1892 N°. 100.
Donderdag' 25 Augustus.
79ste jaargang.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
angenomen bij de heeren Nijgh Van Ditmar te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende,
dankbetuigingen worden van 18 regels a ƒ1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Inzendingr van advertentiën voor 3 uren op den dag der uitgave.
GOES, 24 Augustus 1892.
Bij het dezer dagen gehouden notariëel staats
examen is o. a. voor het Ie gedeelte geslaagd dhr.
J. Pilaar te Goes.
De heden onder voorzitterschap van den dijk
graaf, den heer J. M. Kakebeeke, in »de Prins van
Oranje" alhier gehouden vergadering van ingelanden
van den polder »de Breede Watering bewesten Ier-
seke" werd door 31 personen, uitbrengende 60 stem
men, bijgewoond. Na mededeeling van eenige inge
komen stukken werd de rekening over het dienstjaar
1891/92 vastgesteld in ontvang op 119977,31 ^2,
in uitgaaf op 110308,90, derhalve met een goed
slot van 9668,41 ,/2>. Eindelijk werden nog uitgeloot
de volgende obligatiën in de geldleening van den
polder: Nos. 84, 132, 144, 152, 251, 71, 260, 52
en 117. Daarna werd de vergadering gesloten.
Bij de rijkstelegraaf is, met ingang van 1 Oc
tober, benoemd tot telegrafist de klerk der telegra-
pkie J. A. Polderman, te Goes.
Aan de commissie belast met het toezicht op
de aan te leggen proefvelden, door Gedeputeerde
Staten van Zeeland benoemd en in ons voorgaand
nummer vermeld, is door den Minister als deskundige
adviseur toegevoegd Prof. Dr. Adolf Mager,
directeur van het proefstation te Wageningen.
De percentsgewijze belooning van het kantoor
der directe belastingen en accijnzen te Goes heeft
over 1891 bedragen 3044,47.
Ten gevolge der vermindering van ontvangsten aan
dit kantoor is te voorzien, dat de percentsgewijze
belooning geen ƒ3000 meer zal bereiken.
Aan dit kantoor zijn voorts verbonden de vergoe
dingen voor bureaukosten, bedoeld bij art. 1 van
het koninklijk besluit van 10 October 1887 no. 23.
(Verzameling no. 83).
Krachtens art. 23 van het koninklijk besluit van
20 Mei 1869 no. 30 (Verzameling no. 79) en art. 3
van dat van 3 November 1887 no. 29 (Verzameling
no. 90), wordt dus Goes gerangschikt in de vijfde
klasse.
De termijn van mededinging blijft voor genoemd
kantoor open tot 2 September 1892.
Borsele. Maandagmorgen omstreeks acht uren
arriveerde alhier met de prov. stoomboot Z. E. de
heer Commissaris der Koningin tot het
bezoeken der gemeente.
Aan het gemeentehuis werd hij ontvangen door
den burgemeester, den gemeenteraad en den secre
taris. Hij bezocht in tegenwoordigheid van den bur
gemeester de openbare school, waar echter tengevolge
der oogst-vacantie geen onderwijs werd gegeven, het
vertrek voor ziekenverpleging, de algemeene begraaf
plaats, de Herv. kerk en de beide kerken der oud-
Gereformeerden en Chr. Gereformeerden.
In het gemeentehuis teruggekeerd gebruikte Z. E.
eenige verversching, waarna hij weder te ruim tien
uren vertrok.
Ter eere van het bezoek wapperde uit de meeste
woningen de Nederlandsche vlag.
Van de gelegenheid om Z. E. te spreken werd
door niemand gebruik gemaakt.
Benoemdtot dijkgraaf van het waterschap
Loven enWillemskerke P. Scheele Janszoon;
tot dijkgraaf voor den Nieuwen Olzendepolder H. M.
Markusse.
Bij Kon. besl. is de heer C. Van de Putte,
te Vlis8ingen, met ingang van 1 Sept. a. s. benoemd
tot tijdelijk leerlaar aan de inrichting tot opleiding
van machinistleerlingen te Hellevoetsluis.
Te Bonn is Zaterdag overleden de heer B. A.
Ver he ij, notaris te Middelburg. De overledene
was in laatstgenoemde plaats van vele aldaar be
staande vereenigingen en instellingen lid of bestuurder.
Bij Kon. besl. is 600 pensioen verleend aan
J. Kleynhens, wed. J. Van Zandbergen Buwalda,
ontvanger der directe belastingen.
Te Tolen is Maandag overleden mr. Th. A.
W a g t h 0in leven notaris aldaar, lid van de
Prov. Staten van Zeeland en lid van het bestuur
der visseherijen op de Schelde en Zeeuwsche stroomen.
Het meest tragische van het ongeval, dat aan
luitenant Metelerkamp op de Clingendaal-
sche wedrennen is overkomen, is, wanneer de Haag-
sche kroniekschrijver van de N. Gron. Ct. juist is
ingelicht, wel ditH. M. de Koningin, die veel van
de behendigheid van den koenen gentleman-rider
had gehoord, had, toen zij van het programma der
Clingendaal-races kennis nam, haar leedwezen geuit
dat de luit. Metelerkamp niet zou mededingen. Dit
werd hem medegedeeld en, als officier een galant
man, kwam de heer M. terstond op zijn genomen
besluit terug om niet meer aan de wedvennan de«A
te nemen, wijl hij reeds meermalen bij hurdle-races
een ongeval had gehad, en zich dus niet noodeloos
aan gevaar wilde blootstellen. Ook mevrouw Meteler
kamp had op dat besluit veel invloed gehad, maar
meende ook, dat, als de Koningin het wenschte, op
de genomen beslissing moest worden teruggekomen.
En de heer Metelerkamp vroeg dus nog als mede
dinger te worden ingeschreven, na den daarvoor
vastgestelden termijn. De overige rijders moesten dat
goedkeuren, doch niemand dacht er aan bezwaar te
maken.
En zoo kwam dus luit. Metelerkamp op hoog ver-
eerend verlangen nog eens in de baan, om op zoo
treurige wijze uit 't strijdperk te worden gedragen.
Gij zult beseffen hoeveel leed de Koningin persoon
lijk, onder deze omstandigheden, van 't gebeurde had.
De oud-hoogleeraar mr. C. W. Opzoomer,
die en als jurist èn als wijsgeer eenmaal eene eerste
plaats in ons land heeft ingenomen, is Maandag
overleden.
In L846 tot hoogleeraar benoemd aan de Utreeht-
sclie Hoogesckool, heeft Opzoomer meer dan 40
jaren dat ambt bekleed, gevierd boven allen, bemind
en geëerd door zijne leerlingen en niet minder
buiten dien kring.
In de laatste jaren sleet hij zijn leven in stille
afzondering te Oosterbeek.
Onderteekend door alle groote kaashandelaren
hier te lande is aan minister Van Tienhoven een
adres gezonden, waarin zij dank betuigen voor de
behartiging van de belangen van hunnen handel
door het sluiten der voorloopige overeenkomst met
Spanje van 12 Juli 11.
»Geen hunner toch, schrijven zij in dit adres, had
durven hopen, dat aan hunne wenschen ten volle
voldaan zou kunnen worden, terwijl de door u ge
troffen regeling daaraan meer nog dan voldoet zelfs,
en Hollandsche kaas in Cuba en Portorico
in vevl gunstiger conditie stelt dan bij het afgeloo-
pen handelstractaat met Spanje en koloniën het
geval was.
»Door deze overeenkomst hebt u het voortbestaan
van den handel van adressanten op de Spaansche
bezittingen niet alleen mogelijk gemaakt en boven
dien bevorderd, doch den Nederlandschen
landbouw in het bijzonder een g r 0 0 -
ten dienst bewezen, van meer nut dan welke
beschermingsmaatregel ook zou kunnen opleveren.
»In dezen tijd van vele en hooggestelde eischen
aan gezaghebbenden, vermeenen ondergeteekenden
dat de uiting hunner waardeering in deze niet on
gepast is en hopen zij, dat u dit schrijven als zoo
danig beschouwen en hunne dankbetuiging aan
vaarden wilt.
»Wanneer Hollandsche kaas nu nog voor Spanje
zelf d9 conditiën van het afgeloopen handelstractaat
zou kunnen herkrijgen, dan zou onze Hollandsche
kaasmakerij en de zoo talrijke medebelangen reden
hebben de vlag in top te blijven voeren, wat den
uitvoer naar Spanje en koloniën betreft.
»Deze laatste opmerking spruit geenszins voort
uit onbescheiden veeleischendheid, doch het succes,
waarmede uwe bemoeiingen bekroond werden bij het
voorstaan der belangen van de Hollandsche kaas
voor invoer in Spaansch-Indiscb gebied, verbiedt
ons het overgroot belang daarvan bij invoer in
Spanje zelf on herinnerd te laten."
De particuliere correspondent der N. It. Ct.
te Berlijn seint het volgende:
»Op initiatief van den Duitschen postmeester-
generaal onderhandelden voor eenigen tijd hier
Duitsehe en Hollandsche gedelegeerden over zekere
veranderingen betreffende het postverkeer tus-
sehen Engeland en Duitschland over
Vlissingen, ten einde, door verhoogde snelheid en
betere aansluitingen, met eenen nieuw ontworpen
exprestrein tusschen Keulen en Berlijn nog aanslui
ting te verkrijgen. Van Duitsehe zijde was het oog
merk, de postverbinding met Engeland over Vlis
singen nog meer dan tot dusver uit te breiden en
te bespoedigen.
Tegen dit plan opperden de Hollandsche gedele
geerden, met liet oog op zwaar wegende belangen
1 der Hollandsche spoorwegen en stoomhootlijnen,
I allerlei bezwaren. Tegelijkertijd echter deden Belgi
sche belanghebbenden alhier ijverige pogingen ten
gunste eener Duitsch-Engelsche postverbinding over
Ostende. Naar het thans heet, hebben de sedert liet
voorjaar tusschen Duitsehe en Belgische spoorweg-
besturen hangende onderhandelingen over eenen blik-
semtrein van Berlijn naar Ostende thans tot eene
principiëele overeenkomst tusschen de beide regee
ringen gevoerd. De eindbeslissing hieromtrent is
echter eerst bij het vaststellen der nieuwe dienst
regeling in het volgende jaar te verwachten. Als
gemiddelde snelheid van den nieuwen trein moet het
afleggen van 100 kilometer in het uur zijn aange
nomen."
o.-Indie. Verleendeen tweejarig verlof naar
Nederland, wegens ziekte, aan den ambtenaar op
wachtgeld C. A. Van der Roest, laatstelijk
onderwijzer 3de klasse.
Kerkelijks Zaken en Onderwijs.
Door het kiescollege der Nederduitsche Her
vormde gemeente te Rotterdam is een beroep uitge
bracht op dr. L. Heldring O.Gz., te Middelburg.
Bedankt voor het beroep te Wieringerwaard
door ds. A. Wunder, te Noordgouwe.
Tot voorlezer en voorzanger bij de Herv. gem.
te Goes is benoemd dhr. A. Visser.
Opbrengst van de 14de jaar-collecte voor de
scholen met den bijbel te Wemeldiuge (Herv. kerk)
21,32
Op de Rijkskweekschool voor vroedvrouwen
te Rotterdam worden met 19 September a. s. ge
plaatst mejuff. A. C. Van der Graaft' Jd. en J. Van
de Velde, beiden van Scherpenisse.
Bij het examen L. O. Duitsch is geslaagd de
heer W. H. Muijers, van Philippine.
De heer P. M. Smolders, geboren te 's-Iieeren-
hoek en onderwijzer te Gent in Gelderland, verwierf
te 's-Hage de akte voor de Pransche taal.
UIT DE OUDE DOOS.
Talken issc.
Van het ambacht Valkenisse vindt men de eerste
aanduiding uit het jaar 1276. Het is bekend, dat
de heeren daarvan in dat jaar tegelijk met eenige
anderen, wier ambachten eveneens aan de Wester-
Schelde lagen, met de Antwerpenaars een verdrag
sloten over den tol en het vrijgeleide op dezen stroom.
Lang reeds geleden deelde ik den inhoud van dit
verdrag mede. Een soortgelijke overeenkomst werd
ten jare 1285 aangegaan met de bewoners van bet
klooster Affiigem, die door graaf Floris V bekrach
tigd werd.
Een oud kroniekschrijver geeft op, dat het ambacht
Valkenisse oorspronkelijk ruim 1160 gemeten groot
was. Het spreekt vanzelf, dat de herhaalde over
stroomingen, waaronder Zeeland zooveel te Jijden had,
ook Valkenisse niet spaarden. Door de drie vloeden
van 1530, '32 en '42 gingen 486 gemeten gronds
verloren; door'dien van 1551 werd het gansche
ambacht overstroomd, doch spoedig daarna kreeg
men het weer geheel droog. De Allerheiligenvloed
van 1570 zette Valkenisse in het oosten, waar de
z.g. groene dijk doorbrak, onder watervan deze
overstrooming is nog een spoor over in Klaasjes weel,
aldus genoemd naar een zekeren Klaas, wiens huis
daar in de nabijheid stond. Nog eenmaal, en wel in
1682, werd dit oord door het water geteisterd. Het
lort Keizershoofd, dat tegen de Wester-Schelde was
gebouwd, werd toen geheel vernield, evenals het dorp
Valkenisse. Arabachtsheeren, dijkgraaf, gezworenen
en ingelanden gingen aan het overleggen, wat nu
gedaan moest wordenna veel overleg en getwist
werd besloten, dat het dorp buitengedijkt zou worden.
De kerk bestond reeds sinds 1570 niet meer; de
dikke toren was echter gebleven en had den voorbij
varenden tot haken gediend, wat hg ook nu na 1682
nog wel een halve eeuw lang bleef doen. De dorps
bewoners verhuisden naar het noorden der heerlijk
heid, waar nu het gehucht Gawege ontstond. De
sluis van Valkenisse werd uitgegraven en een nieuwe
werd te Waarde aangelegd, waardoor voortaan eerst
genoemd ambacht zijn water ook zou loozen.
Het straks genoemde fort Keizershoofd was om
streeks 1630 aangelegd tot bescherming tegen de
Spanjaarden. Dezen deden uit de Zuidelijke Neder
landen herhaaldelijk invallen op Zuidbeveland, vooral
aan den zuidoostkant van dit eiland. De kosten tot
aanleg van dit fort werden geraamd op twintig
duizend guldende ingenieur Pilips de Vlaming
werd belast met het maken van het ontwerp, en de
arbeid nam een aanvang. De sterkte, die den vorm
had van een vierhoek, werd gebouwd ten zuiden
van Valkenisse aan den ingang der haven. Deze
haven, de nabij zijnde Hinkele en de Westerschelde
werden nu tegelijk bestreken, zoodat hier voor de
1 veiligheid voldoende was gezorgd. Bovendien bracht.
de aanwezigheid van een garnizoen levendigheid in
het stille dorp en voordeel tegelijk door den ver
koop van levensbehoeften.
In het jaar 1626 vergunden de Staten van Zee
land aan het gerecht van Valkenisse, om tot onder
houd van de dorpswerken vau de tappers en her
bergiers een plaatselijken accijns te heffendeze be
droeg voor een ton zwaar bier één gulden, voor een
aam Pransche, Spaansche of Rijnscbe wijn vier gul
den. Hij werd slechts voor den tijd van vijf jaar
toegestaan, maar zeven maal hernieuwd.
In 1673 verzocht het gerecht van dit dorp om
een balans, een fairbank op ouderwetschen trant, te
mogen oprichten en van iedere honderd pond vlas
een belasting van zes grooten vlaamsch te mogen
heffen tot onderstand van de armenop dit verzoek
moest echter de rekenkamer gehoord worden en het
is mij niet gebleken, of het al of «iet is toegestaan.
Wat het kerkelijke betreft, behoorde Valkenisse
aanvankelijk onder het bisdom van Utrecht, later
onder dat van Middelburgde benoeming der pries
terschap was echter aan den deken en het kapittel
van Sint Salvator te Utrecht opgedragen. Na de
vernieling der kerk in 1570 en tengevolge der her
vorming in denzelfden tijd verneemt men daarna
weinig meer van het godsdienstig leven op dit dorp,
men meent, dat er te Gawege nog een kapel be
staan zal hebben. Ten opzichte van het onderwijs,
hetwelk oudtijds met den godsdienst innig samen
hing, valt te vermelden, dat de Staten in 1659 toe
stemming gaven tot het aanstellen van een school
meester.
De heeren van Valkenisse waren in de geschiedenis
onzer provincie lang geen onbekenden. Witte en
Arnoldus waren de twee broeders, die in 1285 met
den abt van Affiigem het straks genoemde verdrag
sloten. Een derde broeder was Abda, die het ambt
van priester bekleedde. Een andere heer van Valke
nisse, Aarnout, was eveneens priesterdoch dit be
lette niet, dat hij ten jare 1407 dapper meevocht bij
het beleg van het slot Hagestein in het Hollandsche.
Nikolaas van Valkenisse was in 1460 aartsdiaken te
Antwerpen. Margaretha van Valkenisse was non in
het Karmelietenklooster te Oirschot omstreeks 1650
men hield haar voor een heilige, die door haar ge
beden wonderbare genezingen kon doen. Na baar
dood werd haar graf door velen bezochtmaar te
gelijk liepen er zonderlinge geruchten, waardoor de
heeren Staten bevel gaven, het lijk op te graven en
het door den ontleedkundige Louis de Bils, baljuw
van Aardenburg, te doen onderzoeken. Deze vond
echter geen sporen van geweld of andere buitenge
wone dingen, zoodat het geraamte in de hoofdkerk
te 's-Hertogenbosch opnieuw begraven werd. De
broeder van deze Margaretha, Pilips, was Raad, eerste
Secretaris en bewaarder der oude staatsstukken te
Antwerpen.
Door koop en aanhnwelijking kwam Valkenisse
later in het bezit van het adellijke geslacht La Torre,
en daarna in dat der baronnen en graven Van Span
gen nog in 1789 was Justus Cornelis Filibertus
Filippus Van Spangen heer van Valkenisse.
BAVO.
Gemengde Berichten.
Naar wij vernemen zal de kermis alhier niet
bijzonder veel te aanschouwen gevendes te beter
misschien voor het weinige dat komen zal. Daar
onder mag gerekend worden eene tent van den
heer Basch, waarin het onbegrijpelijke op het gebied
van magnetisme wordt te aanschouwen gegeven
door de dame »Magneta", die, in strijd met alle
wetten der zwaartekracht, zich geheel vrij in de
lucht schijnt te bewegen, zonder dat tot nu toe
iemand heeft mogen ontdekken op welke wijze zij
die wetten schijnt te ontduiken. Op grond van wat
andere bladen daaromtrent meldden durven we wel
aanraden de voorstellingen in de bescheiden tent
van den heer Basch te gaan bezoeken.
Ar^ndskerke. Gisteren bij het huis
waarts lijden, had de landbouwer M. Van Iwaarden
van Baarsdorp het ongeluk, dat bij het inrijden
onzer dorpstraat de as van zijn marktwagentje brak
waardoor de wagen omkantelde. De vier erin zittende
personen kwamen vrijwel met den schrik er af,
doch het wagentje werd beschadigd en het paard
bekwam eenige verwondingen.
JL Zondag omstreeks 5 uren 's namiddags
gingen twee boerenmeisjes onder Nieuwdorp wan
delen, doch werden door twee jeugdige manspersonen
gevolgd en aangerand.
Door den veldwachter A. v. d. Plasse is in ver-
eeniging met den rijksveldwachtar van Borsele D.
Buurman een onderzoek ingesteldde vermoedelijke
daders zijn door de meisjes herkend, waarna tegen
hen proces-verbaal is opgemaakt.
Tlissingen. In de laatste weken zijn aan de
fabriek »de Schelde" een paar honderd werklieden
bedankt, wegens gebrek aan werk.
Maandag moest aan het pontveer te Tolen de
I knecht van den bierbrouwer Philips uit Wouw met
een geladen kar overgezet worden. Het paard in de
pont zgnde werd schichtig, sprong over de brug,
verdween in de diepte en verdronk. Des avonds
werden kar en paard op het droge gebracht.
