1890. Nü. 149.
Donderdag 18 December.
77'i" jaargang.
Het politiek debat.
GSP£3&GS*€S*CS*-~
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond^
uitg'&zonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, soo binnen ais buiten Goes, f 1,75*
behalve aan ons Bureau worden Abonnementon en Advertentiën voor dit blad
aaageneiaea bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en
verder bq alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
De prijs der gewone advertentiën is van 45 regels 60 cent, elke regel meer 10 coat»
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slecht?
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden va® 18 r*geU a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels bwlaando en eoatant betaald 90 et»
Aanvragen om en vermelding vaa liefdegaven 5 cent per regel.
Ko ter polit ik debat dan dat van jl. Maandag is
er in ona parlement zeker wel zelden geleverd bij de
algemeens beschouwingen over «enige staatsbegrootiDg.
Maar evenzeer is, niettegenstaande die kortheid, mis
schien nooit zoo onverholen de politieke toestand in
de Kamer blootgelegd als toen.
Bij monde van d« been?n Tak en Ven Dcdem ver
klaarden de meeste liberalen en de anii-revolutionnairen
zich van a'gameena beschouwingen te zullen onthouden
in afwachting, dat de voorzitter der Kamer naderhand
gelegenhtid zal bieden om over het regeeringsbeleid
een oord*«l uit te spreken.
Maar het voorbeeld der twee genoemde partijen
werd niet gevolgd door d9 Katholieken. Niet alleen
toch, dat geen hunner een gelijkluidende verklaring
afl'gde als da heerc-n Tak en Van Dedem namens
hunne respectieve partijgenooten deden, maar een deel
der Katholieke afgevaardigden de Noord-Brabantsch-
L'mbnrgeche fractie kwam met volle teilen op het
Ministerie aangevaren en enterde het op zeer onzachte
manier.
Voorop trok de hear Van Vlijmen mat de korte,
maar krachtige vra*g of het geheele Ministerie zich
aansprakelijk stelde voor de ingediende lege rivet
Maar hij werd op den voet gevolgd door den heer
Vermonlen, die in enkele trekken het doopceel lichtte
van di huidige R'gearing. Van verbolgenheid niet
langer kunnend* verzwijgen, wat zoo lang had moeten
worden opgekropt, gaf de afgevaardigde uit Helmond
lucht aan zijne grieven en leverde een critiefe, die
verdere samenwerking met het Ministerie tamelijk wel
uitslnit.
Ea welke zijn nu de grieven, die de beer Ver
meulen en zijne partijgenooten tegen het Ministerie
Mackay hebben? Juist dezelfde, die van liberale zijde
reeds zoo dikw^is zijn gnuit. Behalve de schoolwet
had deze Regeering van de programs der partijen
niets uitgevoerd alle hervormingen bleven achter
wege. Van bezuiniging was geen sprake en behalve
bij de posten voor onderwijs was er geen noemens
waardig onderscheid tusschen de begrootingen van
dit Ministerie en die vaD zijne voorgangers. In
scherpe bewoordingen verweet de heer Vermeulen den
Minister MackRy dat deze zich ter kwaier ore dojr
invloed-n van bniten had laten verleiden om het bs-
stuur van Biacenlandsche ZakeD, waarvoor hij wel
berekend was, te verwisselen voor dat van Koloniën,
waarvoor hij niet berekend was. Maar bovenal criti-
seerde deze afgevaardigde het indienen der legerwet,
waarmede de aan do Roomsch-katholieken wettig toe
komende rechten en vrijheden hun weiden onthouden.
Wanneer de Regeering dat standpunt bleef handha
ven, zeiden hij en zijne politieke vrienden de gehoor
zaamheid aan het bondgenootschap op.
Na den heer Vermeulen kwam de hear Harte. Hij
- de man, die eenmaal verklaarde bij zijn doen en
laten in de Kamer de meening der geestelijkheid te
zullen vragen berekende wat de tegenwoordige
meerderheid aan de Katholieken had t« danken. Met
hunne hulp waren van de 28 antiravolutionnaire leden
er 46 in da Kamer gebracht, terwijl slechts 4 of 5
Katholieken hun zetel verwierven door den stenn der
antirevolutionnairen. Dank zij derhalve den Katholieken
beschikte de rechterzijde over eene meerderheid, was
dus deze Regeering aan het roer. En toch telde het
Ministerie slechts twee Katholieken.
Wat had hat Ministerie ten bate der Katholieken
gedaan Niets. Hei had rekening gehouden met specifi k-
antir. eischen, zooals afschaffing vp.n den vaccine-dwang,
maar mat de eischen der Katholieken had hot niet allien
geen rekening gehondes, maar het had die zelfs ge
negeerd door de indiening der legerwet. M t zulk een
Ministerie was voor ham en zijne vrienden samen
werking onmogelijk, zij willen niet behandeld worden
als eene quantité négligeable) door een Ministerie,
dat ook uit de Roomsche pertij was voortgekomen.
Volgens den heer Harte had het Ministerie over geene
maerderheid meer te beschikken en wat eene R'gee
ring in zulk een geval te dosn heeft, zcide hij, is
bekend. Da sympathie had zij reeds verloren er was
weinig meer nooRg om die in antipathie te doen
overgaan: bij de volgende verkiezing was de m9erder-
heid voor de rechterzijde verloren
Nadat nog de hser Van Nanen eraan herinnerd had,
dat het katholiek program vermindering van de kosten
en latten der landsverdediging had geëischt, waarmede
de ingediende legerwet zonderling in strijd was, eindigde
dexe aanval op do Regeeriog, dien de Minister Mackay
trachtte afteweren met de opmerking, dat het 0Bt-
werp-legerwet evenzeer de sympathie had van het eene
deel der rechterzijde als de antipathie van het andere
deel en dat het moeielijk zon zijn aan beider wenschen
te voldoen. Hij voorspelde over gens, dat bij de behan
deling dier wet blijken zon of Diet juist de rechten
en vrijheden er door zouden worden bevorderd.
De heer Schaepman gevoelde, dat bij, die ten allen
tijde voor het Ministerie ia de bres is gesprongen, ook
thans niet mocht zwijgen. In zijne moeielijka positie
was alles wat hij wist aaottvosren dit: dat het voor
barig was d* legerwet te critizeeren en deswege hit
vertrouwen aan de Rtgeering optezegg«n, vósrUc wet
in behandeling was.
Uit dit debat, dat meer is dan cea politiek «teek-
spel, blijkt op merkwaardige wijce hoe juist altijd de
bewering van liberale zijde is geweest, dat een meer
derheid als de tegenwoordigs in da Kamer gaen stand
houden kaD. Nog voor de legerwet ln behandeling is,
verliest de Regeering don stenn van een deel der partij,
waaruit zij is voortgekomen. Ei dat niet, omdnt zij
ontrouw ie geworden aan beginselen of belefteD, maar
alleen en nitslnitend omdat zij niet hot onmogelijke
kan, namelijk het bevredigen der juist tegengestel le
wenschen van de beide fractiën dar rechterzijde. Dezer
zijds is altijd beweerd, dat van eene zeo tweeslachtige
meerderheid als de tegenwoordig», geen krachtige
politiek kan uitgaan, of zij delft tegelijk haar eigon
graf. Walnu, met de handhaving van het beginsel
van den persoonlijken dionstplicht in de legerwet ge*ft
het Ministerie van kracht blijk, maar dadelijk ook
verspeelt het daardoor don steun van een deel der
katholieke* en is de meerderheid, waarop het moet
kunnen rekeneD, verbrokkeld en te niet. Wanneer de
uitbarsting van jl. Maandag: meer is dan eene spontane
uiting van den weerzin tegen dit Ministerie bij de
fractie-Varmenlen, dan dankt het zijn voortbestaan
nog aan d«n steun der liberalen.
Het heeft steeds onze opmerkzaamheid getrokken,
dat de grieven tegen de legerwet in hoofdtaak werden
vooropgesteld in die kiesdistricten waar bf de katho
lieken de verkiezingen bcheerschten, zooals in Limburg
en Noord-Brabant, of daar waar hunne minderheid
zelfs geen gewicht io de schaal legt. Maar wanneer
de beweging ook overslaat naar andere deelen van
het land, dan zeker is er alle grond voor de bewering
van den heer Harte, dat het met de meerderheid der
bondgenooten is gedaan.
En dat er reden bestaat om dat te verwachten blijkt
uit verschillende leiten. Wanneer we zion wat in onz
kiesdistrict gebeurt, waar in den leatsten tijd de katho
lieken zich stelselmatig van stemmen onthouden, dan
blijkt daaruit reeds hoe weinig eympatbetisch zij den
bondgenooten gezind zijn. Men moge van antirevolu-
tionnaire tijde schamper vragen of dat de kracht en
de fierheid is, waarop pastoor Minting jl. Doadardag
wees, wij galooven, dat de redenaar wenschte te be-
toogen, dat de katholieken ook hier met fierheid
weigeren te loopen aan den leiband d«r antirevoluti-
ODnairen of van den katholieken leider, die ben met
alle geweld in de antirzvolutionnaire wateren wil voe
ren. Ie ons district evenwel mogen de antirevolution-
nairen op beogen toon verklaren den steun der katho
lieken te kunnen missen, wanneer deze elders handelen
als hunne partijgenooten bier, dan zal menig anti-
revolutionnair candidaat b(j de aanstaande verkiezingen
in het zand bijten en zich moeten troosten mat de
overwfging, dat hij met fierheid is gevallen.
Wat voorts niet onopgemerkt mag blijven is de ver
klaring van den minister Mackay aan den heer Veegen?,
dat de voorgestelde wijziging in de kieswet blijft be
oogen het kiesrecht afhankelijk te maken van eone
zekere mate van welstand. H«t antirovolationnair-
radicaal systeem vau hoismanskiesrecht vindt dus bij
het ministerie geene sympathie, zelfs niet, na de
coryphee der partij, dhr. Lohman, de portefeuille van
Binnenlandsche Zvken beheert. Het huismanskhsrecht
wordt derhalve opgeborgen bij de invoerrechten op
granen, de belastinghervorming en zoovela andere be
langrijke zaken, den kiezers vóór 6 Maart 1888 beloofd
en toegezegd.
Ook aan die z«jde dus geene bevrediging der wenschen.
Zou uhd nu werkelijk nog kunnen en durven beweren,
dat van eene dergelijke regeeriog, afhankelijk *an ver
schillende fractiëi, waarvan éane eeD bedenkelijk vij
andige houding aanneemt en de andere de voornaamste
punten van haar program ziet weggeschoven, heil voor
het land kan gewacht worden
Wij hopen, dat het Kamerdebat van jl. Maandag
voor de kiezers leerrijk moge zijn in dien sin, dat zij
begrijpen, dat de krachtige politiek, waaraan thans
meer daD ooit ten onzent behoefte bestaat, zeer zeker
nooit van eene meerderheid als de tegenwoordige is
te wachten.
Ia de Maandagavond gehouden vergadering van
de Nieuwjaarscommissie is de levering van
het benoodigde brood en spek gegund aan de minste
inschrijvers, zijnde: J. Slager voor brood tegen 10%
ct., en J. Ossewaarde voor spek tegen 42Vs ct. per kilo.
Naar wij vernemen heeft de commissie moeten be
sluiten in 't gjheel geene uitdeeling van brand
stoffen te doen, aangezien de beschikbare gelden
maar juist voor brood en spok toereikend zijn.
Overtuigd, dat de hevige koude, die thans hearscht,
.toch niet in staat is geweest, de medelijdende harten 1
der meergegoedon in onze ztsd te doen verkoelen,
maar hen veeleer zal bewegen nog meer dan anders
begaan te zijn met bet lot der armen, gelooven we
hen te verplichten met deze mededeeling en wij twij
felen niet of binnen enkele dagen zal de benoodigde
som voor eene bodeeliug vaa brandstoffen, ten bedrage
van 75, waarvoor aan ieder gezin «en half Heet.
steenkolen zou kunnen worden verstrekt, door extra
giften ruimzehoots bij de Nieuwjaarscommissie inge
komen zijn.
GOES, 17 December 1890.
De bij bet commies-examen in November ge
slaagde surnumerair b./i. posterijen M. A. R a m o n d t
alhier wordt met ingang van 28 December a. s.
geplaatst aan het postkantoor te Kampen.
Ia de gisteren gehouden vergadering van het
bestuur der Vereeniging voor weezenver-
p 1 e g i n g op Zuid- en Noord-Baveland zijn de onlang*
gekozen leden me j. S. Warnsinck en dr. Z. Th. Diehl
g lastalleerd, waarna laatstg^r oemda tot voorzitter
werd gekozen. Deze keuze zullen zeker allen, die dr.
Diehl kennen, met vreugde begroeten en' gaarne zal
ieder erkennen, dat de ledige plaats, opengevallen door
het overlijden van den heer W. J. Van Gorkom, niet
op meei waardige wijze kon worden vervuld. Hoeft de
laatste tijdens zijn werkzaam leven door zijne huma
niteit en xijoe krachtige band meermalen getoond ook
«an het hoofd der vereeriging voor weszenverpleging
de rechte man op de rechte plaats te zijn, van den
nituw benoemde meg met vertrouwen verwacht worden,
dat hij het voetspoor van zijn voorganger z*l volgen
en alles zal aanwenden om het schoone doel der ver-
eeniging te bevorderen.
Den heer Z. D. Vaa der Bilt La Mitth?, die ruim
twee j ii en met het secretariaat en hit penningmeester
schap ook de batrekking van voorzitter had waarge
nomen, maar bezwaar had om defnitief als president
optatredeD, werd bij monde van den heer J. Wollemn
in hartelijke bewoordingen dank gezegd voor de veel
omvattende werkzaamheden in zijnd driedubbele be
trekking verricht.
Krniningen. Verschillende omstandigheden hebben
snamgewerkt dat het 1ste winterconcert door ons
Fanfaren-gezelschap niet op den gewonen
tijd kon gegeven worden.
Naar m3n verneemt zal zulks nu op Vrijdag 16
Januari a. s. plaats hebben, endoor den welbekenden
komischen zanger dhr. A. Dj Winter wjrd«n opgeluis
terd.
St. Maartensdijk. Bij de gisteren gehouden var-
kiezing voor een gezworen bij hst waterschap »St
Maartensdijk" is de candidatenlijst opgemaakt als volgt
4e cand. I. Hige I.C.zn.2i cani. I. Hjge Dtn.
3a cand. I. Hage Ctn.
Kolijngplant. De vergadering van de afdeeling Ko-
lijnsplaat der liberale kiezvereeniging
Algemeen Belang" op gisteren ten huize van
den heer P. C Coomans alhier, was voor 't grootste
deel gewijd aan de causerie van den heer D. S t i g t e r
te Goes, wiens onderwerp getiteld wasWat is liberaal
Na een 11 nke geschiedkundige ontwikkeling van het
liberalisme in de oudheid, bij Grieken en Romeinen,
in de middeleeuwen, in onze republiek, in Frankrijk
en in Zmd Europa, kwam hij tot da slotsom, dat hij
liberaal is, (onafhankelijk van zijnen godsdienst), die
eon eerlijk, braaf, rechtschapen man is, welke het
algemeen belang met alle hem ten dienste staande
goede middelen tracht te bevorderen.
Na zijne waarlijk schoone en boeiende lezing werd
eene geanimeerde discussie gevoerd, die eindigde met
den dank van den voorzitter aan dsn spreker voor
het vele goede en schoone, dien avond genoten. Do
talrijke opkomst der leden getuigde van de goede
verwachtingen, die men van deze causerie koesterde
en waarlijk zijn deze dan ook niet teleurgesteld, veel
eer overtroff a.
Nog dient vermeld, dat de voorzitter met instem
ming der vergadering verklaarde, dat de onlangs geuite
vrees, alsof het Rbarale Noord-Bjveland Goes afvallig
zou kunnen worden, niet bostondalleen wenschen de
liberalen hier niet altij i door Goes den weg te worden
aangewezen, maar, zoo nood g. ook zei ven hit initiatief
te kunnen nemen in het belang der goede zaak.
B j Kon. besluit is, met ingang van 4 Jmuiri
e. k., de kapitein ter zie-titulair F. J. P. M. M n 1 -
der, b?l»8t met de wxiraemiig dir batrekkiag «m
inspecteur over het loodswezen, op pensioen gesteld,
onder toekenningvan een jsarlijksch pensioen van
2100, en van ean verhooging van pensioen van
ƒ1125 'sjaars; en ds kapt. ter zee-titulair J. C. D e
Ruyter de Wildt, thans belast met de waar
neming der betrekking van inspecteur over het loods
wezen te Amsterdam, belast met de waarneming dier
betrekking in het 6e district te Vlissingen.
Het plan is gevormd om te Amsterdam een
e t a n d b e a 1 d op te richten voor Koning
Willem III. Men wenscht het beeld van den Vorst
to vereeuwigen in de admiraals-uniform.
H. M. de Koningin-Regentes hoeft aan den
Burgemeester der residentie een som gezonden van
4000 ten behoeve der algemeene armen.
Ia verschillend* bladen heeft het bericht de
ronde gedaan, dat bij afrit van den lijkstoet voor 's
Konings begrafenis zich een moeielijkheid had opgedaan,
doordat de Grootvorst ALxri van Rusland aanvankelijk
weigerde, om met drie andera vorstelijke personen in
éan rijtuig plaats te nemen. De Standaard verneemt
thans, dat het hieromtrent medegedeelde onwaar is.
De leden van de Eerste Kamer der Staten-
Generaal zijn ter vergadering b ij eengeroepen
tegen Maandag den 22iten December 4890, 's avonds
om half negen uur.
De Minister van Justitie heeft, op h«t adres
van het hoofdbestuur van Tuinbouw betrsfLmde het
nadeel, dat door hazen en konijnen aan de
tuinders wordt veroorzaakt, geantwoord, dat klachten
steeds onverwijld en nauwkeurig worden onderzocht
en dat zoo zo gegrond blijken de vereischte voorzie
ningen onmiddtl ijk worden genomen.
Door de machtigingen bij art. 26 van de jachtwet
bedoeld, kan aan belanghebbenden dezelfie bevoegd
heid worden verleend als door intrekking van alle
beperkende bepalingen zou worden verkregen. Er be
staat dus, volgens den Minister, geen grond om een
wijziging der jachtwet voor te stellen.
Bij de Tweede Kamir is ingekomen een wets
ontwerp op het faillissement en de sur
séance van betaling.
Officieus wordt uit Berlijn aan de Köln. Ztg.
over de Congo-k westie thans gemeld, dat een
schikking waarschijnlijk aanstaande is, wijl men van
invloedrijke zijde mat een b-awijsmiddel voor den dag
is gekomen, waarop Nederland niet voorbereid wis.
Terwijl nl. art. 4 vaa de B«rlijQ6che algemsene acte
de vrijheid van invoa' en doorvoer in het Cmgobekken
bepaalt, is in bet 3i art vastgesteld, dat de te land
of te water aangevoarde waren sbchts die rechten
moeten bitalen welke als een billijke schadevergoeding
voor uitgaven ten gunste van den handel zouden ge
heven en als zoodanig door de onderdanen of de
vreemdelingen van elke natie moeten gedragen worden.
Er werd nu uitgemaakt, dat de uitgaven ter bestrij
ding van den slavenhandel in het belang van den
handd plaats vonden.
Mocht Nederland bij zijn weigering volharden, dan
zou men, volgens dit officieuss Duitsche bericht, krach
tens het Birlijnsche verdrag zich d-iarom niet bekom
meren en de rechten toch kunnen heff-io. 11 dat ge
val zou ons land ook niet bij de regeling der rechten
knnnnen medewerken.
Bij kon. b9sl. is bepaald dat ongehuwle leges"
trekkende of gewezen legestrekkende ambtenaren
d e e 1 g e r ec h t i g d e n in het Weduwen-
fonds voor de geëmplooïeerden tot hst a'gemien
bestuur behoorende, die ingevolge de hun toegekende
bevoegdheid hnnne moeder hobben aangewezen om nd
hun dood pensioen uit het gouoom 48 fonis te genieten,
vóór den lsten Januari 4891 in d9 plaats dier moe
dor, onverschillig of deze nog in levsn dan wel reeds
overleden is, alsnog voor éinmaal eene ongehuwds
ru ster kunnen aanwijzen.
Hetzelfde recht wordt toegekend aan ongehuwde
legestrekkende of gewezen legestrekkende ambtenaren,
daelgerrchtigden in het genoemde fonds, die van de
bevoegdheid om eene moeder a«n te wijzen, wegens
hot vroeger huwelijk of overlijden dier moeder geen
gebruik hebben kunnen maken.
Voor de tospassing van dit besluit worden zij, die
na verkregen deelgerechtigdheid in het fonds weduw
naar geworden zijn, niet als ongehnwden aangemerkt.
De aanwijzing eaner zuster, evenals die eener moeder,
zoomede het aan deze toegekende pensioen vervallen
bij het aangaan van een huwelijk, hetzij door den
ambtenaar of gewezen ambtenaar, hetzij door den voor
het genot van pensioen aangewezen persoon.
Aan de legestrekkende ambtenaren die een tweede
of volgend huwelijk hebben aangegaan, doch verzuimd an
binnen den in art. 4 van het km. besluit van 27 Juai
4882 no. 30 gastaldan termijn de varklaring in te
zenden wordt alsnog de gilegnhiid gaopjni, axn
