1890. N°. 10,
Donderdag 23 Januari.
77sle jaargang.
IIOESGHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ot.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Tot en met 31 Januari bestaat de
gelegenheid aan ons bureau tot betaling
van nog verschuldigde abonnements- en
advertentiegelden over 1889. Na dien
datum zullen wij zoo vrij zijn, over het
bedrag per postquitantie te beschikken.
De Administratie.
GOES, 22 Januari 1890.
Maandagavond hield de afdeeling ©Goes" van
den Nederlandschen vrouwenbond tot verhooging van
het zedelijk bewustzijn in het koffiehuis ©De Prins
van Oranje" alhier eene openbare bijeenkomst, toe
gankelijk voor vrouwen en maDnen, ter bespreking
van het nationaal petitionnement.
Jbr. mr. J. J. Pompe Van Meerdervoort, die, zooals
ds. Huet het later uitdrukte, ©geloof ik hier ais voor
zitter fungeert" sprak een inleidend woord, waarbij
hij erop wees, dat in de geschiedenis der 19e eeuw
het streven naar de oplossing van de sociale quaestie
eene belangrijke bladzijde zal innemen. Die quaestie
is veel omvattend, maar een der hoofdonderdeelen
van het vraagstukhoe ieder te geven, wat hem van
rechtswege toekomt, hoe ieder waarachtige vrijheid
te waarborgen, is zeer zeker het punt, dat de vrouwen
bond beoogt, omdat het getuigt vau het streven om
da vrouw waarlijk vrij te maken van de slavenbanden,
waarin velen harer nog geketend zijn. De voorzitster
van het hoofdbestuur van den vrouwenbond, douarière
Klerck geboren Gravinne Van Hogendorp, was voor
nemens hedenavond dia zaak te bepleiten, doch onge
steldheid verhinderde haar dit. Hare zuster, Gravinne
Van Hogendorp, had thaDS de beleefdheid de taak
van de voorzitster overtenemen.
Zij begon met te wijzen op de groote zonde der
ontucht en op de gevolgen, die deze na zich sleept;
zij deelde made, dat op het congres, ten vorigen jar a
te Amsterdam gehouden, telkenmale, wanneer middelen
werden besproken om de prostitutie te bestrijden, de
overtuiging werd uitgesproken, dat alle pogingen daar
toe ijdel zouden blijken zoolang de overheid, de Staat
duldde, dac er huizen van ontucht waren, haar, die
zich daarin aan het kwaad overgaven aan reglementen
bond, en hare handelingen daardoor stempelde tot eeu
bedrijf. De vrouwenbond beeft gemeend, dat het zijn
taak was te trachten Neerland's volk wakker te roepen,
het te wijzen op het kwaad, dat in zijn midden voort
woekerde en het op te wekken zich te vereenigen tot
het zanden van een adres aan de 2e Kamer der Staten-
Generaal, om deze te verzoeken een einde te willen
maken aan het feit, dat meerbedoelde inrichtingen
van rechtswege erkend en geduld worden. Maar dit
petitionement moet nationaal zijn, dat wil zeggen
ieder die overtuigd is van het verkeerde van het be
staan dier buizen, moet in de gelegenheid zijn het te
ondarleekenen. Er zijn tweërlei soorten van petitione-
menten, nl. die, welke onderteekend worden door
enkelen, die geacht mogen worden de zaak, die het
betreft, grondig te hebben onderzocht en te kennen,
en petitionementen, welke da dragers zijn van tallooze
handteekeniogen van zooveleD, die daarmede toonen
in te stemmen met den inhoud van het verzoekschrift.
Een zoodanig adres had in eene zaak. als deze zeker
verreweg de voorkeur.
Hierna las de spreekster het petitionement voor
om eindelijk allen op te wekken van hunne instem
ming te doen blijken door hunne namen daaronder
te plaatsen. Het is eene zaak, die allen aangaat, omdat
door de gemakkelijke verkeersmiddelen van den tegen-
woordigen tijd iedereen elk oogenblik in de gelegenheid
kan zijn om het kwaad, dat vooral in groote plaatsen
welig tiert, van nabij te leeren kennen. Zij herinnerde
zich, hoe op zekeren dag, dat de jonge miliciens in
hunne garnizoensplaatsen werden ingedeeld, zij eenigen
hunner, die zij aan hun dialect terstond als Zeeuwen
herkende en op wier open gelaat het ©goed rond,
goed Zeeuwsch" te lezen stond, elkander's aangelegen
heden hoorde mededeelen en het was haar een smar
telijk denkbeeld, dat deze jonge mannen aan het
gevaar zouden zijo blootgesteld van de verleiding dier
diep gezonken vrouwen, die op weinige passen van
het station hen reeds staan op te wachten om hen
mede te slepen in den poel des verderfs. Daarom is
het petitionement ook wel degelijk de zaak van de
bewoners der kleinere plaatsen, die stiller en eenvou
diger leven dan die in de groote steden, maar wier
zonen en dochteren toch ook blootgesteld kunnen
worden aan de verleiding hier bedoeld. Zij eindigde
met het verzoek aan alle aanwezigen, die het adres
nog niet onderteekend hadden, om straks hunne namen
daaronder te plaatsen.
Na haar sprak ds. P. Huet een kort woord, vooral
om te wijzen op het gelukkig verschijnsel, dat eene
jonge dame van hooge geboorte den moed had over
eene zaak als de prostitutie ia het openbaar te
komen spreken. Hij gaf als zijne innige, heilige over
tuiging te kennen, dat, wanneer de huizen van on
tucht werden verboden, dit der zedelijkheid ten goede
zou komen. Het is eene zaak van het geloof en
zijo geloof stond in dezen pal. Hij achtte het een
gruwel, dat in eene stad als Rotterdam een huis be
staat als een paleis, een gebouw zooals Goes er geen
bevat, zelfs niet met inbegrip van ©de" villa, waar
de ontucht met toestemming van de overheid wordt
gepleegd en dat dit gebouw staat in de onmiddellijke
nabijheid der Schotsche Kerk. Dr. Kuyper spreekt
van het bespelen der volksconscientie, welnu ook de
beweging door den Vrouwenbond op touw gezet, wil
de volksconscientie wakker schudden en haar luide
doen spreken. Daartoe moet onze natie gewezen
worden op de h illooze gevolgen van het kwaad in
zijnen meest vuilen vorm eo hij bracht der spreekster
van dezen avond zijn dank, dat zij daartoe den moed
had getoond.
Jhr. mr. Pompe Van Meerdervoort sloot de bijeen
komst door zich aan die dankbetuiging aan freule Van
Hogendorp aan te sluiten. Hij herinnerde aan Neêr-
land's leuzeEendracht maakt macht. Die eendracht
heeft Nederland en Oranje eenmaal saamgebracht en
toen deze beiden een korten tijd waren gescheiden,
was het een Van Hogendorp, de beroemde Gijsbrecht
Karei, die, na Napoleon's val, het eerst eene poging
waagde ze te hereenigen. Die pogiDg is met goeden
uitslag bekroond, hij hoopte, dat het aan de gezusters
Van Hogendorp gegeven moge worden haar edel streven
met gelijk succes te zien beloond.
Gisteravond werd door het bestuur der bouw-
vereenigiog ©Help u Zeiven" alhier het 23ste
jaarverslag uitgebracht over het verloopen boekjaar
1889. Uit dat verslag bleek dat aan contributie ont
vangen was 1419,90, terwijl aan gelden der leden
weder werd uitbetaald 2614,031j2- Door 3 leden
werd hun winst, ten bedrage van 1,99 verbeurd,
omdat zij bij het opnemen hunner gelden nog geen
4 jaren lid waren.
Voor onderhoud der gebouwen werd van de winst
140 en voor het reservefonds Vs der winst of
152,80 genomen, terwijl het dividend werd bepaald
op 5 pet.
Het ledental verminderde door vertrek naar elders,
sterfgeval en andere redenen met 16 en bedroeg 31
Dec. 1889 110, welke leden op dien datum een
kapitaal in de vereenigiog hadden van 14142,54'2
of f 584,19 minder dan 31 Dec. 1888.
Het reservefonds bedroeg 31 Dec. 1889 1814,57.
De schulden beliepen 31 D»c. 1889 600, met 1
Januari 1890 werd weder ƒ100 afgelost zoodat deze
feitelijk maar 500 bedroegen.
De ontvangsten bedroegen 4401,30
uitgaven 4313,91
Contanten in kas op 31 Dec. 1889 87,39
Blijkens Prov. blad van Zeeland zijn van de ter
inly ving opgeroepen militieplichtigen, behoorende tot
de provincie Zeeland en de lichting 1889 o. a. achter
gebleven Johannes Franciscus Janssens, geboren te
Goes 12 November 1869, van beroep polderwerker
aldaar; Theunis De Jonge, geboren te Goes 21
December 1869, van beroep winkelbediende aldaar
Johaunis De Rijder, geboren te Krabbendijke 8 October
1869, van beroep arbeider te Kruiningen Pieter
Bruinzeel, geboren te Rilland 25 M«i 1869, van be
roep molenaar te Rilland-BathAdriaan Kramer,
geboren te Wissekerke 29 Januari 1869, van beroep
veldarbeider aldaarCornelis Smallegange, geboren
te Wolfertsdijk 18 Januari 1869, van beroep werk
man Johannes Zaudee, geboren te 's-Gravenpolder
11 April 1869, van beroep schipper te Ierseke.
Men schrijft uit Zieriksee aan de N. R. Ct.
©Is de nu op vele plaatsen ingevoerde Zondagsdienst
der posterijen vooral tot stand gekomen met het oog
op het belang der bij dien tak van dienst betrokken
ambtenaren, of daarbij wel overal ook in aanmerking
genomen is het belang van het publiek, valt te be
twijfelen. Hier toch, waar wij, door de ligging van
ons eiland, alreeds in zoovele opzichteD stiefmoederlijk
bedeeld zijn, vergeleken met andere ook afgelegen ge
deelten van ons land, is die Zondagsdienst ingericht
op eene wijze, die zeker in alle opzichten in strijd is
met het belang van het publiek.
Tweemaal per etmaal ontvangen we hier de IIol-
landsche post. De brieven enz. worden per wagen van
Bergen-op-Zoom via Tolen vervoerd naar Stavenisse.
Daar wordt alles overgeladen in eene roei- of zeilschuit
en aldus getransporteerd naar Viane, om van daar
weder per as naar hier te komen. Bij gebreke van
eene haven of iets dat daarop gelijkt, te Viane, moeten
bij laag water, en dat komt steeds in ieder etmaal
een paar keer voor, de pakketten over slikken, ter
breedte van p. m. een half uur, worden opgedragen
of gesleept, met het gevolg, dat van de tien verzonden
postpakketten er in den regel negen ia gehavenden
toestand aankomen. Klagen daaromtrent helpt niet;
de directie is naar het schijnt voor dergelijke behan
deling niet aansprakelijk. Terwijl de eerste post aan
komt 's nachts, komt de tweede post des namiddags
te 1 ure. Nu woidt Zondags de nachtpost 's morgens
besteld, doch de middagpost niet. Deze wordt op het
kantoor bewaard tot de ochtendbestelling van Maandag.
Dit zou nu op zich zelf zoo erg niet wezen, doch die
bestelling heeft eerst plaats wanneer in den regel ons
eerste en eenig middel van vervoer naar Holland
vertrokken is. Geven de blieven met de Zondagmiddag
post hier aangekomen dus aanleiding om zelf op reis
te gaan, dan kunnen de betrokken personen eerst
Dinsdag vertrekken om eerst in den namiddag van
dien dag in Holland aan te komen.
Toen de maatregel van de opheffing van de Zondag
namiddag-bestelling was ingevoerd, werd aan hen die
zich daartoe aan het postkantoor, dat van 12 open
is, aanmeldden, hunne brieven en couranten afgegeven.
Dat ging eenige weken goed, doch eensklaps werd die
afgifte gestaakt, op grond dat, naar de ambtenaren
aan het postkantoor mededeelden, door den minister
die afgifte verboden werd.
Waar vanwege het rijk zoo weinig of niets wordt
gedaan om eenigszins tegemoet te komen aan de vele
bezwaren aan onze eigenaardige ligging verbonden,
daar ware het wel te wenschen, dat bij het belang
voor de Zondagsrust der postambtenaren ook het be
lang van het publiek wat meer in het oog werd ge
houden en op eenigerlei wijze aan de hier geldende
bezwaren werd tegemoet gekomen."
De directeur der gemeente-gasfabriek te Utrecht,
de heer A. O. S p r u ij theeft eervol ontslag ge
vraagd.
Z. M. de Koning en IJ. M. de Koningin hebben
het beschermheerschap aanvaard van de tentoonstel
ling ter voorkoming van ongelukken in fabrieken en
werkplaatsen, die in de maanden Juni, Juli en Au
gustus in het Paleis voor Volksvlijt te Amsterdam
zal gehouden worden.
Da toestand van den heer Van der Goes
van Dirxland, lid der Eerste Kamer, hoewel iets
verbeterd, blijft zorgwekkend.
Koloniën.
Het West-Indische weekblad Suriname verhaalt,
dat de districts-commissaris van Boven-Para, vergezeld
van een detachement infanterie, sterk 35 onderofficieren
en minderen, onder bevel van den 1 en luit. Schut, naar
de Boven Para op expeditie was gegaaD, omdat de
Para-negers (geen afstammelingen van de wegloopers,
maar van de in 1863 geëmancipeerde slaven) zich
verzetten tegen de subsidiaire gevangenisstraf, die
eenigen hunner moesten ondergaan, wegens het niet
voldoen aan de bepalingen der personeele belasting.
Op de gronden ©Onverwacht" stuitte het detachement
op een tienmaal sterkere macht aan negers, die, ge
wapend met geweren, sabels en kapmessen, zich tot
ernstigen tegenstand voorbereidden. Het detachement
is daarop teruggekeerd zonder dat er eene botsing heeft
plaats gehad. Op de rivier zijn eenigen der veroor
deelden gevangen genomen en medegevoerd. Men hoopt
dat de regeeriog dezen slag in het aangezicht van ons
zal uitwisschen en de weerspannigan, desnoods met
geweld, tot hun plicht als leden eener geordende maat
schappij zal terugbrengen.
Eenige maanden geleden heeft de ie luit. Van
Drimmelen, toen waarnemend districts-commandant
te Groniogen, een dergelijk zaakje gehad met de Sara-
macaner negers (hier worden ook geen boschnegers,
doch z.g. geciviliseerde negers bedoeld). Deze kwamen
m grooten getale naar Paramaribo en dreigden den
procureur-generaal, dat zij de stad in brand zouden
steken. Men liet hen schreeuwen en tieren en weer
naar hunne gronden gaan. ©Ik onthoud mij natuurlijk
van een oordeel over de affaire ©Onverwacht", daar
ik niet weet welke opdracht de heer Schut gehad
heeft, ook niet in hoeverre de districts-commissaris
verantwoordelijk was, doch dat ons prestige tegenover
de inlandsche bevolking in Suriname veel geleden heeft,
behoeft voorzeker geen betoog. Iemand, die zelf districts
commissaris in Suriname is geweest, vertelde mij, dat
het niet goed gezien was om de personeele belasting
toe te passen op de negers, aan wie gronden (kost-
akkers) door de regeering waren afgestaan. De goede
bedoeling was die luie, bandelooze menschen daardoor
tot den arbeid te dwingen, doch ze zijn liever lui dan
moede, en als de oogst mislukt, kunnen zij ook niets
opbrengen. Toen men dat inzag, heeft men hun uit
stel gegeven en toegevendheid betoond, waarvan men
nu de wrange vruchten plukt"
De West-Indiër van 4 D c. deelt nader mede, dat
de Para-negers zich onderworpen hebben en zich vrij
willig in troepjes bij de politie hebban aangemeld om
gevangenisstraf te ondergaan wegens het niet betalen
der personeele belasting.
Blijkens de uit West-Indië aangekomen berichten
heeft deze zaak tot een conflict geleid tusschen de
Koloniale Staten en den Gouverneur. De Staten ver
langden inlichtingen en achtten die zoo noodig, dat
zij het desbetreffende besluit met algemeene stemmen
hebben aangenomen; de Gouverneur weigerde die in
lichtingen en nam de gelegenheid te baat eenige liefe
lijkheden te zeggen aan het adres der Staten, met
deze zaak in geen verband staande. De West-Indiër
voegt hier nog aan toe, dat de Gouverneur den 23a
Dec. vier leden der Staten, die tevens afzetbare ambte
naren zijn (de heeren Cateau van Roosevelt, agent-
generaal der immigratie, dr. A. Salomons, geneeskundig
inspecteur, J. da Costa, ommegaand rechter, en mr.
G. H. Barnet Lyon, advocaat-generaal), bij zich zou
ontboden hebben en in verhoor hebben genomen ever
de beraadslagingen der Staten. Hij zou daarbij hebben
te verstaan gegeven, dat de stemming der Staten voor
hen in hun ambtsbetrekking zeer onaangename gevolgen
zou kunnen hebben.
In de West-Indische bladen, waarin deze zaken
medegedeeld staan, wordt nog een andere bestuurs
handeling gemeld, die minder de algemeene goedkeuring
heeft verworven.
"Vier leden vau de commissie van regenten van het
weldadigheidsgesticht 's Landsgrond Boniface hebben
nl. om de volgende reden ontslag verzocht en verkregen:
ongevraagd schreef de commissie den gouverneur dat
een stuk land, aan Boniface toebehoorend, niet aan
een ander behoort te worden uitgegeven. Op dit onge
vraagde advies antwoordde haar namens den Gouver
neur de gouvernements-secretaris, dat de Gouverneur
het schrijven had ter zijde gelegd wegens den min
gepasten toon van het ongevraagde advies. Vier van
de vijf regenten hebben daarop hun ontslag genomen.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Beroepen te Wierden (toez) ds. C. Plug, te
Oostkapelle.
Zaterdagmiddag zijn zooals men aan de M. Ct.
uit Axel meldt door het onderwijzend personeel
der rijksnormaallessen, alsmede door de leerliBgen dier
inrichting, twee kransen gehecht aan den gedenksteen
op het graf van wijlen den heer H. Van Wijngaarden,
in leven directeur der g°melde lessen.
De heer A. H. De Vries, waarnemend directeur,
voerds hierbij het woord.
Rechtszaken.
Door de Rijkspolitie is deze dagen proces-verbaal
opgemaakt tegen de dienstbode van een herbergier te
's-Heerenhoek wegens verkoop van sterkedrank aan
een 13jarigen knaap.
Door de Arrondissement-Rechtbank te Middelburg
is gisteren veroordeeld wegens mishandeling: C. S.,
21 j., te Kolijnsplaat, tot 8 b. s. 8 d. h.
Bij uitspraak van het Kantongerecht te Middel
burg Maandag gehouden in de kerkelijke zaken van
Koudekerke tegen E. Wisse en A. Wielemaker Kz.
werd de vordering van het eischend college ontzegd
en dit verwezen in de kosten vaD het geding.
Da vijf nog aanhangige zaken werden 14 dagen
geremitteerd.
In de zitting van den Hoogen Raad van Maandag
is verworpen het cassatieberoep van den heer Willink
Ketj-m, door het Hof te Amsterdam veroordeeld wegens
beleediging van den minister van Koloniën.
Brieven uit Amerika.
Vereenigde Staten, Januari 1890.
Waarde Redacteur 1
Vergun mij, na al het terugzien, eigen aan den
overgang van het oude in het nieuwe jaar, een blik
te werpen in de toekomst. Wat zal er van de menscb-
heid worden, wanneer de strijd om het bestaan voort
gaat moeilijker en zwaarder te worden, zooals gedu
rende de laatste jaren het geval is geweest? In de
Vereenigde Staten, waar èn kapitaal èi arbeid zich
respectievelijk door combinaties versterken en mono
polies aan de eene zijde en werkstakingen aan de
andere meer en meer den g regelden gang van zaken
in beroering brengen, is die vraag aan de orde van
den dag. De meeste menschen zijn hier overtuigd, dat
het een of ander moet gebeuren om het verstoorde
evenwicht te herstellen. Maar even krachtig als de
vraag ©wat?v zich opdringt, even zwak is in den
regel het antwoord. Men weet niet wat. Het vraagstuk
is te veelomvattend, te moeielijk. Ieder, die wat nieuws
aanbiedt tot verbetering, wordt echter niet langer als
een idealist of een droomer beschouwd.
Ia dien geest des tijds is voorzeker een der oorzaken
gelegen van het enorme succes, dat de uitgave van
het boek Looking backwardheeft bekroond. Ik wil
u nader met dit boek bekend maken. Wanneer de
kritiek in Amerika zegt, dat dit boek een dieper en
me8r blijvenden indruk heeft gemaakt dan eenig arder
boek dat in 1889 is verschenen, neetnek aan, dat et
