1891. Nu. 3.
Dinsdag 6 Januari.
78*' jiuin
Kleinhandel in Sterkedrank
Kleinhandel in Sterkedrank
i)e rntgave dezer Gourant geschiedt SAandag, Weonsdag en YrydagHTttitd,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam sn
ves-dei bij alle Boekverkooper» en Postdirecteuren.
De prii* der gewone advertentlën is tan 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 eeat.
Bi, directe opgaaf tan driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slecht;
tweemaal berekend.
Geboorte-, h» w slijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbt tu gingen worden van 18 regels a 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en eontaDt betaald 20 of.
Aanvragen om en vermelding vaa liefdegaven 5 cent per regel.
Vergunning is gevraagd tot uitoefening van den
door JOHANNES DRONKERS Jzop dezelfde wijze
en in hetzelfde lokaal wijk B no. 108 als aan Gommert
De Leeuwen is verleend
Bezwaren kunnen worden ingediend voor den 10
Januari a ides namiddags te 1 uur.
Goes, den 3 Januari 1891.
Burgemeester en Wethouders van Gees,
J. G. d. W. HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN
Vergunning is verleend tot de uitoefening van den
aan L. RE1TSMA voor dezelfde localiteiten van het
perceel wijk A no. 137 en 137a als tot nu toe aan
A. Reitsma was verleend
Goes, den 3 Januari 1891.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J G d W HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
De grafdelver J H JACOBS is in zijne betrekking
GESCHORST
voor drie maanden, ingaande den 5 Januari aanslaande,
zulks met verlies zijner belooning.
Goes, den 3 Januari 1891.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J G. d W HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
Brieven uit de Ganzestad.
ixix.
Aan
de Eerwaarde Kenkeraden der Ned. Hero., der Christ.
Ger. en der Christ. Evangelische gemeenten
te
Ganzestad.
Eerwaarde heeren
Io een der in deze provincie verschijnende bladen
las ik dezer dagen de bevestiging van een mi] ter
oora gekomen gerucht, dat het Ueerw. behaagd
heeft bij den burgemeester dezer gemeente een protest
In te dienen tegen de vergunning, door hem krachtens
de bestaande verordening verleend om in de laatste
dagen des nu verloopen jaars een earoussel, door
stoom gedreven, op aan der opeobare pleiöen onzer
stad te plaatsen. Uw protest moot zieb, naar luid
van berichten, gronden op de volgende overwegingen
le. dat door zuik eens inriehtiDg de feestdagen
geschonden en ontheiligd worden
2i. dat da onzedelijkheid erdoor kan bevorderd
worden
3*. dat, met het oog op het strenge winterweer
het Ueerw. beter voorkomt, dat zulk eane inrichting
geen aanleiding kan geven om geld te verspillon, waar
aan soo'n groots behoefte is, wijl door de vorst alles
atil ligt en zoo goed als niets verdiend wordt.
Uw protest, zoowel als bovenstaande overwegingen,
hebben in hooga mate mijne belangstelling gewvkt ea
ik veroorloof mij daarom de vrijheid een §n andsr aan
•ene korte beschouwing te onderwerpen, omdat Ik,
ster tot mijn spijt natuurlijk, ook na ernstige «ver
denking niet in allen deele met uw bezwaarschrift
kan iostemmen.
Hst indienen op zichzelf van dit protest deed mij
een oogenbhk twijfelen of we wel leefden in de
negentiende eeuw, dat wil zeggen in een tijdperk,
dat ieder ingezetene, als bnrger vaa den Staat, het
recht heeft sich tot de overheid te wenden met
een verzoek, doch waarin het minder juist gezien is
van eenige kerkelijks overheid om waarschuwend op
te treden tegen hare burgerlijke college. In overoude
tijden, ja toen traden soms wijze mannen met opge
heven vinger en vermanende woorden voor de vorsten,
maar meer toch nog om dezen hunne persoonlijke
zonden te verwijten dan om invloed uit te oefenen op
hunna regeeringsdadsn. Ik xou Ueerw. b. v. kunnen
wijzen op ie geschiedenis van Nathan an David in
verband mat de %rouwe Uriah's, ware het niet, dat
Ueerw. deze geschiedenis meer in bijzonderheden be
kend zal zijn dan mg. Ik weet wel, dat in later
eeuwen de hoogste kerkvorsten van Rome het durfden
bestaan tot zelfs keizers ter boetedoening voor zich te
doen nederknielen, maar aan die overheersching van
de Kerk boven den Staat hebben de toch zeker ook
door u allen hooggeschatte Luther en zijne volgelingen
een einde gemaakt, 't Is waar, ook heden ten dsge
zetelen er nog Pausen o. a. éen in de schoone
Amstelstad die o, zoo gaarne zouden zien, dat de
Kerk over den Staat regeerde, maar ik weet van en-
keien uwer te goed hoezeer die man en zijne begin
selen door u worden verfoeid, dan dat ik ook maar
eenlgszins zou durven bovrosden, dat het aanhankelijk
heid aan zijne denkbeelden zou zijn, die a verleid heeft
alc keikelijke overheid critisk nit te oefenen op de
daden dér burgerlijke macht.
Ik verzoek b.lesfd maar driegend hieruit niet af
te leiden, d»\t ik Userw. wefcsch te verkorten in uw
recht van petitiealken meen ik, dat gu daarvan bater
hadt kunnen gebruik makvn in uwe qualiteit van bur
gers van Ganzestad dan in die van kerkelijke collegvs.
Doch genoeg thans over d«n vorm van uw protest,
di«, ik erken het, van ondergeschikt belang is in
vergelijking met de overwegingen, die het bevat.
Ueerwaarde nu zegt, dat een earoussel da feest,-
dageD, namelijk de Christelijke f«e»tdagen, schendt
en ontheiligt. Het zij verre van mij U het recht te
willen betwisten eene dergelijke meening te keesteren
en te veikocdigen, maar toch hoop ik, dat U zult
willen erkennen, dat die moeniog eene zuiver per
soonlijke is, die door duizenden missehien wel, maar
evenzeer door duizenden Biet wordt gedeeld. Uwe
kerkelijke betrekkingen moeten mij een waarborg zijn,
dat Ueerw. op bet gebied van den godsdienst allen
zijt wijze mannen, die veel beter geloof hebben om
trent het al of niet ontheiligende van eenige publieke
vermakelijkheid dan anderen, maar aangezien diezelfde
kerkelijke betrekkingen U eakaurlijk een beletsvl zijn
geweest om door persoonlijk onderzoek natesporen
wat oen nog wel door stoom gedreven earoussel
eigenlijk voor eene inrichting is, daar is, geloof ik,
de mogelijkheid niet uitgesloten, dat U^erw. zich de
zaak anders voorstelt dan zij is. In werkelijkheid toch
zit men daarin op een paard of leeuw of olifant of
struisvogel of beer allen van hout en dr.aait
daarbij golqkmatig het circus rend in zacht deinendo
beweging, terwijl een niet al te fraai orgel zeer auto
matisch eenige zoete melody do9t hooren.
Mij dunkt, dat het een vrij enschuldig genoegen Is,
dat in zulk een earoussel te smaken valt, al erken ik,
dat het kunstgevoel or niet door wordt gestreeld en
ik er uit dien hoofde en om mijne grijze haren de
voorkeur laan geef mij zelf in mijn schommelstoel te
wiegen, terwijl mijne dochter iets op de piano ten
beste geeft. Maar iets ontheiligende kan ik er ten
eenenmale niet in vinden, dat dit deel van het mensch-
dom, dat zich gaarne eenige zpublieke" uitspanning
veroorlooft, een deinend rilje maakt. Ik weet wel,
dat er velen zijn, die er anders over denken of al-
thaos beweren dit te doen, en ik heb voor hunne
overtuiging als voor de uwe den meest mogelijken
eerbied, maar men trachte de overheid niet te belezen
om even zoovele andersdenkenden te berooven van
een onschuldig genoegen. Niemand, behalve zij, die
de Groote Markt bewonen, behoefde ia de nabijheid
van den earoussel te komen, wanneer deze hem binder
aandoettot na de godsdienstoefeningen bleef de tent
gesloten en om elf uur 's avonds werden de lichten
nitgedraaid en zon de muziek naar binnen zijn gegaan als
ze niet reeds binnen ware geweestuit eerbied voor
andersdenkenden wordt zooveel mogelijk aanstoot ver
meden dat dan ook dezen uit eerbied voor anders
denkenden geen aanstoot zoeken.
In de tweede plaats beweert Ueerw., dat door
meer bedoelde earoussel de onzedelijkheid ksa be
vorderd worden. Het is altoos moeielijk te bewijzen
wat kan en wat niet kan op dit ondermaanacbe. Maar
zeer waarschijnlijk komt mij uwe bewering niet voor.
Het zal u toch van hooren zeggen natuurlijk
wel nhfc onbakend zijn, dat de kat het moest in het
donker wordt geknepen en dat dit hier bedoeld
soort katten ook meestal het aangenaamst is; en
aangezien nu de tent op de Groote Markt tot de wel
ingerichte on goed verlichte mag worden gerekend,
schijnt het mij toe, dat er van kattek waad, laat staan
van onzedelijkheid, binnen de tent geen sprake kan
zijn. Had nu het daarbinnen gesmaakte genot nog
iets prikkelends voor de zinnen, dao zon we'licht
daarin eenige grond voor uwe bewering kunnen worden
gevonden; maar waar ook daarvan geen sprake is.
daar dunkt mij uw tweede argument ^weinig steek
houdend. Dat door sommigen, die de earoussel bezocht
hebben, daarna onzedelijkheid gepleegd wordt, is mo
gelijk maar ook zonder eerstgenoemde uitspanning
zou dit dan evenzeer het geval zijn geweest, want
het kan U toch Diet onbekend zijn dat, niettegenstaande
reeds sinds eeawen door de godsdienstleeraars geijverd
en gepredikt wordt tot heil der menschheid, zelfs
de christelijke feestdagen bij uitnemendheid door som
migen beschouwd worden als eene ongezochte gelegen
heid tot minder geknischt genot, ook al is er geen
earoussel. En zeker hebt gij er niet aan gedacht, dat
wanneer niet da Piotestaotscha kerk den 26 De
cember met zijn tweeslachtig karakter van feest
en ontspanningsdag in «ere hield, er voor niemand
aanleiding zou hebben bestaan op dien dag plaats
ruimte voor eene earoussel op het marktplein te
vragen. De aanvrage zelve is een protest tegen uw
protest I
Ia de derde plaats nnent Uaerw., dat ia dezen
strengen winter aan eene inrichting als op de Groote
Markt staat geen gelden mogen woiden verspild. Deze
opmerking kan zoowel den meergrgoeden als don ar-
m*D gelde». Voor zooveel de emten betreft mag ech
ter tiet worden voorbij gezien, dat men zich waarlijk in
de laatste w< ken niet onbetuigd het-ft gelaten in het
bijdragen van belangrijke sommen tot leaiging der
armoede in cnxe omgering. Hun. die daarmede den
aangenamen plicht der naastenliefde betrachtten, nu
ook n"g een onschuldig genoegen te ontzeggen en te
eische», dat vij ook het geld daaraan besteed op het
altaar d-r liefdadigheid zullen offeren, is niet billijk.
Eo to meer spriDgt dit in het oog, wanneer men be
denkt, dat, ook al werd eens een stuiver of een dub
beltje op die wijzo uitgespaard, men toch daarmede
niet zal komen aandragen bij de instellingen van
liefdadigheid, die dezer dagen geldeüjken steun vragen.
Ik vermoed dan ook, dat uw betwaar meer in dien
zin moet worden opgevat, dat de armen, voor wie
zooveel wordt gegeven, niet hun geld naar de tent
op de Groote Markt mogen brengen. Is dit zoo, dan
verschil ik tot mijn spijt alweder met Ueerw. van
meaning. Vooral den kiaderen der armeD, die reeds
zoo vroeg zich aan ontbering moeten gewennen,
die steeds zooveel schoone en smakelijks moo ten
zien, dat voor hen onbereikbaar is, vooral hun gun
ik aoo van harte dit goedkoop genot. Het moge volgens
Ueerw. Liestdagontheiligend zijn zulk een genot, ik zou
ze bij bekkenslag willen oproepen die arme kindoren
om ze te doen genieten, voor een oogonblik slechts,
maar toch zooveri. En dan heb ik voor mij de over-
tuigirg, dat ik m^er christelijk zou hebben gehandeld
dan zij, die het menschdom willen knellen in een keurs
lijf van vormen en van godsdienstigheid op hoog
bevel, door hun ieder onschuldig genot als goddeloos
voortespiegulen.
Uwe handelwijze kwam mij belaügrijk genoeg voor
om nog eens nader te informeeren naar den inhoud
van aw protest en bij dat onderzoek kwam mij onder
meer ter o ore, dat Ueerw. ook ervan hebt gewaagd,
dat enkele ingezetenen aan ,de nieuwjaarscommissie
hunne gaven hebben onthouden, op grond van de
verleende vargunning tot plaatsing van de earoussel.
Wanneer dit waar is, dan hadde ik wel gewenscht,
dat Ueerw. deze zonde van sommige Ganzestadters
met den mantel der liefde hadt bedekt. Want zonde
noem ik d<e in uw oog op grond van het bo
venstaande misschien den naam van Christen onwaar
dig ben cp die wqze den arme te doen boeten
zonde noem ik het den hongerend* hst brood, den
verkleumde warmte te onthouden, omdat de over
heid iets toestaat wat meu persoonlijk afkeurtmaar
bovenal zonde achter dergelijke drogredenen zich te
verschuilen om zijne gierigheid te verbergen.
Toch kan het zijne goede zijde hebben, dat Ueerw.
weet, dat er zulke onchristelijke Christenen in uwe
naaste omgeving zijn. Ik hoop dat ze u bij name
bekend zijnwant dan ligt er voor Ueerw. een
arbeidsveld braak, waarop ge uithoofde van uw kerke
lijk ambt zeker gaarne zult werkzaam zijn. Han te lei
den op het rechte pad, hen te doordringen en te over
tuigen van de elschen, die de christelijke naastenliefde
aan den msnsch stelt, zal een nuttige arbeid zijn en
naar ik hoep en verwacht ook een dankbare.
Trouwens, aannemende, dat de inhoud van uw pro
test de meening vertolkt van velen mijner stadgenooten,
dan hebt gij en uwe voorgangers eene reuzentaak in
ons midden te vervullan. Want gij allen zult moeten
trachten hen te overtuigen, dat de ware godsdienst
tich niet openbaart in kerkelijke vormon, noch ook in
het zich verschuilen achter gesloten deuren en blinden
en den schijn aannemen, dat men dan zijn eigen z>ndon
en die zijner melomensohen zit te overpeinzen en te
betreurenook niet in h*t verharden van het gemoed
tegenover andersdenken, evenmin in het lezen en hor-
lezen van den Bijbel en het »ing?n van gewijde liederen
zonder dat het hart deelt in da verkwikking, die dit
alles den waarlijk vrome brengen kan, maar wel in
het zoeken naar het waarachtig goede, het veredelen
van zichzelven en anderen, het in toepassing brengen
vnn wat men heet te belijd-n.
Wanneer Ueerw. met alle kracht die in u is voort
gaat die reuzentaak to volvoeren en zoodoende de
menschheid op geestelijk gebied helpt brengen m het
rechte spoor, dan zalt ge als van zelf da overtuigiog
kunnen vestigen, dat niet de maatschappij verdorven
wordt door een earoussel, maar dat zij verdorven is door
eigenbaat, heerscbzucht, schijnheiligheid en tal van
zonden, die ten eenenmalo onvereenigbaar zijn nut
waren christenzin. Dan ook zal hot allen duidelijk
worden, dat de ware zedelijkheid niet wordt geboren
uit onthouding van alle genotmiddelen, maar uit eea
verhoogd zadelijk bewustzijn. Iemand, dis neiging heeft
tot stelen in ketenen te slaan en dan te zeggen
ziet, hij U een eerlijk man" heeft geen zin. Maar als
sijn geweten is wakker geschud tot hij een afkeer
h?eft van stelen en men goud en goed binnen zijn
bereik kan brengau zonder dat hij er zich iets van
tosëigent, dan eerst kan men zeggen: »hij is bekeerd".
Zoo ook moet de menschheid zedelijk op zulk een peil
worden gebracht, dat geea earoussel of wat ook haar
verlokken kan te valle», waar zij stond.
En haar daartoe te brergan is in het bijzonder de
taak van Ueerw.en behoeft ge daarbij steun, dan
zal die u worden verleend door zeer velen, die gij wel
licht thans niat onder da Christenen telt. Maar daar
toe Is Doodigdat Ueerw. zich ook beweegt ia het
practischo leven in al zijne kringen met al hunne
nooden, maar ook met al hunne cischon, opdat de
overtuiging gevestigd worde, dat de wereld met hare
zonden zoo slecht niet is als men denktopdat ieder
leert besrflen, dat door het inroepen van den sterken
arm tegen eenige publieke vermakelijkheid de ware
zedelijkheid en godsdienstigheid bewezen noch ver
kregen kunnen worden.
Hoogachtend heb ik de eer te zijn
Van Ueerw. de zeer <*w. dienaar,
Adspirant
Tweeërlei oordeel.
Omtrent de onderteekaniog door Nederland van de
Brusselsche Congo-acte zegt De Tijd
»Die oaderteakeniog is Nederland ia zekeren zin
afgedwongen. Hoezeer ongeneigd om aan het tegen
woordige Ministerie critiek te sparen, als daartoe
gegroade reden aanwezig is, scharen wq ons in deze
geheel aan de zijd-? der Rezeering. Hiar plicht was
het, voor de rechten van Nederlandsche onderdanen
op te komen en de handhaving te eischeu van een
tractaat, waarin die rechten door de oodertoekeniog
der onderscheiden Mogendheden heetten gewaar
borgd. Alleen om grootere en algemeene belangen
niet in gevaar te brengenmoest Nederland einde-
lijk toegeven. Reden tot blijdschap bestaat dus vao
nationaal standpunt allerminst, evenmin reden tot
verheoging van een katholiek of algemeen menscha-
lijk standpunt. Door da heffiag v»n invoarrechten
zullen ook de missiën aan dan Congo op velerlei
wijze worden bemoeilijkt, terwijl meer en meer,
vreezen wij, aan het licht zal komen, hoe de be
doelde maatregel mat de bestrijding der slavernij
niets heeft nil te staan, maar eigenlijk alleen moet
dieoen ter begunstiging van zekere fiaanciëale be
langen, welke ons, Nederlanders, volstrekt niet
aangaan".
De radicale Amsterdammer Dv. N.) daarente
gen schrijft:
Het Congo-schandaal, zoo noemde de heer Rut
gers v. Rozenburg te recht den eisGh aan Neder
land gesteld, om zich bereid te verklaren invoer
rechten te betalen, ofschoon bij internationaal trac
taat zulk eene heffiog was uitgesloten voor nog 15
jaren.
De Regeering had voor Nederland, dat In deze
hoofdbelanghebbende was, geweigerd.
Het vond daarbij goedkeuring en steun bij schier
de geheele natie.
En nu, op eens, legt de Regaering het hoofd
den schoot.
Omdat het verzet van Nederland geen wee: klank
vond, m. a. w., omdat Nederland alleen stond.
Maar Nederland stond op zijn goed recht. Een
maal zich op dieo grond verzat hebbende, mocht
het, met behoud van zijn eer, niet toegeven, tenzij
het voor ieder duidelijk werd, dat het zwichtte
voor dwang.
Dit had moeten worden afgewacht. Eo nu er
niets van dien dwang gebleken is, dient mon te
sproken van een nieuw Cjngo-schandaal, maar thans
van een dat de R<*g«eriag op hare rekening heeft.
Nederland heeft zichzelf vernederd.
Dat de R^geering zich verantwoorde."
0.18 dunkt, dat zoolang de Regenring zich niet
heeft kunnen verantwoorden od de redeneD, waarvoor
zij gezwicht is, voor het publiek onbekend zijn, het
voorzichtiger is elk oordeel opteschorten.
Het benieuwt ons echtir of de antirevolutionnaire
pers, die het radicale Aaasterdamsche blad zoo gaarne
tegen de liberalen uitspeelt, wanneer die door dat
orgaan worden gelaakt waarbij dan de Amster
dammer een liberaal bUd wordt genoemd nu ook
dit oordeel van het D. v. N. oader de oogen van
hare lezers zal brengen.
GOES, 5 Januari 1891.
Volgens des middags te 12 uren gedane weer
kundige waarnemingen, is de wind over
het afgeloopen jaar 92 dagen Zuid-West; 80 dagea
West; 50 dagen Noord-Oost; 41 dagen Noord-West;
40 dagen Oost24 dagen Zuid-Oost22 degen Noord
en 16 dagen Zuid geweest. 184 dagen was het be
stendig mooi weer, met heldere of bewolkte lucht
127 dagen betrokken of sterk bewolkte lucht, waar
van het op 116 dagea vee! of weinig regende; op
85 dagen vroor het of waren er nachtvorsten34
dagen wind met regen, of hagelbuien22 dagen onwser
met of zonder regen21 dagsn mist; 11 dagen sneeuw
