1892 N°. 24.
Donderdag 25 Februari.
79ste jaargang.
Vacciueeren of Hervaccineeren.
VERKIEZING
De PATENTEN
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren Nijgij Van Ditmak, te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a ƒ1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Inzending van advertentiën voor 3 uren op den dag der uitgave*
l)e heer A. F. LASONDER, genees- en heelkundige dezer
gemeente, zal Donderdag den 25 Februari en Don
derdag den 3 Maart a s. telkens des namiddags te half
drie uren in het Gasthuis zitting houden tot het gratis
Vooral met het oog op het heerseheu der pokken-epidemie
te Groesbeek, worden de ingezetenen dringend uitgenoo
digd om van de aangeboden gelegenheid gebruik te maken.
Goes, 23 Februari 1892.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
De fd Secretaris,
VAN DELLEN.
Vau het stembureau voor de
vau een lid van de Provinciale Staten zijn ontvangen de pro
cessen-verbaal van inlevering en opening der stembriefjes,
welke stukken ter secretarie voor een ieder ter inzage zijn
nedergelegd, terwijl afschriften daarvan yjja aangeplakt.
Uit het proces-verbaal van opening blijkt, dat van de 2734
geldig uitgebrachte stemmen o. a. op zich verccuigd heeft de
heer M. DE JONGE Jz 1582 stemmen, zoodat deze is
gekozen.
Goes, 23 Februari 1892.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G d W. HAMER.
I)e fd. Secretaris,
VAN DELLEN.
over het 3e kwartaal van het dienstjaar 1891/92 kunnen ter
secretarie afgehaald worden van af lieden tot en met Dinsdag
den 9 Maart daaraanvolgende, uitgenomen des Zondags, dage
lijks van des voormiddags 9 tot des namiddags 2 uren.
Goes, 24 Februari 1892.
De Burgemp ester van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
Het maatschappelijk vraagstuk.
Daartoe uifcgenoodigd door het bestuur der R. K.
kiesvereeniging alhier trad gisteravond in bet »Café
Hartm'an" dr. A r i n s uit Enschedé als spreker
op. Als onderwerp voor zijne lezing had hij gekozen
het maatschappelijk vraagstuk.
Na eene korte inleiding, waarin spr. er op wees
hoe het maatschappelijk vraagstuk inderdaad de
quaestie van den dag was, waaraan mannen als de
Duitsche Keizer en Gladstone, maar bovenal ook de
Paus met allen ernst hunne aandacht wijden, stelde
spr. zich voor in de eerste plaats te behandelen
den toestand der maatschappij, zooals die is en in
de tweede plaatsden weg, dien het op moet om
dien toestand te verbeteren.
Spr. schetste de maatschappij als een berg, waarop
de verschillende standen langs de glooiingen zijn
gelegerd, een berg, die voortdurend van gedaante
verwisselt, en wiens gedaante niet het minst is ver
anderd sedert stoom en wereldverkeer hun invloed
doen gelden. Een beeld ontleenende aan zijne om
geving schilderde hij den invloed van den stoom op
de weverijnijverheid, waardoor de handwever zijn
bestaan zag bedreigd, zoodat hij zich tevreden moest
stellen met bij den stoomwever in dienst te treden.
Een zelfde lot viel den blauwverver, den bleeker,
den spoelmaker ten deel. Allen kwamen in dienst
bij het kapitaal.
Maar ook dat kapitaal bad van de concurrentie
te lijden. Wie geluk, talent en kapitaal in voldoende
mate had, dien ging bet goeddoch de kleine kapi
talen en de minder gelukkigen moesten aan de
concurrentie hun bestaan offeren, het werd een
wedloop tusschen de grooteren. Als voorbeeld noemde
spr. de Ned. gist- en spiritusfabriek te Delft, die
aan 75 branderijen het Jeven kostte, waardoor de
achteruitgang van Schiedam wordt verklaard.
Zoo komen landbouw, handel en industrie lang
zamerhand in handen van het groot-kapitaal en
vraag en aanbod roepen een toestand van maat
schappelijk verval in het leven. Daarbij komt dat
de teugellooze kapitaalvorming het peil van gezond
heid en van zedelijkheid in het huisgezin doet dalen.
Zondagsrust en Zondagsheiliging, vrouwen- en kinder
arbeid doen hun grooten schadelijken in voed gelden,
het gemoedsleven verarmt en vooral ook de woning
des arbeiders vermindert door de geringe verdiensten
in gehalte, zoodat in de goedkoopste woningen voor
talrijke gezinnen huisvesting moet worden gezocht,
waardoor onzindelijkheid en onzedelijkheid in hooge
mate toenemen.
De statistiek bewijst, dat de menschelijke natuur
deze ellende niet zonder schade kan doorstaan. Met
talrijke voorbeelden toonde spr. aan, dat het aantal
gebrekkigen en ongezonden steeds stijgende is onder
de arbeidersklassedat de sterfte toeneemt en dat
de gemiddelde levensduur in vel© streken afneemt.
De groote kapitalen daarentegen nemen schrikbarend
toe en drukken hoe langer hoe meer op de lagero
klassen. Dat is de sociale toestand, dien wij tegemoet
gaan.
Wijzende op het oude Egypte, Babylonië en Rome
toonde spr. uit de geschiedenis aan, dat alle staten,
waarin het kapitaal in weinige handen geraakte,
hun ondergang nabij zijn. De sociaal-democratische
arbeider verzet zich tegen die kapitaalophooping en
verwacht alles van den socialistisehen staat, waarin
allen hun arbeid zullen vinden, en waarin de staat,
als loon voor dien arbeid, ieder zooveel zal geven
als een mensch behoeft voor zijn bestaan. De roeping
van bet individu wordt dan niet meer door den
menscb zelf bepaald maar door den staatde wil
van de helft plus éen is de hoogste wet. Maar op
die wijze is men vrijgemaakt van den druk van het
kapitaal om nog zwaarder ketenen te torsen.
Een zoodanige socialistische staat echter kan geene
middelen aangeven om de liefde tot God en tot den
naaste te betrachten. Spr. wees als tegenstelling op de
kloosters, waar een dergelijke toestand heerscht. Op
éen wenk van de overste leeren de zusters aan de kin
deren het a, b, c, plaatsen ze zich aan het ziekbed, of
begeven ze zich ter verpleging naar het slagvelden
toch allen vereenigen zich aan denzelfdon disch. Maar
daarbij blijft de vrijheidszon allen bestralen en blijven
geluk en liefde bloeien. De socialistische staat daaren
tegen vormt éene groote kazerne, waarin levenslange
persoonlijke dienstplicht wordt opgelegd.
Maar al mogen we hopen, dat de socialistische
staat wel nooit zal gesticht worden, toch blijft de
vrees, dat men alvast zal trachten bet bestaande
omver te werpen. Wat willen daartegen de katho
lieken V Zij houden in de eerste plaats vast aan het
eigendomsrecht, maar daarmede gaat gepaard eene
veroordeeling van een vooral door woeker op-
eenhoopen van groote kapitalen, waardoor op den
top van den maatschappelijken berg een goudzuil
wordt opgericht. Zulk een zuil moet worden geknot
en het afrollend goudstof moet ten deel vallen aan
de lagere standen, waardoor deze zich kunnen op
heffen, zoodat de nu zoo dikwerf steile helliDg we
der zacht glooiend kan worden. Dan zullen scherpe
tegenstellingen verdwijnen. Wel zullen ook in de
samenleving bergen en dalen elkander blijven afwis
selen, maar beiden zullen toch door Gods zonneschijn
beschenen blijven; de stralen van voorspoed, wel
vaart en geluk moeten tot alle klassen kunnen door
dringen.
Daartoe moet eene organisatie in het leven worden
geroepen, waarbij de vierde stand geen aalmoes meer
behoeft te vragen en waarbij de zedelijke en stoffe
lijke belangen van den arbeider worden gewaarborgd.
Veel is er op dat gebied reeds gedaaneen mini
mum-leeftijd is er bepaald, waarop het kind den
arbeid mag aanvangenin sommige landen is de
mijnarbeid voor vrouwen verboden en is ook de
nachtarbeid voor baar niet langer toegestaan het
aantal werkuren voor kinderen en zwakken is ge
regeld verzekeringen worden ingevoerd enz. Maar
toch is dit nog niet alles.
De groote kardinaal Manning heeft gezegd, dat
er nooit eene vreedzame verhouding zal komen tus
schen werkgever en arbeider, wanneer niet eene
andere loonregeling wordt ingevoerd, waardoor vol
daan kan worden aan bepaalde eiscben, die door een
gezin mogen worden gesteld. Ook de Paus gaf in
zijne bekende encycliek Rerum Novarum een derge
lijk voorschrift.
Maar vooral moet de christelijke liefde worden
betracht om een beteren toestand in het leven te
roepen. De katholieke arbeidersvereenigingen, die
voortdurend toenemen, kunnen veel daartoe bij
brengen en met bare hulp zal bet gelukken om
lijn voor lijn een gebouw te doen verrijzen, waarin
een betere toestand zal kunnen worden in 't leven
geroepen.
Terecht beschouwt daarom de sociaal-democraat
het katholicisme als zijn grootsten vijand. Maar dit
moet juist voor de katholieken eene aansporing zijn
om krachtig de hand aan den ploeg te slaan en door
verbetering der maatschappelijke verhoudingen de
sociaal-democratie te wéerstaan.
Bovenal is daartoe de christelijke godsdienst een
betrouwbaar wapen, want hij is de olie voor de
maatschappelijke machine, hij is de ziel van het
maatschappelijk lichaam. Er is maar écne plek,
waar elk christen, dus ook de arbeider, tevredenheid
kan verwerven aan den voet van het Kruiser is
maar ééne kracht, die het zweet van den arbeider
kan veranderen in parelen de macht van den
christelijken godsdienst. De ongeloovige sociaal-de
mocraat kan nooit tevreden zijn, want waar de
godsdienst gaat kwijnen, daar kwijnt ook 't geluk.
De christelijke liefde heeft een ruim arbeidsveld,
want er zal altijd een breede zoom van menschen
blijven, die niet tot maatschappelijken welstand
kunnen worden opgevoerdweezen, ouden van dagen,
blinden enz., allen ongelukkigen, die onbekwaam zijn
voor de vervulling van een levenstaak.
Achtereenvolgens ging spr. na wat Charitas van-
den christen eischtgoud en goed om de nooden
der armen te lenigen, ontzegging van huiselijk genot
om onder heidenen door het licht van het Evaugelie
hulp en troost te brengenopoffering van persoon
lijke vrijheid om bij weezen, kranken, verwaarloosde
knapen en melaatschen in den dienst van Charitas
werkzaam te zijn. PhiJantropie heeft met hare die
naren ongetwijfeld veel goeds verricht, maar Charitas
heeft opeenvolgende generaties geschapen van helden
en heldinnen, die zich zelf geven en opofferen ter
wille van hun naasten in den dienst van Christus.
Met een opwekkend woord aan katholieke werk
gevers en arbeiders om krachtig saam te werken,
teneinde het socialisme, dat terecht het katholicisme
als zijn grootsten vijand beschouwt, te weerstaan,
daarbij herinnerende aan de gruwelen deregroote revo
lutie, die herhaald zullen worden, wanneer het
socialisme mocht overwinnen, sloot de spreker zijne
boeiende rede.
De voorzitter der R. K. kiesvereeniging, de heer
M. A. Stieger, dankte aan het eind den eerw. heer
Ariëns voor zijn optreden en riep hem een welge
meend tot weërziens toe, waarmede het vrij talrijk
publiek luide instemde.
Op verzoek van den geachten spreker bepalen wij
ons tot bovenstaand verslag, dat slechts een dor
geraamte geeft van de dikwerf indrukwekkende rede
door hem gehouden, die uitmuntte door sierlijkheid
van stijl en gloed van voordracht en die het bewijs
leverde, dat hij, wonende te midden van eene arbei
dersbevolking, zich door eigen aanschouwing zoowel
als door groote studie geheel op de hoogte heeft gesteld
vau het belangrijke vraagstuk, dat hij gisteravond
tot onderwerp zijner lezing heeft gekozen.
GOES, 24 Februari 1892.
Zooals we gisteren aan onze lezers per bulletin
mededeelden ia tot lid der Prov. Staten van Zeeland
in bet boofdkiesdistrict Goes gekozen de heer M.
DE JONGE Jz. (antir.) met 1582 st.dhr. P.
Dekker Jz. (liberaal) verkreeg 911 en dhr. J. G. P.
Tiinans (kath '207 stemmen.
Bij de jongste Statenverkiezing in dit district ver
kreeg de antir. candidaat, dhr. W. J. Vader, 1723
stemmen en de liberaal, dhr. P. Dekker Jz., 1206
stemmen.
Voor de verkiezing van een lid der Provinciale
Staten in het hoofdkiesdistrict Middelburg zijn inge
komen 3164 geldige biljetten. Gekozen is de heer
mr. P. J. F. VAN VOORST VADER (antirevolutio
nair], met 1642 stemmen. De beer jhr. mr. A. A.
Van Doorn (liberaal) bekwam er 1508.
Wij waren tot onzen spijt door de lezing van
den eerwaarden beer dr. Ariëns niet in de gelegenheid
zelf de tooneelvoorstelling m de Prins van Oranje"
alhier bij te wonen, alwaar het gezelschap der
Nieuwe Rotter da msche Schouwburg
maatschap pij optrad met het tooneelspel »de
jonggehuwden."
Met genoegen vernemen we echter, dat de voor
stelling zeer goed heeft voldaan, zoowel wat betreft
bet spel der acteurs en actrices als wat den inhoud
van het stuk aangaat.
Ook het nastukje, hoewel onbeduidend van inhoud,
was zeer aardig en het vrij talrijk opgekomen publiek
heeft zich dan ook goed geamuseerd.
Wanneer dit tooneolgezelschap het Goesche publiek
een volgenden winter nog eens op een paar degelijke
voorstellingen wil onthalen, durven we het wel succes
voorspellen. We zijn op dat punt niet verwend.
Naar wij vernemen zal in den loop der vol
gende maand in de afdeeling Goes der Maatschappij
tot Nut van het algemeen alhier de heer Justus
Van Maurik eene lezing komen houden.
Maandagavond had in »de Prins van Oranje"
alhier de demonstratie plaats van het muziekkorps
der stadskolonie van het Leger des Heils te
Amsterdam, ten bate van het toevluchtsoord voor
dakloozen aldaar. Tot dat doel traden een zestal
muzikanten op met koperen instrumenten en bliezen
liederen, die voor de bijzondere bijeenkomsten met
het muziekkorps van het Leger zijn gemaakt. Ka
pitein Clark, die de bijeenkomst leidde, stelde het
publiek in korte trekken op de hoogte van het
doel dezer bijeenkomst en wekte het op tot het
geven van bgdragen om het Leger te steunen in
haar moeilijk en veeleischend werk om al de dak
loozen te voeden en te herbergen. De genoemde
liederen werden intusschen bij de aanwezigen rond
gevent en nu werd beurtelings gespeeld, gesproken
en gezongen. Genoemde kapitein noodigde het publiek
alras uit tot meezingen, waaraan eerst schoorvoetend
voldaan werd, doch na herhaald verzoek, gaf men
aan de uitnoodiging gehoor, door de liederen mede
te galmen, waardoor er een vroolijke stemming ont
stond, waarmede de kapitein blijkbaar zeer ingeno
men was.
Uit de mededeelingen van de muzikanten, die ook
dakloozen waren, bleek dat zij nog maar sedert 12
weken zich geoefend hadden en dat er behalve deze
zes, nog zeven thuis waren, die zich ook in het
blazen oefenden. In het geheel zijn opgenomen 208
zwervelingen, waarvan een honderdtal reeds als zede
lijk hersteld in de maatschappij waren teruggekeerd
thans werden nog 110 zwervelingen geherbergd, die
zich bezighouden met hout zagen en hakken en dat
in bosjes gebonden uitventen tegen zes om een
stuiver. De voeding en bet nachtverblijf, dat een
voudig is, wordt niet voor niets gegeven, maar er
moet voor gewerkt worden en zelfs wordt er al
een aanvang gemaakt met het maken van meubelen
en het schilderen.
Het loon dat er verdiend wordt is gering, van 15
cent tot een gulden per week, doch het geld wordt
zeer op prijs gesteld, zelfs zóo dat éen verklaarde
met enkele centen nu veel rijker te zijn dan vroeger
met veel geldwant het geld had hem ongelukkig
gemaakt, hij had alles doorgebracht, zijn vroegere
vrienden verlieten hem en ook zijn familie trok de
hand van hem af, zoodat hg een zwerveling werd
en eindelijk onder de dakloozen werd opgenomen en
hij dankte den hemel dat hij daar gekomen was,
want dit had hem tot den gelukkigste der menschen
gemaakt. Dergelijke verklaringen werden ook door
anderen afgelegd.
Onder degenen, die reeds onder de dakloozen waren
opgenomen, behoorde een inspecteur van politie, een
onderwijzer, een zeekapitein, een boekhouder, een
surnumerair der Staatsspoorwegen en anderen. Doch
om het bedelen niet in de band te werken, worden
niet anders dan zwervelingen, die te Amsterdam
vertoeven, opgenomen.
Het Leger heeft ook reeds te Rotterdam een der
gelijk toevluchtsoord in het leven geroepen en is
al op weg met het koopen van een tuin om dit
te Dordrecht te doen, ja het stelt zich zelfs voor
om zooveel mogelijk op alle plaatsen dergelijke in
richtingen te stichten om de armoede te lenigen
en het bedelen tegen te gaan, zoodat als men een
bedelaar aan de deur krijgt, men hem kan verwijzen
naar het gebouw van dakloozen. Iedereen kan opge
nomen worden, want er wordt niet naar godsdienst
gevraagd. Te Amsterdam bestaat de inrichting uit
drie gebouwenéen voor dakloozenéen voor ge
huwden en kinderen, en éen dat meer is ingericht
voor logement. Daar kan ook het publiek logeeren
voor een matigen prijs.
De heer Elzinga werd door kapitein Clark uitge-
noodigd, daaromtrent iets aan het publiek mee te
deelen, die hieraan bereidwillig gevolg gaf. Hij begon
met te zeggen dat zijn naam gebruikt was in de
courant om zich te belasten met het bespreken van
plaatsen voor dezen avond. Hij had daar niets tegen
want bij een kennismaking te Amsterdam met het
Leger, waar hij ten gunste van de inrichting voor
dakloozen sprak, meende men dat hij zich niet zou
verzetten wanneer men een dienst van hem vraagde
en nadat reeds zijn naam vermeld was, heeft kapitein
Clark hem daarover geschreven. Hij is geen heilsol
daat al was hij dit, hij zou er zich niet voor
schamen en het publiek, dat zoo licht verkeerde
conclusies trekt, meende hij dit toch te moeten zeg
gen. Maar hij heeft zich persoonlijk overtuigd van
het sociaal streven van het Leger en hij zelf heeft
in de Vredeark gelogeerdhij durft dit aanbevelen,
want logies met morgen- en avondeten kost 40 en
het middageten 30 cent. Hij gaf de verzekering
dat, wanneer het Leger zijn hulp noodig had, het
op hem kon rekenen.
Nadat de bijeenkomst, die in de volmaaktste orde
twee uren duurde, gesloten was met het spelen en
het staande zingen van het bekende lied van Luther
»Een vaste burg is onze- God", werd nog medege
deeld, dat de muzikanten een piston bier hadden
geleend, omdat hun instrument te Breda in het ge
drang was vertrapt. Door een kwaadwillige, die niet
goed bij het hoofd was, was de geheele bijeenkomst,
na twee stukjes gespeeld te hebben, aldaar in de
grootste wanorde Zondagavond uiteengespat, en
daarom werd hier aan de deur bij het uitgaan een
collecte gehouden tot het repareeren van dit instru
ment. De opkomst werd geschat op 200 personen
en bij het verlaten der zaal werd het Volkslied ge
speeld.
Rillaii<l-Batli. In plaats van C. Sentse is tot
sluiswachter in den Zimmermanpolder benoemd J.
Van W e e 1 e.
De gemeenteraad van Wissenkerke (N.-B.) heeft
besloten, de noodige stappen te doen tot deq, aanleg
eener telepboonlijn Wissenkerke-Cara-
p e r 1 a n d. Door den aanleg dezer lijn (in het vorige
jaar kwam de verbinding Wissenkerke-Kortgene tot
