1890. N°. 120.
Zaterdag 11 October.
77sle jaargang.
Bij dit uommer behoort een bijvoegsel.
GOESCBE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als bniten Goes, f 1,75»
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advortentiën voor dit blad
aangenomen bij deheeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De p -ijs der gewone advertentiën is van 15 regels 60 cent, elke regel meer 10 cent»
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs lechtv
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 6 cent per regel
GOES, 10 October 1890.
In de polemiek tusschen de anti-revolutionairen
en r.-katholieke pers over de legerwet is weder
een nieuw punt in het debat gebracht, nl. de vraag
of de r.-katholioke geestelijkheid in Nederland ooit
gemoeid zal zijn met persoonlijke lasten. De (anti-revo
lutionaire) IV. Prov. Gron. Ct. beschouwt de vrij
stelling der r.-katholieke seminaristen, geestelijken en
ordebroeders slechts als een maatregel van voorbij-
gaanden aard. De Regeering heeft wèl gedaan, volgens
het blad, bij den krachtigen weerzin der r.-katholieken,
honne geestelijken niet dadelijk naar de kazerne te
zenden. Eerst moeten de r.-katholiekcn aan de wet
worden gewoon gemaakt.
sis eenmaal de natie voor goed met den persoon
lijken dienstplicht verzoend en is het bestaande voor
oordeel bij onze roomsch-katbolieke landgenooten uit
gesleten, welnu, dan kan later de wetgever tot het
zuivere beginsel terugkeeren en voorgoed alle vrijstel
lingen van godsdienstigen of berkelijken aard schrappen.
Zij behooren in de 19e eeuw, nu de Staatskerken
afgeschaft zijn, niet meer te hnis. Vrijstellingen van
den dienst mogen alleen van burgerlijken aard zijn."
De Tijd merkt hierbij op: »Het zuivere beginsel"
der anti-revolutionairen eischt dus, volgens de IV. Prov.
Gron. Cf., dat onze priesters en seminaristen naar de
kazerne moeten. Alleen om redenen van opportuniteit
en om de aanneming en invoering der wet gemakke
lijker te maken, zal men voor kortere of langere poos
een inbreuk op het zuivere beginsel" toestaan. Zoo
dra mogelijk echter zal de stelregel worden toegepast
Vrijstellingen mogen alleen van burgerlijken aard zijn".
Trouwens, dit zegt niet alleen de IV. Prov. Gron. Ct.,
maar dr. Kuyper-zelf in de toelichting van »Oos
Program". Wij lezen in dit veel besproken werk (2e
uitgave p. 389) het volgende »Voorts zou door de
Kerk aan de overheid moeten worden teruggegeven
het recht op vrijdom van militiedienst voor haar aan
staande leeraren of geestelijken. Voor deze immuniteit
toch sou de genoegzame beweegreden vervallen, zoo
dra, overeenkomstig onzen voorslag, bij de bespreking
van 's lands defensie gedaan, het huurleger algeheel-
lijk van de militie werd afgescheiden, en deze militie
aop den voet van gewone moraliteit" werd gebracht.
Men ziet hetaan waarschuwingen van den kant
der tegenstanders ontbreekt het volstrekt niet. Moge
een en ander voor ons niet verloren gaan
De Maasbode ziet in de verklaring der IV. Prov.
Gron. Ct»den diepsten grond" van de geestdrift der
anti-revolutionairen voor de nieuwe legerwet, en be
schouwt haar als eeo bevestiging, »dat het den vijanden
der r.-katholieke kerk hoofdzakelijk te doen is om onze
aanstaande en jonge priesters naar de kazerne te trekken
en, althans naar hunne meening, een doodelijken slag
aan onsen clergé toe te brengen".
Nog onder den indrnk van de jongste uitvoering
op tooneelgebied, wordt ons wederom eens tooneel-
voorsteliing aangekondigd, ditmaal van onze oude
kennissen Alex. Faassen Co., die op a. s. Donder
dag 16 October in de schouwburgzaal van »de Prins
van Oranje" zullen opvoeren Haar Familievolks-
tooneelspel in 4 bedrijven van Julius Stinde, Het genre
van dit stuk valt vermoedelijk meer dan dat van
Spoken in den algemeenen smaak van het publiek.
De intrige is eenvoudiger en in het algemeen meer
onder ieders bereik. Een jong, adellijk zeeofficier breekt
met de traditiën van zijn stand, die door zijne moeder
teer hoog worden gehouden, en huwt een burgerlijk
meisje, eene balletdanseres, die zich mag verheugen
in het bezit van een vader, die niets beters weet te
doen dan te schermen met beschouwingen over sociale
toestanden en de herbergen te bezoeken, en van een
guitig zusje eene der hoofdpersonen die door
haar schalkschheid veel tot het succes van het stuk
bijdraagt.
In het stak, waarvan in verschillende bladen de
uitvoering zeer wordt geroemd, treedt, behalve de
ons bekende acteurs en actrices, mevr. Marie Verstraete
op in da rol van de jonge vrouw.
Wij twijfelen niet, of, waar naar allen schijn eenige
tijd zal voorbijgaan eer andermaal een tooneelgezelschap
te Goes optreedt, de zaal van »de Prins van Oranje"
zal goed bezet zijn, wat wij voor het gezelschap van
den heer Faassen, dat ons trouw blijft bezoeken, dan
ook gaarne hopen.
- Met 13 dezer wordt de rijksveldwachter der 3de
klasse J. K oo ij man van Amsterdam naar Goes
verplaatst.
Door Barg. en Weth. te Middelburg is aan den
Raad een voorstel ingediend tot het uitschrijven eener
leening, groot 300,000, rentende 3!/a pet. ten be
hoeve der duinwaterleiding. Voorloopig zal slechts
250,000 worden uitgegeven. (N. R. Ct.)
De minister van justitie heeft in herinnering
gebracht de vroegere kennisgeving, dat vooreerst geene
gelegenheid bestaat tot plaatsing bij de rijksveldwacht.
De te dien einde ingediend wordende verzoeken i
worden terzijde gelegd.
De wintel-dienstregeling op de spoorwegen, die
Woensdag 15 dezer in werking treedt, brengt geen
wijziging ia den loop der treinen, wat betreft de lijn
Vlissingen—Roosendaal.
Ierseke. Toen Z. Ex. de Commissaris des
Konings Woensdagmorgen ruim 11 uren deze ge-
mfente bezocht, wapperde van de openbare gebouwen en
ook uit menige woning de nationale driekleur. Op het
gemeentehuis werd hij door den Burgemeester en de
gemeenteraadsleden opgewacht en hartelijk verwel
komd. Daarna nam Z. Ex. het woord en drukte zijn
leedwezen uit over de ergerlijke tooneelen, die hier
naar aanleiding van de aanwezigheid van het Heils
leger voorvielen. Hij wees er vooral op, dat ook het
Heilsleger, evenals iedere andere godsdienstsecte, vol
komen vrijheid heeft zijne godsdienstoefeningen te hou
den, en als ieder ander recht heeft door de politie
beschermd te worden. De vrijheid van godsdienst is
bij de wet gewaarborgd. Mochten de onlusten niet op
houden, dan was er natuurlijk versterking van politie
noodig, hetwelk in dit geval op kosten der gemeente
zou komen. Ieder burger heeft er dus belang bij en
dient er toe mede te werken dat de bedoelde tooneelen
niet meer voorkomen.
Van de gelegenheid tot audiëntie werd door 6 per
sonen, waaronder 2 vrouwen, gebruik gemaakt.
Nadat Z. E. de kerken en de scholen had bezocht
vertrok hij omstreeks 2 uren naar Kapelle.
Ged. Staten van Zeeland hebben de verkie
zing van een lid der Prov. Staten in het
hoofdkiesdistrict Zienksee, vacature J. Hoogenboom Br.,
bepaald op Dinsdag 28 October, en herstemming, zoo
die noodig is, op 11 November.
Men meldt aan de N. JR. Ct., dat in den toe
stand des Konings weinig verandering wordt
waargenomen, zoomin ten goede als ten kwade. De
Koning houdt steeds het bed. Natuurlijk is op dien
leeftijd de toestand zorgelijk. Wegens 's Konings bui
tengewoon sterk gestel evenwel, en na de ondervinding
in het voojaar van 1889, blijft men nog op herstel
hopen.
Uit Apeldoorn wordt aan genoemd blad gemeld
dat de Koning dezer dagen minder schijnt te lijden,
maar steeds buiten staat blijft tot werken met het
hoofd, waarin, naar het zich laat aanzien, voorloopig
geene verandering te wachten is.
Blijkens nader bericht van 's Konings gezant
schap te Londen aan den minister van buitenlandsche
zaken is de »Order in Council", waarbij alle invoer
van vee uit N e d e r 1 a n d in het Vereenigd Ko
ninkrijk wordt verboden, Dinsdag 7 dezer uit
gevaardigd en zou die »Order" Woensdag 8 October,
in werking treden.
Ten gevolge van dit verbod kan ook geen Neder-
landsch vee meer in Groot-Brittannië en Ierland worden
ingevoerd onder voorwaarde van slachting aan de
losplaats. St.-Ct
Een part. telegram uit Londen aan het Hdbl.
meldt aangaande het verbod van den invoer van
Nederlandsch vee, dat drie aangekomen ladingen mogen
gelost worden, doch geen verdere zullen worden toe
gelaten. Twee der voornaamste veehandelaren zijn naar
's-Gravenhage vertrokken.
De commissie van rapporteurs voor het reeds
lang aanhangig wetsvoorstel van den heer B a h 1-
m a n n »ter voorziening in den kwijnenden toestand
van sommige takken van lanlbouw" heeft, na kennis
genomen te hebben van de Memorie van Antwoord,
haar eindverslag uitgebracht, waarin zij enkel te
kennen geeft, dat door de gewisselde schriituren de
openbare beraadslaging over het voorstel genoegzaam
is voorbereid. De Tweede Kamer heeft nog geen besluit
genomen over de behandeling van het ontwerp.
De wet, houdende verbod om wapens te
dragen, zal ook ten gevolge hebben, dat de zoo
genaamde schiettenten, eene der kermisvermakelijk
heden, verdwijnen tallen. Op de kermis te Tilburg
althans is tegen den houder van zulk een tent proces
verbaal opgemaakt, terwijl de twee eenloops geweren,
welke daarbij dienst deden, in beslag zijn genomen.
Zoover wij weten hebben dergelijke geweren nooit
eeDige aanleiding gegeven tot ongerustheid. Het is
een nieuw bewijs dat het een malle wet istegen
kermisgeweertjes kan zij iets uitrichten, maar werke
lijke gevaren, die het bezit van wapenen kan opleveren,
kunnen er niet door voorkomen worden.
Bij besluit van den Minister vaD Justitie, da-
teerende 27 September 11., is, krachtens artikel 3
eerste lid der wet van 9 Mei 1890 (Staatsblad no. 81),
bepaald dat de hieronder genoemde ambtenaren en
beambten, gedurende de uitoefening hunner ambts
bediening, een wapen mogen dragen, te weten:
de fungeerende directeuren van politie, de commissa
rissen van politie, de officieren van justitie, de burge
meesters en kantonrechters, als hulp-officieren van
justitie, de rechter-commissarissen, belast met de in
structie van strafzaken, de griffiers en substituten- of
waarnemende griffiers, die de rechter-commissarissen,
belast met de instructie van strafzaken, vergezellen.
De verkiezing van een lid der Tweede
Kamer in het hoofdkiesdistrict Enkhuizen, in plaats
van wijlen den heer mr. D. Visser van Hazerswoude,
zal plaats hebben op Dinsdag 28 October, en de
herstemming, zoo noodig, op Dinsdag 11 November.
De gedenksteen ter herinnering aan den slag
op de Mookerheide zal niet op het terrein,
maar in de keik te Heumen worden geplaatst. Deze
beslis-ing moet gedeeltelijk worden toegeschreven aan
de onzekerheid omtrent de plaats waar graaf Adolf is
gesneuveld, en in de tweede plaats en bovenal, omdat
men vreesde voor baldadigheid. Bij de onthuliirg in
December a. s. zal prof. Blok uit Groningen de feest
rede houden.
De raad der gemeente Heusden had bij de
vaststelling van het reglement op het bestunr en
beheer der godshuizen den geneesheer niet onder
de beambten der godshuizen opgenomen. Daardoor
werd het mogelijk de benoeming van den geneesheer
niet meer door den raad, maar door het college van
regenten over de godshuizen te doen geschieden. De
minister van binnenlandsche zaken heeft als zijne
meening doen kennen, dat op die wijze het voorschrift
van art. 147 der gemeentewet wordt terzijdegesteld,
en de benoeming in ieder geval aan den raad behoort
te blijven.
De Nederlandsche Uitgeversbond
heeft aan de Tweede Kamer een adres gericht, waarin
verzocht wordt het wetsontwerp op de brieven
post e r ij in dien geest te wijzigen, dat het port van
drukwerken, in welken vorm ook, io overeenstemming
worde gebracht met dat der dsg- en weekbladen, en met
name voor de kleine drukwerken de gunstige bepaling
moge gelden, die in het nieuwe ontwerp ten aanzien
der nieuwsbladen waarvan het gewicht 35 gram niet
te boven gaat, is aangenomen,
Volgens de Freisinnige Zeilung moet de hertog
van Nassau hebben verklaard, dat hij onder geen voor
waarden wederom het Regentschap in Luxem
burg wil aanvaarden. »De hertog is, zooals men weet,
zegt het blad, bij eene vroegere ziekte van den Koning
der Nederlanden reeds eens tot Regent aar gesteld,
doch moest weinige dagen daarna het land weder
verlaten."
Een Duitsch blad (de Berlijnsche Postgeeft
over onze jongste manoeuvres, in het Oosten
des Lands gehouden, een critiek, die nogal iets ver
schilt met het geroep van voldaanheid over onze legar-
krachten, dat een deel der Nederlandsche pers bij
gelegenheid van die operatiën ten beste gaf.
Ziehier wat het blad schrijft:
vin bijna alle Europeesche Staten hebben thaDs
groote manoeuvres plaats, en ook Nederland wil daarin
niet achter blijven. Waarschijnlijk om de meening te
weerleggeü, door jhr. Tindal in brochures geuit, dat
een uit het Oosten aanrukkende vijand zich binnen
vier-en-twintig uur van de Nederlandsche hoofdstel-
lirgen kan meester maken, werd tot gronddenkbeeld
van deze oefeningen genomen, dat een Duitsch leger
over Gronan in Twente wilde vallen. Dit leger zou
bij Haaksbergen op een kleine troepenmacht stuiten,
die de opdracht had den vijand in den strijd om ter
rein-voorwerpen i >o lang op te houden, totdat ge
noegzame versterking was aangerukt. O/schoon de te
volgen weg en de marschtijd van het vijandelijk leger
nauwkeurig waren voorgeschreven, verscheen het toch
zoo verrassend snel, dat de commandant der verde
digingstroepen slechts met de bewering: »dat dit niet
aanging," kon beginnen. Ook de andere maooeuvre-
ongelukken, die voorvielen, zullen aan de Russische
en Fransche officieren, die de manoeuvres bijwoonden,
geen grooten dunk van de slagvaardigheid der Hol-
landsche troepen hebben gegeven."
OPENBARE ERGADERING
VAN DEN
Raad der gemeente Goes,
op DONDERDAG den 9 OCTOBER 1890,
des namiddags te 2 uren.
Voorzitter de heer mr. J. G. Da Witt Hamer, bur
gemeester.
Tegenwooidig 10 ledan en de Secretaris.
Afwezig da heeren G. H. Kakebeeke, M. Da Jonge
en B. Quist met kennisgeving.
De notulen der vergadering van den 3 October jl
worden gelezen en goedgekeurd, terwijl geene mede-
deelingen te doen zijn.
Tot gemeente-geneeskundige wordt met 9 st. (een
briefje in blanco) benoemd de heer P. J. De Bruine,
thans arts te Oosthuizen, onder voorwaarde, dat bij
gewenscht ontslag, dit door den benoemde minsteDs
drie maauden te voren moet worden aangevraagd.
Vervolgens wordt remissie van aanslag in den hoofd,
omslag voor 1890 verleend, wegens vertrek of over
lijden, aan: C. J. Vroegop 1,511j.1, M. O. Barbier
ƒ1,81, G. M. Berman ƒ2,12, D. van der Does ƒ1,51,
F. L. W. J. Beyersbergen 3,69, D. Tolhoek 2,46,
C. J. Snoock 5,53J/2» G. J- Anten ƒ6,15, L. Kor-
stanje C. T. deJongh /5,26i/2tD. P. Hom-
mersen 2,63 L. A. P. Hoffman 7,891/2, J. P.
de Witte 8,29 Va, G. J. Wolters 13,49, J. G. Talen
13,68Va, A. J. Overtveld 20,53, A. Steketee
94,96 Va i en Jhr. S. M. Van Reigersberg Versluijs
264 401,a«
Ook wordt afschrijving verleend van aanslag in de
belasting op de honden aan Wed. J. M. de Jongh-Pi-
laar, dr. A. lsebree Moeos, A. Steketee, S. van Eenen-
naam, Jhr. S. M. van Reigersberg Versluijs, F. Fran
ken, Wed. J. Wessel en L. Stamperius.
Aan Launis Oele wordt toegestaan het gebruik van
het water in de Vest (Oostzijde) met uitsluiting van
anderen (behalve de gemeente voor hare zwanen en
behoudens de verleende of te verleenen vergunningen
tot het leggen van hout en het spoelen van goederen
en stoften) voor het houden van eenden tot een maxi
mum vaD 200, zulks tot wederopzeggens toe en tegen
betaling eener retributie aau de gemeente van lien
gulden 's jaars.
De begrooting van ontvangsten en uitgaven van het
Burg. Armbestuur voor 1891 wordt op de gewone
wijze vastgesteld, in ontvaQgst en uitgaaf tot een be
drag van 44021,60%.
Evenzoo wordt vastgesteld de begrooting van het
Gasthuis voor 1891 in ontvaDg en uitgaaf op ƒ34040,71,
met eene subsidie uit de gemeentekas van 638,13)4.
Nu is aan de orde de begrooting van ontvangsten
en uitgaven der gemeente voor 1891.
Aanvangende met de uitgaven, worden post voor
post door den Voorzitter voorgelezen, en een drietal
artikelen, op voorstel van B. en W. tengevolge van
opgekomen omstandigheden gewijzigd.
Bij hoofdst. 7 art. 3 brengt de heer Hildernisse
ter sprake invoerirg van het leervak l (Fransch)
op school A. Naar zijne meeniDg bestaat daaraan be
hoefte. Wanneer men toch nagaat het aantal leerlin
gen op de H. E. S. en op school E (voor meisjes) en
daarmee vergelijkt het aantal kinderen op school A,
dan blijkt, dat een groot aantal van dezeD, vermoedelijk
om de kosten, niet verder gaan dan school A, terwijl
voor velen hunner in verschillende maatschappelijke
betrekkingen de kennis van de Fransche taal gewenscht
en nuttig is. Hij zou door het daarvoor te betalen
schoolgeld de meerdere kosten willen gedekt zien, ter
wijl het niet zijne bedoeling zon zijn de voorbereidings
klasse aan de H. B. S. te doen vervallen, maar de
voorbereiding voor dat vak willen versterken. De leer
lingen der H. B. S. moeten in de voorbereidingsklasse
te veel voor het bedoelde vak opwerken om in de
ie kl. te kuanen overgaan. Dit jaar toch konden
eenige leerlingen niet of slechts met herexamen in
het Fransch tot de le klasse overgaan. Spreker her
innert hierbij, dat over het denkbeeld reeds door de
comm. van toezicht een schrijven aan Burg. en Weth.
is gericht en vraagt welk onthaal dit bij B. en W.
heeft ondervonden 7
De heer Ramondt maakt den heer Hildernisse op
merkzaam op eene beslissing van den Minister van
binn. zaken, de gemeente Tilburg betreffende, waarbij
is uitgemaakt, dat, wanneer een dergelijk vak aan
eene lagare school wordt ingevoerd, daarvan alle school
gaande kinderen moeten profiteered Neemt men nu
aan, dat het vak voor de hoogste schooljaren wordt in
gevoerd en dat, wil zulk onderwijs iets beteekanen,
voor de 50 a 60 leerlingen dier hoogere leerj »ren een
cursus van 2 a 3 jaar noodig is, dan zou dit eene
nog al aanzienlijke verhooging van uitgaven voor onder
wijzers en leermiddelen aan die school vorderen. Spreker
meent bovendien, dat de zaak eenvoudiger te regelen
ware door het stelsel van toehoorders ook in de lagere
klassen der H. B. S. weder in het leven te roepen.
De Voorzitter merkt op, dat werkelijk eene cor
respondentie tusschen de schoolcommissie en het dag.
bestuur aanhangig is, maar dat van dit laatste geen
voorstel om het vak l op school A intevoeren is te
verwachten. Buitendien kan bij den post, thans in
behandeling, eene dergelijke zaak bezwaarlijk uitge
maakt worden eo geeft hij dhr. Hildernisse in beden
king, daarover een gemotiveerd voorstel in te dienen.
De heer Hildernisse zegt, dat het ook zijne be
doeling niet is, thans de zaak uittemaken, maar hij
meent, dat bij de behandeling van dezen post we1
