1890. N°. 34.
Donderdag 20 Maart.
7?,e jaargang.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75*
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bijdeheeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
C01RANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 ceat«
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slecht*
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en eontant betaald 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
GOES, 19 Maart 1890.
Oader de C h r i s t e 1 ij k e verkiezings-prak-
tijken, te deser stede aangewend, verdient ditmaal
bijzondere vermelding, dat men sommigen kiezers had
wijs gemaakt, dat zij geene varkens meer mogen
houden en dat dit de schuld der liberalen is.
Als men waet, dat niemand verhinderd wordt een
varken te houdendat de nieuwe bepalingen omtrent
varkenshokken, in verband met de hier voorgekomen
trichinen, hoofdzakelijk het gevolg zijn van aan
schrijvingen van den tegenwoordig en Minister Mackay;
dat de betrokken verordening door den Raad met
algemeene stemmen is vastgesteld, dan weet men
waarlijk niet wat meer te bewonderenöf de driest
heid van da zoogenaamde Christenen, die in over
treding van het bijbelsche gebod«gij zult niet liegen,
noch valsche getuigenis afhggen van uwen naasten",
blijkbaar geen bezwaar zien als het het toereldsthe
partijbelang geldt, öf. de domheid van die kiezers,
welke zoo'n leugen gelooven en tevens zoo'n schrome
lijk bewijs geven van alleen door eigenbelang bij de
verkiezingen gedreven te worden.
Voor de verkiezing van een lid der lie
Kamer zijn gisteren alhier ingeleverd 471 stembriefjes.
De lijst volgens welke gestemd ward bevatte nog 632
namen van inwonende kiezers. Een tiental van in den
loop des jaars nit de gemeente vertrokkenen zijn expres-
selijk voor de verkiezing overgekomen. Van de Katho
lieken namen slechts enkelen aan de stemming deel.
Volgens ons verstrekte opgaven hebben in het ge-
heele district 2772 kiezers gistsren aan de verkiezing
deelgenomen, terwijl bet geheeld aantal stemgerech
tigden, volgens de kiezerslijsten van 1889/90, 4042
bedraagt.
Omtrent het orgel in de Ned. Hert.
Kerk alhier deelt men ons de volgende bijzonderheden
mede, die wellicht voor velen niet onbelangrijk zijn.
Het orgel werd op 12 November 1641 aanbesteed
aan Willem Diaken, orgelmaker te Haarlem, voor/6000,
onder belofte van cene gratificatie, indien bij tich
loffelijk van zijne taak kweet. In December 1643 was
het voltooid en het werd bij onderzoek zoo uitstekend
bevonden (de maker bad drie registers meer aange
bracht dan in het bestek was bepaald), dat hij eene
toelage ontving van 2000.
Het orgel is geplaatst in een «welgeordonneerde"
kast, voorzien van deuren met zinnabaelden beschilderd.
Io 1710 werd het aanmerkelijk gerepareerd door I.
Cool, orgelmaker te Goes. In 1827 werd het opnieuw
hersteld door I. v. d. Wiele, orgelmaker te Middelburg,
en in 1833 door V. Oakela, van Groningen, die er een
Vox Humana in bracht. Het orgel heeft 28 «stemmen",
vrij pedaal en 5 blaasbalgen.
Io zijne «verzameling van dispositiën" geeft Hess
als datum van den bouw op 5 September 1710 door
Cool. Het orgel is echter ruim vijftig jaar ouder.
Zooals men zich herinneren zal is er ten vor gen
jare door J. J. v. d. Bijlaardt, orgelmaker te Dor
drecht, ook eene herstelling aangebracht. Toen zijn op
het hoofdmanuaal twee nieuwe registers aangebracht
bazuin, 16 voet, en violoncel, 8 voet, en op het 2e
manuaal twee nieuwe registers: Prestant, 8 voet, en
fluit traverse, 8 voet, terwijl tevens de windlade is
vergroot, wat met het oog op de nieuwe registers
noodzakelijk was. Het geheele werk heeft toen eene
uitgaaf gevorderd van 680.
Met ingang van 1 April zijn benoemd tot post
bode tusschen Goes en Wolfertsdijk M. J. Stokman,
thans wonende te Wissekerke N.-B., en tot postbode
tusschen Goes en Kattendijke F. J. F e 1 i u s.
Het traktement van den postbode Jeronimus, dienst
tusschen Kortgene en Wolfertsdijk, is van 225 ge
bracht op 400.
Een Mohammedaansch zendeling zal, aldus meldt
de Indische Tolkeerlang nit Britsch-Indië naar Europa
komen om de Christenen te bekearen tot de leer van
Mohammed. Umjuman Ahbab, van Bombay, heeft een
inzameling van gelden gehouden voor het bekostigen
van de reis
In de Haagsche Kout der Prov. Gron. Cl.
leest men, dat de «bekende ex-predikant", die in
Nederland zoo de eerste viool speelt, dat bij de ver
schuiving in het kabinet zijn advies boven alles ge
golden moet hebbeD, zich in Delft candidaat zal
stellen, om ook in de Kamer van Honderd de leiding
zijner partij op zich te nemen en met «den doctor"
de vrijzinnigen te bestrijden.
Men beweert dat dr. K. eigenlijk reeds op den
zetel voor Goes het oog bad gevestigd en dat daarom
bij mr. Keucheniu* vooraf geen aandrang mocht ge
bezigd wordenmr. K. was echter aan dat oor doof.
De off. van adm. 2e kl. D. G. Krol Van
der Hoek ie bevorderd tet officier va^i adm. Ie kl.
Ierseke. Het vlaggen van den Iersekschen Heilso-
cLiat liet nog een derde uitlegging toe; bet publiek
heeft het blijkbaar als eene uittarting beschouwd, en
zoo werd het de aanleiding tot nog grooter ongere
geldheid.
Zondagavond werd namelijk in en vóór het gebouw
van bet Heilsleger zoodanig kabaal gemaakt, dat
voortzetting der godsdienstoefening onmogelijk was.
Op het platform werd gedanst in plaats van gebeden.
De politie bevorderde zooveel mogelijk eene geregelde
ontruiming van het lokaal. Dat ging ook vrij goed,
want het was alleen om dsn man van de vlag te
doen. Zoodra deze buiten kwam, ward hij door de
menigte omsingeld en uitgejouwd en hij bekwam me-
nigen stomp en duw. De politie kon hem evenwel
onder baar hoede krijgen en naar huis geleiden.
Daarmede was evenwel de strafoefeoiDg niet afge-
loopen. Werden Vrijdagavond slechts een paar ruiten
ingeworpen, nu bleef er biina geen enkele heel. Ook
een zijner broaderg bleef niet geheel oDgedeerd. Het
gelukte de politie niet een der daders te betrappen
of later te ontdekken.
Nadat de man in veiligheid was gebracht, trok de
menigte zingende een deel van het dorp rond, maar
girg op eene waarschuwing der politie terstond uiteen.
Den vorigen nacht 12 nur was de verordening tegen
samenscholingen buiten werking gesteld.
Maandagavond werden de ongeregeldheden hernieuwd.
Niet minder dan vijf woonhuizen moesten het ont
gelden. O. a. werden ook bij den kapitein en den
luitenant van het Heilsleger weder ruiten ingeworpen,
waarom deze hunne ramen door planken tegen verdere
schade beveiligden.
Gisternamiidag werd de verordening tegen samen
scholingen weder afgekondigd, en dank zij dezen maat
regel kon dien avond de orde gemakkelijk gehandhaafd
worden. Het was spoedig alles rustig.
Naar aanleiding van het votum der Liberale Unie
over het voorstel der heeren Borgesius c. s.
brengt de Standaard in herinnering, dat de belastiDg
van het vermogen io portefeuille, eene der «geledingen"
uitmaakte van het program van actie der antirevo
lutionairen, terwijl vermindering van den druk der
accijnzen, o. a. zont en zeep, eene andere «geleding"
vormde.
Maar wat heeft men aan die «geledingen" op bet
papier, als er niets van blijkt in de practijk en geen
enkel antirevolutionair zelfs maar zijne stem, hoe
voorwaardelijk ook, ter aanbeveling van het beginsel
der voor6tell*n-Borge8ius doet hooren
Die «geledingen" moesten dienst doen bij de stem
bus, maar als de verkieziDg achter den rug is, laat
men ze rusten. (Arnh. Ct.)
De Standaard zelf vraagt dan ook waarom niet
een antirevolutionair dit pleit bij de overheid begon.
Het Sociaal Weekbl. schrijftDe eene week na
de andere verstrijkt, en vruchteloos nog steeds blijft
men uitzien naar de benoeming der staatscommissie, die
het onderbroken werk der parlementaire enquête
commissie heeft te hervatten.
Wat van die vertraging de reden wezen mag
Dat niet zoo maar dadelijk na het optreden der
tegenwoordige regeering de wetsvoordracht, die voor
het instellen der staats-commissie noodig was, uit het
bandje beslagen kon worden, spreekt vanzelf. Dat het
het tot stand komen der wet, nadat het ontwerp bij
de Staten-Generaal was aanhangig gemaakt, langer
heeft geduurd dan men had kunnen wenschen, is de
schuld der regeering niet. Doch na zooveel oponthoud
was er aanleiding te moer om te hopen, dat de uit
voering der wet zoodra mogelijk zou volgen op haar
afkondigingopdat eindelijk het onderzoek kunne
worden voortgezet.
H. M. de Koningin en Prinses Wilholmina reden
Zondagmorgen van Het Loo met hot plan om een
toertje door Deventer te maken. Bij de Teuge brak
het rijtuig. Ongelukken werden niet veroorzaakt. Ko
ningin en Prinses kwamen met den schrik vrij. De
jockeys baalden een rijtuig van den stalhouder Sonnen-
berg en reden van de Teuge met de Vorstelijke per
sonen naar Het Loo terug.
Naar aanleiding der ongunstige berichten in
buitenlaDd8che bladen omtrent den gezondheidstoestand
van Z. M. den Koning, kan bet U. D. uit volkomen
zekere bron die geruchten niet alleen tegenspreken,
maar er bijvoegen, dat de toestand van Z. M. voor
het oogenblik zóó gunstig is, als men maar eenigszins
mag verwachten.
Z. M. is den geheelen dag bezig en vervult zijne
regeeringsplichten met ijver «n opgewektheid, zoodat
men alleszins reden heeft, om zich over den tegen-
woordigen toestand ten zeerste te verheugen.
In verband met de nieuwe regeling betreffende
de exploitatie van de Staatsspoorwegen is bepaald,
dat indien en zoodra de tegenwoordige Exploitatie-
Maatschappij zou hebben opgehouden te bestaan, ten
gevolge van naasting door den Staat, alle overeen
komsten, die thans door particulieren wegens huur
van terrein, stationsbuffetten enz. met
genoemde Maatschappij zijn of worden gesloten en na
31 Dec. 1890 neg van kracht zullen zijn, alsdan van
rechtswege vervallen kunnen worden verklaard, of wel
dai de Staat de bevoegdheid zal hebben, zich als
contractant in de plaats van de Exploitatie-Maatschappij
te stellen.
Bij de Regeering is iügediend een wetsontwerp,
strekkende tot indiensthouding tot na 1 Mei 1890
van twee lichtingen, nl. de landmilitie van
1 884 en 1 885, en de zeemilitie van
1885 en 1886, in afwachting van de ontwerpen
op den verplichten krijgsdienst en met het oog op de
toenemende uitbreiding der legersterkte in de Euro-
peescbe landen.
In het laatst des vorigen jaars wendde het hoofd
bestuur van de Friesche Maatschappij van landbouw
en veeteelt zich tot den minister van binnenlandsche
zaken, met verzoek om intrekking of wijziging van de
wettelijke bepalingen tegen de besmettel ij ke
varkensziekte, op grond dat, naar het oordeel van
het hoofdbestuur, die bepalingen, blijkens de daarvan
verkregen ondervinding, niet leiden tot beteugeling
van genoemde ziekte, en de krachtens die bepalingen
in het leven geroepen maatregelen zeer onbillijk zouden
werken en daarbij onuitvoerbaar zouden zijn.
Nadat de Minister zich van deskundige zijde had
doen voorlichten, is thans aan het hoofdbestuur te
kennen gegeveD, dat de ervaring omtrent de uitwerking
der bedoelde maatregelen nog niet voldoende is ge
vestigd, om aan het gedane verzoek gevolg te geven.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
In de gisteren gehouden zitting is bij de aan
hangige wet tot wijziging der wet op de inkwartie
ringen gewijzigd het artikel der Rageering, waardoor
in de wet zijn opgenomen de regelen omtrent de
keuring van paarden in vredestijd voor oorlogsdoeleinden,
aangenomen met 53 tegen 26 stemmen. Taxatie in
vredestijd is vervallen. Het ontwerp is aangenomen.
Koloniën.
De Deli-Courant ontving den 13an endenlöen
Februari de volgende telegrafische berichten:
«Batavia, 13 Februari.
Atjeh openkappen terrein Pakankroëng Tjoet diie
minderen gesneuveld tweede luitenant infanterie Fer
guson, (officiëele telegram meldt laatste echter niet.)
kapitein Staf van Heutz eerste berichten doodelijk ge
wond, latere toestand iets beter,"
Nadere bijzonderheden omtrent het gebeurde bij
openhakken terrein Pakankroëng Tjoet, via Penang
ontvangen en welke wij onder reserve mededeelen,
vermelden eveneens het overlijden van kapt. v. Heutz.
Het aantal gewonden bedroeg 17 minieren. Zoowel
v. Heutz als Ferguson waren gehuwd. Mevrouw v.
Heutz was op Atjeb, mevrouw Ferguson te Batavia.
De begrafenis heeft op Kotta Radja plaats gehad.
Naar aanleiding van verschillende beschouwingen
in de laatst ontvangen Nederlandsche bladen over het
conflict tusschen den gouverneur en de Koloniale Staten
van Suriname, zegt de West-Indiër onder andoren dit
«Opmerking verdient het, dat de Minister van Ko
loniën, die mede de weigering van den gouverneur, om
inlichtingen aan de Staten te geven, niet heeft kunnen
goedkeuren en daarbij getracht zooveel mogelijk ver-
schoonende omstandigheden voor den heer Lohman te
pleiten, zich bediend heeft van middelen, die volkomen
de zwakheid van zijne verdediging in het oog stellen.
«Om het onnut te bewijzen van de beantwoording
der gevraagde inlichtingenlegde de Minister een
schrijven over, namens de Parabevolking, door K. H.
Bergen, op 13 December 11., aan den gouverneur gericht.
«Wij hebben reeds vroeger, bij het vernemen, dat
een zoodanig stuk van K. H. Bergen aan het bestunr
zou zijn ingediend, er op gewezen, hoe tal van bewo
ners van Para, destijds in de stad vertoevende, aan
geloofwaardige menschen verklaard hebben, dat zij
dien persoon niet alleen niet kenneD, maar dat naar
hnn weten de overige bewoners van Para aan Bergen
nooit eenige opdracht tot zijne handeling hebben ge
geven."
De gouverneur heeft een ontwerp-verordening in
gediend, waarbij de census van het kiesrecht wordt
verlaagd van 40 tot 20. Uit de toelichting blijkt,
dat van de 575 personen, die in 1889 volgens 't be
staande reglement kiesgerechtigd konden zijn, 181
niet in 't burgerregister ingeschreven en 140 hun
belasting niet betaald hadden, zoodat er maar 250
kiezera waren. Bij een censns van 20 zouden er
934 kiezers kunnen zijn.
Weigering van belastingbetaling is wederom voor
gekomen, thans op den grond Rac a R*c in Boven-
Suriname. De hoofdbewoner dwong de politiebeambten
tot den aftocht, doch is daarna gearresteerd en tot
6 maanden gevangenisstraf veroordeeld.
De gouverneur heeft toch vergunningen verleend
om gedurende een jaar met stoombaggermachines
onderzoek te doen naar de aanwezigheid van gond en
andere metalen in de beddingen der Suriname- en
Saramacca-rivieren. Vorige gouverneurs hebben steeds
geweigerd beddingen en oevers van bevaarbare kreken
of stroomen in consessie te geven, als in strijd met
het Regeering8reglement.
Tot lid van de Koloniale Staten ter vervulling
van de vacature, door het bedanken van mr. Heylidij
ontstaan, is gekozen mr. O. H, Van Meurs met 80
van de 158 geldige stemmen. Op den heer H. Barnelt
waren 70 stemmen uitgebracht.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Door het provinciaal kerkbestuur van Zeeland
is aan den heer R. O. C. Aitton, predikant bij de
hervormde gemeente te Baarland, eervol emeritaat
verleend na 41 jarigen dienst met ingang van 1 April
eerstkomende.
Hoedekenskerke. Zondag jl. vierde ds. W. Te Gempt
zijn 25jarig jubileum kerkelijk naar aanleiding van
Mattheus 13 vers 3, het laatste gedeelte. Zijn Eerw.
bracht deze woorden in verband met zijne werkzaam
heid in deze gemeente, terwijl hij zijne rede verdeelde
in drie deelen, nl.het zaad door hem uitgestrooid,
den bodem, waarop het nederviel en de gevolgen.
Na de godsdienstoefening werd door de gemeente
den bekenden psalm gezongen.
Benoemd tot onderwijzeres te Oosterland mej.
M. Waale van Zieriksee.
Landbouw en Veeteelt.
In de op jl. Maandag te Wolfertsdijk gehouden
driemaandelijksche vergadering van de Vereeniging:
«Landbouw en Veeteelt" aldaar ward eerst de rekening
over 1889 nagezien en gearresteerd, met een goed slot
van 107,57%, waarna de afgevaardigde ter ver
gadering te Rozendaal van de Landbouwers-vereeniging
voor de suikerbieten-teelt een mondeling verslag uit
bracht van het op 28 Nov. jl. aldaar verhandelde.
De sedert ingekomen mededeelingen van het Bestuur
dier vereeniging gaven aanleiding tot eenige bespreking.
Na de gewone verloting van een drietal voorwerpen
werd goed gevonden, zulks af te schaffen, als blijkende
niet bevorderlijk te zijn aan het doel daarmede beoogd.
Ten einde te gemoet te komen aan het geopperde be
zwaar van een viertal leden uit 's Heer Arendskerke
tot het voldoen van de volle cont-ibutie, naardien zij
bezwaarlijk de vergaderingen der vereeniging steeds
kunnen bezoeken, werd algemeen goed gevonden, dat,
zonder de bepaling van het reglement te schenden,
hnn telkens, als gratificatie, de helft daarvan zal ge
restitueerd worden tot goedmaking van de reiskosten.
Na nog een geruimen tijd met belangstelling een en
ander besproken te hebben, werd de gezellige vergade
ring door den voorzitter gesloten.
Rechtszaken.
De rechtbank te Middelburg eischte gisteren
voor Hoare 3 en voor Phillips 1 jaar gevangenisstraf,
wegenB diefstal van een zakboek en heliog ain boord
van een stoomschip der Maatschappij «Zeeland" (zaak
der Engelsche zakkenrollers). De verdedigers eischten
vrijspraak.
Sulteniaidsch Overzicht.
Het aftreden van Bismarck, niet alleen als Pruisisch
Minister-president, maar ook als Dnitsch Rijkskanselier
schijnt thans een feit te zullen worden.
Maandagmiddag verspreidde zich te Berlijn het ge
rucht, dat Bismarck met 1 April, wanneer hij 75
jaar wordt, van al zijn betrekkingen zal worden ont
slagen en wel omdat het ver.' ch 1 van meening tusschen
den Keizer en hem blijkt te g oot te zijn om samen
werking mogelijk te achten. Dat het gerucht vrij
gegrond is, blijkt uit den Maandagmiddag gehouden
langdurigen ministerraad. Betrouwbare berichten zijn
er na dien ministerraad niet ontvangen en men kan
daaruit opmaken, dat de zaak nog niet geheel beslist
is. Dat er in elk geval zeer ernstig sprake is van het
ontslag van Bismarck, is reeds erg genoeg.
Wij behoeven nauw op te merken van hoeveel ge
wicht het feit is, ook wanneer later blijkt, dat het
slechts een gerucht is geweest met eenigen grond.
Neemt Bismarck zijn afscheid, dan treedt in Duitschland
allerwege onzekerheid op, want de jonge Keizer is niet
de man om een vaste hand te hebben.
In de Franscho Kamer heeft Freycinet de minis-
triësle verklaring voorgelezen. Het Kabinet beseft zijne
verantwoordelijkheid ten volle en zal zijne houding
regelen in overeenstemming met de wenschen des lands
blijkens de laatste verkiezingen. Het zal mat kracht
