1890. N°. 76.
Dinsdag 1 Juli. 77ste jaargang.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
De milicien-verlofganger CORNELIS JACOBUS
SNOEP, loteling der gemeente, lichting 1888, die zich
schuldig gemaakt heeft aan overtreding van art. 136
der militiewet, wordt overeenkomstig bevel van den
commissaris des konings in Zeeland, hiermede, krachtens
art. 137 dier wet, voor den tijd van drie maanden tot
den werkelijken dienst opgeroepen.
Hij zal zich daartoe den 24 Juli a. s. bij den com
mandant van het 4e Bataljon 3e Regiment Infanterie
te Vlissingen behooren aan te melden, voorzien van
zijne kleeding en vooi werpen van uitrusting, alsmede
van zijn oor vertrek afgeteekenden verlofpas
Ooes, 30 Juni 1890.
De Burgemeester van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
GOES, 80 Juni 1890.
Ter herdenking van het 25jarig bestaan der
H. B. S. alhier zal op 30 Augustus a. s. in een der
localen van die school een reunie-diner van leeraren
en oud-leeraren plaatshebben.
Z. M. heeft, op grond van de wet betrekkelijk
de burgerlijke pensioenen, 320 pensioen verleend ten
laste van den Staat aan L. J. Tronpée, rijksveld
wachter.
Met ingang van 27 deser is te Nieuwdorp
een Rijkstelegraafkantoor, iDgericht met
telephoondienat, voor het algemeen verkeer geopend.
Ds diensturen zijn geregeld als volgtop werkdagen
van 10 tot 42 uren voor- en van 5 tot 6 uren na
middags op Zon- en feestdagen van 8 tot 9 uren
voormiddags.
Io de te Vlissingen gehouden jaarlijksche alge-
meene vergadering van aandeelhouders in de Stoom-
vaart-Maatschappij Zeeland zijn de balans
en winst- en verliesrekening over 1889 goedgekeurd;
de laatste, sluitende met een voordeeiig saldo van
151,769,75dat geheel voor afschrijving is bestemd.
Blijkens het verslag werd de dienst geregeld uitge
voerd en vermeerderden de bronnen van inkomsten,
zoodat dit jaar, het tweede van den dubbelen dianst,
op een flinken voornitgaDg kan gewezen worden. Het
aantal vervoerde reizigers bedroeg 74,198, terwijl
45,621 ton goederen werden verscheept. Vergeleken
met het voorafgaande jaar werden alzoo 3810 reizi
gers en 7226 ton goederen meer vervoerd, terwijl de
grootere opbrengst van deze takken van vervoer be
droeg resp. 35,128,99 en 70,558,22% ook de
opbrengst van het vervoer van brievenmalen vermeer
derde.
Da Maatschappij bezit zeven, voor den dienst uit
muntend ingerichte stoomschepen vier voor den nacht
dienst en drie voor den dagdienst.
Te Haamstede en Bnrgh (Schouwen) is algemeen
feest gevierd ter eere van den oudsten geneesheer, den
heer H. W. Ferleman, ter gelegenheid van zijn vijftig
jarige uitoefening d<?r genees-, heel- en verloskundige
praktijk. Er werd overal gevlagd en men bood den
ouden dokter tal van geschenken aan.
Des avonds werd den jubilaris oen serenade gebracht
door het muziekgezelschap Witte van Haamstede".
Met ingang van 1 Juli is bij het departement
van Binnenlandscha Zaken benoemd tot commies A.
J. Fehr, thans adjunct-commies.
De heer Fransen Van de Putte wist in de
Vrijdag gehouden zitting der Eerste Kamer door eene
vraag aan den Minister van Koloniën zich den waar
borg te verschaffen dat, indien de Lawa-conventie
door de Tweede Kamer zal zijn aangenomen, de Eerste
Kamer ook ia het genot zal worden gesteld van de
onder geheimhouding overgelegde Lawa-documentaa.
Rapporteurs ovor de spoorweg-overeenkomsten zijn
de heeren Van der Breggen, Van Alphen, Stork, Kap-
peyne van de Coppello en Six.
Die overeenkomsten en de ontwerpen betreffende de
verlenging van den militiediensttijd, de pensioenen tan
de mindere geëmplooieerden, de betrekkingen die be
noembaar maken voor het lidmaatschap der Eerste
Kamer en de verzekering der vrijheidsbeneming wach
ten ons in de tweede helft van Juli, met en benevens
hetgeen in de Tweede Kamer nog zal goedvinden deze
week toe te bereiden.
Het antwoord der Regeering op het
Kamerverslag over de Lawa-quaestie is ver
schenen.
De Minister zegt o. a.»Er is een arbiter gekozen,
en hoewel de Regeering gaarne zou hebben gezien,
dat zijne bevoegdheid kon worden beperkt tot de be
slissing der vraag, of Nederland of wel Frankrijk ge
lijk had, of de Lawa dan wel de Tapanahoni de grens
vormt, of dus het geheele gebied tusschen de beide
rivieren aan Nederland dan wel aan Frankrijk behoort,
is het onmogelijk gebleken, eene arbitrale uitspraak
te verkrijgen, wanneer de bevoegdhei i van den arbiter
aldus beperkt werdeerst toen heeft de Regeering
toegestemd in de thans aan de goedkeuring der Staten-
Generaal onderworpen verklaring, waarbij voor geval
dat de gekozen arbiter, zich met de uitspraak willende
btlasten, na onderzoek van het geschil geen termen
mocht vinden, om de Lawa dan wel de Tapanahori
a s grens aan te wijzen, aan hem de bevoegdheid wordt
toegekend, om een andere grens aan te wijzen op het
betwiste gebied".
In de pas oDt*angen West-Indiër wordt het
telearam aan Het Vadertonlangs medegedeeld, be
treffende de aanhechting van het Lava-
gebied bevestigd. De Moniteur van Fransch Guyana
van 3 Mei bericht, dat de buiten werking gestelde
verordening van 8 April krachtens hooger last wederom
in werking is gesteld. Het besluit betreft de uitgifte
van voorloopige eigendomsbewijzen.
Tevens zijn er bij besluit van den gouverneur van
Fransch-Gnyana dd. 6 Mei drie nieuwe militaire posten
opgericht, op Poeloegoede, Assici en Inini, zoodat de
Franschen thans aan de Tapanahoni en Lawa zes posten
hebben, met last de Fransche goudzoekers te be
schermen en hun, die zonder vergunning van het Fran
sche gouvernement er goud mochten exploiteerer», dat
goud te ontnemen.
In't geheel zijn 144,972 H.A. in concessie afgestaaD.
De landbouwcommissie zal in den loop
van Augustus haar vergaderingen hervatten.
Bij de nieuwe onlangs opgerichte groote »N*dcr-
landsche Maatschappij voor kunstmatige oester
teelt, door jhr. J. L. C. Pompe Van Meerdervoort",
heerscht op dit oogenblik zeer groote bedrijvigheid,
ten einde deze grootsche inrichting, welke voor slechts
weinige weken tot stand is gekomen, nog dit seizoen
in volle werking te brengeD. Duizenden kubieke meters
schelpen ziet men op de gronden dier maatschappij
uitzaaien, terwijl rnim anderhalf millioen broedpannen
gekalkt en toebereid gereed staan, om waarschijnlijk
reeds de volgende week naar de gronden gebracht te
worden tot het vangen van oesterbroed. Overal ziet
men groote bedrijvigheid en bet weer werkt tot nu
toe nogal mede, om dit jaar een ruimer broedaanslag
te verwachten. Blijft de weersgesteldheid gunstig mede
werken, dan kan men met grond de beste resultaten
verwachten voor een onderneming, waarvan de con
ceptie grootsch was, de organisatie volgens het oordeel
van deskundigen zeer flink gaat en waarbij men alle
voorwaarden voor een groot succes vereenigd vindt.
Vad
Minister Mackay heeft voor de in Augustus te
Zutfen te houden Landbouwtentoonstelling, die door
hem en ook door de Ministers van Waterstaat en
Justitie, zoomede door den Commissaris des Konings
in Galderland zal worden bezocht, een groote gouden
medaille voor de inzending van m rikkoeien uitgeloofd.
Ia Nederland stierven, blijkens de merk
waardige graphische statistiek, door de gezondheids
commissie aan den Zwitserschen Bondsraad aange
boden over de pokken en de vaccinatie, tusschen 1870
tot 1873 en in Beieren van 1870 tot 1875 van de
100,000 ingezetenen aan pokken:
Nederland. Beieren.
Tusschen het le en 2e levensjaar:
770 235
Van het 2e tot het 5a
1400 40
Van het 6e tot het 10a
900 25
Van het lie tot het 20a
740 20
Van het 21e tot het 30e
870 250
Van het 31e tot het 40 3
850 350
Van het 41e tot het 50e
850 455
Van het 51e tot het 60e
850 600
Een der tabellen bevat de vergelijking tusschen
Zweden, Schotland en Beieren, waar de verplichte
inenting bestaat, en Pruisen (waar zij eerst in 1874
tot stand kwam), Nederland en Oostenrijk.
Het hoogste sterftecijfer op het millioen was in
Zweden in 1873 940, Schotland in 1872 545. Beieren
in 1871 1100, Pruisen in 4871 2050, Nederland
io 1872 4350, Oostenrijk in 1872 3155.
Een ingezetene uit Harlingen zond het volgend
adres aan den Minister van Justitie: Excellentie
Geeft te kennen de ondergeteekende, dat hij zich ge
noodzaakt ziet door deze tot u te komen, tengevolge
van die ongelukkige wetten, in 't leven geroepen door
buitengewoon heldere, verstandige mannen van be-
teekenis. Het geldt hier de arbeidswet. Adres
sant is van beroep bierhandelaar; hij vraagt dispen
satie aan voor oud 14 jaar, om des Zondags
vóór kerktijd bier bij de cliënteele te mogen rond
brengen, daar genoemde het brood moet ver
dienen voor een groot gezin en bij afwijzing dezes
ver'.ies zou lijden. Oodevgeteekende verzoekt dat uwe
Excellentie wil bevorderen, dat deze wet wordt ge
wijzigd, daar het ondoenlijk is zulk eene wet na te
bomen, verzoekende vriendelijk van dit schrijven nota
te nemPD, omdat het verzoek op goeden grond berust
en de Liten ia waarheid bestaan. Hiermede heb ik
de eer te zijn uw onderdanige dienaar." (Volgt de
oud rteekerinp).
Op dit adres kwam een paar dagen daarna reeds
e°n gunstig antwoord. Adressant werd ten gemeente
huize ontboden en hem daar medegedeeld dat da
Minister boodschappen doen niet onder arbeid rang
schikte en dus het rondbrengen van bier in strijd
met hetgeen de plaatselijke autoriteit van de zaak
dacht mocht geschieden.
Het concept-programma voor verlicht exa
men ter verkrijging eener aanteekening van bevoegd
heid tot het onderwijzen der vrije- en ordeoefeningen
der gymnastiek, ingediend bij den Minister van
Binnenlandsche Zaken door de x>Gymnastiekonderwijzers-
Vereeniging in Nederland", omvatleer der beenderen,
hoofdgroepen der spieren, banden, gewrichten, kennis
der organische verrichtingen en het geven van klassen-
onderwijs in de vrije- en ordeoefeningen.
Volgens de Indépendance heeft de Nederlandsche
Regopring zich in de zitting der Brusselsche conferentie
van Vrijdag neergelegd bij het beginsel van de invoe
ring van inkomende rechten in het Congo-
bekken, op de voorwaarden, in de voorgestelde
verklaring vastgesteld. Baron Gericke had zich in
't begin dier zitting nog verzet, maar ten slotte, naar
genoemd blad mededeelt, toegegeven onder zekere
reserves zonder gewicht. Daarop volgden huldebetui
gingen van den Voorzitter en van de Fransche en
EQgelsche vertegenwoordigers.
Blijkens een bij de Nederlandsche Zuidafrikaansche
spoorwegmaatschappij ontvangen telegram heeft de
Volksraad der Zuidafrikaansche repu
bliek de gewijzigde concessie dier maatschappij
goedgekeurd.
Bij de nieuwe concessie wordt haar da bouw en de
exploitatie opgedragen van eenen spoorweg van de
Portugeesche grenzen naar Pretoria en van daar via
Johannesburg naar de Vaalrivier, alsmede van een
zijtak naar Birbarton.
Tevens verkrijgt zij, in plaats van haar recht van
voorkeur voor het geheele gebiid der republiek, het
uitsluitende recht tot aanleg en exploitatie van de ver
bindingen met het buitenland en van spoorwegen die
als concurrentie harer lijnen zijn te beschouwen.
De republiek verkrijgt daardoor vrijheid om voor
andere binnenlandsche lijnen coccpssie te verleenen.
Het net der Nederlandsche Zuidafrikaansche spoor
wegmaatschappij zal eene uitgebreidheid van 600 kilo
meter verkrijgen. De aanlegkosten worden op 72,000
per kilometer geraamd. Alle lijnen moeten voor 31
December 1894 voltooid zijn, bij vertraagdo oplevering
vervalt de maatschappij in eene boete, welke ingeval
van naasting op den naastiogprijs wordt gekort.
Ü3 zoozeer gevoelde behoefte aan spoorwegen wettigt
het stellen van een zoo korten termijn.
De republiek blijft voor het geheele benoodigde
bouwkapitaal rechtstreeks aan de aandeelhouders 6
pet. dividend en aan de oblisati'houders de rente eu
aflossing van de obligatiën waarborgen.
DE ZEERAMP.
Ia ons vorig no. deelden we mede welk groot ver
lies onze handelsvloot wederom geleden heeft door de
schipbreuk van de Prins Frederikhahoorende aan
de Stoomvaartmaatschappij ^Nederland'
Het stoomschip vertrok Zaterdag 21 Juni van Am
sterdam met bpstemming naar Batavia, en had ook
lading in voor Tji'atjap. Een detachement aanvjllings-
tro*pen ouder bevel van majoor A. Voorsluys van Elk
bevond zich aan boord, als medeleiders der troepen
gingen de 2e luitenants H. A. Kooy en H. Van Wijk
mede. Da laatste, en een korporaal en vijf kolonialen
zijn, helaas! verdronken. De overige passagieiszijn allen
behouden. Het ongeval greep plaats in de golf van
Biscaye.
Des avonds van den 25a Juni te 10 u. 25 m. had
bij mistig weder de botsing plaats. De Marpessa liep
de Prins Frederik midscheeps aan bakboordzijde in,
makende eea groot gat, waardoor eene overstelpende
watermassa binnendrong, tengevolge waarvan de Prins
Frederik binnen acht minuten zonk.
Gdukkig was het weder kalm en werd de orde op
het aangevaren schip nauwelijks een oogenblik gestoord.
Vooral de voorbeeldige tucht der militairen gaf een
uitstekend voorbeeld aan de passagiers en schepelingen.
Op kommando snelden alle soldaten hunne hangmatten
uit en schaarden zich op het dek in gelid als op eene
parade. Ook de bemanning gedroeg zich voortreff dijk.
Zij liet sael eu ordelijk de booten te water, waarmede
de opvarenden achtereenvolgens naar de zwaar be
schadigde, half zinkende Marpessa werden overge
bracht. Het eenige oponthoud, dat oudtr «ouden weid,
kwam door de zeer natuurlijke begeerte van eenige
passagiers om teo deel hunner bezittingen te redden.
Eene dam9 wilde niet weg zonder haar geldtrommel-
tje; een andere werd met moeite teruggehouden van
naar hare hut te gaan, die vol water stond en waar
zij 1200 pond sterlirg had liggen.
De nameD der verdronken militairen zijü, behalve
da 2e luitenant Van Wijk, oud 23 j*ar en den
18en November 1889 tot officier benoemd de kor-
p raai Kurtz en de soldaten Rumund, Fleury (of Flury),
Marly (of Martin), Roelvink en Schijnen.
Het voorste gedeelte van de Marpessa werd ver
brijzeld en stroomde vol wateralleen de waterdichte
schotten hebben belet dat zij zonk.
Da stoomvaartmaatschappij »Nederland" liep op het
casco van de Prins Frederik f 300 000 eigen risico.
Behalve de kostbare lading is een millioen gulden
aan gemunt geld, eigendom van de Nederlandsche
Handelmaatschappij, gezonken, welke waarde echter
verzekerd was.
De Marpessa bracht te Falmouth den kapitein en
93 opvarenden van de Prins Frederik behouden bin
nen, waaromtrent gemeld wordt dat zij allen in goeden
welstand zijn. Da militairen zijn opgenomen in de
kazerne, het scheepsvolk in het Zeemanshuis. Het plan
bestond om de militairen en d9 passagiers hunne reis
te doen voortzetten met het stoomschip Sumatra, kapt.
Drooglever Fortuin, dat den 5n Juli van Amsterdam
naar Batavia vertrekt. Tengevolge van het spoedige
zinken van de Prins Frederik is er geene gelegenheid
geweest voor de opvarmden om i^ts te redden.
Het stoomschip Marpessa is eene geheel nieuwe
stalen boot, ongeveer 2500 ton groot en in 1889 ge
bouwd te Newcastle bij de firma Palmer Co. Het
stoomschip Prins Frederik, groot 3070 register-ton,
werd gebouwd iu 1882 door de firma J. Elder Cj.
te Glasgow. H-st schip vertrok deu 241 van South
ampton.
Betreffende het verongelukken van het stoomschip
kan de N. B. Ct. nog berichten dat, toen de militairen
zich in de sloepen bevonden en er appèl werd gehou
den, men zeven personen miste, waaronder de 2e luite
nant H. Van Wijk. Klaarblijkelijk werd hun door de
binnanstroomende zee belet het bovendek te bereiken,
en toen zij vermist warden, was het te laat om hun
eenige hulp te kunnen verleenen. Hunne kameradon
waren bereid eene poging te doen om hen nog te
redden, doch zij zouden noodeloos hun leven opgeolïird
hebben, want oomidiellijk nadat de laetste boot het
stoomschip verliet, begon het te zinken. In het geheel
werden 170 pirsonen gered, waaronder 86 man der
equipage, die op de Marpessa werden aan boord gi-
nomen. Deze liep zelf groot gevaar, dewijl de voorste
afd ieling vol water stond en de beide boegen ingedrukt
waren. Gelukkig bleken da waterdichte schotten tegen
het indringende water bestand te zijn, en door hat
overboord werpen van eenige lading en andere hulp-
raid leien bleef het bovea en slaagde man er in de
haven van Falmouth te bereiken.
Da luitenant Van Wijk zou aanvankelijk eerst in
November van dit jaar naar I idië vertrekken. Hij
ruilde echter met den luitenant Velde, die wilde huwen
en gaarne een huwelijksreisj i deed. Daze was voor dien
vriendendienst zoo erkentelijk, dat hij des Zitardags
nog te IJ muiden was met zijn vrouw om van luitenant
Van Wijk afscheid te nemen. Van Wijk was ongehuwd
en maakte raeds bij zijne komst aan boord door zijae
opgeruimdheid op allen een recht prettigen indruk.
Rechtszaken.
In eene Vrijdag gehouden plechtige openbare
zitting van het gerechtshof te 's-Gravauhage werd als
raadsheer in dat college g-ïnstalleerd mr. H. Van
Manen, laatstelijk president van de arr.-rechtbank te
Zieriksee.
.if <11 ir.» n—I IHIIBIMII I I I—M
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Op het drietal bij de Ned. Herv. Gam. te Aalten
staat ds. Meloen, te KoHjnsplaatop het drietal
bij de Cbr. Gar. Gem. te Kampen ds. A. M. Donner
te Assen; drietal bij diezelfde gemeente te Iarseke
ds. J. P. Tazelaar te Waesp, A. Mulder te Bolnes, en
E. Kropveld te Alblasserdam c. a.
Het nieuwe kerkgebouw der Doopsgezinde ge
meente te Vlissingen zal Zondag 6 Juli. a. s. worden
ingewijd.
De voorloopige synode van Nederduitsche gere
formeerde Kerken heeft besloten, ean deputatie te
benoemen om naar Java te gaan, en verbaad met de
daar bestaande Javaansche christen-kerken te zoeken,
terwijl aan dezen deputaat twee broeders uit Jiva
zouden worden toegavoegd. Als doputaat naar Java
te zenden werd benoemd ds. Lton Cachst.
De volgende voorloopige Syioda van N idarduit-
sche Gereformeerde kerken zal in Sept. 1891 te 's-Hige
worden gehouden.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 ceat.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slecht*
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden vac 18 regels a 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
