1890. N°. 32.
Zaterdag 15 Maart.
J. H. C. HEIJSE.
J. H. C. HEIJSE,
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
(MIMI
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent#
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slecht»
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ct«
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Aan de Kiezers!
liet is ruim twee jaren geleden, dat de kiezers
voor de Tweede Kamer werden opgeroepen om
ter stembus te gaan, ten einde deel te nemen
aan de verkiezing voor een geheel nieuwe ver
tegenwoordiging. De nieuwe Grondwet was tot
stand gebracht en ingevoerd en voor het eerst
zouden wat men toen noemde de //nieuwe" kiezers
den stembusstrijd medemaken en daarmede getui
genis afleggen van hunne politieke gezindheid.
In de eerste plaats en voor verreweg het grootste
gedeelte behoorden tot die nieuwe kiezen*
zij, wier inkomstenvaak lij de week berekend
geheel of nagenoeg geheel door de
vervalling der eerste levensbehoef
ten worden verzwolgen en voor wie
een weinig meer of minder alras eene
levensquaestie wordt. En nu was het v<5or
twee jaren, meer nog dan nu, een tijd, waarin
ieder maar altezeer den druk der heerschende
malaise gevoelde en waarin ieder meende, dat
verandering allicht verbetering zou zijn.
Geen wonder derhalve, dat, toen de antirevo
lutionaire partijgangers een handig gebruik maakten
van de algemeene ontevredenheid en der menigte
voorspiegeldendat, kwam eerst maar hunne
partij aan liet roer, de zaken wel beter zouden
gaan, zoovelen die partij bij dien merkwaardigen
stembusstrijd versterkten, den rug toekeerende aan
wat was en heil verwachtende van wat komen zou.
Maar toch, de antirevolutionaire leiders begrepen
het, er moest hunnerzijds iets meer gedaan worden
dan alleen al het kwade der tijden brengen op
rekening der liberalen. En toen zag het bekende
«program van actie" het licht, die leiddraad voor
het toekomstig anti-liberaal bewind, dat verlichting
zou brengen van druk, dat veel kwaad zou weg
nemen van wat zoogenaamd de liberalen hadden
misdreven, dat de rechten der burgers zou doen
herleven, dat vooral ook den financiëelen toestand
van ons land zou verbeteren en door verlichting
van lasten en betere verdeeling daarvan allen in
eene betere positie zou brengen.
Sinds zijn twee jaren verloopen en nu wij in
ons district voor eene nieuwe verkiezing staan,
moet natuurlijk bij alle kiezers de vraag rijzen
IN er verbetering
in den toestand
Wat is door de tegenwoordige regeering gedaan
om de beloften van 1888 werkelijkheid te doen
worden
In de eerste plaats dan de financiëele quaestie.
Het eerste deel van het program van actie be
loofde aan de kiezers vermindering van den druk
der accijnzengelijkmaking van den belastingdruk
voor de verschillende bestanddeelen van het natio
naal vermogenherziening van de tarieven van
in- en uit- en doorvoer.
Wat deden regeering en volksvertegenwoordiging
om deze zaken ten uitvoer te brengen
De accijnzen zijn nog dezelfde
alft in 1888 en de Minister van Financiën
heeft niet onduidelijk te kennen gegeven, dat van
hem voorstellen tot vermindering daarvan niet
«iju te wachten. Ook hervorming van ons
belastingstelsel ligt niet in het voornemen van
dezen Minister en de plannen tot wijziging daar
van, die thans in de 2e Kamer aanhangig zullen
worden gemaakt en die inderdaad ten doel hebben
om den kleinen burger te ontheffen, zijn «loor
liberale Kamerleden Ingediend
De eenige belangrijke verandering ten opzichte
van 's lande financiën door de tegenwoordige regee
ring en Kamermeerderheid in liet leven geroepen
is deze, dat de onderwijswet thans in dier voege
is gewijzigd, dat hare uitvoering aan de belasting
schuldigen den plicht zal opleggen jaarlijks
een paar millioen gulden meer
op te brengen
Ten opzichte van de tarieven van in-, uil- en
doorvoer ls evenmin iets gedaan en
omtrent heffing van graanrechten, een
punt, dat in het program van actie wel niet met
name wordt genoemd, maar waarnaar vooral in
deze streken zoo reikhalzend wordt uitgezien, eu
dat by de verkiezing niet onduidelijk was voor
gespiegeld, heeft een katholiek afgevaardigde voor
stellen ingediend, maar de regeeriug deed
te dien opzichte niets- Ja toch, twee Mi
nisters verklaarden er zich openlijk tegen
De voorstellen tot organisatie der strijdkrachten,
verhand houdende met punt 6, le deel van het
program, d. i. afschaffing der plaatsvervanging,
zijn na ruim twee jaren, langzamerhand op weg
gekomen naar de 2e Kamer.
Volgens eene mededeeling van dr A. Kuyper
krijgen we dan eene legerorganisatie, waardoor
hij, die het ongeluk heeft erin te loten er voor
15 jaar aan boud ia, namelijk 5 jaar
soldaat, 5 jaar bij de reserve, 5 jaar hij de
landweer.
Zou dit vermindering van persoonlijken last
kunnen genoemd worden
Eu de overige punten van liet program P
Wij zullen ze niet alle opnoemen. Alleen deze
herziening van het kiesrecht,
oprichting van kamers van arbeid,
regeling van liet opiumvraagstuk.
Van al deze zaken, die heloofd waren, is, thans
nu meer dan de helft van den gestelden tijd
verstreken is, niet alleen nog niets uitgevoerd,
maar er is zelfs nog geen enkel ter hand ge
nomen.
Be toestand in Indië, de zaken met Atjeli
zijn eerder achteruit- dan vooruitgegaan. Ja, door
het godsdienstdrijven van den miiiister-Keucheiiius
werden die gewichtige aangelegenheden niet alleen
op den achtergrond geschoven, maar dreigde zelfs
de rust ook op Java verstoord en liet vreedzame
werk der zending in groot gevaar gebracht te
worden.
Een en ander geeft gereede aanleiding oin de
kiezers erop te wijzen, hoe men hen in 1888
heeft gelokt met sehoone beloften, waarvan de
uitvoering zich laat wachten
üet geheele program van actie heeft ten slotte
geen ander resultaat gehad dan een duurdere
schoolwet en de kans op verzwaring van den
militieplicht.
Eu wat is nu de oorzaak van de werkeloos
heid der tegenwoordige regeeriug
Eenvoudig deze, dat de tegenwoordige meer
derheid iu de Tweede Kamer bestaat uit twee
verschillende kerkelijke partijen, die op vele punten
niet kunnen samenwerken.
De meeste katholieken zijn voor graanrechten;
de meeste antirevolutionairen zijn er tegen.
De antirevolutionairen zijn voor de nieuwe leger
organisatie met afschaffing der plaatsvervanging;
de katholieken zijn er legen.
Het gaat zelfs zoover, dat op sommige punten
een mil wordt voorgeslagen- De
secretaris van den katholieken hond voor Z.- en
en N.-Holland stelt voordeden voor de Vrije
Universiteit der doleerenden in 't vooruitzicht, als
de antirevolutionairen afzien van de afschaffing
der plaatsvervanging. Wat de eene partij dus in
liet belang der landsverdediging acht, wil de
andere partij afkoopen door verheffing van de
Vrije Universiteit!
Overtuigend blijkt hieruit, dat de algemeene
belangen niet verbeteren zullen, zoolang niet eene
partij aan liet roer is, die alleen door liet alge
meen belang gedreven wordt eu die de bijzondere
belangen van een der partijen niet behoeft te
ontzien.
Wilt gij nu, kiezers 1 den tegenwoordigen toe
stand van nietsdoen, van liet voor 's lands belang
rampzalige loven en bieden tusselien de twee
kerkelijke partijen bestendigen, kiest dan uir.
Keuclienius.
Maar wij vragen 't u in gemoede, welk nut
is er voor onze maatschappen i be be
langen van de verkiezing van inr. Keuclienius
te wachten
Leest de aanbevelingen van hem 1 //Christus
belijder en zendingsvriend", dit is liet begin en
het einde. Gold liet dan ook de verkiezing van
een evangelist of zendeling, voorzeker de keuze
ware eene uitnemende's Mans staatsmanswijsheid
gaat onder in godsdienstzaken en voor zijne
aspiratiëu te dien opzichte moet al het andere
wijken.
Maar zoo gij iemand eene opdracht wilt geven
om uwe landbouw-, uwe nijverheids-, uwe helas-
tingbelangen en uwe persoonlijke verplichtingen
aangaande militie enz. te behartigen, kiest gij dan
daarvoor den evangelist of den zendeling? Of
wel den man, die van de genoemde belangen uit
nemend op de hoogte is en daarvan hoofdzaak
maakt iu een wetgevend lichaam
Voorzeker den laatste, en zoo gij dus de partij
versterken wilt, die er werkelijk naar streeft om
de algemeene maatschappelijke toestanden te ver
beteren, de partij, die in hare voortschrijding op dien
weg alleen door de belangzucht der kerkelijke
partijen is gestuit, kiest dan den heer
sedert jaren lid van de Provinciale Staten en van
het college van Gedeputeerden van Zeeland een
man van het woord, maar ook van de daad,
een mail van groote werkkracht en begaafd met
een helderen blik in de maatschappelijke toe
standen en die onze provincie met hare eigenaardige
belangen en behoeften door en door kentwat bij
dhr. Keuclienius niet liet geval kan zijn.
De heer HEIJSE is een man, die getoond
heeft liefde te koesteren voor het volkdie niet,
als Keuclienius, zelfs zijne partijgenooten vervelen
zal door ellenlange en weinig ter zake doende
redevoeringen, over aangelegenheden die in hel
wetgevend lichaam niet thuis beliooren, maar
wiens heldere zaakrijke adviezen in onze Provin
ciale Staten terecht gewaardeerd worden. Wel is
waar, zou eene verkiezing van den heer Heijse
zonder invloed zijn op de tegenwoordige meer
derheid in de Tweede Kamer, maar het zou voor
de regeering eene vingerwijzing zijn, dat de kiezers
resultaten wensclien, resultaten, die, uiet ver
meerdering van lastenmaar werkelijke verbete
ringen in den bestaande» toestand aanbrengen.
Welnu, kiezers 1 er is, zonder dat daaruit om
verwerping van de tegenwoordige regeering zou
volgen, thans gelegenheid om van uwe zijde te
getuigendat uw toestand nog steeds op die ver
betering wacht. Legt die getuigenis af door op
Dinsdag 18 Maart uwe stem uit te brengen op
den heer
Zoo men reeds bij u geweest is om den
naam van dhr. Keuclienius op uw biljet te zetten,
dan moogt gij dien naam gerust doorschrappen en
den naam van dhr. HEIJSE er onder of er boven
zetten.
Zoo gij een nieuw stembiljet wenscht moet de
secretaris uwer gemeente u dit geven.
Slechts tot vier uren hebt ge Dinsdag J 8 Maart
tijd om uw biljet in te leveren wat door u in
persoon moet geschieden.
Snugger.
Iq De Zeeuw van Ziterdag komt een verslag voor
van de Woensdag gehouden vergadering der antirev.
kiesvereniging alhier, waariü o. a. de navolgende
curiositeit te lezen staat
«Een der leden zeide zijn gedachten over
den vermoedelijke!! inhoud van de verkiezings
artikelen die de Goesche Crt. naar hij ver
onderstelt tegen onzen candidaat (Keuclienius)
zal het licht doen zien.
Vooral zal men van die zijde trachten de
Roomschen tegen ons uit te spelen. Spreker
wenscht geen steun te bedelen doch verwijst
nu alvast tegenover ecu enkele scherpe uit
lating tegen kerkelijke leerstukken der rooinsche
kerk naar wat Keuclienius ook voor den room
schen staatsburger heeft gevoeld".
Er is dus, volgens eigen erkentenis, meer dan een
steekje los aan den heer Keuchenius. Hij is zeer
scherp en voor de Roomschen onaannemelijk, omdat
hij zich scherpe uitlatingen veroorloofd heeft tegen
leerstukken der Roomsche kerk! 1 Nu, wat die uit
latingen zijn, dat weien de Rjomschen wel. Zij zullen
onmiddellijk eraan deuken, hoe mr. K-ucheuius het
Roomsche leerstuk der «Onbevlekte ontvangenis" ge-
persifl ierd heeft en hoe hij de Heilige Alliantie"
tegen hen heeft uitgespeeld.
Wij danken den snuggeren spreker in de antirev.
kiesvereeniging en de (even snuggere redactie van de
Zeeuw voor de door ons ongezochte mededeeling van
wat tegen dhr. Keuchenius is aan te voeren.
Minder naïef.
In datzelfde verslag lezen wij, dat de voorzitter,
jhr. mr. J. J. Pompe Van Meerder voort, met zijn naam
dm polilieken leugen dekt, dat Keuchenius uom zijne
belijdenisdoor de Eerste Kamer is weggezonden,
Dit doet ons leed van iemand als de heer Pompe, die
genoeg in de politiek is doorkneed om het beter te
weten.
Het votum der Eerste Kamer is, blijkens het beloop
der zaak, geen vooraf overlegd politiek partijvotum
geweest, maar de som van verschillende bijeengevoegde
bezwaren der 20 Eerste Kamerleden tegen het regee-
ringsbeleid van den minister. De ministriëele gedrags
lijn van Keuchenius heeft vele liberalen van hem ver
vreemd, die verwachtten, dat ipmand, die als Kamer
lid zooveel verbeteringen wilde, die zou uitvoeren zoodra
hij minister werd. Maar daarin is men bedrogen; hij
heeft veel gesproken, veel geschreven, maar hij heeft
niets gedaan. Niet zijne geloofsovertuiging, niet zijne
♦belijdenis" stuitte tegen de borst, maar wel, dat hij
haar overal te pas of te onpas bijhaalde, allermeest
waar bet voor de rust en voor ons gozag in Indië,
zelfs voor de zending zelve, niet anders dan gevaarlijk
kon worden. Dit was verzaking van zijne taak als mi
nister, die als zoodanig zich buiten geloofszaken
moet houden. Deze onderscheiding kent een man als
jhr. Pompe wel en daarom doet het ons leed, dat hij,
is hot verslag van De Zeeuw juist deze misleidende
politiek niet tpgensprak.
Zelfs het Dagblad van s-Gravenhagezoker geen
liberaal orgaan, zegt van den heer Keuchenius, dat hij
als M-nister niets heeft nagelaten, dan poenige bou'ade*
tegen bet Mohammedanisme", En iodeidaad zoo is het!
Een en ander te zamen, de algemeene politiek dus
van Minister Keucheniusen niet zijne s belijdenis"
heeft hem doen vallen.
Trouwens, er is reden om te vragen in welk opzicht
de heer Keuchenius toch zooveel bewondering en ver
heerlijking heeft verdiend De heer Keuchenius heeft
gedurende zijne gansche loopbaan steeds veel beleden,
veel gesproken, veel geschreven, 'maar hij heeft zich
nooit een krachtig horvormend Staatsman getoond.
Heeft dan wellicht de heer Keuchenius tijdens zijn
verblijf in Indië zich asn het mopitevolle en opofferende
zendingswerk gewijd, dat thans zoo door hem op den
voorgrond wordt gesteld Geenszins. Da heer Keu
chenius was in Indië advocaat, was redacteur van
eene liberale courant en versmaadde de goad betaalde
landsbetrekkingen niet. Als lid van den Raad van
Indië genoot hij een traktement van acht-en-twiotig
duizend achthonderd gulden 'sjaars, en nog dezer
dagen gaf hij in een schrijven aan de Nieuwe Groninger
Courant zijne gevoeligheid te kennen, dat de Gouver
neur-Generaal Sloel van den Beele hem, na jaren
dienst, niet benoemde tot vice-president van den Raad
van Indië (traktement 36000,'sjiars).
Wij duiden dit den hear Keuchenius geenszins ten
kwade. Integendeel, de man had groot gelijk. Hij deed
wat zoovelen vi5or en na hem in Indië deden. Maar
tegenover de ophemeling van den »CaiistusbeIqder ook
ten opzichte van Iadië" mag deze naakte waarheid
dan ook wel eens gezegd worden. Nu de heer Keuche
nius zóo ijvert voor de zending in Iadië en daarvoor
zijne positie als minister misbruikte, zullen vele vrome
zialen allicht meenen, dat zulk een ijveraar, die jaren
lang ter plaatse was, in dit opzicht een eigen werk
zaam verleden had.
Er is dus noch reden om te zeggen, dat Keuchenius
gevallen is om zijne »belijdenis", noch reden om hem
te verheerlijken omtrent zijn verleden op het gebied
van bevorderirg van het Christendom. En als dan de
heer IC°ucbenius in zijn schrijven aan de N. Groninger
zegt, dat «het getal dergenen, die, zich vrienden noe
mende van het Kruis vau Christus, genegen zijn zich
voor Hem te doen kruisigen, nog zoo klein is", dan
is van die genegenheid ook bij den heer K. weinig
sprake als hij in hetzelfde schrijven, na zijn val, de
Eerste Kamer ervan beschuldigt «den dienst van den
M-tmmon hooger te stellen dan de eer van God" en
dat dit hooge staatscollege slech s «bezield en gedreven
kan worden door aspiratiën van lager lucht".
Is dat taal, een christen-staatsman, een «drager
vau het Kruis van Cbristu^' kenmerkend?
Het Dagblad zegt dan ook terecht, dat in dat
schrijven meer «gekrenkte eigenliefde, dan wel de
gemoedelijke overtuiging van den Christen-staatsman
kenbaar wordt."
En verder: «Zoo mr. K, als Afgevaardigd* van
Goes, zijn mandaat vooral zal vervullen om den afge
treden Minister van Koloniën te wreken, dan zullen
de debattendoor zijn wederverschijning in de Kamer