1891. N°. 28.
Donderdag 5 Maart.
GOËSCHË
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en
verder bij alle Boekverkoop ars en Postdirecteuren.
COURANT.
De priis der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent*
directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechtij
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en oontant betaald 20 ct*
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent por regel.)
G0E8, 4 Maart 1891.
Gsteravocd trad venwege de afdeeling »Goes"
vau het Nederlandsch Werkliedenverbond Patrimonium
iu het lokaal van de j mgelingsvereenigiDg »Ken den
Hi*er in al uwe wegen" alhier als spreker op de heer
K. Kater, voorzitter van dien band. Te samen
komst die door slechts een COtal personen werd bij
gewoond, werd geopend met h«t zingen van van Ps.
84 vers 6, waarna de voorzitter der afdeeling, de heer
Piazier, een gebed uitsprak.
Vervolgens nam de heer Kiter hek woord om ta
spreken over»de Staat, hoe men zich dezen denkt
eo wat men van hem eischt."
Spr. stelde daarbij tegenover elkander h*t anti
revolutionair en het revolutionair begrip omtrent dat
onpersoonlijk iets, dat mea »dea staat" roemt, en
besprak vervolgens de vqf steuap laren vaa den staat
religie, justitie, politie, militie ea fiianc ën.
De eischvn aaa den staat gesteld door de werklieden
z'ype Heldt", de sociaal-democraten en de radicalen
weiden daarna door spr. aan eene scherpe critiek
onderworpen en de bezwaren door hem ontwikkeld, die
de anti-revolutionairen tegen elk dier richtingen hebben.
Van de gelegenheid tot debat werd geen gebruik
gemaakt.
Nadat de heer Piazier den spreker den dank der
aanwezigen en der afdeeling bad gebracht voor zijn
optreden, sloot de heer Kater met een dankgebed de
bijeenkomst.
Wij ontveinzen het niit, dat de verwachting welke
wij van den beer Kater hadden, deerlijk is teleur
gesteld. Zikar hadden wij geen recht in den heer K
een groot redenaar te verwachten. De heer K. is
immers werkman. Maar in dan Voorzitter van Patri
monium, die het land door gaat om politieke rede
voer ngen te houden, mochten we toch wel lats meer
verwachten dan een vaak moelelijk verstaanbaar re-
dnaar, die, in zeer zwak logisch verband, de afge
zaagde gr.eten der anti-revolutionairen tegen de libe
ralen voor de sooveelste maal opwarmde en daarbij
wouli-be aardigheden uithaalde over da zorg der
liberalen dat wij niet pokdalig wordeD, over zge-
p-ikte" kinderen, kostelooze scholen, welker naam
juist is omdat.sman er den kost niot bij heeft!
Aardighedendie zelf* da felst* tegenstanders der
liberalen blijkbaar koud lieten. Het zou bovendien,
als men in eene ontleding trad van de redevoering
des heeren Kater, de vraag zijn of, met uitzondering
van de godsdienstige »v]*g', de grieven van dhr. K.
niet even veel of even weinig gelden tegen de tegen
woordige rege«ring als tegen vroegere regeeringen.
Ea na dhr. Kiter gehoord te hebben kunanen wij ons
beBt begrijpen, dat hij eenigen tijd geladen uit den
potitieken band was gesprongen, grieven tegen de
huidige regeering en de anti.-rev. kamerleden uitsprak
en dat hst gezag van dr. Kuyper noodig was om den
heer Kater met een zoet woordje weder binnen de
politieke perken te brengen.
Er wordt, volgans den Haagschen kroniekschrijver
van de IV. Gron. Ct., heel druk g knoeid om het
fameuse v e r g e I ij k te vinden en aannemelijk te
maken. »M«j is", schrijft hij. zin a'Ien ernst verzekerd,
dat bet denkbeeld, waarmeè de heer Schaapman zijn
vrienden en bondgeuooten van weleer wil trachten
voor de legsrwet te winnen, bestaan zou in een over
gangsbepaling, ten doel hebbende de plaatsvervanging
en nummerverwisseling te bestendigen, totdat de wet
daaromtrent nader zal hebben beslist en men zou dit
uitstal motiveeren met e«n beroep op het kazerneleven.
Eerst wanneer voldoende in goede kazerneering sou
zijn voorzien en ook in andere opzichten het verblijf
in de kazernen voor de onverdorven jongelingschap
onschadelijk zou zijn gemaakt, zou de r.-katholieke
partij bereid zijn tot invoering van den persoonlijken
dienstplicht over te gaan. Dit vergelijk nu, volkomen
gïlijk staande met het prijsgeven van een der hoofd
beginselen van de voordracht, zou bij vele anti-revo
lutionairen steun vindenj i men zou bijna de z -ker-
heid hebben vei kregen, ebt de meerderheid in die
richting z*l willen meè^aan. En 't mooiste ook
de minister van oorlog zou nitt afkeerig zijn om,
indien bij op deze wijze zijn geheel ontwerp kon
reiden, deze concessie aan te nemen.
MeD schrijft daarentegen uit Dan Haag aan het U. D.:
Van al de geruchtep, die er loopan over het zoo
genaamde vergelijk" ia zaks de legarwet, waarvan
vooral d* haar Schaepman zoo druk heeft gesproken,
vindt in de serieuse politieke kriegen alleen dit eenig
geloof, dat er beproefd zou worden om in de mede
aanhangig gemaakte wetsvoordraebt tot regeling van
den overgangstoestand eene bepaling te doen opnemen,
dat de legerwet eerst in het jaar 1900 in werking
zal komen.
Dit denkbeeld zon zijn uitgegaan van den heer
Schaepman, met de bedoeling om bij de stembus in
Juni en bij die in 1895 en 1899 samenwerking tus-
scben de anti-revolutionairen en r.-katholieken nog
mogslijk te maken, hetzij dan dat met die bepaliog
de legerwet al dan niet goedkauring vond bij de
Eirste Kamer. Ilat sou natuurlijk eece daad van wan
hoop zijn, maar da heer Schaepman schijnt er ten
voordeel in te zien.
Wia echter seherp uit de oogen kijkt, heeft reeds
lang gezien, dat er onder da r.-kathofitkan nog heel
andore geschillen bestaan dan dat over de legerwet,
en de h«er Vermeulen heeft het trouweas ook zoo
daidelijk mogelijk ia zijne rede te Helmond gezegd,
dat de lag.rwet slechts aangegrepen is als een geschikt
middel om de scheiding tot stand te brengen. De
heeren Vermeulen, Van Nunen, Bahlmann en anderen
zullen zeer waarschijnlijk evenmin te winnen zijn voor
eene legerwet, die tot 1900 verschoven wordt, als voor
eene, die vroeger wordt ingevoerd. Het is hun te dojn
om van het bondgenootschap met de anti revolutio
nairen ontslagen te wordenhos eer hoe liever. En
tóó zal het Diergelijk" wel moeten mislukken.
De Bodegraver afgevaardigde, de heer V a]n
V e 1 s n wordt bij zijn politieke speeches achter
volgd met de vraag, hoe hij denkt over de legerwet.
Te Boiegraven verschool hij zich achter de dwaashoid,
dat zijn anti-revolutionair begins >1 hem verbood dit
te zeggen, daar dit met een mandat impératif gelijk
stond. Da-trover is hij door De Standaard terecht-
gexet in een entrtfi'et, waarvan de fijne ironie niet
algemeen begrepen schijnt te zijn. Het opschrift toch
ïden zot naar zijn dwaasheid" was er een a double
entente. Schijnbaar slaande op den beer Zelvelder,
was het in de gedachte van den Standaard redaoteur
natuurlijk voor den heer Van Velsen zelf bestemd,
die niet onaardig ntar zijn dwaasheid door De Stand
aard werd gediend. Hoa dit zij, de heer Van Velsen
mo*st in elk geval naar andere antwoorden omzien,
gelijk hij dan ook deed ie Schoonhoven. Daar vertelde
hij na eenige aarzeling, dat hij niet was opgetreden
om zijn overtaking over belangrijke vraagpunten uit
te sp ek*n, gelijk dat kort voor de verkiezingen pleegt
te geschieden, maar dat hij uitsluitend in debat we ischte
te treden over de dingen, die bij zelf behandeld had.
Komt tijd, komt raai, dacht deie afgevaardigde in
zijn netelige positie. {Vad.)
Maandag was het de dag, waarop vóór 50jaar
een der oudste leden van de Haagsche balie, mr.
Daniel Van Eek, oud-lid van de Tweede Kamer
voor Middelburg, zijne loopbaan als advocaat begon
bij bet voormali? Provinciaal Gerechtshof in Zeeland.
Sidert 1849 is hij te 's-Hage werkzaam als advocaat
en sedert 1879 made als procareu-.
De waardige en hooggeachte pleitbezorger ontving
bij gelegenheid van dit merkwaardig* jubileum in de
rechtspractijk van zijne confic es en talrijke vrienden
vele hartelijke blijken van ingenomenhei 1 en deelneming
met zijn zeldzaam feest.
Eene deputatie van da balie bracht den kundigen
en geachten jubilaris da hulde zijner conf es over.
Volgens de Z. N bode is door den hear Van
D xhoorn te Bargen-op-Zoom concessie aangevraagd
tot het tot stand biengen eener verbinding
tus8schen Be rgen-op-Zoom en Zierik-
s e e. Iiet plan is: overbrugging der E >n dracht, stoom
tram van Bergen-op-Zoom naar Stavenisse, eone stoom
boot van Stavenisse naar den Val en van daar een
tram naar Zierikeea.
In z'jne vergadering van 29 Fabr. j'. besloot
de gemeenteraad van Ziandam tot verbouwing en
uitbreiding van de gemeente-gasfabriek aldaar, volgens
de plannen van den directeur, den heer Wo Iters,
aan wiens kunde bij die gelegenheid door den voor
zitter hulde werd gebracht, zoowel voor het ontwer
pen dier plannen als voor da exploitatie der fabriek.
De kosten, ten bedrage van 9.058,40, zuilendoor
eene g.-ldlefniog worden gedekt, terwijl tevens eene
nieuwe directeurswoning zal worden gebouwd.
Da N derlandsche Jachtvcreeniging «Nimrod"
zal het adres aan de Tweede K-meer van den beer
De Kanter o. s., de Jachtwet betreffende, met
een contra-adres beantwoorden, dat te gelegener tijd
zal verzonden worden.
Hit Dagblad van Zuid Holland mient te weten
dat de commisiie van voorbereiding voor de Leger
wet reeds in het bezit is van de Memorie van B -
antwoordiDg der R'geeriog op het Voorloopig Verslag
der Tweede Kamer betrekkelijk genoemde wet.
Naar aanleiding van dat staatsstuk hield de com
missie reeds een drietal bijeenkomsten met den minister
van Oorlog, generaal Birgansius.
Naar men verneemt, heeft de Koningin-regen
tes van Sparjs H. M. Koningin Wilhelmina
begiftigd met de Orde van Maria L uiga, in 1792 door
de gemalin van Karei IV gesticht.
N. a* de Am>t. Ct. verneemt, zal de komst van
de Koningin en de Koningin-Regentes
te Amsterdam in Mei met eenige feestelijkheden plaats
hebben. Er heeft zich reeds een commissie tot dat
do. 1 gevormd.
Het is voortaan aan de postambtenaren ten
strengste vei boden om po;tzegels, door het publiek
in gewone of aangeteekende brieven als pasmunt tot
overmaking van kleine bedragen ontvangen, tegen
geld in te wisselen.
Ia den Raad van Ministers is vastgesteld, dat
de r e q u e 8 t e n tot nog toe «aan den Koni g"
gericht, in het vervolg moeten gericht worden «aan
de Koningin" of «aan de Koningin-Weduwe,
Regentes".
Ut het bericht, dat het voornamen moet bestaan
door vermindering van het cijfer van het jaarlijkrch
contingent den druk der legerwet te matigen,
zou allicht kunnen worden afgeleid, dat de Regeerisg
en de commissie van voorbereiding het daaromtrent
eens zoudtn zijn geworden. Naar wij nader uit goade
bron vernemen, is dit niet het geval, en bestaat bij
de R^geering het voornemen niet langs dezen weg de
tegenstanders der voordracht tegemoet te komen.
Vad
De door den Gouverneur-generaal van de be-
trokkeu hoofden van gewestelijk en algemeen bestuur
ingewonnen adviezen nopens de denkbeelden \ai de
S aats-commissie voor de gouvernements-kof-
fiecultuur zijn in September j>. volledig inge
komen. Volg-n3 de j wgste berichten was deze aange
legenheid thans in behandeling bij den Riad van
Indië.
De heeren H. Van Kayik c. s. te Amsterdam
hebben van den M-nister van Biunenl. Zaken namens
H. M de Koningin Ragentos een schrijven ontvangen
als antwoord op hun adres in zake de verplichte
slniting der schouwburgen.
In dat schrijven wordt medegedeeld, dat H. M. de
Koningin-Regentes geen termen gevonden heeft om de
gevraagde schadeloosstelling te verleenen.
Airessanten hebben thans besloten z ch naar de
Tweede Kamer der Staten-Ganeraal te wenden.
Naar het Vaderland verneemt, heeft de heer
Alexander Faassen, directeur der Nienwe
Roltard. 8ohonwburg Maatschappij, zich ook verbonden
aan het gezelschap van den Tivoli-Schouwburg.
Vaa het blad da Volksonderwijzer, orgaan van
de socialistische onderwijzers, is thans het eerste nom-
mer in het licht verschenen. Aan het hooiJ van het
blad komt het volgende motto voor:
»Zilfs in het kleinste dorp is tegenwoordig een
fakkel die licht verspreidtdat is da schoolmeester
doch er is ook een mond om hem uit te blazendat
is da p'iester."
Zier terecht teekent de Arnh Ct. daarbij aan:
«Zoo de heeren onderwijzers meenen, dat door het
uitgeven van dit blad het openbaar onderwqs in ons
land zal worden bevorderd, dan verschillen wij met
hen ten eenemale in miening.
Do school is allereerst bestemd om kinderen de
kennis te doen verkrijgen, die voor bet maatschappalijk
leven noodzakelijk en onmisbaar is. Dit onderwijs kan
en moet gepaard gaan met het inprenten van hoogere
beginselen, Cnristeljjke deugden, gelijk de wet ze noemt.
Wanneer echter onderwijzers een orgaan oprichten,
waarin met zoovele woorden de priester en daar
mede zal wel niet uitsluitend de Roomzch-katholieke
geestelijke worden bedoeld als de vijand van den
onderwijzer wordt voorgesteld, dan dicht men aan
het openbaar onderwijs een karakter toe, dat het in
ons lanl niet heeft, dank zij duizenden openbare on
derwijzers, die een beter begrip van hunne taak hebben.
Het streven van dezen zal worden miskend en in ver
denking gebracht door een beroep op dit blad, dat
van onderwijzers uitgaat.
Ij een onderwijzer van oordeel, dat de tegenwoor
dige miatschapp lijke orde niet deugt, dan geven wij
hem gelijkwil hij pogingen aanwenden om die te
verbeteren, ook dit verdient waardeering, maar die
overtuiging en dat streven hebben niets te maken met
het onderwijs op de lagere scholen en wij zien ter
wereld niet in Waarom onderwijzers, als zoodanig
een orgaan moeten bezitten om denkbeeld.-n te ver
kondigen, die niets mat hun beroep gemeen hebben."
Het stoomschip «Cameroon", *an den Kongo-
staat te Liverpool aangekomen, rapporteert eene
algemeene verhuizing der handelshulzen naar den
Portugeezchen oever. Slechts het R otterdamsche han
delshuis bleef. De eerstgenoemde motiveeren bunnen
uittocht hiermede, dat de Kongostaat sedert Nieuw
jaar allerlei drukkende belastingen heft, waarbij ver
geleken de Pjrtugeesche belastingen licht zijn. Zoo
moeten de handelshuizen aan den Kongostaat grond
belasting per ytrd betalen, welke verdubbeld wordt
bij fabiiekenbouw aldaar. Hooge belastingen worden
mede geheven op het tappen van sterkedrank, op
landing van booten en op dienstboden.
Staten-Generaal.
TWEEDEKAMER.
Ia de vergadering van gisteren zijn da geloofsbrieven
van de nieuwbenoemde leden voor Zuidhorn en Rot
terdam, de heeren Zijlma en Van Karnebeek, onder
zocht. Beide heeren werden toegelaten en naman ia
de vergadering plaats, na eedsafl'gging.
Bisloten W'rd morgen te behandelen da wetsont
werpen betreffendewijziging van het handels- en
scheepvaartverdrag met Groot-BrittanniëVerklaring
met Duitschland omtrent den meisjeshandelSuiker-
accijns PaardenbelastingGrensverandering van Bier
vlietJlzendijkePhilippine; Indisch credletDrank
verkoop op de NoordzeeBrievenposterij.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Da heir P. C. A. Halffman, predikant bij de
Nad. Herv. gemeente te Kouiekerke, is beroepen te
Maassluis.
Beroepen te Wijk (bij Heusden) ds. M. L. Van
Noppen, te Zwartsluis.
Bij de Chr. Gir. kerk is thanï geen enkele can-
didaat meer beroepbaar. Er zijn nog ongeveer 90 va*
cante gemeenten.
Boekaankondiging.
Het Tijdschrift ter beoefening van het Admi
nistratief Hechthoofdredacteur H. G. Hartman Jr.,
secretaris der gemeente Goes, achtste jaargang, tweede
sfl-veriug, uitgave van F. Kleeuwens Zoon te Goes,
bevat: Subeid.e uit de gemeentekas aan bijzondere
scholen tot bevordering van getrouw bezoek, door H. G.
Hartman Jz. Ouze verlofgangers, door J. Lakf-man.
Beantwoording der door de R dactie gestelde vragen.
Gedep. Staten en de begrooting van ont aigsten en
uitgaven eener gemeente. Iigezonden stukken Dj
provinciale en gemeentelijke huishouding wat betreft
de begrootitg en verantwoording. Uitvoering en
toepassing der wet van 2 Juni 1875 (St.bl. no. 95).
Vragen ter bjantwoording.
Landbouw en Veeteelt.
Aan de Landb. Ct. wordt geschreven
Zou man niet met kracht kannen aandringen bij
onxe regeering, dat alle land- en tuinbouwproducten
bij het gewicht in plaats van bij de maat verkocht
werden, zooals dat in België en elders plaats heeft,
wait hierdoor zon de land- en tuinman zich genoopt
zien, zijn grond te verbeteren en zijn zaaigoed te
veredelen, om zoodoende de hoogste maiktprijzen te
erlangen. Al wat goed is heeft meerder gewicht. Dit
onderviuden de landbouwers in BMgië. Zj leggen zich
daarom toe op verbetering van gronden en veredeling
van zaden.
Het verkoopen bij maat geeft dm slechten teler
evenveel geld op de markt als hem die zich op ver
betering toelegt. Dat onze landbouwmaatschappijtin
daarop aandrongen zou in het bilang der landbouwers
zijn eene wet omtrent die zaak in het leven te roepen
is zeer noodig. Op de algemeene vergadering, in Sep
tember in Tilbu'g gehouden, van de Noord Brabantsche
maatschappij is dit wel ter sprake gebracht, doch
men hoort er niets meer van en het schijnt te blijven
tot de vrom; wenschen.
Gemengde Berichten.
Het rijkstelegraafkantoor te Goes verzond ge
durende de maand Februari 681 telegrammen, ont »ing
er 690, terwijl overgenomen en verder geseind werden
889, totaal 2260.
Hit telefoonkantoor te Wolfertsdijk ontving 37,
verzond 22, samin 59 telegrammen dat te's Graven
polder ontving 14, verzond 13, samen 27; dat ta
Hoedekenskerke ontving 26, verzond 20, samen 46
dat te Hunkenszand ontving 27, verzond 23, samen
50; dat te 's Heer Arendskei ke ontving 14, verzond
19, samen 33; dat te Borsele ontving 17, verzond
20, samen 37 dat te VHaerenhoek ontving 20, ver
zond 24, samen 41; dat te Nieuwdorp ontving 12,
verzond 12, samen 24; dat te Orezande ontving 24,
verzond 10, samen 34.
Middelburg. Gisteren heeft alhier da aanbesteding
plaats gehad van de noodige werken ten behoeve der
gemeente duinwaterleiding zoodat spoedig met de uit
voering van dat b«langrijk werk een aanvang zal ge
maakt worden. De gehöele oplevering5 van de ver
schillende werker, moet, naar wij vernemen, reeda
d n 1 S-pt. a. s. plaats hebben.
