1891 N°. 140.
Donderdag 26 November. 78slc jaargang.
UIT DE OUDE DOOS.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.'
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes,'1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren Nijgh Van Ditmar te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
De prijs 'der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Inzending van advertentiën vóór 3 uren op den dag der uitgave.
G0ESCHE
COURANT.
GOES, 25 November 1891.
Wij vestigen de aandacht onzer lezers op ach
terstaande advertentie, inhoudende de mededeeling,
dat a. s. Vrijdagavond door den heer Hugenholtz
eene lezing zal gehouden worden in het lokaal der
Chr. Jongelings-vereeniging »Ken den Heer" alhier.
Het onderwerp dier lezing, voor velen nog eene
onbekende zaak, is van veel gewicht.
Uit het verslag betreffende de Rijkspost-
spaarbank over 1890 blijkt, dat gedurende dat
jaar te Goes is ingelegd 23,927,94 en terug be
taald 22,978,13 te Bath f 139,74 en 18,81
te Biezelinge ƒ600,48 en ƒ229,03te Borsele f 2,055,75
en 1,784,39te Ellewoudsdijk ƒ1,889,78 en 1,631,71
te s-Gravenpolder f 1,685,43'/2 en 2,757,89; te
Hansiveerd f 7,945,40 en 4,449,21 te s-Heer
Arendskerke f 1,368,80 en f 859,20; te s-Heerenhoek
f 2,223,79 en 804,19; te 's-Heer Hendrikskinderen
f 4,605,12 en 2,912,09 te Hemkenszand f 3,389,14
en 2,405,44; te Hoedekenskerke ƒ815,22 en ƒ1,043,23;
te Ierseke 14,512,76 en 11,389,34 ij2 te Kapelle
f 342,41 en 1,321,53 te Kloetinge f 1,620,23 */2 en
ƒ1,705,84; te Krabbendijke ƒ4,196,69 en ƒ1,069,23
te Kruiningen 3,478,98 en ƒ1,769,05 ;te Nieuw-
dorp f 2.983,06 en 2,801,02 te Nisse f 89,10 en
246,te Oudelande 850,90 en 221,78; te
Ovezand 4,019,08 */2 en 1,430,te Rilland
f 848,92 en 4,75 te Schore f 1,310,25 en 1,25
te Waarde f 3,604,27 en ƒ2,817,02; te Wemeldinge
f 1,280,12 en 1,390,68; te Wilhelminadorp f330,32
en 266,51 en te Wolfertsdijk ƒ995,06'/2 en ƒ678,21.
In het Nutsdepartement te Wageningen zal
de heer D. Stigter, leeraar in de staatsweten
schap te "Goes, eene voordracht houden overThor-
becke als staatsman.
Van de nieuwbenoemde surnumerairs der pos
terijen zijn werkzaam gesteld op de achter hunne
namen vermelde postkantoren E. G. Rijstenbil
te Goes, A. Van Oosten te Assen en H. D e
Jong te Loenen a/d. Vecht.
Bij kon. besluit is pensioen verleend aan C. G.
Bienfait, wed. dr. G. D. L. Hut, hoogl., ten
bedrage van ƒ600.
By kon. besluit is op zijn verzoek eervol ont
slag verleend aan mr. L. A. B ij b a u, als dijkgraaf
van den Nieu w-Noord-Be velandpolderen zijn be
noemd tot dijkgraaf van den Magdalenapolder W.
M a a r 1 e v e 1 d tot lid van het bestuur der water-
keering van het calamiteuse waterschap Scherpe-
nisse J. Lokker; tot plaatsvervangend dijkgraaf
van den Kramerspolder P. Labeur.
Mr. M. Tijdeman Jz. is de candidaat der
liberalen in het district Tiel, en mr. A. Baron
M a c k a y, oud-Minister van Koloniën, de candidaat
der anti-revolutionairen.
De Haagsche correspondent van de ZutphCt.
voorziet een korte beraadslaging over
de begrootingswetten, omdat de rechter
zijde, van hare onmacht bewust, geen oppositie zal
voeren en de Regeering in geen bijzonderheden zal
treden omtrent hare hervormingsplannen, daar dit
een onvruchtbare discussie wezen zou. Het is daar
om mogelijk dat, wat sedert verscheidene jaren het
geval niet was, de Eerste Kamer vóór 1 Januari
de begrootingswetten kan voteeren.
Volgens dezen doorgaans zeer goed onderrichten
correspondent schijnt het zeker, dat de belasting
voorstellen voor de behandeling den voorrang zullen
hebben.
»Men verwacht, eindigt de briefschrijver, hier in
politieke kringen, dat het defensie-vraagstuk bij het
begrootingsdebat het meest op den voorgrond zal
treden, omdat daarover zoowel aan de linker- als aan
de rechterzijde de minste eenstemmigheid bestaat.
In verscheidene organen wordt de Min. van Oorlog
hard gevallen, dat hij te lang wil wachten met
hetgeen hij voor de defensie dringend noodig acht,
maar indien er reden is voor verwijt, zou dat m. i.
meer den Min. van Marine moeten treffen, want
deze weigert niet alleen vooralsnog mededeeling te
doen van zijne plannen, maar weigert zelfs over
legging van het rapport der Staatscommissie, die
onderzocht heeft wat er aan onze Marine ontbreekt
en wat tot verbetering gedaan moet worden. Welk
nut het kan hebben een dergelijk rapport voor de
Kamerleden geheim te houden, begrijp ik niet."
De Groothertogin van Saksen-
We imar is op »Het Loo" aangekomen. H. M.
de Regentes bevond zich aan den trein en ver
welkomde haar hooge gast in het rijtuig, terwijl
Koningin Wilhelmina haar tante aan den ingang
van het paleis opwachtte. Maandag (de sterfdag van
Koning Willem III) begaven H. M. en de Groot
hertogin zich naar Delft.
Te 's-Gravenhage werd de sterfdag van Z. M.
herdacht, doordien op het ten paleize neergelegde
condoleantie-boek verschillende autoriteiten en parti
culieren teekenden.
Binnen enkele dagen wordt de benoeming ver
wacht van een kolonel, commandant van het
reg. grenadiers en jagers, waartoe een der
kolonels van de andere infanterie-regimenten zal wor
den aangewezen, die op zijne beurt zal worden ver
vangen door kolonel A. Kool, van den generalen staf.
Op last van den Minister van Justitie heeft
de procureur-generaal bij het gerechtshof te Amster
dam een hernieuwd onderzoek ingesteld naar het ge
beurde op den Dam bij gelegenheid van de taptoe
in den avond van 1 Juli jl.
De met de leiding van het onderzoek belaste
reehter-commissaris, mr. J. J. Ermerins, heeft reeds
eenige getuigen, waaronder de heer Wüste, in ver
hoor genomen.
De regeering acht verlegging van het verkeer
over Boxtel-Wesel wen schelijk. De nieuwe spoorweg
tarieven zullen aanstaanden zomer worden ingevoerd.
Het tijdstip voor de inwerkingtreding der nieuwe
postwet is nog niet bepaald.
Naar aanleiding van een schrijven van den
Minister van Financiën is aan de Commissarissen
der Koningin in de provinciën door den Minister
van Binnenlandsche Zaken verzocht, er voortaan op
te willen letten, dat huurcontracten niet
meer op een zegel van 0,50 in hoofdsom, maar
op zegel, evenredig aan de huursom, moeten worden
gesteld.
Volgens het Hbl. bestaat bij de maatschappij
tot exploitatie van staatsspoorwegen
het voornemen, ook bij hare bestekken van uit te
voeren werken aan de aannemers de verplichting
op te leggen, hunne werklieden tegen ongelukken
te verzekeren, en dit zou dan vermoedelijk, althans
voorloopig, geschieden op denzelfden voet als bij de
werken voor het departement van waterstaat.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Gisteren is met 74 tegen 4 stemmen aangenomen
het ontwerp om althans voorloopig ontginning der
Ombilien-steenkolenvelden in eigen exploitatie door
den Staat te doen nemen.
Het algemeen debat der staatsbegrooting is aan
gevangen. De heer Poelman verklaarde dan alleen
deze of eenige andere Regeering te kunnen steunen
als haar hoofddoel was oplossing der sociale quaestie.
Hij vreesde dat deze regeering eenheid van leidende
gedachte misthij drong aan op ruime kiesrecht
uitbreiding, desnoods door grondwetsherziening.
De heer De Kanter besprak ook verschillende
onderwerpenhij gaf de voorkeur aan het kiesrecht
doch zou gaarne aan andere onderwerpen medewer
ken en verklaarde vóór alles te zijn ministriëel.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Beroepen te Stavenisse ds. P. K. Dommisse,
te Lage-Zwaluwete Vlissingen ds. D. J. Prins,
te Leksmondte St.-Annaland ds. L. J. Van
Rhijn, O.-I. pred. met verlof, te Hilversum.
Op het drietal ter beroeping van een predikant
by de Ned. Hervormde gemeente te Rotterdam komt
voor ds. J. Ossewaarde, te Sluis.
Bij de Hervormde gemeente van Wolferts
dijk zijn de beide aftredende notabelen M. Houte
kamer en J. Van de Kreeke Kz. herkozen, waarna
door dat college de aftredende kerkvoogd N. Valkier
Nz. mede voor den tijd van driejaar is herbenoemd.
Door stemgerechtigden zijn voorts de aftredende
leden van het kiescollegie J. Van der Baan, J. M.
Parhan, M. Houtekamer en P. Phernambucq, allen
herkozen, terwijl in eene vacature, ontstaan door
het overlijden van B. Blok, is voorzien door de
de keuze van Jac. Van Strien Az.
Waarde. De aftredende notabelen der Hervormde
gemeente te Waarde, de hh. M. De Looze en H.
Van Koeveringe, zijn beiden herkozen.
De voordracht ter benoeming van een leeraar
in de geschiedenis aan de H. B. S. alhier, luidt als
volgt: 1. M. G. De Boer te Groningen; 2. M. Ten
Bouwhuijs te 's-Gravenhage; 3. H. G. Harkema te
Oosterhout.
Krabbendijke. Voor de vacante betrekking
van onderwijzer met hoofdacte op eene jaarwedde
van 600 aan de openbare school heeft zich niet
óén sollicitant aangemeld.
Rechtszaken.
Door de an*.-rechtbank te Middelburg zijn gis
teren veroordeeld fVB. v. B., 18 j., te Rilland-Bath,
wegens mishandeling tot ƒ10 of 10 dagenH. V.,
38 j., wed. D. De R., te Wissekerke, wegens diefstal
tot 14 dagen.
De arrondissements-recktbank te Maastricht
heeft Johanna Maria De Rooy schuldig bevonden
aan moord, gepleegd op drie kinderen, doch haar,
als lijdende aan verstandsverbijstering, niet toereken
baar verklaard, en bevolen dat zij in een krank
zinnigengesticht zal worden opgesloten gedurende
den proeftijd van een jaar.
Door het hof te 's-Hertogenbosch is nietig
verklaard het vonnis der rechtbank aldaar, strekkende
tot vrijlating van den gewezen hoofdagent van politie
aldaar, Van Lieshout, en werd besloten tegen hem
rechtsingang te verleenen, zoodat v. L. voorloopig
gevangen blijft.
He handboogschutters.
Naast het gebouw der voetboogschutters verhief
zich eenmaal dat der confrérie van den handboog.
Zijn de overblijfselen van het eerste nog eenigermate
in overeenstemming met wat er oorspronkelijk voor
viel, die van bet laatste dienen thans tot een gansch
ander doel. Immers, waar toen de handboogschutters
oefeningen hielden en feestvierden, verheft zich nu
school Cen niemand zal zeggen, dat de huidige
bestemming van het gebouw een slechtere is dan
die van voorheen.
De oudste geschriften, die over deze broederschap
handelen, zijn verloren geraakt, zoodat er nog minder
van te vertellen is dan van den voetboog. Latere
brieven spreken van grafelijke voorrechten, die aan
dit gezelschap verleend werden in het jaar 1486
toen bestond het dus al. Het wapen was een wit
kruis op een rood veldhet kruis was omringd door
vier kleinere kruisen, terwijl met dit wapen dat
der rederijkers verbonden was, nl. een nardusbloem
in een ruit. De rederijkers hadden aanvankelijk ver
gaderd in het tegenwoordige weeshuismaar in
het jaar 1627 had men hun vergaderzaal noodig
tot vergrooting van het weeshuis, zoodat zij toen
een goed heenkomen moesten zoeken. Dit vondeD
ze in het gebouw der handboogschutters. Na dien
tijd schijnen deze twee zaken onder één firma ge
dreven te zijnmen vindt ten minste hier en daar
gewag gemaakt van schutters-rederijkers. Ze hadden
tot zinspreukPallas amanda exitu, wat beteekent
Pallas, de godin der kunsten, moet bij den uitgang
bemind worden. Wellicht heeft dit betrekking op
de omstandigheid, dat de rederijkers hunne vertoo
ningen op de openbare straat hielden.
Bij het vermelden van het wapen dezer schutters
vergat ik te~ zeggen, dat hunne spreuk wasAltijd
aanklevende, waarmee zij wilden te kennen geven,
dat zij elkander als vrienden zouden bijstaan en
steeds eendrachtig wilden blijven. Hun bescherm
heilige was St. Sebastiaan.
Het straks besproken gebouw dagteekent uit het
jaar 1611het oude gebouw was toen zóo bouw
vallig geworden, dat vernieuwing niet uit kon blij
ven. Omdat nu de St. Joristen twintig jaar tevoren
uit de stadskas ondersteuning hadden genoten tot
opbouw van een poort en twee doelen, richtten de
volgelingen van St. Sebastiaan nu ook een aanval
op die kas. De regeering kon dit slecht weigeren
en schonk een som van duizend Carolusguldens.
Nieuwtoetredende leden van het gilde moesten,
evenals bij de voetboogschutters, de oude schulden
helpen kwijtenmaar hier was niet bepaald, hoe
veel zij zouden moeten bijdragen en evenmin hoe
lang zy zouden hebben te betalen. Wel werd een
ander voorschrift ingesteld, dat bepaalde, dat de
erfgenamen van een overleden schutter niet in rech
ten zouden mogen worden aangesproken voor de
schulden der schutterij, omdat de lasten en plichten,
aan den schutterlijken stand verbonden, geheel per
soonlijk waren. Het schijnt dus, dat over dit punt
vroeger kwestie was geweest.
In de groote zaal van het schuttershof hingen
schilderijen, waarop de leden der broederschap waren
afgebeeld; zij kwamen daarop voor in de gewone
kleederdracht hunner dagen, en droegen alleen hun
parure. Door wien de handboogschutters geschilderd
zijn, is mij onbekendde leden van St. Joris waren
afgemaald in het jaar 1613 door meester Cornelis
Eversdijk, die »tot vereering zijner kunst en arbeid"
voor iederen schutter een dubbelen dukaat ontving.
Iedere schutterij kreeg op den naamdag van haar
patroon, de handboogschutters dus op St. Sebasti-
aansdag, van stadswege een schaapsbuik ten geschenke
of in ruil daarvoor een som van 33 schellingen en
4 grooten.
In het jaar 1667 stelde de stadsregeering voor
deze confrérie een ordonnantie vast, waaraan ik
enkele zaken ontleen.
Wanneer een lid nalatig bleef in hei, betalen van
zijn aandeel aan de schuldeD, die gemaakt waren
voor de groote feesten, moest hij ontschutterd wor
den men koos dan een bekwamer" persoon in
zijn plaats.
Ieder schutter, zoowel de hoofdlieden als de ge
wone leden, waren verplicht voor burgemeesters en
schepenen te verschijnen, als zij daartoe door een
stadsbode werden opgeroepen. Zij moesten alle ge
schillen en twisten op zij zetten en »alle vakken
voorstaan", die baljuw, burgemeesters en schepenen
dochten tot welvaren van de gemeente best te wezen.
Bij ongehoorzaamheid verbeurde men 30 schellingen.
De schutters werden aangemaand jegens elkander
beleefd en heusch te zijnzij mochten elkander met
woorden of daden niet beleedigen en in het schut
tershof geen onbehoorlijke woorden spreken of on
zedelijke dingen doen.
Zij mochten hunne pijlen niet afschieten, vóór zij
gewaarschuwd hadden.
Bij overly den van een schutter moest binnen veer
tien dagen aan de regeering een voordracht van drie
geschikte personen worden aangeboden, waaruit deze
een keus deed.
Handelende over de voetboogschutters, zeide ik,
dat de confrérieën zich meermalen in politieke zaken
mengden. Dit was ook het geval in 1672, het droevige
jaar, toen ons land met vier mogendheden in oorlog
raakte. In Zeeland was men van meening, dat andere
provinciën, vooral Holland, geheime briefwisseling
hield met den vijand, den Koning van Frankrijk, om
ons land als het ware aan hem te verkoopen. Om
trent deze zaak kwamen de hoofden der drie Goesche
schutterijen met het stedelijk bestuur bijeen, waarbij
besloten werd, liever goed en bloed te zullen geven
dan dit te moeten aanzien. De staten van Holland
wilden echter met Frankrijk onderhandelen, doch die
van Zeeland wilden hunne provincie in staat van ver
dediging brengen en goed letten op 's Konings plan
nen ten opzichte hunner grenzen. De afgevaardigden
uit de schutterijen waren hiermee natuurlijk zeer
ingenomen, maar meenden van deze gelegenheid, nu
hun oordeel over de publieke zaak gevraagd werd,
gebruik te moeten maken om nog eenige zaken onder
de aandacht der regeering te brengen, die naar hun
meening tot zekerheid voor de stad konden strekken.
Het bestuur kon met al deze punten echter niet
meegaan, omdat het van oordeel was, dat daardoor
zijn gezag zou worden verminderd ten behoeve der
schutterijen. De regeering wilde den broederschappen
dus wel eenigen invloed gunnen, maar niet al te
veel. Zoo gaat het meer in de wereld.
BAYO.
Gemengde Berichten.
Krabbendijke. Als eene zeldzaamheid ver
dient het vermelding, dat op de hoeve van den heer
Kakebeeke een kalf is geboren, hetwelk ruim 117
oude ponden woog.
Waarde. Was onze gemeente tot heden van
straatverlichting verstoken, thans is het anders ge
worden een lOtal lantaarns verlichten nu onze
lange winteravonden. Ze branden, het is nog maar
een proef, niet fel, maar toch kan men by het licht
ervan precies zien, hoe donker het 's avonds op ons
dorp is.
Een zeldzaam voorrecht viel gisteren den eige
naren der bierbrouwerij en azijnmakerij De ge
kroonde Valk", te Amsterdam, ten deel. Het was
op dien datum honderd jaar, dat deze fabriek onder
dezelfde firma is gedreven geworden, alhoewel zij,
volgens de historische oorkonden, reeds 60 jaar
vroeger bestond. Den 24 November 1791 werd zij
door den heer Jan Messchert van Vollenhoven, den
over-grootvader der tegenwoordige firmanten, gekocht.
Echter had zij toen een geheel anjer danzien, en
heeft zij, na verloop van tijden, door voortdurende
uitbreiding en aankoop der aangrenzende terreinen,
den omvang gekregen dien zij nu heeft.
Het werklieden-personeel bestaat uit circa 200 man,
voor wie door de firma een blok arbeiderswoningen
werd gebouwd in de nabijheid der fabriek.
In een der plaatsen van de provincie Noord-
Brabant werd een nieuwe wijze van heffing inge
voerd van staangeld op markten. De berekening
geschiedde per vierkanten meter.
De nieuwbenoemde controleur kwam nu in allen
ernst in een ijzerwinkel een vierkanten meter be
stellen 1 (N. B. Ct.)
Een landbouwer te Nieuwerkerk a/d IJsel
was naar het veld gegaan om te werken en werd
later door zijn schoonvader verdronken gevonden in
eene poldersloot. De ongelukkige leed aan zenuw
toevallen en is waarschijnlijk daardoor te water
geraakt.
