1891. N*. 5.
Zaterdag 10 Januari.
GOESCHE
9e oitgaw dessr Ooarsuit gaechiadt Maandag, Woensdag en VrljdagaTOud,
nitgeionderd op feestdagen.
Prij» par kwartaal, «oo binnen ali buiten Goea, f 1,76.
behalve aan ens Bnrean worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aaaganamea bij de beeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en
verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 eent, elke regel meer 10 eert»
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slecht?
tweemaal berekend.
Geboorte-, htwalijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worde» van 18 regels a 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en eentant betaald >0 at.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 6 cent per regeL
GOES, 9| Januari 1891.
Dinsdag 13 Januari a. zal htst nieuw opge
richte tooneelgezelscbap van den Tivoli-schouwburg te
Rotterdam, onder directie van de keeren De Vos en
Van Korlaar, in de sociëteit V. O. V. alhier oone
tooneelvoorstelling geven, waarbij zal worden
opgevoerd sEerloos" van W. G. Van Nonbnys, een
drama, dat in Holland alkrwsge met groote sympathie
is begroet.
De Portefeuilleeen klad, dat zich uitsluitend aan
kunst en letteren wijdt, zeide emtrent de opveering
te Rotterdam o. a.
»De iatrigue concentreert zich uitsluitend tot ééa
handeling, icodat vooral de beide eerste bedrijven
eenigsiins gerekt en eentonig zijn, maar dit wordt
goed gemaakt door het derde bedrijf, waar de hande
ling, tot hst hoogste pnnt gestegen zijnde, hare op
lossing nadert. In dit bedrijf volgt het eene spannende
tooneel het andere, men leefde zoo geheel met het
stok mee, dat elk applaue In het bedrijf onmiddellijk
werd onderdrukt, het publiek komt geheel onder den
indruk en die indrnk bleef, totdat kot gordijn viel.
Maar toen gaf men ook door een hartelijk applaus
aan zijn gemosd lucht en moest de schrijver tot twee
maal toe voor het voetlicht verschijnen. Ik wensch de
heer Van Nouhuys van harte geluk met het succes
van zijn eersteling, omdat die eene groote belofte in
houdt voor de toekomst.
Het sou banaal klinken, als ik de vertolking van
den heer de Vos mat de mooiste epitheta beschreef
ik heb maar zelden ia mijn leven eene rol soo zien
spelen ea ik soa niet weten, welke baitenlandsche
(of binnenlandsehe) grootheid d&t soa kuoaen verbe
teren. Er waren van die kleiaigbeden in die vertol-
kiig die den denkenden knnstenaar verraadden, maar
al was elk woord, elke beweging overwogen, er was
toch niets bestadeerds in de vertolking, alles was
natuurlijk, hij was in grime, houding en toon de man.
Ik heb de Vos steeds voor een goed tooneelspelar
gehonden, maar nu eerst toont hij, wat hij kan, en
wanneer het optreden der nieuwe directie geen ander
voordeel had dan dat sij de Vos als kunstenaar de
plaats heeft aangewssen, welke hem toekomt, dan zon
alles reeds genoeg zijn, em haar optreden goed te
keuren. Van ganscher karte breng ik Jan C. de Vos
mijns holde. Ook da heer Chrlspijn verdient voor zijn
vertolking te worden geprezen, want hij had eene
moeielijke ea hoogst ondakbare rol; men moet hem
de eer geven ervan te hebben gemaakt, wat ervan
te maken valt".
Wij hopen, dat deze critiek voldoende mag zijn om
de liefhebbers van goede tooneelvoorstellingen in onze
stad en onze omgeving op te wekken tet een trouwe
opkomst op Dinsdag a. s.
Loop der bevolking van de gemeente
Goes gedurende 1890.
De bevolking bedroeg op 1 Januari 1890: 3079 ns.,
3496 v., totaal 6575 pers.
Zij vermeerderde gedurende 1S90 door
Geboorte met90 m. 121 v. 211
Vestiging met187 272 459
Ambtshalve ingeschreven 2 1 3
279 m. 394 v. 673
En verminderde door
Overlijden met
Vertrek met
Ambtshalve afgesshreven
297 m. 338 v. 635
Het bevolkingscijfer verminderde dus met 18 m. en
vermeerderde met 56 v., blijft vermeerdering 38en
bedroeg op 31 Dec. 1890: 3061 m. 3552 v. totaal
6613 pers.
Het aantal in de gemeente geborenen bedraagt
Levend 90 m. 122 v. 212
Levenloos] aangegeven 4 2 6
60 m. 54 v. 114
235 284 519
2 2
94 m. 124 v. 218
Onder de geborenen waren onecht 3 m. 6 v. to
taal 9, allen levend geboren.
Er hadden 4 tweelioggeboorten plaats, allen echt,
waarvan levend 3 m. 4 v. en levenloos aangegeven 1 m.
Het getal huwelijken, dat voltrokken werd, was
47, als:
42 tnaschen jongmans en jongedochters.
1 wednwe.
3 t weduwnaars en jongedochters.
1 weduwe.
Het getal overledenen in de gemeente was 63 m.
54 v. 117. Hieronder waren 3 m., die elders woon
plaats hadden.
Kapelle. Heden vóór ackt dagen was het achttien
jaar geleden, dat onze burgemeester, de heer P. J.
Van derldandere, als zoodanig werd benoemd
en niemand verwachtte iets anders dan dat hij tegen
dien dag opnieuw voor zes jaren aan het hoofd dezsr
gemeente soa worden geplaatst. Tot heden heeft er
echter geene herbenoeming plaatigebad en toen in
Dinsdsg in onze gtmeonte het gerucht liep, dat door
een onbekende eene reeke van klachten over den heer
Van der Maudere bij Z. E. den minister van Binn.
Zaken was ingediend klachten, die niet anders
dan valsch en onwaar konden zijn stelden de
heeren J. Da Jonge, winkelier en D. J. v. d. Have,
boomkweeker alhier, in allerijl een adres aan H. M.
de Koningin-Regentes op van den volgendon inhoud
Geven eerbiedig te kennen,
de ondergeteekenden, allen ingezetenen der gemeente
Kapelle (prov. Zeeland)
dat den 2en Jaauari jl. de tijd is verstreken,
waarvoor de heer Paulas Johan Van der Maadere
tot burgemeester dezer gemeente in het jaar 1885
is benoemd
dat tot op dit oogenblik van evengenoemden heer
Van der Maodere geene benoeming heeft plaatsgehad
dat zij door het verloopen der fatale termijn van
herbenoeming zich, zij het mogelijk ten onrechte,
ernstig ongerust maken dat de tegenwoordige ti
tularis hierboven genoemd soms niet opnlsnw tot
burgemeester hunner gemeente mocht worden aan
gesteld
dat de heer Van der Mandere, van 18671873
secretaris en vanaf 1873 burgemeester alhier, vol
gens hunne overtuiging allesziie en wellicht beter
dan iemand anders met de behoeften en belangen
deser gemeente en van hare ingezetenen bekend is
dat die belangen door hem steeds sn bijna altijd
op alleszins voldoende wijss zijn behartigd geworden
terwijl ook sqn optreden als hoofd der politie nim
mer tot eenige gegronde klacht heeft aanleiding
gegeven
dat, afgescheiden van den moreelen knak die
door eene ciet-herbenoeming aan een in allen op
zichte consciëntieus en rechtschapen persoon soa
worden toegebracht, zulks volgens der requestranten
heilige overtuiging dan ook uit geenerlei oogpunt
in het belang der gemeente kan geacht worden
te zijn;
redenen waarom requsstranten zich tot Uwe
Majesteit wenden met eerbiedig verzoek tot bur
gemeester der gemeente Kapelle alsnog wel te willen
benoemen den heer P. J. Van der Mandere alhier.
Kapelle, den 7 Januari 1891.
't Welk doende enz.
Dit adres boden genoemde heeren, voor zoover de
tijd dit gedoogde, aan de hoofden van huisgezinnen in
deze gemeente ter onderteekening aan en zij mochten
het genoegen smaken in een dag niet minder dan
110 kandteekeningen daaronder te versameien van
hoofden van huisgezinnen vsn alle godsdienstige en
politieke partijen.
Uithoofde van den beperkten tijd kon het adrei niet
van hnis tot hnis ter teekening worden aangeboden,
wat jammer is, want dan esrst zon gebleken zijn, dat
bij alle standen de wensch levendig is om den heer
V. d. Mandere nog lange jaren aan het hoofd der ge
meente te zien. Thans moest men zich bepalen tot de
notabele ingezetenen en de landbouwers en nering
doenden, maar op een enkele uitzondering na hebben
die allen dan ook met Instemming geteekend.
'Wij twijfelen dan ook niet of dit rvqaest, met namen
als die van mr. P. H. Saaijmans Vader, jhr. mr. J. J.
Pompe Van Meerdervoort, mr. B. V. Van der Bilt,
A. Gallis Merens, A. Nijssen, J. Van 8tricn, Joh. Oele
Hz., ds. E. M. Van IJsendijk, ds leden van den ge
meenteraad enz. enz. zal een voldoend tegenwicht bie
den tegen de onwaardige klachten bij Z. E. den Mi
nister ingediead en de herbenoeming van dea heer
V. d. Mandere zal binnen enkele dagen in de Staats
courant verschijnen.
Aan den Minister van blnaenl. zaken is van de ver
zending van het request asn H. M. de Koningin
regentes kennis gegeven.
Bij hoogst vereerend schrijven is door het be
stuur der vereeniging Landbouw en veeteelt" te Wol-
fertsdijk aan den heer J. Van der Baan, op sijn
verioek om, wegens zijne hooggeklommen jaren, van
het eecretariaat ontheven te mogen worden, als zoo
danig een eervol ontslag verleend, met hartelijke dank
betuiging voor allee wat door hem, gedurende een tal
van jaren, in het belang der vereeniging is verricht,
met den wensch tevens, dat, waar hij steeds bereid
was gevonden om mede te werken aan al datgene wat
strekken kon tot den bloei der vereeniging, men in
hem nog soo lang mogelijk een belangstellend lid sal
blijven bezitten.
Bij Kon. besluit is benoemd tot burgemeester
der gemoente Krommenie D. Koeleman, burgem.
der gemeente Ierseke, met toekenning van eervol ont
slag uit laatstgenoemde betrekking.
Prov.blad no. 1 bevat eene circulaire van den
Commissaris des Konings in Zveland, houdende opgave
van de tot de provincie Zealand bahoorende achter
gebleven militieplichtigen, die niet vol
daan hebben aan de oproeping ter inlijving in 1890.
Achtergebleven zijn o. a.
Vreeke (Cornelis), geboren te 's-Heer Arendskerke
28 Mei 1870, van beroep werkman te Kalamazoo
(Noord-Amerika). Hij is op 1 Mei 1881 van Rotter
dam naar Kalamazoo in Noord-Amerika vertrokken.
De Jonge (Hubregt Cornelis), gebaren te Kruiniogen
10 Februari 1870, van beroep arbeider te Krulningen.
Hij is op 12 April 1889 van Rotterdam naar Grand-
Rapids (Noord-Amerika) vertrokken met het stoom
schip Zaandam.
Molhoek (Marinus), geboren te Ellewoudsdijk 17
Januari 1870, van beroep arbeider te Ierseke. Hij is
op 7 April 1889 van Antwerpen naar New-Yersey
(Noord-Amorika) vertrokken met het stoomschip Noord-
land.
De opsporing van deze personen en van die welke
reeds vroeger zijn opgegeven als achtergebleven, wordt
verzocht.
Bij den gemeenteraad van Middelburg is
ingekomen het plan tot het bouwen van een n i a n-
wen schouwburg, met het verzoek om koste-
loozen afstand van een stuk gemeentegrond. Da tegen
woordige schouwburg blijkt bij vele gelegenheden te
klein te zijn en is bovendien zeer ondoelmatig inge
richt, vooral met het oog op brandgevaar.
Het aantal schepen, zeowel stoom- als zeilschepen,
dat in de haven te Vliseingen binnenkomt, blijft steeds
toenemen. Da op 6 dezer op de reede gekomen stoom
boot Belgenland van New-York (Red Star Line) heeft
dadelijk per sleepboot zijne passagiers en bagage te
Vll8singen geland en is Woensdagochtend binnengeko
men om te lossen. Ook de Liverpoolboot Shicldrake
zal waarschijn lijk daar lossen.
Voor de 2 a 300 ossen, aangevoerd per ss. Rialto
van Baltimore, zijn veewagens voor het vervoer naar
Antwerpen aangekomen.
Op dit oogenblik liggen ongeveer een 40tal stoom-
en een SOtal zeilschepen in de havens. (N. R. Ct.)
Bij kon. besl. is bij de schutterijen, op verzoek,
eervol ontslag verleend te Vlisslngen, aan J. Pervoost,
als kapt. a la suite; wegens woonplaatsverandering:
te Middelbnrg, aan W. H. baron Taets van Amerongen
van Woudenberg, als le luit. Voorts is bij de dd.
schutterij benoemd: te Middelburg, tot le luit. E. L.
baron Van Hardenbroek van Lookhorst, thans lo luit.
a la suite.
In een eerste artikel over »het conflict" schrijft
de Tijd o. a.
De loop der begrootlngs-debatten en de oppositie,
daarbij van een gedeelte der rechterzijde door de
Regeering ondervonden, laten wel bij niemand eenigen
twijfel aan de buitengewone beteekenis der eerstdaags
te hervatten Kamerzittingen. Zonder nog juist met
professor Bays, in zijn jongste Gids-artikel, te ge-
looven dat de R»gaering tegen de aanstaande ont
moeting na het Keratrecèi als tegen een berg opziet,
kan men, dunkt ons, veilig aannemen dat het voor
uitzicht, ep het initiatief van den heer Van Kerkwijk
Dinsdag vóór Kerstmis gesteld, den keer Mackay nu
juist geen aangename verrassing heeien mocht. Wat
er, bij een te verwachten uitvoerige bespreking om
trent het regeeringsheleid in 't algemeen en de be
grooting van den premier in 't bijzoader, van een
tijdig afdoen der stedenwet te hopen valt, ligt voor
ons nog in het duister. Ziker schijnt het ons dat
ook al wordt ten slotte de begrootiog van Koloniën
aangenomen de gevoerde strijd niet dienen zal om
het prestige van ahet Minizterie uit de rechterzijde"
te verhoogen. Bij de door varscheiden Katholieke
Kamerleden uitgesproken denkbeelden omtrent hun
samenwerking met het Kabinet kan nnn met groid
verwachten, dat enkel door geboden steun van links
de vereischte meerderheid zal worden verkregen."
Ia een artikel in De Gidshoofdzakelijk gewijd
aan den strijd over den persoonlijken dienstplicht,
schrijft Prof. Buijs o. a. het volgende:
»Ik heb gedurende mijn leven ei ik ben er innig
dankbaar voor ruimschoots gelegenheid gehad de
Nederlandzehe jongelingschap te leeren kennen. Ik heb
een open oog voor de vele voortreffelijke eigenschappen
welke haar onderscheiden, en mijn vertronwen in de
toekomst steunt dan ook juist op ket geloof aan die
eigenschappen. Maar wie sou willen loocheaen dat
tegen deze goede eigenschappen ook groote gebrekeB
overstaan, en dat bij jongen van jaren vooral verzwak
king van het geloof aan welk gezag dan ook, dat een
schromelijk individualisme, een bij voorkeur draaien
om eigen spil tot de meest ln het oog vallende merk-
teekenen van onzen tijd behooren. En men sou deze
jongelingschap door haar voor een korte poos aan
militaire tucht te onderwerpen tot slaafsche gehoor
zaamheid opleiden? Waarlijk, wie het vreest kent baar
niet. Zeker zal deze tucht machtigen invloed uitoefe
nen, maar een bij uitnemendheid heiliazmn. Zij zal
onze jongelingschap oefenen in de manlijke knnst om
te gehoorzamen, haar leereu niet enkel individa, maar
ook lid van eene gemeenschap tv zijn, dat wil zeggen
sich tot éen massa samen te voegen, zoodra het be
lang van die gemeenschap het eischt. Niemand klaga
er daarom over dat door znlk een gedwongen mili
tairen dienst een studiejaar verloren gaat, wart of ik
bedrieg mij «eer, óf de ervaring zal leeren, dat voor
zeer velen althans juist het jaar aan militairen dienst
gewijd voor hunne vorming het weldadigst en het
vruchtbaarst is geweest".
>Gaat Koch's zonnetje nu reeds tanen vraagt
De Tijd. »Jaist terwijl de minister Yon Gossler arbeidt
aan een wetsontwerp tot oprichting van bijzonders
gasthuizen en klinieken voor Koch's geneeswijze en de
bereiding zijner lymphe, ksmt de groote professor
Virchow zijne waarschuwende stem verheffen tegen ds
toepassing van Koch's methodeIn een vergadering
te Berlijn van het Geneeskundig Genootschap hield
professor Virchow gisteren een voordracht over Koeh's
geneesmiddel tegen tuberculose en deelde den nitslag
mede van zijn onderzeekingen, verkregen na sectie
bij 21 tuberculose-lijders, die overleden zijn, nadat
zij met Koch's middel waren behandeld. Daaruit bleek
dat alle inwendige organen sporen vertoonden van
hypeiaemie, bloedingen en ook van nieuwe tuberculeuze
ziekteverschijnselen op plaatsen en organeD, welke tot
dusver gezond waren. Bij darmtuberculose toonde
zich een zeo sterke aandoening, dat zelfs een spoedige
doorboring van het weefsel dreigde. Professor Virchow
acht het mogelijk, dat het tuberculeuze weefsel, het
welk door de inspuiting met Kock's middel wordt
verwoest, nieuwe tuberculeuze aandoeningen teweeg
brengt".
Naar het D. v. Z.-H. verneemt, is de com
missie tot voorbereiding van het voorloopig verslag
over de legerwet daarmede gereed, zoomede de
commissie van rapporteurs met haar verslag over da
belastingwetten.
De nienw te benoemen surnumerairs bij
het vak derposterijan, waarvoor in Maart
of in April van dit jaar het examen zal plaats hebben,
zullen niet worden toegelaten tot het examen voor
de betrekking van commies, vóórdat z|j een aanvullings
examen hebben afgelegd in dia vakken, welke tot nu
toe van laatstgenoemde ambtenaren minder werden
geëischt dan van de telegrafisten der 2e klasset. w.
stelkunst, meetkunst en natuurkunde.
Da Indische bladen zijn niet bijzonder inge
nomen met den afloop der expeditie naar
Floras. Zij tien in het terugtrekken een toegeven
aan pressie, uitgeoefend door de Tweede Kamer op
den Minister van Koloniën, en keuren het zeer af,
dat de heer Mackay niet krachtiger voor den Gouver
neur-generaal is opgetreden. Intussehen verheugen zij
er zich over, dat laatstgenoemde in het gebenrde
geen reden heeft gevonden om zyn ontslag te nemen.
Men schrijft nit den Galderschen achterhoek aan
de Amsterdammer
Bij vele fabrikantea die hnn werkplaatsen èn op
Duitsch èn op Nederlandsch grondgebied hebben, doet
zich sedert den eersten dag van dit jaar het vreemie
geval voor, dat de arbeiders op Daitschen bodem in
veel betere conditie verkeeren dan hnn makkers die
op Naderlandsch grondgebied werken, terwijl van bei
den het loon hetzelfde is. Da oorzaak hiervan is dat
de fabrikant voor zijn arbeiders op Duitsch gebied
aangifte moest doen bij het Duitsche Staatstoezicht
dat hnn elk een kaart toegezonden heeft, recht ge
vende om natuurlijk op kosten van den patroon
op den onden dag pensioen te krijgen. Menig Neder
lander in Duitschland wonende is daardoor verzekerd.
Daarentegen zoeken vele arbeiders, die op Nederland-
schen bodem warken, naar elk middel om door ver
plaatsing naar Duitsche fabrieken dit recht deelachtig
te worden.
De mail voor Nederlandsch-Indië par Fransohe
pakketboot zal, te rekenen van heden, tot nadere
aankondiging worden verzonden des Vrijdags om de
14 dagen met den trein van 5.50 a. uit Amster
dam naar Antwerpen en niet des Zateriagc om de
14 dagen met den eersten trein uit Rotterdam naar
Antwerpen, als in de Nederl. Staats-Oourant van
7 dezer werd medegedeeld.
-~Da Vereeniging voor den effectenhandel te Am
sterdam heeft het plan een beurs te bouwen, ten
behoeve van den h&adel in fondten der leden.
Die beurs zal dan komsn in de Warmoesstraat,
waar de Vereeniging reeds het lokaal »De Vereeni
ging" in eigendom bezit en de naaste panden in eigen
dom kan verkrijgen.
Hat Journ. de Brux bnvestigt de tijding dat
Paus Leo XIII, op aaavraag vaa HH, MM. Lio-
pold en Koniag Otrlos van Portugal, het scheidsrech-
terschap aanvaard haeft tusschan Congo en Portugal*
