1892 N°. 28.
Zaterdag 5 Maart.
T9sUi jaargang.
Dö uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, j 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet hij blad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren Nijgii Van Ditmar te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
Be prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Inzending^ van advertentiën voor 8 uren op den dag der uitgave.
De vrienden van de Ned. Herv. Kerk.
Be antirevolutionairen willen scheiding van Kerk
en Staat zonder financiëel nadeel voor de eerste.
Be liberalen willen, behalve de heeren De Meijier
en Van Houten, den toestand liefst maar laten zoo
als hij is; althans voorloopig de aandacht aan be
langrijker zaken wijden.
De radicalen en socialisten (ja zelfs anarchisten
en nihilisten, die er in Nederland niet zijn) willen
scheiding van Kerk en Staat, zonder uitkeering
door den laatste aan de eerste.
Dit is de hoofdstrekking van een artikel in de
Zeeuw van gisteren.
Nu zal de lezer vermoedelijk denken, dat hierop
de conclusie volgt, dat de aanhangers der Ned. Herv.
Kerk de liberalen moeten steunen Misdie juist
moeten ze met alle kracht weerstaan, want uit hen
komen de radicalen enz., de aartsvijanden der Kerk,
voort. Neen, ze moeten de antirevolutionairen, type
Kuyper, steunen, die zoo goed voor de belangen der
Ned. Herv. Kerk zorgen, die door separatie en dole
antie die kerk een gevoeligen slag hebben toege
bracht en die het mooist van al bij verkiezingen
de radicalen op het kussen helpen brengen evenals
ze in 1888 Domela Nieuwenhuis in de Tweede
Kamer brachten.
Wat voor denkbeeld heeft de Zeeuw toch van de
ontwikkeling harer lezers, dat ze hun zulke nonsens
als waarheid durft voorzetten?
GOES, 4 Maart 1892.
Gisteren meldde men ons uit Wemeldïnge
Hedenmorgen bemerkte men, dat eene belangrijke
oever afschuiving over eene breedte van wel
50 meter had plaats gehad aan den zeedijk van den
polder »de Breede Watering", beoosten het kanaal,
juist achter de woning van den opzichter den heer
J. M. Koole. De dijkkruin was geen halve meter
breed meer en kon niet gepasseerd worden. De op
zichter was met de meeste leden der directie on
middellijk aanwezig. Met alle man is men thans aan
het werk om door middel van zeilen enz. te trachten
het nog staande gedeelte voor doorbraak te behoe
den, waarvoor, als de wind uit denzelfden hoek en
met dezelfde kracht blijft woeden, niet veel hoop
schijnt te zijn. Sommige bewoners uit het zooge
naamde Verderf" zijn dan ook al met verhuizen
bezig. Naar men mij zoo juist meldt, neemt de ver
zakking nog toe.
Des avonds seinde men ons
Over 60 meters breed is de zeedijk verzakt. Waar
gisteren menschen liepen, peilt de ingenieur nu 15
meter waterde dijk is geheel ondermijndschepen
met rijs en steen zijn gerequireerd200 man zijn
bezig een nooddijk op te werpen en zullen den
ganschen nacht werken.
Hedenmorgen te 8 uren seinde men ons
De vrees dat het stuk dijk zou wegvallen is niet
bewaarheidhet staat nog. Ruim 300 man zijn aan
den nooddijk bezig. Het werk gaat moeilijk, omdat
men eerst den grond moet openkappenkomt de
wind noordwest dan is er gevaar.
Een ooggetuige uit Goes meldt ons nog:
Donderdagmorgen ontdekte men benoordoosten den
kanaalmond een belangrijken dijkval. Te 9 uren
ongeveer was er een gat in den dijk geslagen van
15 a 20 M. lengte en schoot er op dat gedeelte
slechts een smal voetpad over. Reeds toen waren
er werklui bezig om steenen uit de glooiing naast
het weggeslagen gedeelte op te breken om deze
althans in veiligheid te brengen. Aangezien de val
voortdurend toenam had men, door een zeil te
spannen, getracht den golfslag te temperen, 's Avonds
te 9 uren is dit zeil weggeslagen en het gat in den
dijk had toen een lengte van 30 a 40 M. en ver
grootte voortdurend. De oeverafschuiving heeft eene
lengte van circa 150 M.
Intusschen hadden gedurende den dag een 200tal
werklui uit Wemeldinge, die later nog bijgestaan
werden door ongeveer 100 uit de naburige gemeenten,
voor het gat een nooddijk gelegd die 's avonds eene
breedte van pl.m. 8 M. bij eene hoogte van ongeveer
3fa M. boven den beganen grond had verkregen.
Het werken met fakkellicht leverde van den ka
naaldijk af een fantastisch gezicht op.
Aangezien het overgeblevene van de kruin van
den dijk ongeveer een M. is verzakt, veronderstelde
men, dat de dijk op het aangetaste gedeelte geheel
is ondermijnd, welke veronderstelling is bewaarheid
bij gedane peilingen.
De autoriteiten van den Prov. Waterstaat alsmede
de meeste leden van het dijksbestuur van »de Breede
Watering" waren aanwezig.
Met ingang van 1 April is benoemd tot bur
gemeester van Kolijnsplaat, Kats en Kortgene de
heer W. P. J. W a g t h o te Tolen.
Volgens de ter lezing liggende begrooting .der j
waterkeering van het Calamiteuze Waterschap
Ëllewoudsdijk Borsele voor het dienst
jaar 1892—93 zijn de inkomsten en uitgaven ge
raamd op 57225,73 voor ieder.
Wegens dijkgeschot is uitgetrokken ƒ55894,23 en
voor verschillende andere ontvangsten ƒ1331,50. De
uitgaven bestaan in kosten van beheer ƒ6239,—kos
ten der zeewering en oeververdediging 33580,70 V->-
Lasten en renten j 5367,27 7a eü onvoorziene uit
gaven 12038,75.
Bij de verkiezing van een gemeenteraadslid te
Wolfertsdijk, ter vervanging van wijlen den heer
Jan Op 't Hof, zijn jl. Woensdag 122 kiezers opge
komen, van welke 114 hunne stem hebben uitgebracht
op den heer Joost Van Damme Jacs. z.die
alzoo gekozen is. Bij 4 blanco biljetten erlangden
D. Meeuse 2, A. Fontein Dz. en C. Philipse ieder
1 stem.
In de op 9 Maart aanstaande te houden buiten
gewone vergadering van de Provinciale
Staten zal behandeld wordende aangelegenheid
betreffende verpleging van krankzinnigen in genees
kundige gestichten. Ged. Staten zeggen in hun
schrijven aan de Prov. Staten o. a. het volgende
Spoedig na het in werking treden der wet van 27
April 1884 (Staatsblad no. 96) tot regeling van het
Staatstoezicht op krankzinnigen werd door den Genees
kundigen Raad voor Zeeland (hij schrijven van 23
Dec. 1885) bij ons aangedrongen op het bevorderen
der oprichting van een krankzinnigengesticht door
en in deze Provincie. De inspecteur van het Staats
toezicht op krankzinnigen, door ons naar aanleiding
daarvan om inlichting gevraagd, verklaarde (7 Febru
ari 1886) zich niet in staat vaststaande cijfers mede
te deelen omtrent het aantal krankzinnigen in Zee
land; het eenige, met zekerheid bekende cijfer was
het aantal krankzinnigen uit Zeeland die in krank
zinnigengestichten verpleegd werden. Door de op
richting van nieuwe en de uitbreiding van bestaande
gestichten was naar hun oordeel (destijds) »in de
eerstvolgende jaren gebrek aan plaatsruimte in de
krankzinnigengestichten niet te vreezen." Oprichting
van een gesticht in Zeeland kwam desniettemin hun
»niet overbodig" voor aangezien het in het belang
der krankzinnigen en van hun betrekkingen geene
aanbeveling verdient hen op verren afstand van hunne
woonplaatsen in provinciën te doen verplegen, waar
zeden en gewoonten heerschen, veel verschillende
van die waaronder zij geleefd hebben, waar een
ander dialect wordt gesproken dan het hunne, ter
wijl het voor hen, die tot een der protestantsche
I&rkgenootschappen behooren, niet verkieselijk is om
door katholieke geestelijke broeders en zusters ver
pleegd te whrden."
Dit bericht gaf Ged. Staten aanleiding om inlich
tingen in te winnen bij verschillende autoriteiten
en deskundigen naar de kosten van oprichting en
exploitatie. Ged. Staten achten zich gelukkig naar
aanleiding van deze inlichtingen, te kunnen mede-
deelen, dat inderdaad de mogelijkheid bestaat om
zonder oprichting van een provinciaal gesticht in de
behoefte te voorzien. Rekening houdende met het
bekende feit, dat bij overigens gelijke omstan
digheden in het algemeen door R.-Katholieken
de voorkeur zal gegeven worden aan plaatsing in
een gesticht in Noord-Brabant, waar geestelijke
broeders en zusters zich aan de verpleging wijden
door de voorstanders der vereeniging tot Christelijke
verzorging van krankzinnigen en zenuwlijders aan
opneming in een gesticht van die vereenigingdoor
vele Nederduitsch Hervormden aan een gesticht dat
niet uitgaat van eenige confessioneel© vereeniging
door de Israëlieten aan een gesticht waar met de
eischen van hun ritus rekening kan worden gehou
den, hebben Ged. Staten zich gewend tot het bestuur
van het geneeskundig gesticht voor krankzinnigen
op het landgoed »Coudewater" te Rosmalen, tot dat
der vereeniging tot Christelijke verzorging van krank
zinnigen en zenuwlijders in Nederland en tot regen
ten van het geneeskundig gesticht voor krankzin
nigen te Dordrecht.
Te voren was bij de gemeentebesturen onderzoek
gedaan naar de gezindte der arme verpleegden.
Daarbij was gebleken dat in verpleging waren: 70
Nederduitsch Hervormden, 30 Roomsch-Katholieken,
6 Christelijk Gereformeerden, 4 Israëlieten en 1
Luthersche. De 4 Israëlieten waren allen te Medem-
blik, waar met de eischen van hun ritus rekening
wordt gehouden en wel gelegenheid zal zijn om nog
enkele Israëlitische patiënten meer in verpleging te
doen opnemen. Voorts waren te Medemblik5 Ne-
derd. Hervormden en 1 Roomscli-Katholiek. Te
Ermelo waren3 Ned. Herv. en 2 Clir. Ger. Te
Coudewater en Vucht waren ieder 1 Katholiek. De
overigen (94) waren te Delft in verpleging, en voor
dit getal als minimum met eenige speling moet
dus plaatsing worden gezocht. Dio 94 zijn naar de
gezindte aldus verdeeld60 Ned. Herv., 29 R.-K.,
4 Chr. Ger. en 1 Luthersche.
Ged. Staten besluiten met aan de Prov. Staten
voor te stellen het volgende besluit te nemenlo.
als uw gevoelen uittespreken, dat de oprichting
van een provinciaal geneeskundig gesticht vooralsnog
niet wenschelijk is2o. ons te machtigen op de bo
venvermelde grondslagen overeenkomsten aan te gaan
tot het doen opnemen van arme krankzinnigen uit
deze provincie in de gestichten te Coudewater,
Dordrecht en Loosduinen 3o. ons op te dragen in
de zomervergadering nadere voorstellen te ontwer
pen in verband met de nieuwe regeling.
- De officier van administratie le klasse D. G.
Krol Van der Hoek, dienende aan boord van
Hr. Ms. insfcruetiekorvet Nautilus, te Hellevoetsluis,
is bestemd om met 1 September op te treden als
leeraar bij het koninklijk instituut voor de marine
te Willemsoord.
Bij Kon. besluit is C. Bosman, met ingang
van 10 Maart, benoemd tot burgemeester der gemeente
Gent, met toekenning van eervol ontslag als burge
meester van Brouwershaven.
Onder voorzitterschap van den burgemeester
vergaderde Woensdagmiddag de gemeenteraad van
Vlissingen, teneinde opnieuw te stemmen over het
voorstel van burg. en weth. in zake den begroo-
tingspost voor de politie; een voorstel
waarover in de vergadering van Vrijdag de stemmen
hebben gestaakt.
Dit voorstel werd thans met 8 tegen 7 stemmen
aangenomen.
De gewenschte post zal dus niet op de begrooting
gebracht worden en van de onthouding der goed
keuring door Ged. Staten zal in hooger beroep worden
gekomen bij de Koningin-regentes.
Gisteren werd in dienst gesteld de voor de
Zeeuwsche Spoorboot-maatschappij aan de Konink
lijke maatschappij De Schelde" vervaardigde nieuwe
stalen raderboot voor den dienst tusschen
Middelburg en Zieriksee, v. v.
Tijdens den proeftocht, op de Wester-Sehelde ge
houden, werd eene snelheid van 10 */2 knoop bereikt,
terwijl volgens het contract slechts eene snelheid van
10 knoopen behaald moest worden.
Bij Kon. besluit van 3 dezer is toestemming
verleend van jhr. U. E. Lewe Van Nijenstein,
burgemeester der gemeente 's-Heer Arendskerke, om
tot uiterlijk 15 Juli 1892 te Goes te wonen.
Naar aanleiding van het meegedeelde advies
van het Cent r aal-comité van anti-revolu
tionaire kiesvereenigingen in zake de samenwerking
met de katholieken bij de verkiezingen van de Pro
vinciale Staten zegt de Maasbode
Wie gewoon is De Standaard te lezen, kan het
vermoeden niet van zich afwerpen, dat dit stuk ge
schreven is door dr. Kuyper, en wie het stuk aan
dachtig leest, moet wel tot de meening komen, dat
het comité wel ondubbelzinnig heeft gesproken, maar
toch de leer van la clievre et le chou heeft betracht.
Het heeft den beiden partijen onder de anti-revolu
tionairen haar zin gegeven. Geen samenwerking, zie
daar wat aan De Standaard geschonken wordt; wel
samenwerking bij de herstemmingen, ziedaar waarmede
de Oranjevaan wordt tevreden gesteld. En deze krijgt
inderdaad het neusje van den zalm, want wordt nu
de samenwerking afgewezen bij de eerste stemming,
in 1888 was dit niet anders. Toen werden ook bij
de eerste stemming alom eigen candidaten door de
anti-revolutionairen gesteld. Men volgt dus nu precies
de houding, welke men in 1888 aangenomen heeft,
toen er van samenwerking sprake was, en zet geen
samenwerking voorop voor de onnoozelen, die niet
lezen kunnen. Worden deputaten thans thuis gelaten,
daardoor krijgt men het voordeel, dat de verdeeld
heid onder de anti-revolutionairen niet openlijk aan
den dag treedt.
Als het Centraal-comité met zulke kleine mid
deltjes de katholieken denkt te vangen, dan moet
het wel een zeer gering begrip van hun gezond ver
stand en van hun zelfstandigheidsgevoel hebben.
Niet de katholieke partij, maar de katho
lieke Centrumsclub hield Dinsdagavond te
's-Hage eene vergadering.
Dienzelfden avond had ook eene part ij- ver
gade ring der liberale leden van de
Tweede Kamer plaats.
De zomerdienst op de spoorwegen
zal dit jaar met 1 Mei, in plaats van met Juni,
als naar gewoonte, aanvangen.
Naar het Vad. verneemt, is het rapport, door
de inspecteurs der krankzinnigengestich
ten aan Burg. en Weth. van 's-Hage uitgebracht
over den toestand van het gesticht aldaar, niet zeer
gunstig. Op de vraag van Burg. en Weth. of zij
met gerustheid kunnen voortgaan de patiënten daar
heen ter verpleging te zenden, moeten de inspecteurs
niet bevredigend hebben geantwoord.
Naar het Dgbl. v. Z.-H. verneemt, wordt aan
het Departement van Oorlog druk gearbeid aan de
L e g e r w e t. In die wet zal het beginsel van den
persoonlijken dienstplicht worden opgenomen, met
vaststelling van den tijd voor het eerste verblijf
onder de wapens op acht maanden.
Yoor de deelneming aan het in de maand Mei
te houden examen voor surnumerair bij de
Staatsspoorwegmaatschappij hebben zich reeds nu
niet minder dan 130 candidaten aangemeld. Avp
De nieuwe postzegels van drie cent,
bestemd voor den 1 April in te voeren stadspost-
dienst, zijn gereed. Zij dragen de beeltenis der Ko
ningin en zijn oranjegeel gekleurd.
Ter voorkoming van vergissingen door het publiek,
worden zij eerst in de laatste dagen dezer maand
algemeen verkrijgbaar gesteld.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
In de zitting van gisteren zijn verschillende
kleinere ontwerpen aangenomen. Tot toelating van
den heer V. d. Kaay werd besloten.
De heer Borgesius heeft verlof verkregen op een
nader te bepalen dag den Minister van Binnenland-
sche Zaken te interpelleeren over den toestand van
de krankzinnigengestichten en meer in het hijzonder
van dat te 's-Gravenhage.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Aangenomen het beroep naar de Ned. Herv.
gemeente te Zaamslag door ds. A. M. Knottnerus te
's-Gravenpolder, die ook te Linschoten beroepen is
te Varseveld ds. L. F. A. Westerbeek van Eerten,
te Serooskerke (Walcheren).
In de commissie voor de examens ter verkrij
ging van de onderwijzersacte zijn in de provincie
Zeeland benoemdtot lid en voorzitter, de school
opziener in het district Middelburg; tot leden, de
schoolopzieners in het district Goes en in de arron
dissementen Middelburg, Aksel en Goes; tot leden
plaatsvervangers, de schoolopzieners in de arrondisse
menten Oostburg, Zieriksee en Tolen.
De examens ter verkrijging van de acte voor
vrije- en ordeoefeningen zullen op 1 April a. s. aan
vangen en afgenomen worden te Breda, Nijmegen,
Rotterdam, Haarlem, Utrecht, Leeuwarden, Zwolle
Groningen en Roermond. In de commissie te Rotter
dam heeft zitting mej. A. Risseeuw, leerares te
Leiden, terwijl de districts-sehoolopziener te Goes
zal optreden als plaatsvervangend voorzitter in de
commissie te Utrecht.
Rechtszaken.
Arrondissements-Rechtbank te Middelburg
Heden zijn veroordeeld: P. H., 19 j., te Baar
land, wegens mishandeling tot I maand. L. K.,
25 j., te Wissekerke, wegens huisvredebreuk tot f 5
of 5 dagen. H. C. De L., 29 j., te Kamperland
(Wissekerke), wegens huisvredebreuk tot ƒ10 of 6
dagen. L. O., 14 j. en T. O., 13 j., beiden te
Ierseke, wegens diefstal ieder tot 1 maand.
Vrygesproken werden: M. N., 38 j., te Krabben-
dijke, beklaagd van beleediging van een beambte.
J. B., 25 j., M. V., 24 j., C. M., allen te Wis-
senkerke, beklaagd van buisvredebreuk.A.P. W.,
14 j., te Rilland-Bath, beklaagd van brandstichting
door onvoorzichtigheid.
Boekaankondiging.
Nieuwe kaart van Zeeland, ontworpen en geteekend
door J. Holm te Middelburg, ambtenaar bij den
Prov. Waterstaat in Zeelanduitgegeven en geli-
thographeerd door A. W. Den Doop te Middelburg.
Nu de uitgave dezer nieuwe kaart onzer provincie,
waarvan reeds in 1887 een prospectus verscheen,
gereed is, kunnen wij niet anders getuigen, dan dat
ontwerper en uitgever-lithograaf zich om 't zeerst
schijnen bejjverd te hebben een in alle opzichten
goed werk te leveren, de eerste wat nauwkeurigheid
betreft, de tweede wat aangaat netheid van be
werking. Een overzicht te geven van alles wat de kaart
bevat zou ons natuurlijk te uitgebreid doen worden.
Het door een afzonderlijke kleur aangeveu van elke
gemeente achten wij een groot gemak voor den
gebruiker, terwijl het aanduiden der grenzen te
water mede niet van belang ontbloot is. Verder zal
