1890. N°. 81.
Zaterdag 12 Juli.
77s,e jaargang.
GOESC
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond, j
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75*
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bijdeheeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
De prijs der gewone advertentiën is van 45 regels 50 cent, elke regel meer 10 coat.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slecht*
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel/
Een manifest.
Door de in 1886 te Rotterdam opgerichte vereeni
ging tot behoud der Nederduitsch Hervormde Gemeente
te Rotterdam is aan de leden der Ned. Herv. Kerk
in Nederland een manifest verzonden, waarin zij dezen
erop wijst, dat »le tijdsomstandigheden meer dan
immer dringen tot eene broederlijke aaneensluiting van
alien, die van Christus en van Hem alleen èa voor
zich z-lven, èi voor de maatschappij alle heil ver
wachten, en zoowel dweepzuchtige vormendienst als
lauwe onverschilligheid als de grootste vijanden van
Kerk en Vaderland beschonweD."
Na gewezen te hebben op de vele afvalligen door
doleantie en materialisme zegt het manifest verder
»In dien toestand verkeert de Nederlandsch Her
vormde Kerk in ods goede vaderland. Doorleefde ze
vóór 4 jaren eene crisis, waartegen zij zich neg ver
mocht staande te houden, sedert dien tijd wordt zij
bestookt op een ander terrein.
Hare bestrijders, op kerkelijk gebied geslagen, hebben
zich als politieke partij gehandhaafd, en niet geschroomd
zich te verbinden met Rome tot beheersching van de
kerkelijke en maatschappelijke belangen van ons volk.
Nog heeft Rome slechts de eerste trede gezet op
zijn altijd met beleid en volharding afgebakendeo weg
maar het zal op dien weg gewisselijk voortgaan, als
de oogen der Protestanten gesloten blijven voor het
dreigend gevaar.
Broedeis! zullen wij nog langer onverschillig toezien
en door kleingeestige kibbelarijen verdeeld blijven
Of zullen wij ons krachtig aaneensluiten om den bloei
der vaderlaodsche Kerk te verhoogen, en haar een
krachtigen invloed op het nationaal volksbestaan te
verzekeren Werden ook in andere gemeenten van
ons vaderland vereenigingen tot behoud der Nederlansch
Hervormde Ksrk opgericht, dan konden deze zich, al
was ook geeae locale werkzaamheid uitgesloten, tot
•ene Unie vereenigen.
Zoodanige Unie kon eene groote kracht uitoefenen.
Zij kon optreden om in de openbare school het opvoedend
element, namelijk de opleiding tot alle maatschappe
lijke en christelijke deugden, te hsnibaven; zij kon de
oprichting van bijzondere scholen in mild christelijken
geest steunen, waar dit noodig blijkt; zij kon het
geven van een degelijk godsdienst-onderwijs bevorderen
zij kon medewerken om bij het Hooger Onderwijs de
theologie te handhaven.
En hoewel zij niet rechtstreeks als een politieke
partij zou optreden, kon zij bij politieke verkiezingen
raad geven en steuneD, en in ieder geval de waar
achtig christelijke banier van Waarheid en Recht hoog
houden.
Haar bestaan zou zeker ook velen voor het Evangelie
winnen, die door de jammerlijke verdeeldheid in de
Kerk van de Evangelieprediking allengs vervreemd
zijn, en wier onkerkelijkheid ze het vertrouwen van
ons christelijk volk doen missen.
God geve, dat spoedig de oogen van onze Protestant-
sche natie mogen geopend worden voor de handhaving
der heiligste belangen, en er door eendrachtig samen
werken eene kracht moge ontwikkeld worden die
bestand blijkt tegen de machten, die de Protestantsch-
christelijke geest van ons volk belagen."
Dit manifest, dat ons ter opname werd toegezonden,
levert het bewiji, dat het verbond tusschen Dordt en
Rome, dat door de liberalen als onvaderlandsch werd
gebrandmerkt, ook in orthodoxe kringen meer en meer
afkeer wekt. Het doet ons genoegen al is het wat
laat dat ook aan die zijde de oogen opengaan
voor het gevaar, dat dreigt en waarop wij meermalen
de aandacht vestigden.
Mocht werkelijk in ons land aan deze roepstem uit
Rotterdam een gewillig oor worden geleend door de
leden der Ned. Herv. kerk, dan bestaat er goede hoop,
dat aan het onzalig drijven van dr. Kuvper en zijne
trawanten tot heil van Nederland spoedig een einde
kome.
GOES, 11 Juli 1890.
Volgens de Zeeuw ligt de oorzaak, waarom jhr.
Qaarles van UCford trachtte burgemeester van Noord-
wijk te worden, in »een smartelijke reden", die hem
noopt snaar een plaats aan Hollands zeestrand te
vertrekken".
Dit betreuren wij en ware het ons bekend geweest,
we hadden zeker in anderen get»t geschreven over
zijn vertrek uit deze provincie. Dat de liberale pers
de reden van dat vertrek kan weten, is een gewaagde
veronderstelling. Alsof eenige pers, welke ook, bekend
kan zijn met de huiselijke omstandigheden van alle
personen, dia een publiek ambt bekleedenDe betrek
king tusschen de antirevol. pers en hare candidaten
strekt zich blijkbaar verder uit dan bij eenig liberaal
blad. Hoe dit zij, we hebben nu, evenals de Zeeuw
hartelijk medegevoel" voor jhr. Quarles over. Alleen
zouden we willen vragen, waarom de Zeeuw jl. Maan
dag niet met een eokel woord op die treurige reden
zinspeelde. De handelwijze van haren afgevaardigde
ware dan in een minder vreemd licht verschenen.
Trouwens wat we schreven gold minder hem dan
de leiders zijner partij in ons district. Hier*an is de
Zeeuw zelf zoo overtuigd, dat zij in den aanhef van
haar Basterisk" zegt, »dat de antirevolutionaire partij
nog eens duchtig wordt doorgehaald".
De Zomc-r-vergaderirg der "Vereeniging van
Burgemeesters en Secretarissen in Zuid- en Noord-
Beveland werd gisteren te Hoedekenskerke gehouden.
Bij afwezigheid van den heer J. Vereeke werd het
voorzitterschap waargenomen door den heer Z D. Van
dor Bilt La Motthe.
Onder de iagekomen stukken, welke ter tafel werden
gebracht, waren de vMededaelingen van de Nederland-
sche Vereenigi ig voor Gemeentebelangen over 4889",
en sProeve van een nieuw 6telsel tot bijhouding van
de gemeentelijke bevolking" door mr. De Voogt, hoofd
ambtenaar ter secretarie van Rotterdam, die beiden
voor de leden bij den secretaris verkrijgbaar werden
gesteld.
Vervolgens kwam ter sprake de vroeger beraamde
oprichting van een fonds tot nitkeeriog eener jaarlijk-
sche bijdrage aan Burgemeesters, Secretaiisssn en Ont
vangers, die op zekeren leeftijd buiten eigen schuld
van hunne betrekking ontheven worden. De brieven
van de zustervereenigingen in Zeeland, die omtrent dit
onderwerp geadiëerd zijn geworden, werden voorga-
lezen. Daaruit bleek, dat Tholen eerst in Augustas
vergadert, en dan de zaak in behandeling zal brengen;
dat Oostburg sympathie betoontdat Schouwen en
Duiveland zich gaarne bereid verklaart tot «ene nadere
bespreking, en dat bij al de leden van Walcheren de
gedachte instemming mocht ondervinden. Het bestuur
der Bsvelandsche Vereeniging werd gemachtigd, om
met gadelegeerden der zustervereenigingen de oprichting
nader te bespreken en een reglement te ontwerpen,
om, ter gedachtenis aan het 42%jarig bestaan, dat
de Vereeniging in October a. s. hoopt te vieren, het
fonds zoo mogelijk tot stand te brengen.
Hierna werd in herinnering gebracht, dat de Secre
taris, op het jongst gehouden landhuishoudkundig
congres te Goes, het vraagpnnt had behandeld, dat de
gemeentebesturen behoorden ontslagen te worden van
het opmaken van het landbouw-verslag. Aan hem werd
door de vergadering dank betuigd voor do uitnemende
wijze, waarop hij zich van de vrijwillig opgenomen
taak had gekweten en de hoop uitgesproken, dat de
poging, die het bestuur van het congres, tengevolge
van het genomen besluit, zal in het werk stellen, met
gnnstigen uitslag zal worden bekroond.
Nog werd de volgende quaestie behandeld. Met den
eersten Dinsdag van September moeten in zekere ge
meente twee Raadsleden A. en B. aftreden. B. vertrok
evenwel den 4 Mei uit de gemeente, waardoor hij
ophield lid te zijn. In Juli worden op denzelfden
dag. met verschillende briefjes twee verkiezingen ge
houden, de eene voor de buitengewone vacature (tot
September) en eene voor de periodieke aftreding.
Voor de buitengewone vacature verkrijgt C. de
meerderheii. Vele briefjes voor de periodieke af
treding zijn ingevuld met de aftredende leden. Aan
wien de aldus uitgebrachte stemmen toetekennen A.
is aftredend lid; doch B is geen lid meer, en C is
wel als gekozen geproclameerd, doch nog niet toege
laten en dus nog geen lid. Bovendien kunnen be
zwaren tegen zijne verkiezing worden ingebracht en
daarvan kan het gevolg zijn, dat hij niet wordt toe
gelaten. Het stembureau mag hierop niet wachten,
want het moet dadelijk over de geldigheid der brief
jes beslissen. Na eene ampele beraadslaging werd als
gevoelen der vergadering uitgesproken, dat de stem
men alleen voor A kannen worden opgeteekend.
De vergadering werd hierna door den Voorzitter
gesloten. De aanwezigen begaven zich aan boord van
de stoomboot d Vrouw Neeltje", door den heer C. Lin-
denberg van Wemeldinge ter beschikking vau de leden
gesteld. Een tochtje over de Schelde naar Ter-Neuzen
werd door heerlijk weder begunstigd en verhoogde ia
ruime mate de aangenaamheid der zomervergadering.
Vóór het hotel ïPay-i-Bas" van den heer F. A. Susijn
te Ter-Neuzen stonden de rijtuigen gereed, waarmede
een toer werd gemaakt naar Zaamslag. Te Hoede
kenskerke teruggekeerd vereenigde man zich aan een
maaltijd, welke de wed. Walraven alle eer aandeed.
Da heer W. Te Gempt, predikant te Hoedekenskerke,
was aan het dessert da gast der vereeniging.
Ia de gisteravond gehouden driemaandalijksche
vergadering der werkliedenvereeaigiog «Eigen hulp"
alhier werd o. a. uitgebracht het verslag over het
tweede kwartaal vau dit jaar, waaruit bleek dat ge
durende dat tijdsverloop was ontvangen f 408,74,
terwijl was uitgegeven 73,22%, zoodat de rekening
sloot met een voordeelig saldo vau 35,51%. Het
saldo op 31 Maart bedroog 668,01%, totaal op 30
Juni 703,53. Aan vier personen was uitkeering we
gens ziekte verstrekt tot een gezamenlijk bedrag vau
67. V or de reservekas werd ontvangen 21,14,
welke kap, na aftrek van een kleine uitgave voor een
liefdadig doel, ren totaal aanwees van 225,70.
In het ledental was weinig verandering gekomen.
Enkelen hadden voor hun lidmaatschap bedankt, ter
wijl anderen tot do vereeniging waren toegetreden,
zoodat deze thans 83 leden telt.
Kruiuingen. Door een groot aantal ingezetenen is
eene vereeniging opgericht, die zich ten doel stelt eene
hoeveelheid vlas in deze gemeente te bewerken, om
daardoor in den aanstaanden winter voor een gedeelte
in de behoefte aan werk te voorzieD. R?eds is voor
een vrij belangrijke som aan aandeelen uitgegeven.
Het bestuur bestaat uit de heerenC. Der Weduwen,
voorzitter; A. P. Der Weduwen en J. Wondergem,
bestuursledenterwijl tot boekhouder dhr. J. Stroo-
8nijder. is benoemd.
Men schrijft ons uit Iersoke
Door belanghebbenden bij de oeslercultuur wordt
het weder met bezorgdheid gadegeslagen. Werkgevers
zoowel als werklieden verlangen vurig, dat de zomer
weldra tot zijn recht kome, want verbazend veel werk,
waaraan veel gelegen is, staat te wachten. Millioenen
pannen staan gereed om te water gebracht te worden
en tot heden heeft men daar nog geen begin aan
kunnen maken.
Nu reeds rekent men het beste van den tijd ver
streken, en als het weder niet spoedig omslaat, zal
menigeen zijn pannen niet leggen of het broed zal
zoo klein zijn, dat het in het aanstaande na- en voor
jaar niet afgestoken kan worden. Behalve voor den
werkgever zou dat ook voor den werkman een groote
ramp zijn, daar in beide gevallen veel werk voor hem
verloren gaat, natuurlijk in het eerste geval (als er
minder pannen gelegd worden nl.) nog veel meer dan
in het tweede.
Raeds nu loopen velen leeg, daar de pannen gereed
liggen, maar nog niet gelegd kunnen worden.
Ook al verandert het weer spoedig, verwacht men
geen voordeelige broedvangst meer, daar, door de
koude, veel broed verloren gegaan is, ea het water
toch niet dadelijk den vereischten warmtegraad heeft.
Het gunstiger weer van gisteren beeft evenwel enkelen
doen besluiten mst het pannenleggen te beginnen.
Bij de jongste veranderingen in het personeel
der rijksveldwacht zijn aangesteld: tot rijkszeldwach
ter 2e kl. (brigadier) J. W. Van Loon, rijksveld
wachter 3a kl. (brigadier-titulair), te Ierseketot
rijksveldwachter 3 a kl. P. Timmer, rijksveldwachter
der 3e kl. (jachtopziener) te Retranchementtot
rijksveldwachter 3a kl. (jachtopziener) J. B. De Wis-
pelaere, gepasporteerd maréchausséa, thans veldwachter,
tevens onbezoldigd rijksveldwachter der gem. Soest,
(standplaats Ratranchement)toegekend de rang
van brigadiar-titulair aan deu rijksveldwachter 3e kl.
M. J. Straub te Ierseke;verplaatst met 20 dezer
de rijksveldwachters der 2e kl. (brigadiers) J. W.
Van Loon, voornoemd, van Ierseke naar Brouwers
havenM. J. Verhoek, van Brouwei shaven naar Goes,
in de plaats vaa I. Eckebus, overledenen de rijks
veldwachter 3e kl. P. Timmer, voornoemd, van Ra-
tranchement naar Ierseke.
Ierseke. Zij, die er belang bij hebben, dat kinderen
beneden 46 jaar en vrouwen op tij kunnen gaan,
d. w. z. onafhankelijk van het uur van den dag bij
de oestercultuur werkzaam te wezen, zijn door den
burgemeester ia de gelegenheii gesteld een rr quest
aan den Minister te teekenen, inhoudende verzoek,
zoodanige beschikking te nemen dat dit mogelijk worde.
Bij het examen voor 3 len stuurman bij de groote
vaart is o. a. geslaagd J. Van der Beek, leerling
der zeevaartkundige school te Groningen.
Te Amsterdam is het theoretisch examea in de
geneeskunde afgelegd door den heer D. S t i g t e r.
Bij het examen voor apothekersbediende te Breda
is geslaagd mej. C. J. N a r d t e n te Zieriksee.
Ia het te Leeuwarden gehouden 33a Congres
van de Nad. Maatschappij van Nijverheid deed de
heer J. F. Hondius, van Middelburg, mededeelingen
over een bijgewoonden cursus van Slöj 4-onderwijs in
Zweden en besprak hij de wenschelijkheid dit onder
richt ook bier te lande in te voeren.
Spreker schetste uitvoerig de vruchten van den
handenarbeid in het seminarium en op de lagere
scholen in Zweden. Daarna ontstond een levendig debat
over de resultaten van den handenarbeid in Nederland.
Men erkende de noodzakelijkheid om bij dit onderwijs
drie beginselen te belijden, namelijkniet slaafsch
navolgen van het buitenland, maar rekening houden
met plaatselijke behoeften en omstandigheden, voorts
afscheiding van het eigenlijk ambachtsonderwijs en
eindelijk behoud van het paedagogisch karakter van
den handenarbeid.
Onlangs werd bericht, dat op het adres van een
bierhandelaar, die dispensatie aanvroeg voor een be
diende, oud 44 jaar, om des Zondags vóór kerk
tijd bier bij de cliénteele te mogen rondbrengen,
door den minister van justitie gunstig was beschikt,
op grond, dat de minister boodichappen doen niet
onder arbeid rangschikte, en dus het iondbrengen van
bier in strijd met hetgeen de plaatselijke autoriteit
van de zaak dacht mocht geschieden.
Het Sociaal Weekblad meent, dat het ministeriëele
bescheid niet geluid kan hebben, zooals hier wordt
aangegeveD. Vooreerst behoeft weliswaar de minister
Diet te schromeD, een adressant te wijzen op een
duidelijke bepaliDg der wet; maar niet waarschijnlijk
is het, dat hij, in antwoord op een adres, zon hebben
te kannen gegeveD, wat hij Donder arbeid rangschikt"
met andere woordenhoe hij een wetsvoorschrift uit
legt zonder er met nadruk bij te voegen, dat hij
dienaangaande geen verantwoordelijkheid kan op zich
nemen, aangezien de beslissing staat aan den rechter,
niet aan hem.
Doch afgezien daarvan is het kwalijk denkbaar, dat
da minister van justitie zoo in het algemeen zou hebben
verklaard, het doen van boodschappen niet te rang
schikken onder arbeid. Immers, art. 4 der wet zegt
met zooveel woorden«Onder arbeid verstaat deze
wet alle werkzaamheden in of voor eenig bedrijf."
't Is waar, dat daarvan zijn uitgezonderd »de werk
zaamheden buiten fabrieken en werkplaatsen in of voor
het bedrijf, voorzoover zij ook buiten eenig bedrijf in
een huishouding plegen voor te komen"en tot zulke
werkzaamheden behoort zeker het doen van bood
schappen. Maar waar is het ook, dat die uitzondering
alléén geldt, waaneer die werkzaamheden geschieden
»in of voor het bedrijf van hem, bij wien degeen, die
ze verricht, inwoont". En uit het besproken adres
blijkt duidelijk, dat dit hier niet het geval was.
Of dan het rondbrengen van bi sr door den veertien
jarige op Zondag, waarover het besproken adres loopt,
verboden is? Neen, dat is het niet. Het is geoorloofd
maar om een andere reden, dan die ia het veronder
stelde antwoord van den minister wordt vermeld. Om
deze reden namelijk, dat de verbodsbepaling van art.
7 der wet niet betreft den Zondagsarbeid voor jongeren
dan zestienjarigen in 'c algemeen, maar enkel zooda-
nigen arbeid in fabrieken en werkplaatsen. Niet het
wettelijk begrip van arbeid is hier beslissend, maar
de vraag, of de arbeid wordt verricht in een fabriek
of in een werkplaats. Daanom dus wordt het doen van
boodschappen, als erbuiten geschiedend, door het ver
bod van Zondagsarbeid niet getroffin. Het S. W. ver
moedt, dat in dien zin door den minister bescheid zal
zijn gegeven, en teekende het bovenstaande aaD, om
dat de vroegere mededaeling licht aanleiding geeft tot
misverstand en begripsverwarring, welke min gunstig
werken kunnen voor de uitvoering der wet.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs,
Doopsgezinde kerk. Zondag 43 Juli, 's voormiddags
40'/a uren: dg. Tj. Kielstra van Middelburg.
Bij de overgangsexamens aan de iijkslandbouw-
school zijn o. a. bevorderd van All tot AIIIW. J.
Van den Bosch te WilhelminadorpW. Kakebeeke te
GoeB en G. D. Vereeke te Kruiningen.
De Sloetprijs werd, bij monde van den heer C F.
Cremer uit Oosterbeek, van het jongste congres ook
in Goes bekend, uitgereikt aan L. H. E. Schoonheit
te Nieuwer-Amstel.
Uit Hontenis88 meldt men, dat overleden is de
heer L. Butselaer, hoofd der school te Landwaarde,
de man die ia den l&atsten tijd aan zulk een felle
bestrijding van de zijde der clericalen blootstond.
(M. Cf.).
Omtrent de vroeger reeds door ons medege
deelde voordracht, die in het gymnastieklokaal der
H. B. S. albrir zal gehouden worden, waarin het
onderwijzend personeel der lagere scholen waDkenzal
ontvangen aangaande het elementair teekenonderwijs
en gelegenheid zal hebben ialichtiagen daaromtrent
te bekomen, deelt de Staatscourant van heden m9de,
dat al>e hoofden van scholen, onderwijzers en onder
wijzeressen die voordracht kosteloos kunnen bijwonen
en dat zij zich te dien einde vóir 20 Juli schriftelijk
bij den districtsschoolopziener hebban aantemeldei.
Da voordracht zal gehouden worden op Maaadag
4 Aug. door dhr. B. W. Wierink, directeur van de
industrieschool van da Maatschappij voor den wer
kenden stand en leeraar aan de gemeentelijke kweek
school voor onderwijzers en ondarwijzeressea te Am
sterdam, die mat hetzalfda doel optreedt te Zieriksee
op 2 Augustus ia de concertzaal, op 5 Augustus te
Middelburg in de bovenzaal der sociëteit »St. Joris",
op 7 Augustus te Oostburg in de o. 1. school en op
8 Augustus te AksaI in de o. I. schooi.
