N°. 90.
Zaterdag 2 Augustus.
7?,e jaargang.
FEIJILLETOX.
Door vreemden wil beheerscht.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentièn voor dit blad
aangenomen bijdeheeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
Be prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechti
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 et.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.j
GOES, 1 Augustus 1890.
Bij kon. besl. van 30 Juli is met ingang van
16 Aug. 1890 dr. B. Car sten, thans adj.-intp.
voor het geneesk. staatstoezicht voor Z -Holland, be
noemd tot insp. voor het geneesk. staatstoezicht voor
Z. Holland en met ingang van 1 Sept. 1890 dr. E.
Wintgens, thans adj.-insp. voor het geneesk. staats
toezicht voor N.-Brabant en Limburg, benoemd tot
iasp. voor het geneesk. staatstoezicht voor Zeeland.
Bij kon. besl. is in zijnen rang overgeplaatst bij
het reg. gren. en jag. de Ie luit. F. M. A. Mesch,
van het 7e reg. inf.
Woensdag hield de Dijkraad van het calamiteuze
waterschap EllewoudsdijkBorsele eene vergadering
tot behandeling van de rekening en verantwoordiag
van het beheer over 1889/90 en andere zaken.
Na goedkeuring werden onder Dadere approbatie de
ontvangsten vastgesteld op 68341,17 en de uitgaven
op 68910,26%. Wegens tegemoetkoming van het
Rijk en de provincie was ontvangen 1908,97%.
Voor onafgehaalde renten van vorige dienstjaren werd
eenb drag van 1338,13% aangewezen uit den dienst
1890/91.
Tot verbetering der stemkisten en remmingswerken
aan de havennollen te Ellewoudsdijk werd eene om
schrijving van werken vastgesteld.
Naar aanleiding der ongunstige uitkomsten der voor-
jiars- en herhalingspeilingen besloot de vergadering
tot uitvoering van onderzeesche oeverwerken door be-
zinkiog en bestorting, ter bestrijding waarvan het dijk-
geschot werd verhoogd met 5 van de vroeger vast
gestelde som en tot heffing der gewone bijdragen van
de aangrenzende polders of waterschappen.
Ondelando. Bij de herstemming voor een lid van
den raad dezer gemeente zijn uitgebracht 41 stemmaD.
Gekozen met 35 stemmen de heer Pieter Mol Johz.
Dhr. Daniël Boone bekwam 6 stemmen.
Tolen. Door den gemeenteraad is besloten ter eere
van den tienden jaardag van onze prinses aan de
schoolkinderen een feest te bereiden. Uit de ge
meentekas is daarvoor 200 beschikbaar gesteld. Voorts
werd besloten eene geldleening groot 10,000
ad 3Va pet. aan te gaan met jaarlijksche aflossing
van 300, ten einde de haven over eene lengte van
van 127 meters te herstellen.
Tot secretaris der gemeente Voorschoten is be
noemd de 1 ear G. E. C. R i b b i u s thans secretaris-
en .vanger van Willemstad.
Het officieel bezoek van H. M. de Koningin
met H. K. H. Prinses Wilhelmina aan de gemeente
Arnh am is bepaald op Woensdag 6 Augustus a. s.
Dbl
Cr oil enDomelaNieuwenhuia. De
hflfr C. Croll heeft eene brochure geschreven, waarin
bij zijne uittreding uit de 9Sociaal-democratische partij"
tod cht.
9 De heer Domela Nieuwenhuisschrijft hij o. a.
36) (Vervolg.)
Negende hoofdstak.
Graaf van Kronstein had zijn komst gemeld en ter
bestemder tijd reed de vorst naar het station om den
ouden man af te halen. Deze verschrikte toen hij be
merkte, dat zijne dochter den vorst met vergezelde.
9 Is Sophie ziek", vroeg hij, »of is er met den klei
nen Kurt iets gebeurd?"
pGij zult alles vernemen, vader", antwoordde de
vorst, 9 maar niet hier, niet in da open lucht, die het
naar eenig menschelijk oor zou kunnen overdragen.
De graaf keek hem verbaasd aan en nam zwijgend
naast zijn schoonzoon in het rijtuig plaats. Hij was
te veel man van de wereld en van vormen om verder
te vragen, al toonde ook zijn gelaat angstige spanning,
die hij tevergeefs trachtte te verbergen.
Hij was een man van omstreeks zestig jaarzijn
«del gelaat droeg scherpe trekkenzijne donkere oogen,
het kort gesneden grijze haar, zijn eveneens sterk
grijzende knevel en zijne hooge, krachtige gestalte
deden denken aan de ridders uit den tijd van Lode wijk
XIII, die ook op hoogen leeftijd nog uitmuntten door
moed, waardigheid en galanterie. Zijne beginselen op
het punt van wet en plicht ten opzichte van de eer
eens edelmans waren meedoogenloos streng en hij ver
gaf noch zichzelven noch anderen het geringste ver
zuim daartegen.
Tevergeefs keek de graaf naar zijne dochter uit, toen
het rijtuig het plein opreedook de kleine Kurt was
is theoretisch, streng communist, erkent het individu
slechts als deel der gemeenschap, als »ean rad in bet
grooto maatschappelijke raderwerk"; ik daarentegen
meen, dat het individu geen genoegen kan nomen met
de rol van rad, om de doodeenvoudige reden, dat h-t
individu meer is dan een rad, namelijk een volledige
machine met e6n volledig stel organen, behoeften,
wenschen, van welker vrije werking en bevrediging
het geluk van het individu afhangt en die derhalve
geen stoornis mogen ondervinden door een verband,
aangelegd tegen den wil van 't individu ik huldig
dus de rechten van 't individu tegenover de lictie
De heer Croll zet daarna breedvoerig uiteen, op
welke gronden hij het recht, van welk menschelijk
gezag ook, om van anderen gehoorzaamheid te vorderen,
ontkent, met de practische opmerking echter er
bij, dat hij zelf niet gaarne nu reeds op de volledige
toepassing der consequentie van zijn beginsel zou aan
dringen, omdat de tijd daarvoor »nog lang niet ge
komen" is.
Kon de heer Croll bet met de opvattingen, welke de
heer Nieuwenhuis huldigt, niet vinden, ook beider
persoonlijkheden kwamen met elkander iu botsing. Het
beschuldigings-register van eerstgenoemde tegen den
laatste is zeer lang en vult ongeveer de helft der
brochure. De heer Croll verwijt zijn voormaligen chef
hoofdzakelijk, dat hij zich te veel op den voorgrond
stelt en zich laat opkammen."
Op blz. 30 leest men »Hij (de heer Domela) maakt
bespottelijk, dat de kranten van den Koning vei tellen
dat hij vogeltjes heeft gekocht of de eerste grasboter
heeft gekregen en dat de portretten van vorstelijke
personen overal worden uitgestald, maar nog onlangs
laat hij in zijn eigen blad plaatsen, dat Domela Nieu
wenhuis het eerste kievitsei heeft ontvargen en dat
zijn eigen portretten te koop zijn, die hij duldt, dat
overal, in lokalen waar hij zelf geregeld verkeert,
worden opgehangen, een vertooning, waar zelfs buiten
landers hunne verwondering over te kennen geveD.
De heer D. N. maakte zoo menigmaal bespottelijk den
ophef, die wordt gemaakt over giften door vorsten
geschonken, maar hijzelf vertelt in een openbare ver
gadering van arme werkstakende veenwerkers, dat hij,
Domela Nieuwenhuis, 100, zegge honderd gulden,
geeft voor hun zaak. Dat heet pas: riaat de linker
hand niet weten wat de rechter doet".
In dezen trant gaat het verschillende bladzijden
achter elkaar voort. Ook de Centrale Raad en het
partij-referendum worden besproken en zoo wordt hier
een merkwaardig licht geworpen op de leiding in da
sociaal-democratische partij.
Het relaas van den heer Croll bewijst opnieuw, dat
wellicht geen partij meer tot tweedracht en dwang
leidt, dan die der sociaal-democraten. Wij zien het in
Duitschland, in Frankrijk, in Engeland. O/eral zitten
de socialistische leiders elkander in 't haar en de strijd
kenmerkt zich door een hartstocht, welke scherp af
steekt bij de fraaie leuzen en spreuken, welke die
partij als haar monopolie beschouwt.
Hat socialisme leeft door het opwekken d»r men-
schelijke hai tstoebtenhet kan niet anders of het zal
er niet om zijn grootvader de armpjes toe te steken,
en de blikken van den ouden man werden steeds som
berder hij kreeg een voorgevoel alsof hem een groot
onhdil dreigde en op dan bodem zijner ziel kwam da
vreeselijke gedachte op of wellicht dochter en kleinkind
beiden het slachtoffer waren geworden van een kwaad
aardige ziekte, en dat de vorst hem laügzaam op dezen
slag wilde voorbereiden.
9 Ik smeek n", zeide hij, de hand van den vorst
vattende, »ik smeek u, zeg mij toch wat er gebeurd
is. Deze lange onzekerheid is pijnlijker dan het ergste,
dat de vrees mij voor den geest toovert."
De vorst beantwoordde den handdruk des grijsaards,
maar hij boog zwijgend het hoofd en bood hem den
arm om hem naar het salon te geleiden. Daar stond
een ontbijt gereed, maar de graaf nam alleen een glas
madera en een beschuit. Hij was nu vast overtuigd,
dat zijne dochter en haar kind dood waren.
»IIoe is het gebeurd?" vroeg hij met bevende st9m,
toen de vorst hem naar zijn studeervertrek had ge
bracht, waar hij in een stoel nederzeeg. »Ik weet
alles, zeg mij alleen maar hoe hot gekomen is,
zoo snel, zoo onverwacht, waarom kon ik er niet
tijdig zijn om ten minste een woord van afscheid vaQ
haar te ontvangen, was er dan geen tijd meer om
mij te laten halen
De vorst schudde droevig het hoofd. De smart van
den Guden man sneed hem door de ziel en hij schrikte
er bijna voor terug deze gebogen gestalte een zoo
harden slag te mo3ten toebrengen. Maar het moest
gebeuren.
Bereid u voor, vader, veel ergers te booren dan
ge vreest."
aErgers", riep de graaf, terwijl hij veibaasd opkeek,
zhoe zou dat kunnen?"
»IIoor mij aan; maar verzamel al uwe krachten
ook door di» hartstochten ten ondergaan. De geschie
denis van don dag leert hat iederen dag met meer
n üruk en grootere welsprekendheid! (R. N.)
liet Gereformeerd Jongelingsblad bei at een
zeer uitvoerig verhaal van zes miliciens, die eerst
bezwaar maakten om zich te laten inenten, maar zich
lieten overreden en er ten slotte toe overgingen. Een
van hen, die het verhaal gesteld heeft, verklaarde dat
hij de vaccine niat overbodig vond, maar tegen den
dwang was.
Een zevende, die sterk door de pokken geschonden
was en ook bezwaar maakte, behoefde zich niet aan
de vaccine te onderwerpen.
Het interessante van het verhaal is, dat de jongelui
toch verstandiger bleken dan zij, die hen opzetten,
zegt de Arnh. Ct.
Naar wij uit goede bron vernemen, zal de heer
H. De Veer wegens gezondheidsredenen het hoofd
redacteurschap van het Nieuws van den Dag neer
leggen en waarschijnlijk opgevolgd worden door prof.
dr. Jan ten Brink. Vad
Aan de belangrijke betrekking vaD directeur
van het Rijkspensioenfonds voor weduwen
en weezen van burgelijka ambtenaren is, naar het
Vad. meldt, een jaarwedde van ƒ5000 verbonden en
een bij koninklijk besluit vast te stellen toelage. Bij
het nieuwe pensioenfonds zal een statistisch bureau
worden opgericht tot verkrijging van de noodige sta
tistieke inlichtingen betreffande het ambtenaars per
soneel dat uit ongeveer 16.000 actief dienecdan
bestaat.
Da Engelsche Commissie tot bescherming van
inboorlingen tegen sterkedrank heeft een adres
gericht aan den Koning van Nedarland, met verzoek,
dat 's Konings Regeering medewerke tot de voorge
stelde maatregelen om den Afrikaanschen drankinvoer
te Heiasten en te controleeren.
De heeren zijn aan een verkeerd adres. Nooit beeft
onze regeering zich daartegen verzet. Maar het zijn
de andere Mogendheden, die weigeren de besluiten
der Brussel8che conferentie in werking te doen treden,
als riet tot het heffen van invoerrechten op andere
artikelen *ordt besloten, 'c Is dus de schuld der an
dere Mogendheden, als de drankinvoer onbelemmerd
blijft. Vad.)
In de Arnh. Ct. vonden we de volgende »w a r e
geschiedenis uit het leven van een
ambachtsman" medegedeeld
Ilet was in de stad X. mole geworden zich bezig
te houden met werken van barmhartigheid, en zoo
konden menschen, die een naam hadden op te houden,
er zich naar hun meening niet aan onttrekken.
Aan den avond van den dag, dat een bleeke schoen
maker zijne rekeningen bij vernieuwing had uitge
schreven en rondgebracht, door den nood gedreven,
en er ook eene had afgegeven aan het huis van den
hoofdambtenaar Y., zonder betaling te ontvangen, was
•er een concert ten bate van eene vereeniging tot het
redden van jeugdige misdadigers. De vrouw van den
hoofdambtenaar bezocht het met hare kinderen. Eene
en val mij niet in de re ie; wij kunnen dan samen
overleggen wat ons te doen staat."
Langzsam, dikwijls naar kracht zoekend, maar ie
der nutteloos woord vermijdend om de onzekerheid
van den graaf te verkorten, verhaalde de vorst wat
er gebeurd was.
Da grijsaard zat ternedergeslagen in zijn stoel en
kromp hoe langer hoe meer ineen. Hij sprak niet,
hij keek nht op; afentoe ontwelde er slechts een
korte snik aan rij ie borst. »Ea Meisenberg?' vroeg
hij eindelijk, »ik heb altijd veel van den jongen man
gehouden zijn vader was mijn beste vriend."
»Hij is zwaar verwond" antwoordde de vorst.
9 En die vreemdeling?' vroeg de graaf verd ir d weet
gij niet, wie hij is?"
»Hij draagt een goeden Italiaanschen naam" zeide
de vorst. »IIat toeval heeft hem deelgenoot gemaakt
van dit verschrikkelijk geheim en ik moet zeggen, ik
ben blijde dat juist hij het is, want hij is kalm en
beraden ik heb hem gedurende zijn verblijf hier
leeren kennen en hoogachten en ik geloof mij op zijne
bescheidenheid te kunnen verlaten."
9 Het is hard, zeer hard" zuchtte de graaf, »dat 't
geheim van zulk een ongeluk een vreemdeling tot
getuige heeft en toch is het nog een geluk, dat er
slechts éon getuige is. Zijt ge zeker, dat niemand
anders iets ervan weet?"
Daaromtrent meen ik zeker te kunnen zijn, hoe
wel ik geloof, dat verscheidene personen er iets van
vermoeden. Er heeft hier een voorval plaats gehad,
dat ongetwijfeld opzien heeft gewekt en van Yelsen,
de vriend van Meisenberg, vermoedde ongetwijfeld wel
van wie dat geheimzinnige geschenk in geld afkom
stig was."
»Een geschenk in geld?" riep de graaf, »o, mijn
God, hoe laag, hoe laag! Hoe is hat mogelijk,
aanzienlijke uitgave veroorzaakte het, maar zij gaf
het geld gaarne, want zij Was lid van de Vereeniging die
hst ReddiDgshuis stichtte, en bezat een warm hart.
Had zij maar voor alle jonge zondaars met groote
offers het ware heil kunnen koopen 1 Hat concert was
ten einde. Omdat het weer goed was, ging mevrouw
met hare kinderen te voet naar hois. Onderweg ont
moette haar een politiebeambte, die een knaap als
gevangene wegbracht.
Zij vroeg, »wat heeft het kind misdreven?"
»Hij heeft gestolen", laidde het antwoord.
Alweder zoo'n ongelukig wezen, dat in ons Reddings
huis te huis behoort", zuchtte mevrouw.
Den volgenden dag kwam de hoofdambtenaar met
eene zeer ernstige bedroefde uitdrukking op het gelaat
in de kamer.
9 Het oudste kind van onzen schoenmaker heeft
gisteren den diefstal bedreven, waarover gij spraakt",
zeide hij.
9 Wat, zijn kind!" riep zijne vrouw ontsteld uit,
9de schoenmakersjongen, die ons altijd zijns vaders
werk te huis bracht Odat is verfoeilijk, dat menschen
stelen, die goede verdiensten hebben."
9 Weet ge echter ook, mijn liefste", hernam haar
echtgenoot, 9aan wien de knaap de schuld geeft van
het kwaad dat hij heeft misdreven Aan u en onze
kinderen."
9lioe afschuwelijk!" riep de vrouw uit.
9 Ja", hernam hij, 9als men het knaapje vroeg, wat
hem tot zoo groot kwaad bracht, bleef hij stom. Als
men er hem op wees, dat men niet begreep dat hij
tot zoo iets kwam, die zulke brave ouders had, zuchtte
hij en begon te weenen. Op de vraag, waarom hij
stal? antwoordde hij: 9van honger, want we hadden
den geheelen dag niets te eten gehadWe konden het
niet meer verdragen. Vader had geen brood voor(ons".
9Op de opmerking dat zijn vader toch een goed
schoenmaker was, die goede klanten en goede ver
diensten had en vlijtig en spaarzaam was, antwoordde
hij verder9ja, vader heeft werk en arbeid van
's morgens vroeg, tot ;s avonds laat". En als hem dan
verder gevraagd werd of vader dan zijn verdiensten
in de kroeg verteerde, barstte hij los: 9Neen! Vader
heeft geen schuld, maar mevrouw Y. heeft schuld en
vele heeren en dames, die vaders klanten zijn, maar
hun rekeningen niet betalen".
9 Ach ik geloof dat ze hem voor rijk houden, maar
door de concurrentie zijn de verdiensten zoo klein en moet
het meeste geli terstoni naar den koopman in leder".
Mevrouw Y. verbleekte. De geheele treurige geschie
denis stond haar in eens duidelijk voor oogen. Zij gaf
almoezen aan bedelaars, steunde allerlei werken van
barmhartigheid, maar bij al die werken van liefde had
zij haar eersten plicht verzuimd, den nijveren hand
werksman, die zoo moeilijk het hoofd boven water
hield, zijn zuur verdiend loon terstond uit te betalen.
Daardoor werd zij, die reddingshuizen voor jonge mis
dadigers hielp stichten, oorzaak dat een onschuldig
kind van brave, vlijtige ouders tot diefstal verviel
De ernstige, ware geschiedenis is ten einde. Wie ooren
heeft om te booreD, die hooreMevrouw Y. betaalt
nu altijd prompt.
dat zoo iets, waarvan men tot hiertoe alleen in Frank
rijk heeft gehoord, op Duitschen grond heeft kunnen
plaatsgrijpen
Da vorst vatte de hand van den ouden man en
zeide op bewogen toon 9lk weet wel, beste vader,
dat het niet uwe schuld is, dat een gravin Kronstein
zoo haren plicht vergeten kon."
Een tijd lang bewaarden beidan het stilzwijgen.
Toen vroeg de graaf9En wat moet er nu gebeuren
«Salantieri", zeide de vorst, 9heeft mij gewaar
schuwd niet naar den schijn te oordeelen; hij heeft
mij eraan herinnerd, dat de wet ook den grootsten
misdadiger niet onverhoord veroordeeld. Wij moeten
de schuldige hooren, hoe zwaar, hoe onnoemelijk zwaar
het ook voor ons zijn moge. Ik ben dat aan mijzelven,
aan u en ook aan haar verschuldigd. Ook pastoor
Meinert, de vriend en biechtvader van mijne familie,
is van dezelfde meening. Helaasvoegde hij er met
trillende stem bij, »hij heelt nauwelijks hoop, dat
zij in staat zal zijn zich van de zware aanklacht te
zuiveren."
9Acht hij, die toch haar zieleleven kennen moet,
haar dan tot zulk eene misdaad in staat
9 Hij achtte haar daartoe niet in staat" hernam
de vorst, >hij herinnerde mij zelfs aan het geluk, de
trouw, de liefde en de toewijding der verloopan jaren
hij verzekerde, dat hij baar altijd gekend had als
een vroom, trouw en geloovig persoon, maar
»Maar?" vroeg de graaf op angstigen toon.
9Hoor hem zelf' zeide de vorst, »hij moet hier
zijn; ik heb hem verzocht te komen. Ook Salantieri
zal ik laten roepen, u moet vrij en onpartijdig oor
deelen. Hoor eerst de getuigen en dan de verdediging
der beklaagde, wanneer zij, wat God gave, iets tot
hare verdediging heeft in te brengen."
Dan vreemdeling hooren" riep de graaf, 9 on den
