Brielle door ds.
J. Ossewaarde, te Sluis.
Aan mej. M. C. Van den Ende, onderwijzeres
te Nisse, is op hare aanvi'age eervol ontslag ver
leend tegen 1 Nov. a. s.
Aan de Christelijke school te Ter-Neuzen is
benoemd de heer J. J. Van Aartsen, onderwijzer aan
de school voor Gereformeerd onderwijs te VJissingen.
Ter vervanging van den heer mr. W. Polman
Kruseman is aan den heer Herman Snijders opge
dragen het onderwijs in de staatswetenschappen aan
de Rijks Hoogere Burgerschool te Middelburg.
Aan dezelfde H. B. school is tot tijdelijk leeraar
in de wiskunde benoemd de heer J. A. W. Baart
aldaar. MGt.)
De Minister van binnenlandsche zaken brengt
ter kennis van belanghebbenden, dat het examen ter
verkrijging van akten van bekwaamheid voor huis-
en schoolonderwijs in de vrije- en ordeoefeningen der
gymnastiek zal aanvangen op 17 October. Men moet
zich daarvoor voor 7 Oct. a. s. aanmelden bij den
voorzitter der commissie, voor welke men verlangt
te verschijnen. De voorzitter der commissie voor
Middelburg is mr. C. De Witt Hamer, school
opziener in het district Goes te Goes.
In de kroniek der Weesinrichting te Neerbosch
schrijft de heer J. Van 't Lindenhout, dat de reden,
die het bestuur dier inrichting bewogen beeft, geen
subsidie aan te vragen voor de school, hierin ligt,
«dat wij uit 's Heeren hand levende, geen gaven
wenschen te aanvaarden, die ons niet uit liefde wor
den geschonken. De Heere God heeft bijna 30 jaren
voor ons gezorgd en wij vertrouwen, dat Hij het
ook in de toekomst zal doen zonder rijkssubsidie.
Wanneer de Staat gunsten verleent, moet en zal hij
ook rechten eischen. Ik vind het altijd te bejamme
ren, dat wat de christelijke liefde sticht, aan den.
Staat wordt verbonden"»
