1892 N°. 80.
Zaterdag 9 Juli.
79s,e jaargang.
Da uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren Nijgh Van Ditmar te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
Inzending; van advertentiën voor 3 uren op den dag der uitgave,
01JRANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 1—5 regels 50 cent, elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
GOES, 8 Juli 1892.
Door de Provinciale Staten van Noord-Brabant
is gekozen tot lid van de Eerste Kamer der Staten-
Generaal, ter vervanging van den heer mr. J. G. De
Bruyn, de heer mr. E. Van Zinnicq Berg
man, advocaat-procureur te 's-Hertogenbosch met
37 van de 58 stemmen.
Hét is thans definitief bepaald dat de nati
onale kolfwedstrijd van den Ned. Kolf bond
zal worden gehouden op 12 en 13 September, te
Scheveningen.
In sommige bladen is ten onrechte genoemd 5 en
6 September.
Door het Hoofdbestuur zullen medailles worden
uitgeloofd voor
a. den winner van den eereprijs (gouden medaille).
b. den eersten prijswinner in den personeelen
wedstrijd (groote zilveren medaille).
c. de winnende club in den corps wedstrijd (ver
guld zilveren medaille).
d. de daaraan deelhebbende 3 corpsspelers (kleine
zilveren medailles).
De 5 'prijzen door de Sport-tentoonstellingscom-
missie voor den personeelen wedstrijd uitgeloofd,
zullen bestaan in kunstvoorwerpen ter waarde van
250 gulden.
De Goesche Harmonie »Euphonia" is door het
Hoofdbestuur uitgenoodigd om het feest te komen
opluisteren.
Het 2e natuurkundig examen is met goed ge
volg afgelegd door den heer J. J. Warnsinck.
Een nieuw staaltje van de ergenis, die de b e-
strijdingder belastingontwerpen door
de antirevolutionairen ook in eigen kring wekt, vin
den wij in een ons toegezonden Schiedamsch blaadje,
Het Oranjebladwaarin zeer duidelijk wordt aan
getoond, dat door die ontwerpen de mindere man
ontlast wordt en alleen gedrukt wordt, wie betalen
kan. Het artikel vangt aldus aan
Eerlijk gezegd spijt het ons, dat de belasting-
ontwerpen van Minister Pieison van antirevolutionaire
zijde over hot algemeen zóo koel zijn ontvangen.
Wij hadden dit, ook met het oog op ons program
van actie, inderdaad niet verwacht.
»Dat er gebreken aan s' Ministers werk kleven,
spreekt vanzelf. Menschenwerk is altijd gebrekkig.
En een nieuwe belastingregeling te maken is waarlijk
geen kleinigheid. Ook wij hebben onze bezwaren
en spraken die reeds uit. Maar het gebrekkige in
de voorstellen mag ons toch niet verleiden om het
goede voorbij te zien.
»En dit wordt toch maar al te veel gedaan.
Over den meerderen druk den landbouwer opgelegd,
wordt veel gesproken. Nu, ook wij zijn voor dat
bezwaar niet blind. Maar er is en wordt op dit
gebied ook schromelijk overdreven en overdrijving
schaadt altijd.
»Maar waarom is er nu nog onzerzijds niemand
opgestaan, die den Minister zijn dank heeft betuigd
voor de verlichting van druk, die aan den arme,
den werkman, den kleinen burger, winkelier en
landbouwer zal ten goede komen? Of zou die zoo
geheel niets hebben te beteekenen De lezer oor
deels." En dan volgt de becijfering.
Ook de Standaard schijnt te begrijpen, dat het
te erg werd. Zij heeft althans in haar nornmer van
Maandag met name den heer^Van der Borch gedesa
voueerd, omdat hij 't opnam voor de groote grond
eigenaren. Vad.J
In de Woensdag gehouden zitting van den
Raad van State is ingekomen een koninklijk besluit,
waarbij ongegrond wordt verklaard het beroep, in
gesteld door M. M e e u w s e te Goes, lo teling van
de lichting van dit jaar, tegen een uitspraak van
Ged. Staten van Zeeland van 1 April 1892, waarbij
zijn aanwijzing tot den dienst bjj de nationale militie
gehandhaafd is.
De opening der jacht op waterwild,
zijnde eenden, duikers, waterhoenders, watersnippen,
schrieken, kemphanen, strandloopers, wulpen en ple
vieren, in deze provincie is door Gedeputeerde Sta
ten bepaald op Maandag 25 Juli aanstaande.
Wissenkerkc. Toen na rijp beraad in het
vorige jaar door den gemeenteraad was besloten de
vestiging van eene telefoon in deze gemeente
aan de regeering te verzoeken en de oprichting eenigen
tijd daarna werkelijkheid werd, waren nog zeer velen
van meening, dat die inrichting voor onze gemeente
eene overbodige nieuwigheid was. Uit de werking
van die inrichting gedurende het tijdvak van 1 Juli
1891 tot 30 Juni 1892 blijkt echter ten duidelijk
ste, dat zij niet alleen niet overbodig was, maar
zij in eene noodzakelijke behoefte voorziet. Er wer
den toch gedurende dat tijdvak niet minder dan
1010 of gemiddeld 84 telegrammen per maand be
handeld, welk getal zelfs de stoutste verwachtingen
der voorstanders zeer verre overtrof. j
Het getal ontvangen,; telegrammen bedroeg 477
dat der verzondene 533. Yan de verzondene was
de opbrengst 164.23. Rekent men de opbrengst
der ontvangene naar gelijken maatstaf dan was de
totale opbrengst der behandelde telegrammen on- i
ge veer 311, hetgeen naar den tegen woordigen I
koers een intrest vertegenwoordigt van een kapi- J
taaltje van 7775.
Voor het Rijk waarlijk geene onaardige tegemoet- j
koming in de kosten van oprichting, maar tevens i
een bewijs dat men bij de invoering eener nieuwe
zaak niet altijd zoo zwaartillend behoeft te zijn.
]&ats. In de Woensdagavond gehouden verga
dering vau ingelanden van den Katschenpol-
d e r werd wegens de periodieke aftreding van den
dijkgraaf, den heer J. W. Markusse eene voor
dracht voor dijkgraaf opgemaakt. Deze bestaat uit
de heerenJ. W. Markusse, A. Markusse Az. en
A. Markusse Mz., allen van Kats.
Bij kon. besluit is benoemd tot bewaarder
van de hypotheken, het kadaster en de sckeepsbe-
wijzen te Hoorn, C. A. Vriesendorp thans
inspecteur der registratie en domeinen van de le
klasse in de divisie van inspectie te Middelburg.
Aan de hoogeschool te Leiden is gisteren ge
promoveerd tot doctor in de rechtswetenschap de
heer Ph. S. De Laat de Kanter, geboren te
Batavia, met acad. proefschrift, getiteld: »De be
voegdheid van den burgemeester om gemeenteraads
besluiten ter vernietiging voor te dragen (art. 70
Gemeentewet).
De prinses van Arenberg heeft tegen Augustus
appartementen in het »Bad-Hötel" te Domburg be
sproken.
Dr. Mezger zal binnenkort zijnen intrek nemen
op zijn villa »Irma" aldaar.
In de vergadering van den Geneeskundigen
Raad voor Zeeland en Westelijk Noord-Brabant was
van de vergadering van geneeskundige inspecteurs
een brief ontvangen, houdende de vraag of er gebrek
bestaat aan vroedvrouwen? Die vergadering
heeft het antwoord noodig om den Minister van
advies te dienen, of uitbreiding van de bestaande
kweekscholen voor vroedvrouwen of vermeerdering
van het aantal dier scholen al of niet noodig is.
In westelijk Noord-Brabant zijn, naar de voorzitter
mededeelt, 36 gemeenten die van elders verloskun
dige hulp moeten betrekken. Daar bestaat dus be
hoefte aan zulke hulp.
De heer Bruinsma wijst er op dat, dewijl er onder
die gemeenten verschillende zullen zijn, die uit twee
of meer deelen bestaan, welke somtijds ver van elka&r
zijn gelegen, waarschijnlijk de behoefte nog grooter
is dan men uit het aantal gemeenten zou opmaken.
In Zeeland zijn er, deelt de voorzitter mede, 50
gemeenten, waar geen vroedvrouwen aanwezig zijn
en in de gemeente zelve geen verloskundige hulp
is te verkrijgen.
De heer Bolle geeft in overweging de zaak com
missoriaal te maken en de leden der commissie uit
te noodigen b. v. binnen eene maand aan den voor
zitter mededeeling te. doen van de plaatsen, waar
verloskundige hulp ontbreekt, met de noodige inlich
tingen omtrent zielental en van den tijd die noodig
is om verloskundige hulp van elders te verkrijgen.
Met algemeene stemmen op twee na wordt conform
dit denkbeeld besloten.
Op uitnoodiging van den voorzitter belasten zich
de heeren dr. Bolle met de mededeeling omtrent
Walcheren en Zuid-Beveland, Visser omtrent Tolen,
Callenfels omtrent Zeeuwsch-Vlaanderen. Verder zul
len uitgenoodigd worden voor Schouwen de heer
Kosten de Bruijne en voor Noord-Beveland de heer
dr. Q. J. M. Janssen te Wissekerke. (M. Ct.)
Gisternamiddag begaven zich de Ministers van
Justitie, van Marine en Oorlog naar Vlissingen.
Naar men verneemt bestaat het voornemenbij
het gereed komen van het nieuwe station te VIis-
singen-haven, het station Vlissingen-stad voor het
verkeer te sluiten en dus al de treinen te doen aan
komen aan en vertrekken van het havenstation.
Nu de landbouwers zooveel nadeel ondervin
den van de groene rupsen, zal men met be
langstelling kennis nemen van een middel ter ver
delging dier insecten, dat door een lezer van het
N. v. d. D. wordt aanbevolen. Men haalt zegt
hij uit een bosch eenige potten vol mieren
(grosse Waldameisen) en brengt die diertjes in de
aangetaste klaverveldendan zal men binnen 24
uur van de rupsenplaag verlost zijn, want de mie
ren dooden do rupsen.
De Provinciale Staten van Zuid-Holland heb
ben in hunne vergadering van Woensdag overeen
komstig de conclusie der commissie tot onderzoek
van den geloofsbrief van den heer Ha velaar,
besloten om genoemden heer niet als lid der Staten
toe te laten en voor het district Ridderkerk eene
nieuwe vrije verkiezing uit te schrijven.
Bij het onderzoek der stembriefjes is der com
missie gebleken, dat de heer Smit bij de eerste
stemming werkelijk de volstrekte meerderheid (887
stemmen) heeft verkregen. De omstandigheid echter,
dat in de bus 2 biljetten minder aanwezig waren
dan er kiezers gestemd hadden, heeft op den uitslag
van invloed kunnen zijn, zoodat de heer Smit terecht
niet is toegelaten maar ook ten onrechte eene her
stemming is gehouden.
De leden van Gedeputeerde Staten zijn allen her
kozen, nl. de heeren Blussé, Van der Kemp, Caan,
Van Bylandt en Goekoop en voorts de heer Vaillant
als buitengewoon lid.
De volgende vergadering zal den 19 Juli plaats
hebben.
Nieuwe aardappelen!
Vele menschen eten zich dikwijls ziek aan nieuwe
aardappelen.
Ook zijn jonge aardappelen niet geschikt voor
's menschen darmgestel.
Er is nochtans een goed middel om ze minder
schadelijk en veel lekkerder te koken.
Men handele als volgt
Zet twee ketels water tegelijk op het vuurden
eenen met de aardappelen.
Wanneer de aardappelen beginnen te koken, dan
giet men het vuile, solaninehoudende water af en
men doet de aardappelen in het versche water, dat
eveneens aan 't koken is.
Aldus bereid, bieden de aardappels minder gevaar
en zijn ze veel smakelijker.
UIT DE OUDE DOOS.
ICruiitinge.
Aan den oostkant lag tegen de Breede Watering
een deel der Oostwatering, dat in den beginne ge
heel op zichzelf stond het was de heerlijkheid Krui-
ninge, die vooral in de dertiende eeuw in omvang
en bloei begon toe te nemen en in het begin der
volgende eeuw nog aanmerkelijk vergroot werd, toen
men het Nieuwland, ter grootte van tweeduizend
gemeten, indijkte.
Reeds vroeg was deze heerlijkheid het eigendom
van een afstammeling uit een aanzienlijk ridderge
slacht, evenals dit met Borsele het geval was. Deze
twee, Kruininge en Borsele, behoorden dan ook tot
de voornaamste en hun bezitters tot den hoogsten
adel van Zeeland. De Kruiningsche heeren kregen
daarom van den graaf reeds in het begin van hun
bloeitijdperk een schepensbank, dus het voorrecht
van rechtspraak, en daarmee nauw verbonden afzon
derlijke keuren, alleen voor hun gebied geldende.
Deze keuren werden o. a. in 1386 door hertog Al-
brecht vernieuwd en gewijzigd.
Nederigheid was een deugd, die de hooggeplaatsten
van vroegere dagen maar zelden in praktijk brachten,
Wie macht bezat, verzuimde niet, dit te toonenen
wie, als de heeren van Kruininge, een zoo groot aanzien
bezaten in openbare aangelegenheden en zoo grooten
naam maakten in de geschiedenis, omringden zich
met vaak vorstelijken luister, en deden hun uiterlijke
verschijning en al hun daden vergezeld gaan van
een praalvertoon, dat op den grooten hoop, op kin
kels en puterszonen, een diepen indruk moest maken.
De Kruiningsche machthebber voerde den titel van
baron en liet in die hoedanigheid van de tinnen zijns
torens een groote banier wapperen, waarin men een
man te paard zag afgebeeld, die op de borst het
wapen van Kruininge droeg. Denzelfden ruiter met
zijn wapen vond men ook op het zegel van den
nadigen heer. Het toppunt van luister werd wel
bereikt, toen mijne heeren de baronnen in het begin
der vijftiende eeuw tot erfelijke burggraven van Zee
land werden benoemd. Vóór hen was dit ambt be
kleed geweest door heeren van Voorne, maar toen
niet erfelijk.
Een burggraaf was de vertegenwoordiger van den
graaf in een gansch gewestzijn verhouding tot
den landsheer kan men eenigermate vergelijken met
ee hedendaagsche verhouding van een commissaris
der koningin tot de vorstin.
Het spreekt wel vanzelf, dat de plaats, waar
zulke voorname heeren hun hof hielden, deelde in
den glans, die van hen uitging. Er was een ruime
en fraaie kerk, waarin men vikariën aantrof voor
de heilige Catharina en de heilige Barbara. In het
noordwestelijk deel van het dorp stond een klooster
van minderbroeders. Week- en jaarmarkten werden
druk bezocht en brachten heel wat leven en bewe
ging aan. Ja, het was niet genoeg, dat men deze
markten op de hoofdplaats der heerlijkheid hield
iu 1408 kreeg ook Nieuwland het recht, ze te
houden. Afgescheiden nog van de macht der Krui
ningsche heeren, was dit laatste niet zoo geheel
onverklaarbaar en onbillijk, want Nieuwland had
een gunstige ligging, en daardoor kwam het, dat
hier een handel werd gedreven, die voor dien tijd
vrij belangrijk kon genoemd worden.
Op het dorp zelf, met ver van de kerk, verhieven
zich de twee beroemde kasteelen Hof van Kruininge
en Voorhoute, reeds in de laatste helft der dertiende
eeuw gebouwd. Wie de stichters daarvan waren, is
niet met zekeiheid te zeggendoch waarschijnlijk
waren het de zonen van Godefrov van Berthout.
Dit was de geslachtsnaam des barons. Godefroy,
wiens moeder, naar men meent, een jonkVrouwe
Van der Maalstede was, liet zijn geslachtswapen,
dat onbekend en onberoemd was, los en nam dat
van zijne moeder Van der Maalstede over, een wapen,
dat in die streken met glans was omstraald en dat
dus beter bij zijn uitgestrekt gezag paste. Hij had
twee zonen, Wouter en Hugo, zooals ik zeide de
vermoedelijke bouwheeren der twee burchten. Wouter
behield het wapen zijns vaders, dus Maalstede
maar Hugo nam, ter onderscheiding van zijn broeder,
dat der Berthouts weder aan. Nu de macht der
heeren van Kruininge voor goed gevestigd was,
behoefde Hugo niet bevreesd te zijn, dat zijn onbekend
wapen hem zelf tot onbeduidendheid in de oogen van
anderen zou doemen. Zijn zwaard zou hem anders
hier wel verder den weg helpen banen.
Door schenking, aanhuwelijking en andere om
standigheden kwam Voorhoute, dat aan den jongsten
tak van het geslacht had behoord, later aan den
oudsten stam terug.
Evenals geheel Zeeland had ook de heerlijkheid
Kruininge veel te lijden van den erfvijand, het water,
waarbij in de zestiende eeuw oorlogsgeweld het zijne
voegde. Op het laatst dier eeuw zuchtte vooral ook
Zuidbeveland onder de zwaarte van den oorlogslast
veel was verbrand door krijgslieden, vernield door
overdreven en onbesuisden godsdienstijver. De ker
ken waren geplunderd, de kloosters lagen in puin,
de bewoners van dorpen en steden waren gedood of
gevlucht. Vele kasteelen stonden leeg of waren ge
heel of ten deele verwoest, zooals die te Ellewouds-
dijk, Schenge, Baarsdorp, de Hellenburg, Vronenburg
Pouckes en anderen. De heeren, die nog gebleven
waren, zagen zich door armoede genoodzaakt hun
goederen te bezwaren en zoo moest ook de heer van
Kruininge een hypotheek opnemen, waarvan hij een
jaarlijksche rente van f661 moest voldoen.
Men vindt in het noorden dezer heerlijkheid een
deel, nog altijd bekend onder den naam van het
Jcind van Trente. Deze benaming is een verbastering
van een zeer, zeer oude Saksische uitdrukking, welke
beteekenteen helder water, dat klein wordt. Dat
het watertje, hetwelk hier oudtijds liep, allengs
kleiner werd, kwam, doordat er kruinen in lagen,
die het verengdenvernauwden. Van deze kruinen,
die het stroompje eng maakten, kreeg de heerlijkheid
den naam Kruineuge of Kruininge. Ook de verkla
ring van den naam de witte steemeer zuidwaarts
gelegen, schijnt men in het Saksisch te moeten
zoeken. Misschien staat die naam in verband met
het oude volksgeloof aan witte wijven, die wellicht
op deze »stee" samenkomsten hielden.
BAVO.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
In de gisteren gehouden zitting is de heer Ruijs
beöedigd. Zonder stemming werden aangenomen de
artt. 1, 3 en 5 der Vermogensbelasting. De behan
deling van art. 4 werd uitgesteld tot art. 17. Op
art. 6 (vrijstelling) is een amendement door den
heer De Kanter voorgesteld, om voorwerpen van
kunst en wetenschap, goud- en zilverwerk en paarlen
en edelgesteenten wel te belasten, en een door den
heer Bahlmann om onroerende goederen buitenslands,
die daar getroffen worden, niet hier te belasten.
De amendementen werden verworpen, die van
den heer De Kanter met 60 tegen 29, die van den
heer Bahlman met 58 tegen 30 en die van den
heer A. VanDedem (vrijstelling paarden, voertuigen)
met 68 tegen 18 stemmen.
Art. 6 is daarna onveranderd
Rechtszaken.
Het Openbaar Ministerie bij 'tHof te's-l 0
eischte Woensdag bij verstek bevestiging van het
vonnis der Middelburgsche Rechtbank, waarbij A.
M. wegens het zich wederrechtelijk toeëigenen van
een door hem in de buitenhaven van het Kanaal
van Zuid-Beveland onder Wemeldinge opgevischt
touw, afkomstig van een Belgisch vaartuig, tot éen
maand gevangenisstraf werd veroordeeld. Uitspraak
20 Juli.
