1891. N°. 67.
Dinsdag 9 Juni.
78slc jaargang.
J. H, C. HEIJSE.
J. H. G. HEUSE,
SCHUTTER IJ
Middelbaar Onderwijs
COLLECTE.
C
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrij dagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 cent; met bijblad 10 cent.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentife'n voor dit blad
aangenomen bij de keeren Nijgh Van Ditmaii te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Brievengaarders.
Inzending van advcrtentiën vóór 3
De prijs der gewone advertenti&i is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel,
op den dag der uitgave.
COIRANT.
Kiezers in het district GOES!
Op de gronden, in onze vorige artikelen
ontwikkeld, op grond vooral van het
belang voor ons district, dat is dus van
uw eigen belang, drukken wij U nogmaals
ernstig op het hart op morgen Dinsdag
9 Juni uwe stem uit te brengen op den
heer
een man, die ten volle uw vertrouwen
verdient en nauwkeurig bekend is met
de belangen en de behoeften van ons
district.
Komt daarom trouw ter stembus en
zet op uw biljet den naam van
fccst3* Tot het kiesdistrict WOES behooren alle
gemeenten van Tolen en Noord-Bevelandvan
Zuid-Beveland de gemeenten Goes, 's-Heer Arends-
kerke, 's-Heer Abtskerke, Wolfertsdijk, Heinkenszand,
's-Gravenpolder, Kattendijke, Kloetinge en Wemel-
dinge. Van Walcheren alleen de gemeente Arnemuiden.
Men denke er aan, dat de stembus op Dins
dag 9 Juni a. 8. geopend is van 95 uren. Zij, die
hun stembiljet verloren hebben kunnen aan het
stembureau of ter secretarie een nieuw ontvangen.
Een eenmaal geschreven naam mag worden door
gehaald en door een anderen vervangen wordon. Elk
biljet moet voorzien zijn van twee stempels.
De alphabetisohe lyst van alle peruouen, die aan de loting voor de
dezer gemeente moeten deelnemen, zal ter inzage liggen ten
raadliuize van Dinadag den 9 Juni tot en met Dinsdag 16
Juni, vau des vooriniddags negon tot des «amlddag* twee uren,
terwijl de Joting is bepaald op Woensdag den 24 Juni, dei
middags te 12 uren, ten raadliuize alhier.
Goes, den 6 Juni 1891
Burgemeester en Wethouders van Goe«,
J. G. d W. IIAMER.
De Secretaris,
HART >1 A N.
De INSCHRIJVING van leerlingen voor de beide inrich
tingen van het
te Goes voor den cursus 1891/92 zal plaats hebben op Zater
dag 4 Juli a van 's middag* 12tot ll/3 uur, in het
gebouw der inrichtingen, moetende van de inteschrijven leer
lingen eau bewijs van vaccine of kinderziekte worden overgelegd.
Het toelatingsexamen voor de HoogereBurgerschool
zal plaats hebben op Zaterdag 18 Juli, terwijl daartoe, des
verlangd, ook nog gelegenheid z il zijn op Dinsdag 1 September a s
Goes, 6 Juni 1891.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G d. W. IIAMER.
De Secretaris.
H A R T M A N.
Waterloo. Hasselt en Leuven.
Oost-lndië.
Burgemeester en Wethouders van Goes brengen ter kennis
der ingezetenen, dat op DONDERDAG 18 JUNI 1891, den
gedenkdag van dan Slag bij Waterloo in 1815 aaa de woon
huizen zal gehouden worden eene
Collecte ten behoeve van het Fonds tot
ann uioeiliging en ondernteiiniii^ van den
Gewnpenden Dienst In de Nederlanden.
-Wij roepen hierbij zegt het Hoofdbestuur van het
Fond* uwe krachtige hulp in om do kas van ons Fonds
ann te vullen, die niet alleen blijkens ons laatste vers'ag een
nadeelig saldo van f 2259,77 aanwees maar die zich dit jaar
groote offers zal moeten getroosten voor het verleenen der
b litengewone gratificatiën van f 10 aan de gerechtigden tot
het dragen van het Metalen Kruis en van hel f 15 aan hen
die de Citadel Medaille mogen dragen.
De omvang dar daartoe bonoodigde uitgaven valt nog niet
te ovsrzien, doch reed* is te coustateeren dat het bedrag aan
zienlijk zal zijn. Dairbij komt dat de collecte, die ongeveer
esn derde onzer jaarlijksche uitkeeringen moet dekken en die
in 1876 nog f 3l,429,611/2 opbracht, in 1889 tot een opbrengst
van f25,259,09 is gedaald en dus f6170,52 minder opleverde.
Het aantal sollicitanten voor de gewone uitkceringen bedraagt
thans 937. b
Wij hopen dat een ieder zich op nieuw opgewekt en aange
spoord moge gevoelen onze Vaderlandsche Stichting naar ver
mogen te steunen.
Wij twijfelen dan ook niet dat Gij ons ook dit jaar nwe
gewaardeerde hulp wederom krachtig zult willen verleenen
Goes, deu 6 Juni 1891.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
Mr J. G. DE W. IIAMER, Burgemeester.
HARTMAN, Secretaris.
Mr. Keuclienius vrijmetselaar.
Naar aanleiding van het feit »dat niet lang ge
leden het anti-revolutionair orgaan in Goes weer,
op gezag van de Tijd, om zijn volgelingen angst en
schrik aan te jagen voor de liberalen, het gebruike
lijk middel bezigde, nl. de vrijmetselarij, werd door
u gezegd" zoo schrijft iemand aan de redactie
der Midd. Ct. »dat u wel personen zou kunnen
noemen, die bij do Kuyper-part ij in hoog aan
zien staan en toch ook behooren tot den bond der
vr ij metselaars.
»Ik kan mij dit niet voorstellen, want afgaande
op het feit waarop reeds zoo dikwijls door katho
lieke en christelijk historische organen is gewezen
dat wie eens vrijmetselaar is altijd vrijmetselaar
blijften er niets ergers is dan hij die zich bij dien
bond aansluit, geloof ik niet, vóór dat ik namen heb
gehoord, wat door u beweerd is, dat er nl. ook uit
dien kring iets goeds komen kan voor de anti-revo
lutionairen, en nog minder dat men aan die zijde
gediend wil wezen van zulke vreeselijke menschen,
als, altijd volgens schildering van de anti-revolutio
naire bladen, de vrijmetselaars moeten zijn".
Genoemde redactie antwoordt hierop:
Niets gemakkelijker voor ons dan te voldoen aan
het hierboven uitgedrukt verlangen. Onder meer
deren noemen wij alleen den heer mr. L. W. C.
Keuchenius, oud-minister van koloniün, lid der
Tweede Kamer voor Goesden man naar Kuyper's
harte bij uitnemendheid. De heer KeucheniiiM is
niet aUeen vrijmetselaar maar was indertijd zelfs
tijdens zijn verblijf in Indiö secretaris van de Logo
te Batavia.
Ons dunktdit eene voorbeeld spreekt duidelijk
genoeg.
»Wij merken echter uitdrukkelijk op dat het al
of niet vrijmetselaar-zijn in onze oogen aan de waarde
van den niensch niets toe- of afdoet en wij eenvoudig
erop wijzen om het gevaarlijke te doen uitkomen
van de taktiek der Kuyper-organen, die altijd zoo
hoog opgeven van de slechtheid der aanhangers van
dien bond, terwijl een hunner voornaamste mannen
zelve tot dien kring behoort".
Uit het bovenstaande blijkt dus, dat zelfs het
vrijmetselaar-zij.n van den hoer Keuche
nius geen beletsel is geweest om hem tot oude r-
1 i n g van de dolee rende gemeente te
's-Gravenhage te benoemen.
GOES, 8 JUNI 1891.
Ofschoon onze lezers dezer dagen als overstelpt
worden met verslagen van gehouden politieke voor
drachten, zoo willen wij toch nog met een enkel
woord melding maken van de belangrijke voordracht,
Zaterdag te 's-Heer Arendskerke door onzen stad
genoot den heer D. Stigter voor een gehoor van
80 a 100 personen gehouden.
Aan de hand der geschiedenis toonde spr. op hel
dere wijze aan, hoe er eene rechte lijn in te ont
dekken is, de liberale richting, die er steeds op uit
was en is, niet om het verschil in stand als zoodanig
op te heffen, maar om de waarde van den mensch
gelijk te maken door onderwijs op geestelijk gebied
door vrijheid en rechtsgelijkheid op maatschappelijk
gebied. Die beginselen zijn steeds doorgevoerd en
belichaamd in de grondwet en de daaruit voortge
vloeide organieke wetten. Dat ieder Nederlander tot
elke staatsbetrekking kan benoemd wordendat ieder
gelijk recht op bescherming heeftdat ieder Neder
lander zijnen godsdienst vrij en ongehinderd kan uit
oefenen, het zijn allen maatregelen, door de liberalen
in het leven geroepen. Dat ieder door zijne eigene
keuze het staatsbestuur in de door hem gewenschte
richting kan trachten te sturen dat de gelegenheid
voor ontwikkeling in groote mate is toegenomen
dat op financieel gebied de richting baan brak om
de lasten naar de draagkracht van het individu to
regelen, waardoor accijnzen op eenige eerste levens
behoeften werden afgeschaft, het is alles het werk
van de liberalen en een bewijs, dat zij in eebt Ckris-
telijken zin met liefde voor hunne medemenschen
werkzaam zijn geweest.
Herhaaldelijk werd deze echt Christelijke richting
afgebroken doordien niet al deze maatregelen naar
den zin van allen waren, maar telkens brak de kracht
dezer beginselen weder baan door den dam, welke
ertegen opgeworpen was en werd de lijn weder
verder getrokken. Spr. erkende, dat deze kracht zelve
ook wel eens tijdelijk verzwakte, zeker ook gevolg
van het gedurig tegenwerken maar dat zij daardoor
niet gebroken is, dat bewijst het optreden der libe
rale partij in onze dagen, na het tijdperk van nacht,
dat in de laatste jaren voor haar is voorafgegaan.
Na gewezen te hebben op het jammerlijk onver- I
vuld laten van de vele beloften, welke bij het op- -
treden van het tegenwoordig ministerie zijh gedaan
hoe de landbouwers niets tegemoet gekomen, maar
veeleer door de al te radicale suikerwet belangrijk
benadeeld zijnhoe op het stuk van belastingen niets
is gedaan en evenmin eenige verandering van ge
wicht in de sociale toestanden den minderen man is
ten goede gekomen, toonde spr. aan hoe, waar de
tegenwoordige regeering in dit alles was tekort ge
schoten, de liberalen thans weer gereed staan met
een goed geformuleerd program, waaruit blijkt dat,
zoo zjj de meerderheid werden, zij zouden trachten
al die dringende eischen des tjjds tot oplossing te
brengen. Met het oog op het verleden voorspelde
spreker ook aan de liberale richting de toekomst.
Hij spoorde de kiezers aan in hun eigen belang,
en in dat van het Vaderlanddie richting te
steunen en thans reeds alle krachten in te spannen
om die toekomst te verhaasten door op 9 Juni ook
in ons district den liberalen candidaat, den heer
Heyse, te stommen, die zelf krachtig voorstander is
van wat de liberalen, uit kracht van algemeene
menschenliefde en billijkheid, voor onze maatschappij
wenschen te doen.
De rede werd met onverdeelde aandacht aange
hoord.
Van de gelegenheid tot debat werd geen gebruik
gemaakt. De voorzitter bracht een warm woord van
dank aan den spreker. Ook wij danken den heer
Stigter voor zijne belangwekkende voordracht. Ook
al zou deze rede zonder invloed blijven bij de
aanst. verkiezing op de tegenpartij, de heer Stigter
hebbe de overtuiging, dat hij bij vele liberalen in ons
district, die wel eens moedeloos werden, het geloof
in de kracht hunner eigene beginselen, het geloof
in de overwinning van wat humaan, goed en recht
is, wederom heeft versterkt en zgnen geestverwanten
een krachtige prikkel tot volharding heeft gegeven.
En al ware alleen dit de vrucht zijner rede, dan
verdient de heer Stigter daarvoor onzen oprechten
dank.
Jl. Vrijdagavond trad op verzoek van de liberale
kiesvereeniging »Goes" alhier in »de Prins van
Oranje" de heer B. C u p e r u s uit Velp als spreker
op ter behandeling van den politieken toestand van
Nederland.
In eene schitterende improvisatie toonde spr. aan
dat het ministerie en de anti-liberale meerderheid
wol geadministreerd maar niet geregeerd hadden.
Er waren wetten in het Staatsblad verschenen, maar,
behalve uit de schoolwet, bleek uit geen enkele, dat
men met ons staatsbestuur in eene Christelijke aera
was aangeland. De meeste wetten van eenig aan
belang waren afkomstig van vorige ministeril'n of
het waren wetten, die alles behalve een zegen voor
ons volk zijn.
Van het program van actie van 1888 is behalve
de schoolwet niets afgedaantoch is het program
van 1891 reeds vrij wat minder eischend. Spr. ging
de punten van het nieuwe program van actie na
en toonde aan, dat ook dit niet afgedaan zou kunnen
worden, vooral niet omdat de anti-revolutionairen
voortdurend rekening zullen hebben te houden met
de wenschen der Katholieken, die op sommige punten
geheel anders luiden.
Vervolgens besprak de heer Cuperus nog de be
ginselen der Katholieken, die echter niet in een
program zijn omschreven, den eisch der radicalen,
die vóór alles kiesrechthervorming willen en de
meening zijn toegedaan, dat de werkman oogen-
blikkelijk meer gebaat is met een stembiljet dan niet
eene belastingvermindering, en van de socialisten,
die de maatschappij op den kop willen zetten.
In de laatste plaats behandelde spr. hot manifest
der Liberale Unie en wees hij erop hoe de ver
vulling der beloften daarin vervat eene krachtige
tegemoetkoming zou zijn aan de dringendste eischen
des tijdskiesrechthervorming, belastingherziening
en oplossing der sociale quaestie. Van anti-revo
lutionaire zijde wordt beweerd, dat de liberalen ver
deeld zijn, maar spr. vraagt waar grooter verdeeld
heid bestaatbij do vooruitstrevenden of bij de anti
revolutionairen, die, verdeeld in een droite en eene
gauchemeermalen blijk gaven ter nauwernood te
kunnen samenwerken, en bij de Katholieken, die,
eveneens onderling oneens, nu de schoolwet tijdelijk
van de haan is, meer punten van verschil dan van
overeenkomst toonen met de anti-revolutionairen.
Is het mogelijk, vroeg spr., dat van zulk een
■pallegaartje" een krachtig staatsbestuur zal uitgaan
Spr. kwam nog even terug op het onderwijs.
Dank zij de medewerking der liberalen in de Tweede
maar vooral in de Eerste Kamer is de onderwijswet
aangenomen. Men verwachtte op goeden grond, dat
de onderwijsstrijd daarmede voorloopig van de baan
zou zijn. Maar ziet, hij begint bereids weder het
hoofd optesteken. Thans wil men bijzondere, mid
delbare en hoogescholen en zoo zal do vrije univer
siteit subsidie ontvangen uit de staatskas van de
belastingpenningen van het Nederlandsche volk.
Niettegenstaande het zoogenaamde wanbeleid"
van vroegere liberale regeeringen kon dit ministerie
toch circa achthonderd duizend gulden voor het
bijzonder onderwijs geven zonder nieuwe belastingen
te scheppen. Wel een bewijs, dat de schatkist in
1888 niet in zoo slechten staat verkeerde als dooi
de anti-liberalen was beweerd. Evenwel, er was
bezuiniging toegezegd en daarvan is niets gekomen
en daarvan zal zeker niets komen, wanneer nog
meer gelden voor onderwijs moeten worden gegeven.
De liberalen vormen geen allegaartje. Zij doen
de persoonlijke meening van niemand geweld aan
en daardoor is het mogelijk, dat zij liberalen van
verschillende nuances vereenigt. Maar op éen punt
stemmen ze allen overeen, nl. om met spoed tot
krachtige hervormingen overtegaan de zwaar belas
ten van financiöelen druk te ontheffen, het kiezers
corps uittebreiden en den socialen nood te keeren
door den steun der wet te verleenen aan de po
gingen van het particulier initiatief en de samen
werking van velen.
Men ga dan op 9 Juni a. s.Vrouw ter stembus
en steune den liberalen candidaat, den heer J. H.
C. HEIJSE, dien spr. persoonlijk kent als een kun
dig man, wiens hart warm klopt voor land en volk
en die krachtig zal medewerken aan iedere poging
om do tegenwoordige maatschappij te verheffen do»r
maatregelen in het belang van allen, niet het minst
van den breeden zoom der kleine burgerij en vau
den landbouwenden stand.
Een daverend applaus van het talrijk opgekomen
publiek beloonde den spreker voor zijne belangrijke
rede en leverde het bewijs, dat men instemde met
zijn opwekkend woord.
Van de gelegenheid tot debat werd geen gebruik
gemaakt.
's-Heer Arendskerke. De gemeenteraad heeft
in zijne vergadering van Zaterdag tot gemeente
geneesheer enz. benoemd den heer J. W. Jenny
Weijermans, med. arts van Haarlem, in te gaan met
den lsten Juli a. s.
Holijnsplaat. Vrijdag 11. hielden de leden der
afdeeling Noord-Beveland" der Maatschappij
tot bevordering van Landbouw en Vee
teelt in Zeeland in het hotel >De Patrijs" alhier
vergadering, voornamelijk met het oog op de aan
staande tentoonstelling den 18 Juni. In het begin
waren 40, later 45 leden tegenwoordig uit alle ge
meenten van dit eiland.
Door het hoofdbestuur zijn, blijkens ingekomen
schrijven, als keurmeesters aangewezende heer G.
A. Blindenbach van Zieriksee voor paarden en dhr.
E. L. Van Mervennóe van Goes voor het vee. Door
deze afdeeling werd besloten met het voorstel van
het hoofdbestuur mede te gaan om het jaarlijksch
beredeneerd verslag der afdeelingen voortaau te laten
vervallen evenals het driejarig verslag, omschreven
in art. 33 der statuten, en daarvoor in de plaats
te stellen een kort jaarverslag, in den landbouw
almanak op tc nemen.
Bij behandeling van punt 2 der agenda: Opname
van het intezendene ter tentoonstelling, bleek, dat
er nog al veel liefhebberij is, zoodat er op heel
wat inzendingen kan gerekend worden.
Daarna volgde de benoeming der keurmeesters
door de inzenders. Voor de paarden werden gekozen
de keeren G. Born van Arnemuiden en J. V. d.
Have Az. van Nieuwerkerk als plaatsvervangers
de heeren J. Polderdijk Az. van Nieuw- eu Sint
Joosland en C. Zuidweg van Wolfertsdijk; voor het
rundvee, mede voor schapen en varkensde heeren
C. Koert van Wolfertsdijk en M. Kostense te Krui-
ninge, als plaatsvervangersde heeren H. Hanson
te Eikerzee en 0. Hartog Az. te Sekerpenissevoor
boter: de heeren A. L. Haringman van Kolijnsplaat,
J. W. Markusse van Kats en A. Van Dainme Cz.
te Wissekerke (N.-Bev.)
Daarna vergaderden de leden der tentoonstellings
commissie tot regeling zoowel der zaken als dei-
festiviteiten, die aanstaande zijn.
Ierseke. In de Zaterdagavond gehouden ver
gadering, waarin 5 leden tegenwoordig waren, was
o. a. ingekomen een verzoek van den heer Verboon
om de gewezen dokterswoning aan hem in huur af
te staan, mits daaraan eenige veranderingen en her
stellingen geschieden volgens bestek van den gem.-
opzichter. Deze zullen den post van 50, welke
voor dat gebouw op de begroeting voorkomt, over
schrijden.
Daar dit verzoek den Voorzitter persoonlijk betrof,
verzocht hij den heer Sinke tijdelijk het voorzitter
schap over te nemen, waarna hij zich verwijderde.
Daarna stelde de heer Van Oe veren voor deze zaak
met gesloten deuren te behandelen, hetwelk werd
aangenomen.
Bij heropening der openb. zitting werd voorge
steld de dokterswoning voor 3 jaren publiek ta
