1892 N°. 45.
Donderdag 14 April.
79sie jaargang.
Tot den Herijk der Malen en Gewichten
Do uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren Nijgii Van Ditmar te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
Inzending van advertentiën vóór 3 uren op den dag der uitgave.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 1—8 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
zal dit jaar in deze gemeente worden gevaceerd in
de Wa#(;, omdvr laet
en wel v>or de Maten en Gewichten, in de magazijnen en
winkels ten verkoop voorhanden, den 20 April
Voor wijk A en B den 21, 22 eu 23 April,
C 25, 26, 27 en 28
1) 29
E 30 April en 2 Mei,
telkcus van 's morgens 8 tot 12 en 'a namiddags van 1 tot
4 uren.
Voorts wordt herinnerd:
lo. dat de herijk van ten verkoop bestemde, in magazijnen
en winkels voorhanden, voorwerpen dan alleen zal geschiedon,
wanneer die stukken zich in g»ed-n stait bevinden, zooals voor
nieuwe Maten en Gewichten betaamt en geschikt zijn om te
worden geverifieerd
2o. dat alleen behoorlijk schoon en droog gemaakte
maten m gewichten kunnen worden onderzocht en belangheb
benden bij de terugontvangst banner voorwerpen dienen toe
te zien ot deze duidelijk de wettige merken dragen, daar een
beroep op verzuimen, die bij d»n herijk mochten zijn begaan,
later niet zal outslaan van rechtsvervolging
3o. dat lengtematen, voorzien van merktetlcenen
of aanwijzigingen van onwettige of afgcscha'te maten, moeten
worden afgekeurd en ten allen tijde in beslag genomen kunnen
worden
4o. dat de onderdeelen van het Gram (Miligram-
gewichten) uithoofde der daartoe noodige fijne balansen,
uitsluitend aan het ijklontoor te Middelburg kunnen wordeu
geveriiiëerd (Min beschikking van den 16 April 1872 no 193);
5o dat na het eindigen van den termijn van den herijk
(1 October as) het gebruik of voorhanden hebben van maten
en gewichten, niet voorzien van de vertischte stempelmerken,
ve-bo en en strafbaar is, volgens art. 29 der wet van 7 April
1869 (Stbl no. 57).
Goes, den 13 April 1892.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. d W. HAMER.
De Secretaris,
H A R T M A N.
Wij vestigen ditmaal bijzonder de aandacht op
de bijeenkomst van kiezers en belangstel
lenden, welke Donderdag den 14 April, des
avonds te 8 uren, in »de Prins van Oranje" alhier
zal gehouden worden ter bespreking enz. van de
aanstaande verkiezing voor een 1 i d van den
gemeenteraad. Tengevolge van het overlijden
van den heer G. Van der Hoek staan de partgen
in den Raad thans 6 en 6, want naar het schijnt
heeft thans ook de heer Vervenne, hoewel door de
liberalen het vorig jaar trouw gestemd, beslist de
zijde gekozen van de partij onder de leiding van
den heer M. De Jonge Jz. en gaat het nu bij de
aanstaande verkiezing om de meerderheid. De liberale
partij, die bij de verkiezing in Juli jl. de heeren
De Jonge en Vervenne niet bestreed en bij die van
6 Oct. een katholiek hielp aanbevelen, kan ditmaal
natuurlijk geene consideration doen gelden, maar is,
teneinde geen zelfmoord te plegen, verplicht en uit
kracht der vacature heeft zij het recht, een liberaal
candidaat te stellen. De te volgen gedragslijn dei-
liberalen is dus aangewezen.
Afgescheiden daarvan heeft ieder Goesch burger
in zijn welbegrepen eigenbelang het gewicht dezer
verkiezing te beseffen en te waken tegen de over-
heersching der antirevolutionairen in onze goede
In de jongst gehouden raadszitting hebben deze
een staaltje vertoond van wat van hen te verwachten
is als zij de meerderheid krijgen. Door de commissie
van toezicht op het lager onderwijs was, ter ver
vulling van eene vacature, eene aanbeveling inge
zonden, waarop geplaatst waren de heeren J. Ter
Pelkwijk, ontvanger der registratie, en W. G. N.
Coenen, arts, beiden zeer bekwame en achtenswaar
dige mannen. Wat echter nog nimmer gebeurd is,
en zeker niet bij eene eerste stemming, al dadelijk
werden 6 stemmen uitgebracht op den heer W. A.
Van Griethuysen, predikant bij de Nederlandsche
Hervormde gemeente, terwijl de heer Ter Pelkwijk
4 stemmen en de heer Coenen 1 stem erlangde.
Klaarblijkelijk was dus vooraf eene overeenkomst
getroffen en waren de leden der anti-revolutionaire
party, versterkt door den heer Adam, die even te
voren den eed had afgelegd de belangen der gemeente
te zullen bevorderen, zeker van de overwinning.
Van de keuze op zich zelf zullen wij niets ten
nadeele zeggen. Bedriegen wij ons niet, dan is ds.
Van Griethuysen ad viseer end lid van bestuur der
Bijzondere School en evenmin als het bestuur dezer
school er aan zou denken een tegenstander van het
bijzonder onderwijs in zijn midden optenemen, even
min zal de plaatsel. commissie van toezicht bij een
tegenstander der openbare school den lust veronder
steld hebben zitting te nemen in hare commissie,
die uit den aard der zaak toch het meest bij het
openbaar onderwijs is betrokken, nog daargelaten
de vraag of het wenschelijk is een prelikant aan
zyn herderlijk werk gedeeltelijk te onttrekken. Deze
vraag moet echter de heer Van Griethuysen voor
zich zelf beantwoordenzooveel hebben wij wel ver
nomen, dat bij de Commissie van toezicht niet de
minste tegeningenomenheid omtrent hem bestaat.
Niettemin blijft de handeling der zes raadsleden
een klap in het aangezicht van de leden der Com
missie en van de aanbevolenen. Kon men zich met een
aanbeveling niet vereenigen dan stemde men tot
dusverre blanco. En indien nu de antirevolutionairen
1 een der hunnen in de Commissie gewenscht hadden,
dan had de meest alledaagsche beleefdheid meegebracht
dien wensch vooraf aan de Commissie kenbaar te
maken. Ware dit gebeurd en hadde de Commissie
van dien wensch geen notitie genomen, dan ware de
handeling der 6 raadsleden te verschoonen geweest.
In ieder geval blijkt uit het gebeurde, dat de
antirevolutionairen, zoo zij de meerderheid krijgen,
zich niet zullen ontzien de leden van belangrijke
commission of bekwame onafhankelijke liberalen on
aangenaam te bejegenen of uit te werpen. Wat
daarvan het gevolg kan zijn behoeven wij zeker niet
uiteen te zettenieder, die den, met het oog op
de kosten van het nieuwe Sas, zeker niet rooskleu-
rigen financiëelen toestand onzer gemeente kent, zal
beseffen hoe hard noodig het is te trachten allen
in de gemeente te houden wier draagkracht in
Hoofd, omslag en op het veld der liefdadigheid van
beteekenis is.
Dat voorts onze verschillende instellingen, waar
door inzonderheid de nijvere burgerij nog eeoigszins
het hoofd boven water kan houden, onder het be
stuur der anti-revolutionairen groot gevaar van op-
keffing loopen, zal voor de niet verblinde partij-
zuchtigen treurig duidelijk zijn. Men denke ook aan
openbare vermakelijkheden, die bij de anti-revolu
tionairen weinig genade zouden vinden, en waardoor
toch ook geld onder de burgerij wordt gebracht.
Zoo ooit, dan is het thans zaak vereend de krach
ten in te spannen om de verkiezing van een ge-
schikten candidaat, waardoor wij niet onder het juk
der anti-revolutionairen worden gebracht, te doen
slagen. Er zijn er onder onze geestverwanten, die
nimmer de verkiezingsmeetings bezoeken, en dan
later doen blijken, zich niet met de gestelde can-
didaten te kunnen vereenigen. Dit is verkeerd.
Waarom komen zij niet op, als de tijd der beraad
slaging daar is Men neme een voorbeeld aan de
bijeenkomsten der antirevolutionairen, die in groo-
ten getale daar opkomen en eendrachtig stemmen,
welke candidaat ook gesteld worde. Vooral ditmaal
is eene groote opkomst op de aangekondigde meeting
noodzakelijk. Kosten zijn aan die bijwoning niet
verbonden en ook geene gevolgen daarvan. De kos
ten der verkiezing worden door bepaalde personen
gedragen, die zich daartoe verbonden hebben. Wij
durven dan ook vertrouwen, dat morgen (Donderdag)
vooral vele kiezers zich op de meeting zullen be
vinden en de daar te stellen candidaat met groote
meerderheid zal verkozen worden.
GOES, 13 APRIL 1892.
De heer E. Domela Nieuwenkuis
trad jl. Maandagavond alhier voor een talrijk pu
bliek in een der zalen van het koffiehuis »de Prins
vaii Oranje" op, ter behandeling van het onderwerp,
dat ook door hem den vorigen avond te Middelburg
behandeld wasChristendom en Socialisme. Spreker
betreurde allereerst, dat er geene andere bronnen zijn
voor de wetenschap van Jezus' leven (indien hij al
mocht bestaan hebben, iets wat spr. betwijfelde) dan
de Evangeliën, en dat deze zoo zonderling in hunne
beschrijving zijn, dat men eigenlijk aan tweeJezus-
sen zou denken. De eene is de dogmatische of gods
dienstige type, de andere is die van den sociaal
democraat. Want de Jezus van de Evangeliën is
de grootste socialist, die er ooit bestaan heeft, en
het »komiekste" verschijnsel van onzen tijd is, dat de
anti-revolutionairen zich steeds beroepen op Jezus,
die zelf revolutionair was. Tot bewijs voor zijn be
weren haalde spr. de bekende uitdrijving der wis
selaars uit den tempel aan alsmede onderscheidene
uitspraken, die Jezus in den mond worden gelegd
als: »Ik ben niet gekomen om den vrede te brengen,
maar het zwaard", enz. Hij schilderde het beeld van
den stichter des Christendoms als de belichaamde
toepassing zijner leer, terwijl hij aantoonde, dat de
Jezus van de Evangeliën geen ander beginsel had
dan dat van de socialistenwat gij wilt dat u de
menschen doen zullen, doet hun ook alzoo." Ver
volgens besprak kg de verslapping der kerk in den
loop der eeuwen, en hoe die kerk hare macht zocht
in de verkettering, de foltering en uitwerping der
heroën van de wetenschap. De toestand van het
christendom in onze dagen werd met donkere kleu
ren voorgesteld, waarbij spr. deed uitkomen, hoe
velen hunne kinderen laten doopen en anderen zich
laten aannemen tot leden, om allerlei beweegredenen,
die allerminst getuigen van ernstige opvatting de-
I zer zaken. Spr. betuigde dan ook, dat hij voor zich
in die kerk niet langer kon blijven en daarom zijne
betrekking als predikant had vaarwel gezegd en
eindigde dit gedeelte zijner rede met voorlezing van
eenige bladzijden uit zijne afscheidsrede.
in het tweede gedeelte der rede, na de pauze,
was het socialisme aan de beurt, dat, volgens spr.,
wil, dat niet de rijken zich voeden ten koste der
armen, en dat de maatschappij beschuldigt en ten
toon stelt, omdat zij nalatig blijft in hetgeen zij te
doen heeft. Het socialisme wil, dat de goederen, ge
sproten uit het productievermogen, worden verdeeld,
gelijkelijk onder allen, die daaraan medegewerkt
hebben, opdat de wanverhoudingen van thans op
houden en brood, kennis, recht en welvaart het deel
worden van alle leden der mensckelijke samenleving.
Met een krachtig woord van opwekking tot aan
sluiting, vooral tot de proletariërs (niet alleen die
arbeiden met de hand, maar ook die arbeiden met
het hoofd) besloot de spr. zijne rede, nadat hij nog
had gewezen op de werkeloosheid der christelijke
regeering, die drie jaren het bestuur in handen had
gehad, en de staatsloterij had behouden, den accijns
op het gedistilleerd had bevestigd, de opiumpacht
had gesteund en dus geld geslagen had uit de zonde.
Van het recht tot debat werd door drie aanwezigen
gebruik gemaakt, en wel door de heeren De Koning
van Ierseke, Elzinga en Ten Bosch te Goes.
De eerste deed eenige vragen, zooalswanneer
Jezus niet bestaan heeft, van waar komt dan de
christelijke tijdrekening Wanneer de Evangeliën
niet de bronnen zijn, waaruit voor de geschiedenis
van Jezus' leven kan geput worden, welke bronnen
beeft dan de heer D. N. gebruikt terwijl hij voorts
zich beriep op de vervulling der profetieën in Jezus
en zijne leer, om de waarde van den Bijbel en de
waarheid der Evangeliën aan te toonen. Voor den
invloed van het christendom wees hij op de vele
gestichten in ons vaderland, op het zendingswerk
op de Zuidzee-eilanden, op den arbeid van generaal
Booth, en vroeg, of de redenaar hem de zekerheid
kon geven, dat de theorieën der laiere wetenschap
waarheid zijn. Hij voor zich vertrouwde niet op die
theorieën maar op het woord Gods, den Bijbel, wiens
duurzaamheid zeker is.
De heer D. N. gaf in zijne repliek te kennen, dat
de eerste vraag onmogelijk te beantwoorden was,
maar dat uit de Christelijke jaartelling moeielijk
het bewijs voor het bestaan van Jezus te putten
iswant op dezelfde wijze zou men kunnen rede
neeren er zijn heksen-processen geweestdeze waren
niet mogelijk zonder heksen, ergo er zijn heksen.
Voor het antwoord op de tweede vraag herinnerde
de heer N. aan zijne verklaring, dat het jammer
is, dat er geene andere bronnen dan de Evangeliën
zijn, om voor de geschiedenis van J ezus uit te putten
maar dat het toch zonderling is, dat noch Flarius
Josephus (behalve eene inlassching, die aan monniken
van lateren tijd wordt toegeschreven) noch Tacitus,
die beiden ten tijde van Jezus geleefd hebben, in
hunne geschriften iets van Jezus vermelden. De
gestichten en het zendingswerk pleiten tegen het
beweren van spreker, want wanneer de kerk hare
roeping had volbracht, zouden allen gelijkelijk voor
zien zijn van stoffelijken nooddruft en geestelijke
kennis, zoodat die niet noodig waren.
De tweede, die in debat trad, verklaarde kunste
naar te zijn en te trachten, zich in de kunst vooruit
te werken en wel met eigen krachten, zonder de
middelen, waarover de heer D. N. kan beschikken.
Hij noemde dan ook diens meerdere kennis, de vrucht
van diefstaldoch hij wilde hierover niet verder
uitweiden, maar de vraag stellen, of een socialist
tevreden kan leven. Hij bestudeerde de karakters
der menschen, wanneer zij voor hem poseerden, ten
einde gephotografeerd te worden. Nu had hij twee
koppen geteekend (die hij vertoonde), waarvan de
eene den mensch die in God gelooft met een
glimlach op het gelaat, de andere den socia
list zonder geloof aan God, met een stroef en
terugsfcootend uiterlijk voorstelde. Hij vroeg
nu den heer D. N. vanwaar het kwam, dat de
socialisten zulk een terugstootend uiterlijk hebben
en of dit niet gelegen is in hun ongeloof? De ge
vraagde gaf hierop ten antwoord, dat, als het niet
zulk een persoonlijk feit betrof, hij wel zou willen
vragen, of hij er dan zoo stroef en terugstootend uitzag.
De derde verhaalde, op jeugdigen leeftijd zijne
ouders verloren te hebben en door vreemden te zijn
opgevoed, doch steeds op God vertrouwende, diens
hulp ten alle tijde te hebben ondervonden, zoodanig
dat hij een eigen huis bewoonde het was nog wel
niet vrij, maar toch zgn eigendom. Hij wilde open
lijk getuigenis afleggen van zgn geloof aan Gods
rechtvaardigheid en hier sloeg de spr. met den
vuist op den lessenaar dit liet hij zich door de
socialisten niet ontrooven. De heer D. N. dankte
voor de mededeeling uit het bijzonder leven van den
heer Ten Bosch, dien bij bij den braven Hendrik vei>
doch hij wees tevens op het verschijnsel
hoevele Godbetrouwers in armoede en ellende hun
bestaan voortslepen. Als dit rechtvaardigheid is, dan
gunde de heer D. N. den God, die er zulk eene
rechtvaardigheid op na houdt, aan ieder die hem
wilde.
Met een opwekkend woord van den heer Van de
Veer, den adjudant van den heer D. N., eigenlijk
meer eene verheerlijking van het socialisme, werd
de bijeenk', mst, die veel te lang gerekt was, gesloten.
(Eene op deze voordracht betrekking hebbende
beschouwing in een volgend nommer).
Het nieuwe gebouw voor de oefeningen van
het Leger des Heils alhier nadert zijne vol
tooiing, want door den schilder wordt er de laatste
hand aan gelegd. Gelegen aan den Westwal maakt
het, met de gebouwen die aldaar in den laatsten tijd
zgn verrezen, op den wandelaar een aangenamen
indruk. Bij het binnentreden komt men in een por
taal dat door twee deuren toegang geeft tot de be
nedenzaal voor het houden der bijeenkomsten, en
een platform. De zaal is 20 M. lang, 8 M. breed
en 4'/2 M. hoog met plafon; de zitplaatsen, die uit
banken zullen bestaan en gefabriceerd worden door
de dakloozen te Amsterdam, worden eerstdaags ver
wacht, en geven plaats aan 400 personen. Het plat
form is 8 bij 5 M. met een hoogere en een lagere
afdeeling ampkitheatersgewyzeen daar de zaal
omstreeks 50 c.M. afhellende is naar het platform,
kunnen de achteraanzittenden steeds gemakkelijk
zien wat op het platform voorvalt. Rechts aan het
front is eene deur, welke toegang verleend n aar het
bovengedeelte, bestemd voor woning der officieren
en een prachtig uitzicht biedt over de Vest en den
Westwal.
Hoogstwaarschijnlijk zal de inwijding plaats heb
ben op Zondag 1 Meibij deze gelegenheid worden
behalve de Nederlandsche kolonel Oliphant en diens
vrouw, nog een twaalftal officieren van onderschei
dene rangen verwacht.
De uren van vertrek der treinen uit
Goes, met 1 Mei a. s., in den tijd van Greenwich
zijn als volgt:
van Goes in de richting
naar Roosendaal.
trein 238
2
240
242
244
8
246
6.14 v.m.
7.34
9.57
2.2 nam.
4.30
5.46
6.37
van Goes in de richting
naar Vlissingen.
trein 237
1
239
241
243
245
9
8.1
11.8
12.4
2.34
5.34
8.36
9.13
Als men bij deze opgaven nu 20 minuten bijtelt,
dan heeft men de uren van vertrek naar Ainster-
damschen tijd en zal men bemerken, dat, de tijds
verandering in aanmerking genomen, er weinig ver
schil is met den tegenwoordigen loop der treinen.
Alleen trein 244 zal zeven minuten vroeger, trein 8
zes minuten later en trein 246 zeven en twintig
minuten vroeger te Goes aankomen en vertrekken.
Gisteravond werd door de werklieden-vereeni-
ging »Eigen Hulp" alhier de gewone driemaan-
delijksche vergadering gehouden. Uit het verslag over
het eerste kwartaal van dit jaar bleek o. dat ge
durende dat tijdsverloop was ontvangen f 231,41,
terwijl uitgegeven was f 459,93il2, zoodat de kas
een achteruitgang aantoonde van 228,52'/a- Dat
de algemeen heersehende slechte gezondheidstoestand
van de verloopen maanden hierop een grooten in
vloed had uitgeoefend, blijkt uit het feit, dat aan
niet minder dan 23 personen uitkeering wegens ziekte
was verstrekt tot een gezamenlijk bedrag van f 449.
Het kassaldo bedroeg op 31 Maart 544,85de
reservekas toonde een bedrag aan van 48,92 '/2.
Niettegenstaande het hooge bedrag der gedane uit-
keeringen werd met algemeene stemmen besloten aan
een ziek lid, die het volle bedrag reeds had genoten,
nog gedurende eenige weken de helft der gewone
toelage te verstrekken.
Door toetreding van een twaalftal nieuwe leden
is dit getal thans gestegen tot 109, terwijl twee
personen zich als begunstigers hadden laten inschrijven
en Óen buitengewoon lid door den dood aan de ver-
eeniging is ontvallen.
Het zou der vereeniging zeker niet onwelkom zijn
wanneer nog eenige meergegoeden konden besluiten
zich als buitengewoon lid of als begunstiger bij haar
aan te sluiten.
Het resultaat van de gehouden stemmingen in
de aangesloten liberale kiesvereenigingeu is, dat de
heer J. J. Ochtman met groote meerderheid als
vierden candidaat voor de a. s. Staten-verkiezing is
aangewezen.
De definitieve candidaten zijn alzoo de lik.
J. M. Kakebeeke, G. SchipperJ. G. P. Tunans en
J. J. Ochtman