1890. N°. 55.
Zaterdag 10
77"* jaargang.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en "Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75»
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Adve.rtentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 5 regels 50 cent, elke regel meer 10 ©ent»
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 80 et»
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
GOES, 9 Mei 1890.
Tot directeur der stedelijke gasfabriek te Zaandam
is met ingang van Aug. a. s. benoemd de heer G. J.
W o Iters, directeur der gasfabriek te Goes, mat
12 stemmen. De heer Heuvelink bekwam 2 stemmeD.
In ons vorig nommer deelden wij mede, dat
de Belgische regeeiing een wetsontwerp had inge
diend, houdende strafbepalingen tegen het misbruiken
van het hypnotisme voor bedriegelijke doeleinden.
In verband daarmede vestigen wij de aandacht onzer
lezers op het feuilleton, waarmede wij in dit nommer
een aanvang maken en waarin het noodzakelijke van
dergelijke strafbepalingen in het licht wordt gesteld.
Jhr. mr. A. J. Van Citters, gezantschaps
secretaris in algemeenen dienst, die gedurende eenige
maanden tijdelijk bij de NederlandscheVgatie te Berlijn
werkzaam was, is wederom aan het Kabinet van den
minister van buitenlandsche zaken toegevoegd.
Bij het te 's-Hage gehouden examen voor com
mies-verificateur is o. a. geslaagd de heer C. Geluk
rijks-ambtenaar, thans te Rozendaal.
De onthulling van het monument voor Jacob
H o b e i n heeft gisteren te Vlissingen overeenkomstig
het medegedeelde programma plaats gehad, onder be
gunstiging van heerlijk lenteweer. Te 2 uren kwam
de stoet op de begraafplaats.
De vice-admiraal Geerling sprak over het totstand
komen van het monument en richtte het woord tot
de familieleden, dm gemeenteraad, den burgmeester, enz.
Er werden kransen op het monument gelegd van
wege de gemeente Vlissingen, de vereeniging »Van
Speijk" en de vereeniging voor Indische oud-strijders.
Het woord werd nog gevoerd door de heeren Gers-
hagen voor de vereeniging Admiraal de Ruij'er";
Leeuwendaal voor de Indische oud-strijdersBos voor
de vereeniging »Van Speijk"; een lid d«r Militaire
Willemsorde Reedijk voor de vereeniging »Eereteeken
voor krijgsverrichtingen", en ten slotte door een der
familieleden. (N. R. Ct.)
Naar de IV. R. Ct. verneemt, zal er een telegraaf-
kabd gelegd worden tusschen Vlissingen en Breskens,
beginnende bij het Foit de Nol te Vlissingen en ein
digende te Nieuwesluis, waardoor met het 4e en 5e
district van Zeeland eene tweeledige telographische
verbinding wordt gevormd, nl. de bestaande kabel
WemeldingeWalsoorde en de geprojecteerde kabel
VlissiDgenBreskens.
In het ontwerp der nieuwe postwet worden
alle bestaande wetten omtrent dezen tak van dienst
samengevat. De wijzigingen betref!*n o. a. het port
van dag- en weekbladen, waarvoor nu een halve cent
wordt bepaald voor 35 gram en bij hooger gewicht
1 cent per 100 gram. De heffing van dit port kan
ook bij abonnement geschieden op de wijze door de
Regeering te bepaleD.
De bepaling van het maximum-gewicht is niet meer
in de wet opgenomen en vervallen is ook de bepaling,
dat bij de berekening van het port der ontoereikend
gefrankeerde brieven de breuken van 5 cents tot het
volle bedrag van 5 cents worden aangevuld.
Het port der gedrukte stukken is gebracht op 1
cent per 25 gr., opklimmende met 1 cent voor 2550,
5075, 75100, 100150; voorts met opklimming
van 2% cent voor het gewicht van 150250 250
500, 5U0750, 7501000 en voorts voor elk gewicht
van 1000 gr. of gedeelte daarvan 2% cent.
Het recht der gewone postwissels zal voor bedragen
boven een nader te bepalen minimum worden verlaagd.
Da post zal voortaan ook wisselbrieven, assignation
en handelspapier kunnen invorderen. Een tweeledig
recht zal daarvoor worden geheveneen vast recht
van 5 cents voor elke waarde afzonderlijk en een op
klimmend recht, gelijk aan dat der postwissels, voor
het ingevorderde bedrag, ook voor quitantién dus
5 cents.
In vei band met de voorgenomen afschaffing van de
zoogenaamde emolumenten der postkantoren wordt de
gelegenheid om zich door tusschenkomst der post t«
abonneeren op een courant of tijdschrift en tot ge
bruikmaking van het droit de boi'e bestendigd tegen
een bepaald recht, nader vast te stellen.
Voor het examen tot toelating als adelborst
aan het Koninklijk Instituut voor de Marine te Wil
lemsoord hebben zich 141 jongelieden aangegeven.
Het getal opengestelde plaatsen bedraagt 30.
Voor de 3 plaatsen van adelborst voor de mariniers
zijn 34 j mgelieden aangegeven.
Het moet in de bedoeling van de regeering liggen
om ook bij ons leger strenge bepalingen tot het be
perken van het duel tusschen officieren te ma
ken. De M. v. O. heeft te dezer zake van hooge zijde
een wenk gekregen.
Staten-Generaal.
EERSTE KAMER.
Gisteren is aangenomen met 34 tegen 10 stemmen
het voorstel-Reekers (opheffing van het verbod om te
visschen met den wonderkuil in de Zuiderzee.) De
Minister van Waterstaat verklaarde nog niet te hebben
geadviseerd op de ontslagaanvraag van het college der
zeevisscherij en het wenschelijk te achten, dat op het
verzoek werd teruggekomen. Voorts werd aangenomen
met 37 tegen 2 stemmen de wijziging der wet op de
inkwartieringen, voor levering van paarden in oor
logstijd.
TWEEDE KAMER.
In de gisteren gehouden zitting is afgedaan de
pensioenregeling voor daggelders, na verwerping van
een amendement-Saret, om na 20j»rigen diensttijd
aan de op verzoek ontslagen werklieden op GOjarigen
leeftijd een pensioen te verzekeren. Da eindstemmng
werd aangehouden. De Kamer besloot de beantwoor
ding der interpellatie-Guyofc, over de waarborgen voor
staatseigendom (schepen) op in financiëele moeilijk
heden verkeerende fabriek- en stoomwerktuigen to
Amsterdam te verdagen, nadat de Minister van Marine
verklaarde dat 's lands belang eene beantwoording ver
bood. Op de interpellatie-Heldt over het onvoorzichtig
optreden der politie tegenover de werkstakers te Hoo-
geveen verdedigde de Minister van Justitie het kalm
beleid der politie tegenover ruwe en slecht ter faam
bekende personen. De Minister nam de volle verant
woordelijkheid voor de houding der politio op zich.
Op de vragen der heeren Glinderman en Lucasse
verklaarde de Minister van Waterstaat, dat eene
nieuwe telegraafkabel wordt gelegd ter verbinding
met Zeeuwsch-Vlaanderen. De storing zal niet lang
meer duren.
De interpellatie-Kerkwijk over het gebeurde te
Bassorah werd geschorst, totdat de Minister het
rapport over het ingesteld onderzoek van den kom-
mandant van de ïAtjeh" zal hebben ontvangen.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Door het provinciaal kerkbestuur van Zeeland
zijn tot predikant toegelaten de heeren J. P. Van Melle,
wonende to Bergen-op-Zoom, G. Timmer, wonende t3
Alkmaar en W. Stoel, allen theol. cand. te Groningen,
en C. D. Moulijn, theol. cand. te Utrecht, wonende
te Rotterdam.
De heer Van Melle ontving toezegging van beroep
naar Renswoude, Oudehaske en Oisterland, terwijl de
heer Moulijn zich nog niet beroepbaar stelt.
Beroepen te Katwijk aan Zee ds. C. Plug, te
Oostkapelle; te Dreischor de heer H. R. Off'rhaus,
cand. te Ulrum; te Oost-en West-Souburg ds. J. C. G.
Gobins du Sart, te Benthuizer.
De algemeene jaarvergadering van de Vereeni
ging voor Christelijk Nationaal Schoolonderwijs zal
op 29 Mei te Zwolle gehouden worden. O. a. zal
behandeld worden het volgende voorstel van de holp-
vereeniging Noord-BevelandDe hulpvereeniging van
N.-Beveland van oordeel zijnde, dat ook op de school
met den Bijbel het onderwijs geenszins boven het
gevaar van doorvloeiing verheven is te achten, stelt
voor, dat de hoofdcommissie, door tusschenkomst van
de districtsraden, er bij de aangesloten schoolbestnren
op aandringe, om nauwlettend toezicht te houden, dat
het schoolonderwijs in de Bijbelsche geschiedenis op
hun scholen gegeven wordt naar de meening des
H. Geestes, opdat dit onderwijs steeds moge blijken
in overeenstemming te zijn met hetgeen de gemeente
des Hoeren door alle eeuwen heen, in eenigheid des
geloofs, ten aanzien van de openbaring Gods in den
Bijbel heeft beleden.
Rilland-Bath. Da hear B., die zich vóór eonigan
tijd bij het gemeentebestuur had beklaagd over het
wegzenden van de school van zijn zoontje wegens het
herbaalde malen niet maken van opgegeven strafwerk,
maar door dat college in liet ongelijk was gesteld, had
zich toen tot den Minister gewend, van wien thans
eveneens een ongunstig antwoord is ontvangen.
Landbouw en Veeteelt.
Man verzoekt ons het onderstaande onder de
aandacht onzer lezers te brengen:
Hardkokende erwten.
Volgens mededeelingen, die mij toekwamen zoowel
uit het Oosten als uit het Westen der provincie Gro
ningen lijn er ten vorige jare hier bijna geene goede
erwten gewonnende meesten waron hardkokend.
De vraag, die zich dus van zalf voordeed was:
welke reden kan dit verschijnsel hebben. Er schijnt
hieromtrent nog weinig bekend te zijn. Evenwel wor
den er twee verschillende oorzaken voor aangegeven
de eene wordt gezocht in het gebruikte zaad, de
andere in den bodem.
Wat de eerste betreft, men heeft waargenomen,
dat uit hardkokende erwten gewoonlijk weer bard-
kokende gewonnen worden. Slechts in weinige gevallen
krijgt men er weder goed zachtkokende uit. Deze
laatste soort daarentegen schijnt, onder bepaalde om
standigheden bij de cultuur, licht in hardkokende
over te gaan.
Deze ongunstige verandering wordt door Ritt Ilausen
voor een groot deel aan den bodem toegeschreven,
waarop de erwten groeieD. Op sommige bodemsoorten
veranderen in weinige jaren de zachtkokende in hard-,
kokende. Deze geleerde gelooft, dat dit vooral op
zulke grondsoorten plaats heeft, welke gebrek aan
pboshorzuur hebben, of die een te grooten rijkdom
aan kali en salpeterzuur bezitten. Kreusler kon, in
verband hiermede, ook aaotoonen, dat de asch van
hardkokende erwten minder phosphorzuur bevat dan
die van zachtkokende.
Ik heb reden te gelooven, dat de door boveDge-
noemden geleerde uitgesproken meening juist is. Door
tusschenkomst van den heer A. V. Ter Meulen te
Blijham ontving ik een monster hard- en een monster
zachtkokende erwten. Deze laatste bleken bij het koken
wel zachter te zijn dan de anderen, maar geheel goed
zachtkokend waren ze toch niet. Evenwel kon in de
zachte een phosphorzuurgehalte der asch geconstateerd
worden van 33.74 pet., in de harde daarentegen van
slechts 28.4 pet., dus een verschil van rnim 5 pet.
De heer Ter Meulen was zoo welwillend, mij op eene
vraag daarnaar het volgende mede te deelen. De hard
kokende erwten waren verbouwd op ouden kleigrond,
dia zoo goed als nimmer wordt bemest. Ook op zand
grond en gemengde zavelgronden, vooral wanDeer deze
laatste niet met Dollartslijk zijn bemest, worden slechts
bij uitzondoring zachtkokende erwten verbouwd. En
eindelijk nog dit, dat de hardkokende ook uit zoo
danige waren gewonneD.
Dit sluit dus goed op het bovengemelde.
Da oude kleigronden, die zeer weinig bemest worden,
zijn waarschijnlijk in den loop der jaren arm aan phos-
phorzuur geworden. Daar hardkokende erwten als
voedsel voor den mensch minder aangenaam zijn, worden
zij in vele gevallen als veevoeder aangewend. De vraag
was daarom niet minder van gewicht, hoe het met
hunne voedingswaarde gesteld is, vergeleken bij die der
zachte. Voor zoover mij bekend, zijn hierover nog geene
waarnemingen gedaan. Er werd dus begonnen met zoo
wel de harde als de zachte erwten op de gewone wijze
te analyseeren. Hieruit bleek, dat er enkel in bet ge
halte aan ruw vezelstof een vrij groot verschil tus
schen beide soorten bestond. De zachte toch bevatten
daarvan 10.44 pet., de harde 14 52 pet., dus ruim
4 pet. meer. Nu zou dit verschil zeker nog veel aan
zienlijker zijn geweest, indien de mij ten dienste staande
zachte werkelijk geheel zacht geweest wareo. Want
voor goede erwten wordt, gemiddeld genomen, een
ruwvezelgehalte van 56 pet. aangegeven, wat dus
met het hier voor harde gevondene 89 pet. zou
verschillen.
Men mag dus aannemen dat in harde erwten minder
phosphorzuur en meer ruwvezelstof aanwezig is dan
in zachte de eersten staan derhalve in voedingswaarde
bij de laatsten achter. In beide soorten werden onge
veer evenveel eiwitstoffen gevonden, nl. 22,5 pet. Het
scheen van belang te onderzoeken, of deze wel in beide
evengoed verteerbaar zijn. Proeven daaromtrent genomen
volgens de methode van Stutzer met kunstmatig maag
sap, gaven tot resultaat, dat er geen verschil in ver
teerbaarheid van beider eiwitstoff -n bestaat.
Er bleef slechts 1 pet. als onverteerbaar, zoowel
bij de zachte als bij de harde terug. Eindelijk werd
nog onderzocht of er verschil viel op te merken in
gehalte aan niet eiwitachtige stikstofhoudende stollen,
zoogenaamde amideachtige verbindingen, omdat aan
deze eene belangrijk kleinere voedingswaarde dan aan
de eigenlijke eiwitstoffen wordt toegeschreven. Oik de
uitkomst van dit onderzoek leverde geen verschil op
voor de twee soortenin beide word slechts zeer
weinig van dergelijke verbindingen aangetroffen.
Wat in de erwten zelve de oorzaak is van het hard
zijn, waag ik niet te beslissen. Het hoogere gehalte
aan ruwvezelstof doet vermoeden, dat hier eene
sterkere ontwikkeling der celwanden in het spel is
zonder twijfel ware het wenschelijk, dat hiernaar een
microscopisch onderzoek werd ingesteld.
Het is te hopen, dat er een volgend jaar (dit jaar
is het waarschijnlijk te laat) op een der in de pro
vincie aanwezige proefvelden, over den invloed van
den bodem, bemesting en soort zaad op de qualiteit
der erwten proeven zullen kunnen genomen worden.
Intusschen ware het van groot belang indien zij, die
over deze quaestie reeds ervaringen hebben opgedaan,
die aan schrijver dezes wilden mededeelendaarmede
zal alsdan zooveel mogelijk rekening gehouden word *n
en bestaat er meer kans, dat de te nomen prooven
tot oplossing dezer vragen zullen kunnen bijdragen.
Groningen. A. F. HOLLEMAN.
(N. G. Ct.)
Rechtszaken.
Kantongerecht te Goes.
In de zitting van heden Vrijdag 9 Mei 1890 werden
de navolgende personen veroordeeld wegensopenbare
dronkenschap: J. Ote Goes, tot 3 b. s. 3 d. h.,
L. C., te Heinkenszand, tot i b. s. 1 d. h.het
geen voldoende zorg dragen voor het onschadelijk
houden van een onder zijne hoede staand gevaarlijk
dier: B. v. H., te Hansweerd, tot ƒ3 b. s. 1 d. h.;
het op een tot verkoop van waren bestemde plaats
voorhanden hebben van een gewicht niet voorzien van
het goedkeuringsmerkC. K., te Heinkenszand, tot 1
b. s. 1 d. h.het zonder recht beloopen van eens
anders grond waartoe de toegang op blijkbare wijze
verboden was: M. K., P. O. en C. R., te Wissekerke,
ieder tot fi b. s. 1 d. h.; het als lid der brandweer te
Goes niet tegenwoordig zijn bij eene oefening A. v. d. B.
en F. S., beiden te Goes, ieder tot 1 b. s. 1 d. h.het
overtreden van een algemeen voorschrift van politie,
krachtens de gemeentewet in buitengewone omstandig
heden door den burgemeester uitgevaardigd en afgekon
digd A. E., J. G., J. W. v. A., M. P., I. B. De K., A. D.,
J. Z., P. v. d. W., J. v. L., B. H. De K., A G., J.L.D.,
J. Z. J. v. D., D. De L., M. P., J. M. v. d. P., C. Z.
en M. P. Mz. allen te Ierseke, ieder tot 25 b. s.
5 d. h.J. K., J. S., M. SG. G L. S. en A. S.
Fz. allen te Ierseke, ieder tot 10 b. s. 5 d. h. en
A. S. te Ierseke, tot 3 b. s. 3 d. h.
Allen tevens in de kosten.
Arrondissements-rechtbank te Middelburg.
Heden zijn veroordeeld A. K., 16 jen W. G., li j.,
beiden te Wissekerke, wegens aanranding der eerbaar
heid, de le tot 7, de 2e tot 3 dagen gevangenisstraf.
Vrijgesproken werden J. C., 23 j., te Goes, beklaagd
van vernieling; L. G., 16 jE. J. S., 15 j., L. v. G.,
16 j., D. d. R., 16 jA. M., 16 j., allen te Kolijnsplaat,
en C. v. d. V., 13 j., en O. K., 14 j., beiden te Wisse
kerke, beklaagd van aanranding der eerbaarheid.
Gemengde Berichten.
Wemeldinge. Het lijk van den voor een paar weken
over boord gevallenen Wemeldinger D. M. is Maandag
te Antwerpen opgevischt en, na door de weduwe,
van hier derwaarts opgeroepen, voor dat van haren
man te zijn herkend, aldaar Woensdag ter aarde besteld.
Om te bepalen waar een lek in de gasleiding
is, doet men het best, zoodra men de gaslucht ruikt,
na te zien of al de gaskranen gesloten zijn en daarna
ook den meter af te sluiten. Als men dan na verloop
van een paar uren den meter weer openzet en de
lichten aansteekt, zal bet licht, in welks nabijheid het
lek is, met een blauwachtige vlam branden. De juiste
plaats van het lek kan dan met een lucifer of kaars
gevonden worden.
Gas op zichzelf is niet ontplofbaarhet wordt ont
plofbaar als het met lucht vermengd is in de ver
houding tau 1 tot 15 deeien. Een lek in een gaspijp
is reeds waar te nemen door een onaangenamen reuk
als het in de lucht is n de verhouding van 1 op 3000.
Zoodra het lek wordt waargenomen, moeten terstond
alle vensters geopend worden en moet men de grootste
zorg dragen, dat geen licht komt bij de plek, voordat
men zekerheid heeft dat er geen gevaarlijke opeen-
hooping van gas meer is. Zdbl
Vele huisvrouwen verkeeren in de dwaling, dat
een petroleum-lamp of kooktoestel minder olie zal
verbranden, wanneer de pit lager gedraaid wordt. Ge
woonlijk slagen zij er slechts in, een afschuwelijken
reuk in bet vertrek te doen ontstaan. Zich werkelijk
te overtuigen, dat het hoofddoel der bezuiniging be
reikt is, daaraan wordt niet gedacht. Deed men dit,
dan zou do uitslag slecht de verwachtiag bevredigen.
Een deskundige betoogde onlangs in een technisch
blad, dat de hoeveelheid gas, uit de petroleum door
d« hitte der vlam ontwikkeld, tot de grootte dier
vlam in geen verhouding staat. Het komt m dit geval
uitsluitend op de verhitting van den bovenrand der
pit aan en deze vermindert, door de pit lager te draaien,
bijna niet. De gevolgen dezer averechtsche poging om
te bezuinigen zqn daardoor geen noemenswaarde be
sparing van olie, verontreiniging der kamerlucht met
niet of slecht verbranden petroleumdamp en een door
dringends, voor da gezondheid schadelijke reuk.
Te Leeuwarden is voor eenigs dagen een scha
renslijper dood in zijn bad gevonden, als waarschijnlijk
gevolg van het misbruik vau sterken drank. Da vader,
die in hetzelfde kwaad was vervallen, werd in het
stadsziekenhuis opgenomen als lijdende aan delirium
tremens. Daar is deze nu ook overleden. De toestand
van vervuiling en verwaarloozing, waarin beide personen
verkeerden, gast alle beschrijving te boven. De woning
moest worden gereioigd en ontsmet. Beide slachtoffers
van den sterken drank hebben verleden week een
hunner laatste meubels, een spiegel, te gelde gemaakt,
om mt de opbrengst hun dranklust te voldjta.
