1890. N°. 47.
Dinsdag 22 April.
77slc jaargang.
Voorjaars- Veemarkt
TE GOES,
De uitgave dozer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertectiën voor dit blad
aangenomen bij de he eren NÏJGH VAN D1TMAR te Rotterdam en verder
bij alle Bookverkoopers en Postdirecteuren.
Dg prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 «ent, elke regel meer 10 ceat«
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slecht»
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 et.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regeL
Den belanghebbenden wordt herinnerd, dat de tweede
zal gehouden worden op Dinsdag den 20 April 1890.
Got», den 19 April 1890.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. O. d. W. HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
GOES, 21 April 1890.
De heer Van Karnebeek, candidaat der
liberalen voor het lidmaatschap der Tweede Kamer
in het kiesdistrict Delft, heeft eene rede gehouden,
dis uitnemend doet uitkomen wat Nederland aan de
liberalen te danken heeft. Da Amh. Cthaalt er «en
gedeelte uit aan, waarin de heer Van Kamebeek zijn
betoog concentreerde.
Van daze R?g*>ering verwachtte de spreker niets
zij is te zwak om het landsbelang te bevorderen en
kan alleen het partijbelang voorstaan.
Indien de wet op den persoonlijken dienstplicht tot
stand komt, dan is zij niet te danken aan de rechter
zijde, maar aan den krijgsman, die met moed en
overtuiging zijn plannen doorzet.
Spreker kon de gevolgen der combinatie niet over
zien. Er zijn nog zaken te doen, zeggen da leiders,
maar zij kunnen alleen gedaan worden door concessies
en hoe grooter de wedertijdsche concessief hoe grooter
de prijs, dien elk moet betalen.
Hoe stond het nu met de liberalen? Hun actief
was zoo groot, dat het passief wegzinkt. De grond
wetten zijn voor een groot deel aan de liberalen te
danken ook de prov. wetten, de organisatie van het
middelbaar onderwijs (nog voor verbetering vatbaar),
de lagere school, voortreffelijk door onderwijs en in
richting. Zelfs da deugdzaamheid der bijzondere school,
welker verdiensten spr. erkende, is grootendeels te
danken aan de openbare school.
Op oeconomisch gebied zijn handel en scheepvaart,
nijverheid, landbouw en veeteelt vooruitgegaan door
het initiatief der liberalen. Wel doen zich tijdperken
van stagnatie en malaise voor, maar de liberalen hebben
daaraan geen schnld. Dezelfde verschijnselen vindt men
in landen, waar de clericale partijen aan het roer zijn.
Naar aanleiding van de verkiezing te Delft
zegt de Vaderlander o. a.
Het schijnt inderdaad eenige moeite te kosten, op
het oogenblik de roomsche kiezers in toom te houden
maar het resultaat van al den pennestrijd tusschen
verschillende roomsch-katholieke couranten is toch het
feit, dat de kiesvereeniging zRecht voor allen" te
Delft den candidaat der antirevolutionairen aanbeveelt.
Rome en de ^gereformeerden" gaan dus ten slotte
weder samen.
Waarom stemmen de roomschen den «gereformeer-
den" candidaat? Uit liefde voor het vaderland? Uit
liefde voor het calvinisme Wij behoeven daarop niet
te antwoorden.
De r. katholieke partij is een kerkelijke partij. Wij
wisten dit wel*, maar bet is nu van roomsche zijde
zelve too duidelijk mogelijk erkend door het uitge
sproken denkbeeldom de beslissing in te roepen
der bisschoppen. Inderdaad, nu zijn wij gekomen tot
het punt, waar wij met Rome wezen moetende
kerkelijke machten heerschende, met souvereine macht,
over den Staat. De bisschoppen uitmakende, of wij
al of niet persoonlijken dienstplicht, bescherming of
vrijheid van handel, Rijks-universiteiten, of Kerkelijke
Hoogescholen zullen hebbeD.
Da vijf bisschoppen zullen dus voortaan een Raad van
State zijn, hooger in gezag, dan eenig Regeeringscol-
legie. Daar moest het toe komen.
De Standaard zegt er van
De bisschoppen alzoo zouden te beslissen hebben:
4o. of de plaatsvervanging mag afgeschaft, en 2o.,
iidien niet, of dan ter oorzake van dit geschil het
liberalisme ten onzent weer op het paard moet ge
holpen. Nu heeft Leo XIII zelf in zijne Encycliek ver
klaard, dat de bisschoppen mis kunnen tastenmaar
dat als de bisschoppen zij het ook verkeerd, gesproken
hebben, ^lk 6on Catholique gehoorzamen moet. Vindt
dus deze raad ingang, dan is het met het politiek
karakter van de Roomsche stembusorganisatie uit. Dan
is er geen Roomsche staatspartij meer. Maar dan treedt
het Episcopaat zelf op als politieke comm ssie van
advieskrachtens zijn mandaat beschikkende over
alle Roomsche stemmen. Wij zijn dan ook zeer be
nieuwd om te weten, of deze raad doorgaat en of de
bisschoppen tot het geven van znlk eene beslissing
zich leenen zullen. Om tweeërlei oorzaak. Vooreerst
omdat de bisschoppen in Duitschland en Oostenrijk
dan in strijd komen met het Episcopaat ten onzent,
daar ia deze beide landen de afschaffing van hetrem-
placeeren hunnerzijds geen verzet ontlokte. En ten
tweede omdat, vindt eenmaal deze wijze van handelen
ingang, in het vervolg elk Roomsch staa^smaD, die
vooraf de opinie der bisschoppen inwoD, de mach)
bezit om zijne afwijkende geestverwanten te ontwa
penen."
Naar het Vad. verneemt, had de heer Mackay
als Minister van Binnenlandsche Zaken een veel om
vangrijker herziening der kieswet voorbereid,
dan het thans ingediende ontwerp, een herziening,
waarbij zonder in het kiesrecht zelf wijziging te
brengen, verschillende gebreken der wet waren ver
beterd en in verschillende leemten was voorzien. De
heer Lohman echter, vreezende niet voor de aanstaande
verkiezingen met deze hervoimingen gereed te kunnen
komen, heeft zijn ongeduld niet kunnen bedwingen,
en daarom voorloopig alleen het gedeelte, dat de
districts-verknippmg behandelt, aanhangig gemaakt.
Hetzelfde blad meldt, dat zich in den laatzten tijd
in den toestand van mr. Verniers van der
L o e f flid der Tweede Kamer, merkbare vooruit
gang openbaart. Da geneesheeren hebben all^ hoop
op zijn herstel, ook al zal de patiënt nog eenigen tijd
absolute rust moeten houden,
Aan de Ed. Cf. wordt uit 'sGravenhage ge
schreven, dat met zekerheid de herziening der wet
betreffende de besmettelijke ziekten en de ophef
fing van den vaccined wang nog dezen zo
mer van d*n Minister De Savornin Lohman mag ver
wacht worden.
•Ondanks allen aandrang van andere zijden, in spijt
van veelvuldige vertraging, zal ons Ministerie ook in
dezen geven, wat bet beloofd heeft", zegt het blad
en vrij spel aan de pokken, zijn wij zoo vrij
aan te vullen.
Men deelt aan de N. R. Ct. mede:
Het Vaandeleen Kuyperiaansch blaadje, opgericht
door ds. Fernhout c. s., en eenmaal per week ver
schijnende, is van redacteur verandeid. Tot dusverre
werd het geredigeerd door ds. Van Griethuijzen te
Burgwerd. In de laatste vergadering van aandeel
houders heeft men bij stemming den heerVan Griet
huijzen buiten de deur gezet als een verdachte, die in
alles niet met dr. Kuyper's leer meeging. Dat de
heer Van Grietbu jzen als predikant in de Nsd. Herv.
kerk bleef, werd hem vooral als eene grieve toege
rekend. In zijne plaats is gekozen de heer Pollema,
onderwijzer aan de chr. school ta Nijland, een onver
dacht Kuyperiaan, die indertijd met ds. Hoedemaker
al op zeer gespannen voet verkeerde.
In de gemeenteraadsvergadering cp jl. Vrijdag
te Wolfertsdijk, waarin 1 lid afwezig was, is tegen
het voorstel van B. en W., om het traktement van
den nieuw te benoemen onderwijzer in de school te
Oud-Sabbinge op 500 gld, te brengen, door een der
leden ingebracht, dat 450 gld. voldoende te achten is.
Bij het eerst gedane voorstel staakten de stemmen,
zoodat aanst. Woensdag dit punt opnieuw in behan
deling komt.
Baarland. Het getal weegbruggen in Zuid-
Beveland zal wederom mot eene vermeerderen, daar
eerlang zal worden overgegaan tot het bonwon eener
weegbrug aan de haven in deze gemeente. In de ver
gadering van Vrijdag jl. zijn alle aandeelen geplaatst
en is de vereeniging opgericht onder den naam Een
dracht maakt macht."
Kortgene. Jl. Vrijdag werd alhier eene voor-
j aars-veemarkt gehoudon, die, ondanks het zeer
ongunstige wtêr, druk werd bezocht. Er waren aan
de lijn 127 stuks hoornvee, 27 paarden, 6 schapen
en 6 varkeDs, samen 166 stuks, dat voor onre vee
markt veel genoemd mag worden. Wat den handel
betreft, die was zeer levendig, en er waren koopers
uit verschillende streken, zoodat er booge prijzen wer
den besteed. Een vette koe werd verkocht voor 340,
tweejarige ossen tot 260, tweejarige vaarzen vari
eerden van 160 tot 170. Ook werd nog veel
vet vee verkocht tegen 40 a 41 cent per kilo; voor
een tweejarig paard werd tevergeefs 260 geboden.
Dat er ditmaal meer vee aan d9 markt was dan
vroeger is vermoedelijk te zoeken in de omstandigheid
dat de onlangs opgerichte vereeniging zLandbouw-
belang" op Noord-Beveland, alhier, twee premiëo had
uitgeloofd voor het grootste aantal door denzelfden
eigenaar aangevoerd, en voor het grootste getal ver
kochte vee van een eigenaar. Gemelde premiën zijn
toegekend aanC. De Kan te Wissekerke voor het
grootst getal aangevoerde 10, aan D. Remijnse te
Kamperland als daarop volgende 5, terwijl aan P.
Groenewege te Overschie 10 werd toegekend als
premie voor het grootste getal vee, dat verkocht was.
Moga gemelde vereeniging voortgaan op den ingeslagen
wag om onze veemarkt nog in bloei te doen toenemen.
De ^Victoria and Albert," de jiOsborne" en de
Enchantress" hebben bevel den 27sten dezer naar
Vliss'iDgen te stoomen om koningin Victoria af te halen.
Ds gezondheidstoestand van Z. M.
den Koning is, vooral in de laatste dagen, uit
muntend. Met bijzondore opgewektheid houdt Z. M.
zich met verschillende aangelegenheden, bepaaldelijk
met de zaken van leger en marine, bezig, terwijl de
Koning, wat in geruimen tijd niet kon plaats hebben,
nu en dan wederom des avonds de op het Loo dienst
doende heeren van het gevolg in zijn vertrekken out-
vargt, teneinde zich een gedeelte van den avond met
hen te onderhouden.
De heer P. H. De Ridder, deurwaarder bij
het kantongerecht te Hulst en bij de Rechtbank te
Middelburg, heeft zijn eervol ontslag uit beide be
trekkingen aangevraagd.
Bij Kon. besluit is het bedrag der R ij k s b ij -
dragen, die aan gemeentelijke en bijzondere nor
maallessen en aan hoofden van scholen zullen worden
verleend voor elk der door hen in den loop van het
jaar 4890 ter opleiding tot onderwijzer aangenomen
personen, radat deze in den loop van 4892 of later
de akte, bedoeld in art. 56, onder a, der wet tot
regeling van het lager onderwijs zullen hebben ver
kregen, vastgesteld als volgt:
lo. voor hen, die bij gemeentelijke en bij bijzondere
normaallessen zijn opgeleid: a. gedurende ten minste
twee jaren driehonderd guldenb. gedurende ten
minste drie jaren vierhonderd gulden; c. gedurende
ten minste vier jaren vijfhonderd gulden;
2o. voor hen, die door hoofden van scholen zijn
opgeleid: a. gedurende ten minste twee jaren ƒ200;
b. gedurende ten minste drie jaren 250; c.gedu
rende ten minste vier jaren 300.
In het regeeringsantwoord op het
voorl. verslag der E'rste Kamer over de pensioen
wetten beroept de regeering zich op nadere bere
keningen van prof. Van Pwsch, waaruit blijkt dat
hst we.duwenfonds voldoende zal zijn ter voldoening
aan alle opgelegde verplichtingen en zal toelaten uit
betaling van 3% millioen aan het rijk in 4896.
Of in functie zijnde burgemeesters en andere per
sonen als burgerlijke ambtenaren kunnen worden aan
gemerkt, kaa later alsnog afzonderlijk worden over
wogen.
Uitvoerig ontkent de Minister van Financiën dat
ambteoaren eigendomsrecht bezitten op een mogelijk
overschot van het weduwenfonds. 9
De enquête-commissie, door de Maat
schappij ter bevordering der veeartsen ij kunde
in het leven geroepen om te geraken tot het vast
stellen van wettelijke bepalingen ter beteugeling van
de varkensziekte, haeft besloten zich te wenden
tot Landbouw-maatschappijen, teneinde gelden bijeen
te krijgen voor het verrichten van entproeven op
groote schaalmocht dit gelukken, dan is Wageningen
aangewezen als plaats, waar de enting zal geschieden,
onder toezicht van den aldaar gestationneerden rijks
veearts H. C. Reimers.
Blijkens een telegram van den gouverneur-
generaal van Naderlandsch-Indië van 16 April wordt
de gouvernements-k o f f i e o o g s t op Java voor dit
jaar thans geraamd op 180,970 pikols.
De kapitein van den generalen staf Van Heutsz
is zooveel beter, dat hij niet van Atjeh wil afgelost
worden.
Naar men verzekert, zijn de Minister van Marine,
kapitein ter zee D y s e r i n c k en de adjudant des
Konings in gewonen dienst, de kapt. ter zee jhr.
J. A. R e 11 bevorderd tot schout-bij-nacht.
Te rekenen van 1 Mei a. s. wordt de gelegenheid
geopend om telegrammen, welke voor de
pers bestemde nieuwstijdingen bevatten, tegen ver
laagd tarief tusschen Nederland en Nederl. Oost-Indië
te wisselen.
De tariefsprijs dezer telegrammen bedraagt 4,42
por woord, of ongeveer een derde van het gewone tarief.
Nadere bijzonderheden bevat de Sf.-Gf. van Zaterdag
avond.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs
Bedankt voor het beroep naar Loonschendijk
door ds. II. Bax, te Doornspijk; naar Kerkwerve
door ds. S. H. A. Begeman P.Hz., te Hemelum en
Bakhuizen.
De strijd tusschen doleerenden en syoodaal-
orthodoxen te HommertsJutrijp brengt ook de open
bare school aldaar in den knel. De doleereode onder
wijzer aan de cbr. school kan het niet vinden met
den synodaal-orthodoxen predikant. De laatste zoekt
nu de openbare school op te hfff-n en in eene christe-
lijke-ntef-doleerende te verdoopen maar om dat plan
tot uitvoering te doen komen, zit de openbare onder
wijzer hem nog in dpn weg. Er wordt op middelen
gezonnen om dezen een andere plaats te bezorgen in
eena gemeente, wier Raad overwegend anti-revolutio
nair is. (N. R. Ct.)
De regeering heeft afwijzend beschikt op het
verzoek van den raad der gemeente Dreischor om
ontslagen te worden van de verplichting tot heffing
van schoolgeld.
Rechtszaken.
De koopman N. uit Heinkenszand had zich de
vorige week voor het gerechtshof te 's-Hage te ver
antwoorden ter zake dat hij op twee verschillende
dagen in de maand November van het vorige jaar
telkens van iemand een schaap beneden de waarde
had gekocht, wetende dat deze door diefstal waren
verkregen. Bekl. gaf echter op, dat niet te hebben
geweten, daarbij aanvoerende, dat hij dan niet één
der schapen publiek op de markt zou hebben verkocht.
Mr. v. Houten riep de clementie van den Hove in
voor bekl., vooral ook omdat deze zich steeds goed
gedragen had. Het O. M. vorderde bevestiging van
het veroordelend vonnis der Middelburgscbe rechtbank,
dat den koopman 4 jaar gevangenisstraf oplegde. Uit
spraak 4 Mei.
Landbouw en Veeteelt.
Door J. M. Welters, werktuigkundige te Grave,
is een automatische karnmachine uitge
vonden. Dit toestel munt uit door doeltreffendheid ea
is van eene zeer eenvoudige constructieom zijne
groote bruikbaarheid en geringe kosten zal het den
landman zeker belangrijke diensten kunnen bewijzen.
Voor het in werking stelleD, wat een kind van 6
jaar kan doe^, is slechts 21/a minuut noodig; voort»
werkt het zonder hulp, gedurende den benoodigden
tijd om boter te vervaard gen van melk van 1 tot 8
koeien. Het toestel beslaat slechts in zijn ware grootte
2 bij 11/A M. en neemt dus een geringe ruimte in.
Ruiteniandsch Overzicht.
In de Oostenrijksclie Kamer van afgevaardigden
heeft, bij de behandeling der staatsbegrooting, de
Minister van Financiën betoogd, dat Oostenrijk, ver
geleken met andere Staten, in een gunstigeu toestand
verkeert. Het kan het hoofd bieden aan de militaire
uitgaven en voorzien in die voor den aanleg van spoor
wegen, zonder tot leeningen de toevlucht te moeten
nemen. Met betrekking tot den politieken toestand
deed de Minister den gematigden en voorzichtigen
geest van de Regeering uitkomen. Zij weert de aan
vallen af tegen het bondgenootschap met Duitschland
gericht, omdat dit den grondslag vormt van de vre
delievende politiek van Midden-Europa.
De schrijver van eene heftige polemiek in de Hamb.
Nachr. tegen den Rijkskanselier Caprivi wordt in
Duitschland door velen geacht door Bismarck geïn
spireerd te zijn. Men houdt het zelfs er voor, dat
de gewezen Rijkskanselier zoo strijdzuchtig is gestemd,
dat het niet onmogelijk zou ziju, dat hij in den
Rijksdag of in het Pruisische Heerenhuig, waarvan
hij nog lid is, zou verschiineu eu deelnemen aau
de discussie. Het is echter niet zeer waarschijnlijk,
dat hij dit zal doen, tenzij hoogst ernstige vraagstukken
eene oplossing zouden kunnen vinden, die hij voor het
rijk gevaarlijk achtte en dan nog zou hij zich wel
eerst dadelijk tot den keizer richten. Bismarck als
hoofd der parlementaire oppositie zou al eene zeer
vreemde figuur zijn.
Uit de debatten in het Pruisische Huis der Afge
vaardigden meent men reeds te knnnen opmaken,
welke houding de verschillonde partijen in den Rijksdag
zullen aannemen, voornamelijk bij de tariefsquaestie.
Men verwacht toch, dat de regeering verder zal gaan
op den weg der beschermende rechten, al was het
maar om de nieuwe militaire uitgaven, die zullen
worden voorgesteld, te dekken. Daarvoor zal wel eene
meerderheid zijn te vinden, daar het centrum, de
sterkste partij in den Rijksdag, nog veel van de regee
ring hoopt te verkrijgen en haar daarom te vriend
houdt. Zijn voornaamste wensch is, dat de school onder
het opzicht der geestelijkheid wordt gesteld en Windt-
horst heeft dezen eisch reeds geformuleerd. Hiervoor
is evenwel in den Rijksdag geene meerderheid, en
Windthorst zelf kan niet verwachten, dat zijn ontwerp
wordt aangenomenhet moet als partijleus dienst
doen, of als een programma, welks gedeeltelijke ver
wezenlijking men zal aannemen, daarbij het recht zich
voorbehoudend met het verkregene niet tevreden te
zijn. Hat centrum zal evenwel het gouvernement ia
economische, koloniale en militaire zaken blijven steunen.
In Denemarken bestond reeds lang de overtuiging,
dat met het systeem Bismarck ook het systeem Estrup
zou vallen. Men meende, dat het ministerie E-trup in
Bismarck een vriend en beschermer had, omdat het
reactionair was en de volksvertegenwoordiging bestreed
Het bewijs er voor vond men in het feit, dat de
chauvinistische uitingen van het Deensche ministerie
te Bjrlijn nooit werden kwalijk genomen. Vooralsnog
