1891. N". 134.
Donderdag 12 November.
78ste jaargang.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 centmet bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de beeren Nijgh Van Ditmar te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
Inzending van advertentiën vóór 3 uren op den dag der uitgave.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
By directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Suikeraccijns.
Het Centrumhet orgaan van dr. Schaepman, acht
het verkeerd, dat men, sprekende over afschaffing
van accijnzen op eerste levensbehoeften, den accijns
op suiker buiten beschouwing laat. Het blad is over
tuigd, dat afschaffing van den hoogen suikeraccijns
niet alleen voor de arbeidende klasse voordeeliger,
doch voor het geheele Nederlandsche volk, voor zijn
handel en nijverheid, hoogst nuttig zou zijn.
De accijns op zout, zeep, bier, azijn en geslacht
is geraamd op 9,925,000de suikeraccijns op
8,500,000.
Wil men dus een accijns afschaffen, land en volk
een dienst doen, men schaffe den handel, nijverheid
en het suikerverbruik zoo drukkenden suikerac-
cijns af.
Zonderling dat dr. Schaepman verleden voorjaar,
toen het wetsontwerp tot vaststelling van nadere
bepalingen omtrent den accijns op suiker, waaruit
zooveel nadeel is ontstaan voor de suikerbietenteelt,
zich in het geheel niet in de discussiën over dat
ontwerp heeft gemengdstemde tegen de meeste
amendementen, die aan de groote bezwaren voor
landbouwers en suikerfabrikanten, uit het wetsont
werp voortvloeiende, wilden tegemoetkomen en zijne
stem voegde bij hen, die het ontwerp hielpen aan
nemen, waardoor ook zeker de prijs van de suiker
geen vermindering zou ondergaan. Was hij toen met
blindheid geslagen voor de belangen van handel en
nijverheid, of is men in de bureaux van Het Cen
trum alvast bezig wapens te smeden tegen de libe
rale regeering voor het geval deze komt met een
ontwerp tot afschaffing van accijnzen op eerste le
vensbehoeften
Zonderlinge tegenstelling.
De antirevolutionaire pers de kleine niet het
minst is er voortdurend op uit de sociaal-demo
cratie uit te spelen tegen de liberalen en stelt
om haren lezers nu eens duidelijk te bewijzen hoe
gevaarlijk het liberalisme is*5— de sociaal-democratie
als de vrucht van het liberalisme voor.
Eene zonderlinge tegenstelling met deze bewering
vormt het feit, dat hoe langer hoe meer uit de anti
revolutionaire kringen mannen opstaan, die blijken
geven lang niet afkeerig te zijn van de sociaal
democratische beginselen.
De Friesche Christen-socialist S. Van Veen gaat
steeds voort met zijne voordrachten naar aanleiding
van bijbelteksten. Bij advertentie worden vooral de
anti-revolutionairen uitgenoodigd zijne rede te komen
hooren.
De heer P. Van Vliet Jr., de bekende candidaat
voor de Tweede Kamer van anti-revolutionaire zijde,
is in de vorige week op verschillende plaatsen in
openbare vergaderingen van Patrimonium" als
spreker opgetreden.
Over de vergadering te Delft schreef het anti
revolutionaire blad De Delvenaar het volgende:
«Wij kunnen niet zeggen, dat «Patrimonium"
gelukkig was in de keuze van den spreker voor
dezen avond. Hoe Christelijk getint de rede van
den heer Van Vliet ook was, bij meer dan éene
passage kwam het socialisme door de reten gluren.
Geen wonder dan ook, dat de volbloed socialist
Helsdingen van Rotterdam, die met den spreker
in debat trad, «Patrimonium" geluk wenschte met
den spreker van hedenavond, er alleen maar op
tegen hebbende, dat de heer Van Vliet niet radi
caal genoeg was en nog een weinig te godsdienstig.
Het was voor hem evenwel genoeg, dat spreker
de verklaring had afgelegd, dat deze aarde gemeen
schappelijk eigendom is. Blijkbaar voelde ook de
president, dat het hier en daar in Van Vliet's
rede hokte, en op diens vraag om eene nadere
verklaring van 's mans gevoelen over het gemeen
schappelijk recht op het bezit van deze aarde, was
het antwoord zeer vaag, eindigende in de open
hartige bekentenis, dat hij hierin op hetzelfde stand
punt stond met Helsdingen en zijne partijgenooten.
«Wij hopen zeer", zoo eindigt De Delvenaar
«dat «Patrimonium" ons niet meer zulk een onver-
kwikkelijken avond zal bereiden
Eindelijk bevatte de N. 11. Ct. gisteren het vol-
bericht uit St. Anna-Parochie
«Sedert de heer P. Van Vliet jr., lid van het
hoofdbestuur van «Patrimonium", in de districten
Franeker en Schoterland optrad als candidaat voor
de Tweede Kamer en hij, ondanks zijn optreden
als democratisch-anti-revolutionair vooral gesteund
werd door den invloedrijken doleerenden predikant
dr. L. Wagenaar te Leeuwarden, schijnen ook
sommige afdeelingen van «Patrimonium" een meer
democratischen en zelfs socialistisehen weg in te
slaan. De afdeeling Berlikum toch heeft vóór eeni-
gen tijd het besluit genomen, de vereeniging «Broe
dertrouw" te St. Jacobi-Parochie, eene afdeeling
van den Soc. dem. Bond, te steunen.
Thans is van de afdeeling alhier bij het hoofd
bestuur het volgende voorstel ingekomenj
«Patrimonium" spreke zijne meening uit, hoe
de afdeelingsbesturen te handelen hebben, wanneer
zij bij werkstaking of anderszins door vereenigingen
als «Broedertrouw" en de «Friesche Volkspartij"
tot steun worden aangezocht".
Ons dunkt, commentaar is overbodig
Dr. Kuyper aan het woord.
Maandagavond is het Christelijk sociaal congres
met een rede van dr. Kuyper geopend. Daaraan ont-
leenen we o. a. deze belangrijke verklaringen
«Uit de Fransche revolutie is nog een derde
iets, ditmaal bij reactie, geboren. Spr. bedoelt de
sociale quaestie. Wie daarvan spreekt, bedoelt
daarmee in den algemeen en zin, dat er ernstige
twijfel is gerezen aan de deugdelijkheid van het
maatschappelijk gebouw, waarin we wonen. Zoo
ge, zegt spr., echter nog een menschelijk hart in
den boezem voelt kloppen, en zoo ooit het ideaal
van ons heilig Evangelie u verrukt heeft, moet
ook in u elke betere aspiratie vloeken tegen den
actueelen toestand.
«Zoo behoeft het niet te blijven, het kan beter
worden, en, gaat spr. voort, die beterschap ligt on
getwijfeld ik deins voor het woord niet terug
op den socialistisehen weg, mits ge onder socialis
tisch maar niet verstaat, het programma der so
ciaal-democratie.
»Het hedendaagsche socialisme dankt zijn oor
sprong niet aan de verwarde utopieën van dwepers
of is geboren uit het brein van hongerlijdende
heethoofden. Spr. noemt Mario, Rodbertus, Karl
Marx, Lasalle, Henry George, Schaeffle om aan
te toonen, dat wanneer men van socialisme spreekt,
men dit niet doet van iets dat thuis hoort bij Jan
Rap en zijn maat. Struisvogelpolitiek baat hier
niet en er steekt geen kracht in of men al schimpt
op Recht voor AllenDomela Kieuwenhuis maat
schappelijk dood verklaart, en den dommen hoop
laat zingen van al de «sosjalen in een harington."
Het socialisme zit in de lucht."
«De strijd over het eigendomsrecht en tegen
het kapitalisme acht spr. te zijn een uitvloeisel
van het sociale beginsel, neergelegd in het gemeen
schapsgevoel en het gemeenschapsrecht."
«Absolute gemeenschap is allerwege in de H.
Schrift buitengesloten, maar buitengesloten is
even stellig elke inbeelding van een eigendoms
recht, krachtens hetwelk men absoluut en alsof
men er God over was, zonder rekening te houden
met andere nooden, over zijn goed kan beschikken.
Het vraagstuk van den bodem beantwoordt spr.
op gelijke wijze. In de wetgeving voor Israël
vindt men voor het landbezit dan ook wel ter
dege een geheel afzonderlijke regeling.
De vruchtbare akker is door God aan heel het
volk gegeven, opdat alle stam in Israël er op
wonen en er van leven zouen elke agrarische
regeling, die met deze stellige ordinantie niet
rekent, verderft «land en luijden."
Hieruit ziet men, dat dr. Kuyper thans komt op
het standpunt, waarop vooruitstrevende liberalen,
als Goeman Borgesius, Kerdijk, Heldt enz., reeds
sedert jaren staan. Zij hebben maar steeds be
streden door dr. K. en zijne volgelingen reeds
voor langen tijd precies hetzelfde verkondigd. We
hopen, dat «land en luijden" het betoog van dr.
Kuyper nu niet als iets geheel nieuws zullen be
schouwen, maar veeleer tot de erkentenis zullen
komen, dat, hadden ze vroeger meer steun verleend
aan de vooruit strevende liberalen, Nederland op het
punt van het sociale vraagstuk heel_ wat stappen
verder zou zijn.
Het zal ons intusschen verwonderen wat de droite
der antirevolutionairen (de Mackay's, Van Dedem's,
Huber, De Geer e. a.) van deze rede zullen zeggen.
De conclusiën in de sectiën, met overgroote meer
derheid door de algemeene vergadering aangenomen,
geven, dunkt ons, nog weinig uitzicht, dat in de
richting, door dr. K. hierboven aangegeven, in anti
revolutionaire klingen zal worden voortgearbeid.
En wat zal het oordeel der katholieken zijn
GOES, 11 November 1891.
Door de werklieden-vereeniging
«Eigen Hulp" alhier werd gisteravond eene
algemeene vergadering gehouden, hoofdzakelijk naar
aanleiding van een verzoek van een ziek lid, die
reeds het volle bedrag der uitkeering genoten had,
om nog eenige ondersteuning te mogen genieten.
Na toelichting door den voorzitter werd dit verzoek
met groote meerderheid van stemmen toegestaan.
Tevens werden de vier bestuursledenC. Den
Boer, J. De Keijzer, J. Van Oosten en D. C. Seller,
die met 1 Jan. a. s. aan de beurt van aftreding
waren, met bijna algemeene stemmen herkozen.
Vervolgens werden nog eenige mededeelingen ge
daan betreffende de gezellige bijeenkomst van de
leden met hunne huisgenooten, welke zal plaats
hebben op 20 December, in »de Prins van Oranje"
en waarvan de kosten gedragen worden door de
reservekas.
In de vorige vergadering, waarin reeds tot het
houden van deze bijeenkomst besloten is, werd mede-
J gedeeld dat deze kas eene som vertegenwoordigde
1 van 117,11, terwijl de kas voor uitkeering bij
ziekte eene waarde bezat van 762,15. Over het
I derde kwartaal van dit jaar was voor laatstgenoemd
doel uitgegeven 49, verdeeld over acht personen.
Door toetreding gedurende dat tijdsverloop van
zes nieuwe leden, was het getal daarvan gestegen
tot 98.
I Bij Kon. besluit van 31 October 1891 no. 32
is[ aan M. R u s t e r te Borsele, wegens lichaams
gebreken ontstaan in den dienst van milicien der
lichting van het loopende jaar, eene gratificatie ver
leend van 30.
Bath. Bij de ambulante recherche te water is
benoemd tot kommies 4 kl. C. Dronkers en
als zoodanig (tijdelijk) H. Dronkers, wonende
alhier.
's-lleer Arendskerke. Door den Gemeente
raad alhier is tot lid van het Burgerlijk Armbestuur
benoemd de heer F. De Ruiter, in plaats van
wijlen dhr. Jan Vermet.
De centrale anti-revolutionaire kiesvereeniging
in het koofdkiesdistrict Gouda heeft, naar men aan
het Goudsche Dbl. mededeelt, tot candidaat gesteld
prof. D. P. D. Fabius van Amsterdam.
- Na een zeer korte ongesteldheid overleed
Maandagnacht te Gorinchem onverwachts de heer
mr. H. J. D ij k m e e s t e r, lid van de Tweede
Kamer voor het hoofdkiesdistrict Tiel.
Zaterdag had de overledene nog deelgenomen aan
de vergadering der «Liberale Unie", wier penning
meester hij was.
De heer Dijkmeester was een zeer verdienstelijk
lid der Kamer. Zijne uitgebreide en degelijke ken
nis van practische onderwerpen werd door zijne
medeleden hoog gewaardeerd.
Eene politieke karakterschets geeft Th. in de
Limburger Koerieronder den titel «Een veilige
Leider", van den afgevaardige Leopold Haff-
m a n s. Wij ontleenen daaraan de volgende regelen,
waarin de schrijver zijne biographie samenvat.
«Vroeger volijverig militarist, die voor de verde
diging van 't vaderland met eere wilde vallen
later even vurig anti-militarist, die spot met het
vallen met eere.
Vroeger vuur en vlam tegen alle staatsscholen
later de pleitbezorger dier scholen in Limburg en
Noord-Brabant.
Vroeger een der ijverigste voorstanders van 't
monsterverbond later een der hardnekkigste tegen
standers.
Vroeger juichend over den val der liberale heer
schappij later blij als een engel dat die liberale
heerschappij weer hersteld is.
Vroeger de oprichting van een Katholiek Centrum
als zonder nut beschouwend later een der geest-
driftigsle leden van datzelfde Centrum.
Als onze Limburgsche kiezers zoo'n leider volgen
moesten, dan hadden zij geen andere bezigheid meer,
dan gedurig hun politieke kleederen te verwisselen."
Naar men verneemt, zal den 24en dezer te
's-Gravenhage eene bespreking plaats hebben tus-
schen de heeren Haffmans c. s. en de heeren De
i Bruyn c. s. over eene wijziging van de «leidende
I beginselen" der Centrumclub. (Centrum.)
In de «kroniek" van het jongste nommer der
Stemmen voor Waarheid en Vrede wijdt dr. Bronsveld
een beschouwing aan het Christelijk-sociaal
congres, die, gelijk zich liet verwachten, tot
weinig gunstige uitkomsten leidt. Dr. B. ziet in dit
congres weer een middel voor dr. Kuyper om zich
staande te houden en zoo mogelijk reclame te maken
voor zijne revolutionaire plannen. Oorspronkelijk is
het op touw gezet om «Patrimonium", dat uit den
band dreigde te springen, te paaien. De mannen
moesten zich stil houden want dr. Kuyper zou
hun een congres geven.
Het blijkt dan ook volgens dr. B., dat verreweg
de meerderheid der rapporteurs over de verschillende
vraagpunten tot de doleerenden en Christelijk-ge-
reformeerden behooren, of tot de mannen, wier po
litiek leven in de handen is van den voorzitter.
Onder «Een krans voor Willem III"
bevat de Zuid-Afrikaan van Kaapstad het volgende
Op den 23n November aanstaande herdenkt het
Nederlandsche volk het overlijden van Koning Willem
III. Yan uit de Transvaal, Vrijstaat, Natal en onze
Kolonie hebben een aanzienlijk getal Nederlanders,
en ook afstammelingen van Nederlanders, een sub
scriptie bijeengebracht met het doel om een krans
van immortellen te .doen vervaardigen, van een be
hoorlijk adres vergezeld aan H. M. de Koningin-
Weduwe-Regentes, met het verzoek dien krans op
het graf van wijlen Z. M. den Koning te doen
plaatsen, als blijk van gehechtheid aan en eerbied
voor het Huis van Oranje.
Deze krans is door een dame alhier zeer smaakvol
vervaardigd en heeft in het midden een Konings
kroon aan den krans zal een Oranjestrik bevestigd
worden, die voor het doel in Den Haag gefabriceerd
is. Op den strik is geborduurd«Yan de treurende
onderdanen van wijlen Z. M. Willem ni en de
afstammelingen van Nederlanders in Zuid-Afrika.
23 November 1890".
Volgens de Haagsche Ct. zal de p o s t w e t
niet met 1 December in werking treden, tengevolge
der bemoeiingen door de Weener conferentie ver
oorzaakt. In verband met de nieuwjaarsdrukten zal
nu hoogstwaarschijnlijk eerst den 15on Januari de
nieuwe wet worden ingevoerd.
De Berlijnsche correspondent der N. R. Ct
seinde Maandag aan dat blad
«De beurs was heden e8n weinig rustig. De Zon
dag heeft aan de bedreigde firma's gelegenheid ge
geven naar hulp om te zien. Ofschoon heden de
dwaaste geruchten rondliepen over nieuwe zelfmoor
den en rampen, werd er niets daarvan bevestigd en
ging de terugbetaling bij de onderscheidene kleinere
kantoren geregeld haar gang. Intusschen bestaat er
vrees dat de crisis nog niet voorbij is. Sigmund
Sommerfeld is mede aan zijne wonden gestorven.
Vooral aan hem wordt de schuld gegeven van de
onzinnigste verteringen. De Vossische Zeitung jammert
in een hoofdartikel over de misdadige weelde, welke in
de laatste jaren in sommige kringen hier heerschte.
Geld was de maatstaf voor alle dingen geworden. Wie
zich met een bescheiden inkomen behelpen moest, werd
met minachting aangezien, al was hij ook nog zoo
beschaafd en zijne maatschappelijke betrekking nog
zoo achtenswaardig. Men mag hopen, dat het nu
losgebarsten onweder ten minste voor eenigen tijd
de lucht zal zuiveren".
De heer Daum deelt in het Bat. Nieuwsblad
dd. 8 October mede, dat bij den minister van Ko
loniën Keuchenius het plan bestaan heeft den G e-
neraal Van der He ij den nog eens naar Atjeh
te zenden. Aanvankelijk moet de generaal geweigerd
hebben, doch na een overleg met den Resident Sol,
kwam hij op zijn weigering terug.
Zooals men weet, waren V. d. Heijden en Sol te
zamen in Atjeh en ontstond er daarna door een
misverstand eenige verkoeling tusschen hen. Dat
werd sinds uit den weg geruimd en V. d. Heijden
wenschte nu weder Sol naast zich te hebben. Door
den val van Keuchenius viel het plan in duigen.
De heer Daum vindt dit te betreuren. Al had,
meent hij, de Minister Keuchenius voor dit plan
niet de juiste grondslagen vastgesteld, dan zou nog
de persoonlijkheid van den generaal V. d. Heijden,
gesteund door de bekwaamheid en plaatselijke be
kendheid van den heer Sol, er in geslaagd zijn aan
de zaken te Atjeh die vaste richting te geven,
welke voortaan de Regeering had te volgen, waar
door zij onafhankelijk werd gesteld van de inzichten
der opvolgende Gouverneurs, terwijl de Atjeh-quaestie
zelf langs dien weg tot bevredigende oplossing had
kunnen geraken.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER
In de zitting van gisteren is ingekomen het be
richt van het overlijden van den heer Dijckmeester
en dat de heer Oppedijk vooreerst de zittingen niet
zal bijwonen. De heer Land is beëedigd. Ingekomen
is een ontwerp tot instelling van een ridderorde
Oranje-Nassau. Vrijdag is de Indische begrooting aan
de orde.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Beroepen bij de Ned. Herv. gem. te Borsele
en te Wilhelminadorp de heer J. M. Jalink, candidaat
bij het Prov. Kerkbestuur van Utrecht, te 's-Hage.
's-IIeer Abtskerke. Laatstleden Zondagna
middag nam onze naar Baambrugge vertrekkende
leeraar, ds. B. M. Mantz, afscheid van onze gemeente.
Hij sprak een hartelijk woord naar aanleiding van
Matth. 2820. De kerk was te klein voor de op-
van hier en elders.
