1891. N°. 11. Zaterdag 24 Januari. 78ste jaargang.
De uitgave dezer Gour&ni geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, soo binnen als buiten Goes, f 1,75..
behalve aan ens Bureau worden Abonnementen en Advertenties voor dit blad
aaagonoman bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en
vorder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
De prijs der gewone advertentVèn is van 45 regels 50 cent, elke regel meer 10 coat.
Bi„ directe opgaaf vaa driemaal plaatsing derzelfde ad verten tij wordt de prijs slecht?
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en oontant betaald 20 ets
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven. 5 cent per regeL
G0E8, 23 Januari 1891.
Gisteravond trad ia de afdeeling Goes van den
Ned. Protestantenbond als spreker op ds. Tj K i 1 -
s t r a cut Middelburg, die in eene boeiende en door- f
wrochte lezing zijne denkbeelden uiteenzette over
•onsterfelijkheid", daarbij tot de conclusie komende,
dat èa verstand, én wetenschap èo hart ertoe leiden,
dat werkelijk met den dood niet alles uit kan zijn.
Waar nooit in de schepping iets vernietigd wordt,
daar kan 's menschsa geest, het edelste wat de
schepping voortbrengt, niet alleen tot vernietiging
veroordeeld z$n.
Desa rede ward door da aanwezigen, die het
weder in aanmerking genomen vrij talrijk waren
opgekomen, mtt groote belangstelling aangehoord en
■oowel de spieker als de voorzitter der afderiing, de
keer Jocqaière, die den heer Kielstra dank zegde
voor zijn belangloos optreden en hem een ntot weer
ziens" toeriep, werden levendig toegejuicht.
Mea verzoekt oas het volgende te melden
In het verslag van de vergadering der werklieden
vereniging zEigen Hulp" alhier, opgenomen in het
nommer van 15 dezer, was er sprake van een plan,
dat bij het bestuur bestond, tot oprichting van een
k o 1 e n f o n d s. Nu er echter bereids van andere zijde
een zoodanig fonds is tot stand gekomen, meent het
bestuur vau »E. H." in hek algemeen belang, ten eloda
versnippering van krachten te voorkomen, geen gevolg
aan zijn voornemen te moeten geven.
De loting voor de nationale militie
ia het loopsnde jaar zal plaats hebben in de bier-
volgende gemeenten op de dagen en aren als daarbij
zjjn aangewezen
Goes, Vrijdag 20 Febr. des voorm. te 9 aren
voor Goes en te lO'/i uren vour Borsele, Kloetinge,
Heinkenszand en 's-Heer Arendskerke.
Goes, Zaterdag 24 Febr., des voorm. te 9 uren
voor '«-Gravenpolder, 'a-Heer Abt6kerke, Kattendijke
en Wolfertsdijk, te 10l/2 uren voor Hoedekenskerke,
Baarland, Oadelande en EHewondslijk en to 111/a
uren voor 's-Hearenhoek, Driewegen, Nisse en Ovexand.
Kortgene, Donderdag 26 Febr., des voorm. te
40 aren voor Wissekerke, en te 11 uren voor Kortgene,
Kets en Kolijnsplaat.
K a p e 11 eZaterdag 28 Febr., des voorm. te 9
uren voor Kapalle en Wemeldinge en te iOJJ2 uren
voor Ieiseke en Kruiniagen, en des nam. te l*/2 uren
voor Krabbendijke, Schors, Rilland-Bath en Waarde.
T o 1 e n Maandag 2 Maart, des voorm. te 9 uren
voor Tolen, Oud-Vosmeer, St.-Filipsland, Stavenisse,
S\-Aina!and, St-Maartensdijk, Scherpenisse en Poort
vliet.
Da militieraad voor de provincie Zeeland
voor de lichting 1891 bestaat wat het burgerlijk ge
deelte betreft uit de hh. W. A. graaf Van Lijaden,
voorzitter, en W. J. Sprenger. Plaatsvervangers zijn
mr. O. Lucasse en mr. A. P. Saouck Hurgronje.
Op een schrijven aan een zijner collega's in
Frankrijk (Arcachon) om inlichtingen hoe het daar
gesteld is met de oesterteelt, kreeg een oester-
kweeker alhier het navolgende tot antwoord:
•Zooals bij U hebben ook wij eeu koude zoo streng,
als bq menschenheuginis men zich niet kan herinne
ren. Dj winter van 1829 was minder streng.
Na reeds is het uitgemaakt, dat behalve eeD zeer
enkele bevoorrechte, al het jonge broed is bevroren.
Oader die enkele bevoorrechten behooren zij die hunne
pannen in November hebben afgestoken. Het daarvan
overgeblevene ts echter soo onbeduidend, dat het niet
de moeite waard is. Ook die kweekers, die hunne
oesters niet in bakken bewaarden, hebben enorme
verliezen geleden. Ia Bretagne is het nog erger, men
vreest er daar geen enkele gespaard is gebleven".
Wlssekarke. Door ingelanden van den Wissenkerke-
polder ie tot gezworen van dien polder benoemd de
heer Maarten Verburg.
Kolijnsplaat. Donderdagavond hadden de leden van
de liberale kiesvereeniging alhier, dank zij de pogingen
van hunnen voorzitter, het genoegen den heer A. D a
Vulder Van Noorden van Middelbu- g voor hen
als spreker te zien optreden over een en ander 07er
Nederl. Oast-Indië. Eerst bezag de spreker met cri-
tischen blik hst leven en streven der Oost-Indische
Compagnie, bracht hulde aan de flinke inrichten, het
beleid en de daden van Sir Stafford Raffhs, dan
Engelscben gonvern.-generaal na Daendels, dien kleinen
Napoleon, betreurde het om de Javanen, dat het
Eogslsche bewind slechts tot 1816 en niet een paar
jaar langer geduurd had en kwam soo ovsr de 3
rageerings-commissarlssen door Koning Willem I naar
Indié gezonden, tot het cultuurstelsel van den Graaf
Van den B >sch. Na recht te hebben laten wedervaren
aan de werkzaamheden van Van den Hoevell en Donwes
Dekker, an niet minder aan betgeen de zendelingen
an het Bijbelgenootschap ia Iadië gewrocht hebben
en nog werken, stipte hij de x. i. verkeerde richti g
aan van velen, die tegenwoordig willen Ingrijpen in
den godsdienst der inlanders.
Daarna volgde eene interessante beschrijving van
het binnonlaodscb bestuur, dat door den spreker, als
oud-controleur van Sidsjoe, kleurrijk werd geschetst, j
Da verhouding tusrehen de Nederlandscbe en inland-
scha hoofden, hunne macht, de ganstige inwerkieg
onzer ambtenaren op het inlandsch bestuur en daar
door op de lotsverbetering van den inlander, do drin
gende behoefte aan irrig&tiewarkan, de gelukkige
uitsterving van het gebate cultuurstelsel, dit sn nog
veel meer wetenswaardigs passeerde de revue, nog
aantrekkelijker gemaakt door 's sprekers eigen erva
ringen in Insulinde.
Na nog met nadruk gewezen te hebban op de groote
voordeelen van eene eerlijke, onbaatzuchtige koloniale
politiek en op het wenschelijke van niet het gemoeds
leven der inlanders te willen beheerschen, maar ze in
godsdienstzaken geheel vrij te laten, eindigde de
spreker zijne leerrijk» lezing. Na «enig debat sloot
de voorzitter de vergadering onder hartelijke dank-
zegging, ook namens de vergadering, aan den be
kwamen spreker, die zich de moeilijke reis in dezen
tijd wel had willen getroosten, en hoopte hij hem
meermalen in deze vergadering te zien optreden.
Kolijnsplaat. In de Woensdag alhier g»houdon ver
gadering van het Nutsdepartement *Noord-B*veland"
werd, onder zekero voorwaarden, met algemeene
stemmen besloten het verzoek van een achttal heeren
aan het departement om hon financieel en moreel te
steunen bij de oprichting eener coöperatieve
voorschotbank en spaarkas in deze ge
meente in te willigen. Behalve door zedelijken steun
kan dit departement in deze zaak veel doen door een
gedeelte vaa zijne liggende gelden aan genoemde back
onder voldoende zekerheid rentabel te leenen.
Daarna trad de heer A. Katterraole uit Tiel voor
een talrijk gemengd publick op. Op atleraaogenaamste
wijze boeide hij den geheelen avond alle aanwezigen
door hot voordragen van verschillende stukken.
Nog zal in dezen winter dr. Van der Meulen van
Haastrecht in dit departement als spreker optreden,
terwijl ook da secretaris van het hoofdbestuur de
heer J. Bruinwold R'.edel van Amsterdam hier de
vo'kBlezing zal houden.
TTomeldingo. Aan de hoogeschool te Leiden is met
goed gevolg het eerste natuurkundig examen afgelegd
door den hoer G. S a u e roud-leerling der H. B. S.
to Goes.
Rilland-Bath. Woensdagmiddag werd eene vergade
ring der landbouwvereenigingzReygers-
b e r g h" gehouden, die door 26 leden werd bijgewoond.
Aan de orde was do rekening over 1890, die in
ontvangst 115,43'ƒ2 bedroeg en in uitgaaf 415,64,
zoodat er een nadeelig saldo bestond van 0,20tj2.
De beide aftredende leden van het bestuur: G. G.
Ilarison als voorzitter en A. Bruynieel als bestuurslid
werden herkozen.
De Minister van financiën brengt ter kennis van
ambtenaren der directe belastingen, invoerrechten en
accijnzen, die volgens de bestaande bepalingen voor
da verruiling vao ontvangkantoren in aanmerking
kunnen komm en verlangen benoemd te worden tot
ontvanger te Ter-Neuzen, dat zij daarvoor
nog tot 10 Febrnari een adres kunnen indienen, on
verschillig of zij overigens tot mededinging naar kan
toren van de vijfde klasse bevoegd zijn.
Dj Tijd wijdt ean artikel aan mr. JE baron
Mackay. Na zijne verdiensten erkend te hebben
als Minster van Binoenlandsche Zaken, zegt tij van
hem als Minister van Koloniën, dat iemand, die zich
nooit bijzonder met koloniale aangelegenheden heeft
bezig gehouden en niet met geheel buitengewone ta
lenten is toegerust, onverwacht met de portefeuille
van KoloBiëa belast, jaren noodig zal hebben vóór
hij een goed en bekwaam Minister kan wexaa voor
dat departement.
Meckay is ts eerlijk om door goochelaarshandigheid
en door ijdel vertoon tijaa onvoldoende kennis te
verbergen, maar zoo man hem zijne tekortkomiogen
vergeeft, dan is dit te danken aan de égardj, die
mea hem als Minister van Bmnenlandsche Zaken meent
schuldig te zijn.
Zoodanige toestand mag echter mat van blijvenden
aard zijn daarvoor staan te groote belangen op het
spel; en de vrienden telien van Msckay moeten naar
eene rcoonstructle van het Kabinet verlangen, die het
hem mogelijk maakt zijne portefeuille over te geven
aan een •deskundige."
Een bedenkelijk karakter haeft de portefaaille-ver
wisseling van dea heer Mzckzy door zijne eigen open
hartige verklaring, dat zij pUati had zijns ondanks.
Uit de dsbattei is gebleken, dat nUt de Koning krach
tens Zijn recht om ministers naar welgevallen te be
noemen, hsm tot die aanvaarding bewogen ha l, anar
dat hij daartoe geprest werd door invloeden van
buitenafbuiten d>n kring der door de wet bepaalde
machten.
De Tijd heeft blijkbaar bet oog op Kuyper en zij
b?sluit
»Ib dit zoo, dan willen wij gevraagd hebbenof
gehoorzaam toegeven aan die invloeden pasta aanden
lridec van het Kabinet, hetwelk door de gemeenschap
pelijke actie van Katholieken en Anti-revolutionairen
in hetJJ leven werd geroepen, en tevens: of bet niet
onze p'icht is ook ia het vervolg wel toe te zien waar
eigenlijk het zwaartepunt der Regeerirg moet gezocht
worden, in het Ministerie of daarbuiten
Da commies der posterijen 2e kl. H. Helling
W z. is op verzoek eervol ontheven van het beheer
v»d het bijkantoor der posterijen en van de rijkstele
graaf op de veemarkt te Amsterdam.
Naar men verneem*, is, na de aftreding van
den heer Cremers als lid der Tweede Kamer, de heer
S m i d t aangewezen als leider der liberale partij In
de Kamer.
De Eerste Kamer is bijeengeroepen tegen
Maandag 26 dezer.
Ministeriëele consequentie? Toen bij de be
handeling van het Hoofdstuk zFiaanciën" in d»
Tweede Kamer de Staatsloterij op bet tapijt
kwam, verklaarde de Minister Godin De Beaufort,
dat Z. Exc. er naar zou streven deze langzamerhand
in te krimpen, hoofdzakelijk door opengevallen collec-
teursplaatsen niet meer te doen bezetten. Erie weken
later verscheen in de Staats-courant de benoeming
van een nieuwen collecteur van da Staatsloterij. Zoader-
lingo tegenspraak, die nog onverklaarbaarder wordt,
wanneer men bedenkt, dat hier niet aan vervanging
van een ander, maar aan de creatie van ean nieuwe
collecteursplaat» moet gedacht worden. (Fad.)
Naar Het Vad. verneemt, is er groote kans, dat het
^onentarief dezen zomer door de Exploitatie-
^maatschappij op hare spoorlijnen zal worden ingevoerd.
Het Marineblad weet te melden, dat bij den
Minister van Oorlog het voorneroen bestaat om dit
jaar een rijkspostduivenstation, zooals er
reeds een in het fort IJmaiden bestaat, aan den Heider
op te richten. Teneinde de postduiven ook te oefenen
in het vliegen van uit zes, om zooioeade berichten te
kunnen ontvangen van schepen, die zich ia de Noord
zee bevinden, zullen asn de oorlogsschepen, welke van
den Haider of van IJmuHen uitgaan, telkens eenige
duiven worden medegegeven. Hit belang der verdodi-
ging zal door dit middel van gemeenschap zeer zeker
worden gebaat.
Voor twee jongelingen bestaat dit jaar gelegen
heid om te worden aangenomen, teneinde onder het
genot van een subsidie van ƒ5100 te worden opgeleid
tot militair-apotheker bij het Nederlandsch-
Iodische leger.
Da aanvrage om toelating (bij gezegeld request)
moet vóór den 10 Jali e. k. bij het Departement van
Koloniën zijn ontvangen.
Statsn-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Het algemeen debat over de Staatsbegrooting voor
1894 werd gisteren voortgezet.
Door den heer Van Kerkwijk werd gewszen op de
uitbreiding, welke het Militair Huis des Konings in
de laatste jiren heeft ondergaan en hij drong op bezui
niging daarvan aan.
De heer Van Bxjlandt verdedigde het beleid van
den Minister vin Buitenlandscho Zaken tegenover de
aanvallen, welko dit te verduren had. Waar men,
inzake de Congo quaestie nog onbekend was met de
pressie, welke op ooze R-gearing is uitgeoefend, mocht
men dsn Minister het vei trouwen niet opzeggen.
De verdediging vao den Minister van Oorlog werd
door den heer Schimmelpenninck v. d. Oye op zich
genomsD. Hj protesteerde tegen het verwijt, dat deze
werkeloos zou zijn gebleven en zette zijn denkbeelden
uiteen omtrent het opperbestuur van het leger.
De uooden des volks, die volgens dan hoer Domela
Nieuwenhuis eerder de aandacht vragen dan Coago-
on andere qaaesties, vonden in hem een warm ver
dediger.
Hij wenzchte, dat de Kamer, ia navolging van Frank
rijk, een crediet zou geven om de menschen, die in
dezea barren winter zooveel kommer en ellende lijden,
te helpen. Voorts kwam hij terug op de iatarpretatle,
door don Minister van Binnenl. Zaken gegeven aan
de wet en het recht op vergaderingen. De dankbe
tuiging, door den Minister den burgemeester van
Enschede toegezonden, noemde hij brntaal.
Door den heer Tak Van Poortvliet werd der R9-
geering verweten, dat z\j haar programma niet is
nagekomm ea vao al de toegezegd* hervormingen na
de grondwetsherziening weinig of niets is tot stard
gekomea. Hij hoopte dat eene volgende regeering
meer rekening zou houden met de behoeften des volks
en zou trachten de Grondwet niet langer tot een doode
letter te maken.
De beer A. Van Dedem bestreed de heeren Har-
togh en Tak, verdedigde de Regeering die onmogelijk
in 3 jaar tijds allvs kon doen en de meerderheid, die
trouw blijft aan het program. Zijn balans wijst een
groot voordeel aan voor d*ze regeering bij vorige,
liberale regeerirgen. Hij noemt alle wetten op, die
zijn aangenomen of voorbereid, 0. a. de schoolwet, die
een eind maakte aan den schoolstrijd. Hij brengt lof
aan de werkkracht van deze regeering. Alleen op
financieel gebied had hij meer werkzaamheid gewenscht.
Kiesrecht-herziening zal hij met vertrouwen afwachten.
Herziening der tarieven in fi«calen zin is noodig, ook
kamers van arbeid. Belasting op roerend vermogen is
gewenscht. Armoede zal altoos bestaan al regeerden
de sociaal-democraten.
De heer Seret sloot z:ch bij die verdediging aan.
De Regeering trad onder ongunstige omstandigheden
op, haar meerderheid was niet groot en aan d® overzijde
bestond zjj niet. Alle onheilspellende voorspellingen
der liberalen zqn gelogenstraft. Deze regeering deed
meer dan eenige voorgangster, ook liberale, en behoeft
den rescontredag niet te vreezen.
De heer Oppedijk achtte dit Kabinet toch het beste
wat te verkrijgen is. De regeering overwege slechts bij
hare handelingen wat het algemeen belang vordert,
met inachtneming van hetgeen strekken kan tot be
vordering van het Christendom onder de natie, opdat
de regeering zij eene regeering tot hei! van Nederland
en Oranje
De heer Heldt zon wenschet, dat de gemeenter,
wier kas is uitgeput, uit 'e rijks kas tijdelijk werden
geholpen en daarom ondersteunt hij van harte het
denkbeeld van den heer D. Nieuwenhuis om door
buitengewone maatregelen in den nood te voorzien,
ook ai waren daarmede een paar mitiioen guldens ge
moeid.
Hij is overtuigd dat de Kamer eenparig zoodanig
regeeringsvoorstel tot hulpverleend g zou toejuichen.
iterkefijke Zaken en Onderwijs,
De lijst der kinderen in deze gemeente, geboren
in de jaren 4879 tot en met '84, tot een getal van
888 wijst 45 kinderen aan die niet gevonden worden
op de lijsten der leerlingen van de scholen (openbare
en bijzondere) voor lager onderwijs. Van deze 45
genieten 2 reeds middelbaar] onderwijs, hebben 7 reeds
de school verlaten, is 1 naar elders vertrokken zonder
getuigschrift en woonplaats verandering, zijn 2 schippers
kinderen, bezoeken 25 nog ds verschillende bewaar
scholen (als 17 de Christelijke, 3 de Evangelische, 3
dft Roomsch Kath. en 2 da gemeentelijke), gaan 2 te
's-Heer Hendrikskinderen ter school, kunnen 2 wegens
achterlijkheid nog niet tot de school worden toege
laten en zijn 3 wegens lichamelijke gesteldheid in de
onmogelijkheid om onderwijs te genieten, zoodat alleen
éen kind wegens onwilligheid van onderwijs verstoken
blijft.
Rechtszakan.
Arrondmements-Bechibank Ie Middelburg.
In de zitting van h9den zijn veroordeeldP. H.
de R22 jte Goes, wegens mishandeling tot 5
of 5 dagen; P. de K., 66 j te Borsele, wegens be-
Jeediging van een beombte tot 40 of 5 dagen;
D. P., 27 j te Rilland-Bath, wegens mishandeling
tot 4 maanden gevangenisstraf; A. H., 39 j., h. v.
van M. v. d. Kte Wolfertsdijk, wegens diefstal tot
1 maand gevangenisstraf; J. M., 10 j., J. F. de W.,
44 j beiden te Goes, wegens bedelarij ieder tot 12
dagen hechtenis, de 2j bovendien wegens diefstal tot
4 maand gevangenisstraf; A. M., 54 j, A. v. L.,
40 j., beiden te Heinkenszand, wegens bedelarij ieder
tot 7 dagen hechtenis; J. de K., 67 j., M de J.,
58 j beiden te Goes, wegens bedelarij rider tot 3
dagen hechtenisJ. v. O., 22 j., te Wemeldinge,
wegens bedelarij tot 12 dagen hechtenis.
Vrijgesproken werden: M. II., 60 j., J. P. H.,29j,
D. H., 28 j., allen to Kloetinge, beklaagd van diefstal.
De H*ag8che rechtbank hoefi de vraag, of een
exploit van dagvaarding door een deurwaarder voor
zich zelf beteekend, nietig is, ontkennend beantwoord,
in hoofdzaak op grond dat geen enkele wetsbepaling
tegen zoodanig exploit de straf van nietigheid bedreigt.
Da arrond.-rechtbank te Breda heeft uitspraak
gedaan in eene procedure van het bestuur der christelijke
school te Fijnaart, tegen den onderwijzer dier school,
den heer Eigenraam. Tengevolge van het verloopon
dier school, hetgeen door het bestuur werd toege
schreven aan de doleerende gevoelens vaa den ooder-
wijter, heeft hst die school opgeheven en het school
gebouw gesloten, en dao heer E. als oaderwjur oat-
