1891. N\ 27.
Dinsdag 3 Maart.
""^dTpatenteF"""
Vaccineeren of Hervacciueeren.
Een Program.
De uitgave deser Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, eoo binnen als buiten Goes, f 1,75»
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Adverientiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIIGH VAN DITMAR te Rotterdam en
verder bij alle Boekverkoop ars en Postdirecteuren.
De prijs der gewone advertontiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bi, directe opgaaf van driemaal plaatsing derselfde advertentie wordt de prijs slecht*
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contact betaald 20 ot«
Aanvragen om en vermelding van liefdegoden 5 coat psr regel.]
De REKENING en VERANTWOORDING over 1890
van het
Foiids tot ondersteuning: wan de
weduwen wan gemeenteambtenaren, i
sal gedurende de maand Maart voor belanghebbenden
ter visie liggen, op eiken werkdog van des voormiddags
te 9 tot des namiddags te 2 uren ten bureele van den
secretaris der gemeente
Goes, den 28 Februari 1891.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. d. W HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
over het 8e kwartaal van het dienstjaar 1890/91 knnnen
ter secretarie afgehaald worden van Dinsdag 3 Maart
tot en met Dinsdag den 17 Maart daaraanvolgende,
uiigenomen des Zondags, dagelijks van des voormiddags
9 tot dea namiddags 2 urea.
Goes, 2 Maart 1891.
De Burgemeester van Goes,
J G. d. W. HAMER.
De heer A F. LASONDER, genees- en heelkundige
dezer gemeente, zal te beginnen Donderdag 5 Maart
en volgende Donderdagen telkens des middags te 2
uur precies, iu het Gasthuis (ingang naast de vroegere
meelfabriek) zitting houden tot het gratis
De ingezetenen worden dringend uitgenoodigd om
van de aangeboden gelegenheid gebruik te maken.
Goes, den 2 Maart 189L
Burgemeester co Wethouders van Goes,
J. G d. W. HAMER.
De Sacretaris,
HARTMAN
Ia de jongste vergadering van de liberale kiesver
eeniging alhier heeft de heer D. Stigter aan de aan
vaarding zijner benoemicg tot lid van het bestuur «en*
voorwaarde verbonden, die in meer dan ém opzicht
via belang is te achten.
Der lange Rede Kurzer Sinn kwam hierop neder,
dat da heer Stigter zich bereid verklaarde den ledigen
zetel in het bastunr der vereeniging in te nemen, op
voorwaarde, dat het bestuur zou trachtea een projram
op te stellen. Toen de waarnemende voorzitter daarop
dan heer S dankte voor zijne bereidverklaring en
daarbij zeide, dat ten opziehta van dat program het
bestuur veel verwachtte van den steun en de mede
werking van den heer S. zei ven, rees al dadelijk bij ons
de vraag, of uit dia woorden mocht worden afgeleid,
dat het bestuur beloofde zich met bet ontwerpen van
zulk een program te zullen onledig houden. Ons dunkt,
dat eane dergelijke belofte daarin stilzwijgend ligt op
gesloten ware dit niet het geval, dan zou o. i. al
dadelijk van de bestuurstafel de verklaring moeten zijn
gehoord, dat, hoe gaarne men den heer S. ook als mede
bestuurder sou begroeten, man zich niet de verplichting
kon laten opleggen een program te ontwerpen.
Aannemende d»rhalve, dat werkelijk het bestuur der
kiesvereenigicg »Goes" in den geest, door dan heer S.
bedoeld, zal trachten werkzaam te zijn, komt het ons
niet onbelangrijk voer even na te gaan, wat daarvan
de gevolgen zijn kunnen.
Ia de eerste plaats zal dienen ta worden uitgemaakt
of het optestellsn prog'am zal zijn e« program voor
de liberale partij in Nederland dan wel een program
alleen voor ons kietdistrict, en alzoo bevattende de
sischen, speciaal voor deze streken aan den volksver
tegenwoordiger te stellen.
We gelooven dan heer Stigter genoeg te kennen
om te mogen beweren, dat dit laatste niet de be
doeling is van den voorsteller. Immers, diens ruime
blik in de ce ;onomlsche en sociale tisehen van den
tegenwoordigen tijd kan zich niet bepalen bij de
bijzondere belangen van een eck«I district, maar
omvat zonder twijfel de nooden en behoeften van
onze gaheole maatschappij. Ei al kan, als onderdeel
van het geheel, voor een enkel kiesdistrict veel ge-
wenscht zijn, wat voor het geheels land ale een
zegen zou worde» beschouwd, uit den aard der zaak
zou een dergelijk districts-program te veel in bij zon
derheden afdalen, welke een op dat program even
tueel gekoz-n afgevaardigde in de Kamer vermoedelijk
weinig zen kunnen doen gelden.
Da bedeeling van dea voorsteller zal derhalve on
getwijfeld zijn, dat de liberale kiesvereeniging sGoss"
de handen aan den ploeg sla om eei program voor
de liberale party in den lande te ontwerpen, eene
taak, even moeielijk om aantevatten als grootsch om
te volbrengen.
Doch de vraag is, gelooven wij, gewettigd of het
in het belang der saak mag geacht werden, dat juist
van eene betrekkelijk kleine en zwakke kiesvereeni
ging als de onze daartoe de eerste Btoot wordt ge-
gaven. We weten wel, dat evengoed ais eerüjds van
Alkmaar, ook van Goes de victorie kan beginnen,
maar toch, een grooter vereeniging met meeidero
mannen van ervaring en politiek doorzicht, en vooral
van meer gewicht in bet land, sou ten deren op- j
zichte beter het initiatief kennen nemen cn met m6er
kans op succes werkzaam kunnen zijn. Te moenen.
dat bet bericht: »d« liberale kiesvereeniging »Goes"
beeft voor de aanstaande verkiezingen het navolgende
program voor de liberale partij ontworpen an de
zu6terver<enigingen instemming dsarmade verzocht",
eene g§*stdiiftige politieke beweging van Noord tot Zuid
en van Oost tot West onder de libaralen in Nederland
zal wekken, is op zijn zachtst genomen eene ietwat
gewaagde onderstelling.
We kunnen daarom nauwelijks gelooven, dat dit in
ernst de bedoeling van den haor Stigter is geweest.
Ea is zij dit wel, dan zouden we hem wel willen voor
stellen of het niet doeltreffender zou zija vanwege de
vereeniging zGoss" het denkbeeld van de andere libe
rale kiesverenigingen te vragen over het plan om het
bestuur der Liberale Uaie uittenoodigen een program
te ontwerpen en dit, na behandeling in de verschillende
kiesverenigingen, in eene algemeene vergadering der
U-iio vasttestellen.
Want dit zijn we met den heer S. volkomen
eens behoefte aan oen program bestaat er ook bij
onze partij in heoge mate. Wil werkelijk da liberale
partg in het land hare verloren macht, maar vooral
het verloren vertrouwen, herwinnen, dan moet zij meer
zijn dan eene aoti-clericale partij Terecht heeft mr.
Borgesius bij de algemeene beschouwingen over da
staatsbegrootirg voor dit jaar gezegd, dat sedert de
liberale partij alleen was eene anti-clericale, haar macht
is verloren gegaan. Wanneer zij echter io Juni komt
met een wel omschreven program, dat door alle libe
ralen ksa au tal worden gehuldigd, dan zal zij, de
machtigste in het land, met groeti kans op de over
winning den strijd kunnen aanvaarden.
Het lijdt geen twijfel of uit dat program zal moeten
blijken, dat de liberalen een grooten stap voorwaarts
willen doen. Da achteruitgang, gevolg van het grooten-
dcels gedwongen stilzitten gedurende meerdere jaren,
moet snel worden ingehaaldde partij zal aan de
voortstuwend* kracht van hare j mgoren moeten ge
hoorzamen. Wij zien daarin geen gevaar, omdat de
zucht daarnaar zich aüerwege opmbsart en de volks-
wensch Dimmer door traagheid is kunnen worden be
vredigd. Integendeel, het volhaiden in dien trvg n
gang zon tot algeheele ontbindirg kumen en mottsn
voeren. Ea al zouden we niet durven beweren, dat de
drUjirlge periode, die op staatkundig gebied achter
ons ligt, reeds harde leerschool genoeg is geweest voor
onze partijgenooten om hen geheel te doordringen van
de overtuiging, dat ze in groote sprongen me eten
vooruitschiet n, toch hebben de stemmingen in de
Kamer 1 over leerplicht l over da belastingont-
werpen-Borgesius genoegzaam het bewijs geleverd, dat
ook de meer conservatief gotlnte liberalen beginnen te
begrijpen, dat het zich asgatvall g vastklemmen aan
verouderde begrippen hen allerminst voor vallen zal
behoeden.
Wanneer maar eenmaal de liberalen van die nood
zakelijkheid gijn overtuigd, dan kan de samenstelling
van het program op geene onoverkomelijk* bezwaren
meer stuiten. Dan toch wordt het sl?chts de q iaestie
van wat meer of miader, ea door te zoeken naar de
hoofdpunten, waarover men het eens is, in plaats van
te kibbelen over ondergeschikte punten, waarover de
meenirgen verschillen, kan de eenheid spoedig genoeg
hersteld xijn. Wanneer het eventueel p'ogram geldend
wordt voor de komvnde vierjarige periode en het
omvat dan leerplicht, regeling van het kiesrecht, rege
ling van het bilastiagatelsel iu dea geest der voor-
stellen-Borgesius ea meerdere punten, d.e steeds m 'er op
d;n voorgrond zijn getreden, dan kso h?t niot anders
of zulk een program zal door schier alle liberalen met
ingenomenheid worden begroet. Slechts é.n nisch zij
daarbij van den aan«ang af gesteld: de afgavaardigden,
op dit program g» kozen, verbinden zich met alle kracht
aan de uitvoering ervan in de volgende vier jiren te
arbeiden en spiegelen zich aan het slechte voorbeeld
der tegenwoordige meerderheid, die in haar program
ook veel te veel beloofde, maar weinig daarvan
tot stand bracht.
D»t ons* partij daarbij op den steun van andere
partijen zal kunnen rekenen, mag niet worden var-
wacht. De eenige, die haar bq de verkiezingen zou
kunnen bijvallen, zon de radicale zijn, doch van deze
is geen terugtred te verwachten. Hoogstens zou mogen
worden verwacht, dat een enkel radicaal lid in de
Kamer, begrijpende dat ee» half ei beter is dan een
lodige dop, zijn stvua aan voorstellen in den geest van
zulk etn liberaal program niet zal onthouden.
Op deze wijze zou wellicht meer de eenheid in de
liberale partij kunnen worden bevorderd. Maar zal een
dergelijk plan nog vóir de Juni-verkiezingen worden
ten uitvoer gebracht, dan mag niet geaarzeld of getalmd
worden. Wil de liberale kiesvereeniging »Goes" in dien
zin het initiatief nemen tot het ontwerpen van een
verkiezii gsprogram, dan zal zij met spoed aan den
arbeid moeten tijgen. We hopen, dat zij daartoe den
ernstigen wil zal openbaren eu dat het haar daarbij
niet aan den vereischten steun bij hare zustervereni
gingen tn bij de Li'rerale Unie zal ontbreken!
GOES, 2 Maart 1891.
Wij vestigen de aandacht op de advertentie in
dit nommor, waarbij het harmoniegeielschap »Ho-
s a n n a" kennis geeft, dat zijn concert s. Woens
dag (en niet a. s. Donderdag zooals eerst was gemeld)
zal worden gegeven.
Hat plan tot het bouwen van een nieuwen
schouwburg te Middelburg is voorloopig weder
ingetrokken. Da heeren jhr. mr. L. Sehorer en L. K.
Van der Harst J. Jz., die aan de» Raad era koste-
loozen afstand van den daaito* besoodigden grond
verzoet haddeB, hebben, nu da commissi» van fiasn-
eiën uit den Raad geadviseerd had, om 1 per cen
tiare te rekenen, zich teruggetrokken.
In da sitting van den Gemeenteraad van Vlis"
gingen, Vrijdag gehouden, heeft zich het fait voorge
daan, dat bij de temming van een opzichter bij de
gemeentewei ken de voordracht van drie personen, door
B. en W. opgemaakt, werd gepasseerd en dat de heer
J o n g e p i e r die er niet opstond, met 8 stemmen
werd benoemd.
Ein schrijven uit Suriname in Het Vaderland
geeft aanleiding tot het vermoeden, dat hat verhaal
over bet straatschandaal hetwelk tusschea den gouver
neur mr. Lobman ea den procureur-generaal mr.
K a 1 f f zou zijn voorgevallen, ia een verkeerd begrepen
tehgram zijeen oorsprong vindt. De oneeaigheid tus-
schen beiden is, blijkens dat schrijven, o itstaan wegens
het pa echtelijk onderzoek over eene vechtpartij van
anderen op straat.
Bij de hervatting van de werkzaamheden der
Tweede Kamer zullen de afdeelingPB eorst onder
zoeken de wetsontwerpen tot uitvoering van art. 187
der Grondwet (staat van oorlog en beleg), verlangirg
van den militiediepsttqd voer de lichtingen 1885 en
1886 (voor de zeemilitie van 1887) en tot wijziging
der wet op het geneeskundig Staatstoezicht.
Naar men verneemt, is het de bedoeling, de
voorbereiding van do legerwet op zaodanigen tijd
te doen afhope», dat de openbare bebandclirg in de
Twe da Kamer zou kunnen aanvangen omstreeks half
April.
T«r tegemoetkoming aan veler bedenking omtrent
da te zware persoonlijke lasten, die deze wet zou
kunnen opleggen, moet het voornemen bestaan door
vermindering van het j larlijkcche contingent dien drnk
te verminderen.
Older leiding van mr. E. E. Van Rialte werd
Z iter dig te Amsterdam de aangekondigd* algemeene
vergadering gehouden van de Liberale Uniedie door
86 afgevaardigden werd bijgewoond.
Mat 76 tegen 10 stemmen werd aangenomen de
volgends motie van het bestuur
»De Liberale Uniezich vareenig inde met de strek
king van hot uitgebrachte praeadvies, vaD meenieg
dat de ingrijpende wetswijziging van het achtste hoofd
stuk der Grondwet den wetgever da verplichting op
legt, verbetering te brengen in de iarichtirg onzer
strijdkrachten, en dat daarbij toepassing behoort te
erlangen het begiasal van persoonlijken dienstplicht,
spreekt den wensch uit, dat thans op den grondslag
van het ontvangen wetsontwerp een regeling \an dit
onderwerp tot stand kome."
De Standaard van Zaterdag bevatte het volgende
ingezonden stuk van den heer W. Van Nas:
Aan de redactie van De Standaard.
Mijnheer de Redacteur
Ia uw blad van heden wordt door u de verzuchting
g'slaakt, dat het met den dag moeilijker wordt den
ichijn zelfs voor deze (cp nbara) scholen te redden.
Uwe verzachting berust op de mededeeling, dat
de hter Gerhard getproken heeft in «en vergadering
van ie Dageraad", waar een stelJlrg verdedigd werd
het Christendom of liever d9 Christelijke idee vijandig.
D* heer Gerhard, z*gt g*, is lid van t> le Dage
raad" beteekent dat, dat hij behoorde tot de ver
dedigers der stelling? Als hij bestrijder was, heeft
uwe verzuchting immers geen zin 1
E*nig meerder licht is dus wel gewenscht.
Maar wat uwe verzuchtiig zelve betreft, het komt
mij voor, dat zij door een misschien vij&Ddig optreden
tegen de Christelijke idee van den heer Gehard, éan
persoon dus, niet gemotiveerd is.
Ik trek geen partij voor den heer Girhard, daar ik
in deze zeer stellig lijareaht tegenover le Dageraad"
sta en naar ik vermoed ook tegenover den heer Ger
hard ik heb mij reeds meermalen en ook nog gisteren
avond verstout de stelling te verkondigen: »het volk
wil geen school met den Bijbel, maar ook geen onder
wijzer zonder den Bijbel" maar hoewel ik wanhoop
die stelling ooit doer de liberalen, cosmopolitische
atheïsten of semieten openlijk te zien gehuldigd, ben
ik toch zeker, dat vele openbare onderwijzers met mij
instemmen, on dat gaarne zouden doen in het openbaar,
indien zij niet onder den indruk van uwe, m. i. geheel
ongemotiveerde verklaring der neutraliteit, bcvruet
waren zich bloot te geven.
Neutraliteit beteekent en kan nooit iu-ts anders be-
teekenen dan verbod om propaganda te maken" en
in verband met art. 33 dar wet, blijkt duidelijk dat
bedoeld wo dt propaganda voor akerkelijke of maat
schappelijke partijen."
De openbare school kan zijn godsdienstig, indien
de man, die aan haar hoofd staat, een godsdienstig
man is en niet belemmerd wordt in de uitvoering
van zijn plicht: uw propaganda voor een uitlegging
der neutraliteit, zooals die door de antirevolutionaire
partij wordt aangenomen, is zulk eene belemmering.
Wanneer ik hut waag in uw blad gastvrijheid te
vragen voor deze meaning, die daarin waarschijnlijk
de verdienste der nieuwheid heeft, welke zij elders
mist, dan is het om u te overtuigen, dat ook vai
uwe zijdo een andera houding tegenover de O. S.
mogelijk is, eene die miader strekt tot vernietiging,
dan wel tot verbetering.
Ia hoeverre eon dusdanige houdicg met uw be
ginselen is overeen te brergen, weet ik nietdat zij
echter niet zou strijden met uwen plicht als staat-
bu ger, meen ik zeker te weten.
Ia uw blad deed u mij eenmaal de eer mij van
brutaliteit te beschuldigen, 't was, toen ik m een
Libei ale Kiesvereeniging de nieuw* Schoolwet ver
dedigde wanneer n met mij de brutaliteit van den
vijand te zoeken, wair hij is, den p'icht noemt van
den eerlijken strijder, da?, M de K., sal door u een
plaatsje aan dit schrijven niet geweigerd woidea."
Zooals men weet, wordt thsns voor elk kind,
dat de school bezoekt, koepokinenting ver
plichtend gesteld, terwijl de Rjgeering voorstelt ook
ongevaccineerde kinderen op de school toa te laten,
mits door de ouders zekere formaliteiten vervuld zijn.
Prof. S. S. Rosenstein, te Liiden, he9ft daar een
voordracht gehouden, en de vaccinatie-wet alleen uit
een geneeskundig oogpunt besproken. Iltj wijlde eerst
een enkel woord aan de redenen, die de regeering tct
dit voorstel geleid hebben.
Prof. R. wees daarbij op hst beginsellooze van de re
geering, die bevordering der vaccin itie als haar stroven
op den voorgrond stelt doch sfkeerig is van dwang.
Zij bjweert daarbij, dat er ODder deskundig *n verschil
van gevoelen bestaat over het nut der inentingdoch
toen in 1857 het Enpelsch? Parlement de verplichte
inenting wilde invoeren en bft oordeel van deskun
digen vroeg, verklaarde zich één van de vijfhonderd
daartrgen 1
Geen zi kta heeft meer slachtoffers gemaakt dan
de pokken; eertijds zeide men dan ook, »van lis de
en pokken komt niemand vrij". R^ods de eerste wijze
van inenting, n. 1. die van individu op individu,
hefft gunstige uitkomsten gegeven, en het nut vau
de inentir.g van het ka'f is thans boven allen twijfel
vetheven. Maar men vergete niet, dat inenting geen
absoluut voorbehoedmiddel is voor den geheelen le
vensduur. Om de z's jaar moet ds inenting herhaald
worden, en de inenting moet goed en met goed ge
volg geschied zijn. Het bewijst dan ook niets, als men
beweert, dat niet alle gevace neerden van pokken vrij
blijven. Maakt de inenting een enkele niet onvatbaar,
zij heeft toch vermindering vao de hevigheid der
ziekte tengevolge en bevordert de genezing.
De regeeriüg wijst op de schadelijke gevolgen, doch
zij noemt ze niet. Spr. erkent, dat vroeger na inenting
wel eens wondroos optrad, doch dit is een infectie
ziekte, welke bij elke wond kan voorkomen. Wat de
gemoedsbezwaren betreft, als het gebruiken van een
voorbehoedmiddel een verzoeking des hemels is waar
om maakt men dan wel gebruik van bliksemafleiders,
b. v. voor da kerken Ea waarom zou de regeering
het recht niet hebben tot inenting te dwingen? Zj
dwingt wel het land als soldaat te dienen. Iodien zij
wel het recht heeft over iemands lijf te beschikken om
hem te laten doodschieten, waarom zou zq dan niet
aan iemands lijf kunnen doen verrichten, wat nuttig
is en in 't aigimeen belang
Aan den heer A. C. Wertheim, lid van de
Eerste Kamer is door een honderdtal telegrafisten van
het kantoor te Amsterdam, dank betuigd voor de
waardeerende rede, door hem in do zitting der voor
gaande week omtrent hun vak en hunne dienstpraes-
tatiën uitgesproken.
Ia de H. Ct leest mon iets ter toelichting van
hetgeen geschied is bq de benocmirg van een lacraar
te Maastricht. De Minister had geweigerd de benoe
ming van den heer Pa'ti&03, tot leer&ar in Eogehcn,
te bekrachtigen.
