1890. N°. 5.
Zaterdag 11 Januari.
7?le jaargang.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, "Woensdag en TrljdagaTond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75,
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad ,^2b(
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en vorder
bij alle Boekverkoopors en Postdirecteuren.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bi\ directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
GOES, 10 Januari 1890.
Het moat nu gebleken zijn, dat het varkeD, dat
in 't begin van November te Biezelinge geslacht werd
en waarvan hier een gedeelte rondgevent werd, ten
gevolgd waarvan hier en elders eenige personen aan
trichinose hebben geleden, uit Goes afkomstig was van
een mestput, waarop veel afval van geslachte dieren
wordt geworpen.
Het varken heeft \ójr het naar B.ezelinge ging, hier
nog jongen geworpen en de houders dier jonge var
kens, dia niet in Goes maar op de dorpen wonen,
zijn opgespoord en han is aangezegd dat zij die dieren
bij de slachting moeten laten keuren. Uit dit alles
blijkt dus weder, dat de trichinen alleen uit Go«s
afkomstig zijn. Door de strengere bepalingen van uit
en invoer zijn, in verhouding tot den prijs der biggen,
de loopvarkens hier goedkoop.
Aan J. W. Van Kogelenberg, postbode
van Goes op Wolfertsdijk, is met ingaDg van 1 April
a.s. eervol ontslag verleend met recht op pensioen.
Bij kon. besluit van 9 Dec. 1889 is, krachtens
art. 37 der wet van 17 Augustus 1878 St.blno.
127), persioen verleend aan A. C e n s e onderwijzer
aan eene openbare lagere school te Middelburg, ten
bedrage van 534.
Bij de joDgste veranderingen in het personeel
der rijks veld wacht is verplaatst met 7 Januari jl. de
rijksveldwachter 3de klasse J. Van der Meere
van Kapelle naar Zevenbergschen Hoek.
Rilland Bath. Woensdagavond hield do landbouw-
vereeniging «Reijgersbergh" hare gewone maandelijk-
sche wintervergadering. Twee nieuwe leden traden tot
de vereeniging toe, waardoor deze thans 32 leden telt,
waaronder 3 uit eene andere gemeente.
Da rekening, dia in deze vergaderiog werd over
gelegd, had in ontvangst 126 55 en in uitgaaf
116.52'/j, zoodat er een goed slot aanwezig was van
ÏO.OS1/^ Onder de uitgaven was een post van 59,66,
noodig voor de betaling van de 10126 musschen en
eieren die ingeleverd waren. Er werd besloten, ook
dit jaar weder, op gelijke wijze, met de verdelging
der musschen voort te gaan, terwijl het salaris van
den secret.-penningm. voor zijne meerdere werkzaam
heden op 20 werd gebracht. Verder werd besloten
eene bas te plaatsen, waarin ieder, die iets wilde
vragen of wenschte te weten, de schriftelijk opgestelde
vraag daarin zoude kunnen werpen.
Het bestuurslid J. J. Van Gorsel en de secret.-pen
ningm. M. W. V. Van Bijlevelt werden aan het einde
der vergadering met op éen na algemeene stemmen
herbenoemd.
Het aangekondigde vlugschrift, waarin jhr. mr,
A. F. De Savornin Lohman de beginselen uiteenzet,
waarop de nieuwe onderwijswet steunt, heeft onder
den titel «De Pacificatie" het licht gezien (Am
sterdam, J. A. Wormsar). Wat met deze wet ver
kregen is, vat de heer Lohman aldns samen
«Eene openbare school behouden, voor wie zich in
de bijzondere niet thuis gevoeltals veiligheidsklep,
waar particulier initiatief ontbreekt, als wijkplaats voor
kerkelijke tyrannie die school niet meer de nationale,
de bevoorrechtedoch slechts, zoo althans de liefde
voor de vrije school toensemt, aanvulling in plaats
van regel;
«die school niet meer het symbool van verdraag
zaamheid en volkseenheid en volkskrachtomdat zij,
ter wille van hare bestemming, ten dienste van
allen, neutraal, kleurloos, tot zekere mate onvrij
en belemmerd moet zijn
«die school dan ook niet meer dan onvermijdelijk
boven de vrije school bevoordeeld.
«De bijzondere school gelijkgesteld met de open
bare, in zoover zij, ten behoeve zoowel van de oplei
ding als van de iadienststelliDg van het onderwijzend
personeel, dezelfde bijdragen als de openbare ontvangt;
«financiëel achtergesteld bij de openbare, om redenen
die geenszins aan voorkeur boven het openbaar onder
wijs zijn ontleend;
«daarentegen gesteld boven de openbare, in zoover
de wetgever, vertrouwende op de volharding en de
energie barer begunstigers, geheel hare inrichting vrij
laat, en den bijzonderen onderwijzer geenerlei belem
mering in den weg legt.
«De ouders bij de keuze eener school voor hunne
kinderen krachtig in hunne vrijheid beschermd, doch
nist ontslagen van de op hen rustende taakonder
die ouders, zoo al niet uitsluitend, dan toch in de
eerste plaats, de min- of ouvermogendeu financieel
gesteund de deugdzaamheid van het onderwijs in het
algemeen, en vooral die van het bijzonder onderwijs,
krachtig bevorderd, en diensvolgens zooveel doenlijk
gezorgd, dat 's lands penningen ten bate van het onder
wijs zullen worden aangewend.
«De Christelijke bijzondere school, althans voor-
loopig, begunstigd, doordat voor de bijzondere scholen
de vrijg vi'heid nog steeds hoofdbron van inkomsten
moet blijven, en die bron bij de tegenstanders van de
Christelijke scholen nog niet mildelijk schijnt te vloeien;
alhoewel door deze feitelijke begunstiging der Christe
lijke school de staatsrechtelijke gelijkheid niet in het
minst wordt geschonden.
«Aan de door de vroegere wet zelve uitgelokte
opdrijving van de gemeentelijke schooluitgaven perk
gesteldd9 rijksbijdrage geschoeid op een billijkheids
beginsel, en niet meer op het verkeerde beginsel, dat
goed onderwijs, enkel omdat het in aller belang is,
door den Staat moet worden gegeven.
«Eindelijk: eene wet, die niet meer ten bate van
een deel des volks, maar ten bate van allen komt
die door de verschillende partijsn is aangenomen
die de deugdelijkheid niet enkel van het openbaar,
maar van alle onderwijs bevordert; en die zelve zal
zijn wat de openbare school te vergeefs gepoogd heeft
te wezen: het symbool van nationale verdraagzaam
heid en samenwerking"het «cement onzer volks
eenheid."
«Dit alles moge nu een «eerste stap" heetenmaar
dan toch zeker een zevenmijlen-laarzen stap
«Is hiermede nu gezegd dat de tegenwoordige regeling
onverbeterlijk is of nooit wijziging zal behoeven Ia
geenen deele. O. a. zal misschien op den duur de
financiëile bevoordeeling der openbare school uit de
kas der gemeente nadere regeling behoeven.
«Beseffen schrijft hij volk en onderwijzers,
schoolbesturen en kerken hunne roeping, dan opent
deze wet voor de bijzondere Christelijke scholen eene
8choone toekomst. J
«Maar verspilt men zijne kracht, door steeds naar
nog gunstiger wettelijke bepalingen te streven, in plaats
van het aangebodene aan te grijpen en te verwerken;
praat men eikanderen na, dat met deze wet in beginsel
eigenlijk niets is veranderd, in plaats van mede te
werken om volk en gemeentebesturen juist van het
tegendeel te overtuigen ziet men liever eene christelijke
school ten gronde gaan, dan dan invloed op haar te
dalden van personen, die zich wel aan de belijdenis
der kerk houden, maar niet zich onderwerpen willen
aan haar opgedrongen kerkelijke besturenis men
van oordeel dat, waar kerkelijk samenwonen niet gaat,
nu ook samenwerking op schoolgebied gevaarlijk of
verderfelijk is, zelfs daar waar genoegzame kracht
voor het bestaan van meerdere scholen ontbreekt;
zoakt men in het uitpluizen van geschilpunten en het
elkander scherpelijk veroordeelen meer dan in samen
werking, in het «liefelijk samenwonen" heil, dku
o jaza! deze wet voor onze christelijke scholen niets
geven dfcn valt hare vrucht, wat God verhoede
enkel in den schoot van de Roomsch-Katholieko kerk,
de Staatschool en het ongeloof 1"
Men schrijft aan de 2V. R. Ct. nit Ierseke'
Gelukkig is er in de laatste dagen wat meer rust
gekomen in de verzending van oesters naar
het buitenlandin de laatste 2 wek*n van December
was het ongehoord druk: 4 a 500 duizend oesters
van de verschillende stations te zamen was regelhet
station Kruiningen verzond het meest, daarna Bergen-
op-Zoom en dan Vlake. Ook van Bruinisse is tamelijk
goed verzonden, maar blijven deze buiten de hierboven
opgegeven getallen. Het op 1 Januari 1890 totaal
verzondene getal oesters in dit seizoen van September
af is stellig 25 millioen, en hiermede is zeker de
grootste helft van den voorraad weg. Da prijzen
bleven laag door al te sterke aanbiedingen voor beste
le soorten ƒ42, gewone le ƒ39 a 40, 2e soorten al
naar qualiteit van 22 tot 28 a 30. Voor dezen
laatst genoteerden prijs ziin het eigenlijk kleine la
soort welke weggaan. Wanneer de oesterkweekers nu
maar willen, is het oogenblik daar om met de prijzen
naar boven te gaan. Zullen zij zich verstaan Dit
is nog onzeker, te meer omdat vele kweekers toch
reeds tevreden zijn, daar de leverbare voorraad dit
jaar grooter is en dus toch wat meer in de kassen
vloeit. Jammer blijft het echter, zulke mooie oesters
voor zulke betrekkelijk lage prijzen af te geven.
Mijn bericht vangt aan met de woorden «gelukkig
in de laatste dagen wat meer rust", en dit komt goed
te pas, want de influenza verschoonde de oestorplaat-
sen nietdirecteuren, opzichters, schippers en werk
lieden zijn aangetast, terwijl de spoorwegbeambten ook
op verscheidene stations ziek zijnwat rust komt dus
goed te pas voor allen.
Voor het eerst zoolang het oesterbedrijf bestaat,
moest men in laatste dagen speciale treinen voor het
vervoer naar Duitschland en België bestemmen, ten
einde door het tijdroovende inladen het personenver
keer en de aansluiting te Rozendaal niet te verstoren.
Die gewone nieuwjaarsrust duurt gewoonlijk tot
medio Januari, dan begint eigenlijk de regelmatig
drukste verzending; of de voorraad groot
genoeg zal zijn om dit tot m8dio Maart vol te houden,
zal te bezien zijn, maar dit wordt nu reeds ernstig
in twijfel getrokken.
De schippers-vereeniging «Schuttevaer" te Mid-
d lburg hield Woensdagavond eene vergadering onder
presidium van mr. G. N. De Stoppelaar. Van den
inspecteur was bericht ontvangen, dat hij niet geneigd
was aan het eind der Zandkreek eene tonnenboei te
Vggen, maar hij was wel bereid om de daar liggende
rood te schilderen; er zal evenwel nog eene poging
aangewend worden ter verkrijging van de gewenschte
boei. Er werd gesproken over de bezwaren bij het
varen door de houten sluis te Sas van Gent; niet
tegenstaande het jaagpad daar breed genoeg is, mag
er langs genoemd pad geen paard worden gebruikt,
maar moeten de schepen door menschen getrokken
worden men zal evenwel trachten daarin verbetering
te brengen. Het bestuur is diligent verklaard, om bij
de regeering de belangen der schipperij te bevorderen.
Er werd veel gesproken over den slechten toestand
in het kanaal te Veare en de ondiepten in het Veersche
Gat. Nog werd besloten aan den inspecteur te ver
zoeken, dat de rijkstonnenleggor te Veere gemachtigd
worde, om naar omstandigheden tonnen en bakens te
leggen en te verleggen, alsmede om tusschen ton 7
en 8, voor den Camperlandschen wal (Spieringpolder)
nog eene ton te leggen.
Van een homerische dankbaarheid voor de aan
neming van de onderwijswet is het gemoed van
den heer L. Haffmans vervuld. De aanneming
van die wet, zegt hij, kwam op een tijd, dat men
geen gelegenheid had er zoolang over te denken en te
spreken, maar «waarlijk, zij verdiende, dat men zich
tenminste veertien dagen onledig hield met de wijsheid
der beschreven vaderen te prijzen en met zich onder
ling geluk te wenschen."
Men stelle zich voor den heer Leopold Hafl'mans
met zijne geestverwanten en bondgenooten, elkander
veertien dagen lang als de Chineezen met hun
Nieuwjaar de handen drukkende en den lof ver
kondigende van de Eerste Kamer(Arnh. Ct.)
Het Hof zal, ingevolge de bevelen dos Konings,
voor den tijd van vier weken, ingaande 9 Januari,
den rouw aannemen, waarvan twee weken halven en
twee weken lichten rouw, wegens het overlijden van
II. M. Keizerin Augusta, weduwe van Z. M. Wilhelm I,
Keizer van Duitschland, Koning van Pruisen.
In haar antwoord op het verslag der E rste
Kamer omtrent het wetsontwerp tot voortzetting der
arbeids-enquête door eene staatscommissie,
verzekert de regeering, dat geen vrees behoeft te be
staan voor overijlde wetsvoordrachten. Alleen als het
onderzoek van zeker onderwerp geheel zou zijn afge-
loopen en regeling noodzakelijk bleek, zou niet behoeven
gewacht te worden tot den afloop der geheele enquête.
Ten aanzien van de werkstakingen is vooralsnog
niet gebleken van het onvoldoende der bestaande wets
bepalingen tot waarborging der vrijheid van hen, die
niet daaraan deelnemenoptreden der politie met
overleg, en zoo noodig krachtig, is de beste waarborg.
De Minister van Justitie tracht steeds die vrijheid
door de autoriteiten te doen beschermen.
De bedoeling is, om de commissie op te dragen een
onderzoek, behalve van fabrieksnijverheid, ook van de
handwerksnijverheid, de verveningen, de zeevisscherij,
het vervoerwezen en daarmede verwante beroepen, het
verzekeringswezen en de pensioenfondsen in meer of
minder wijden omvang. Voorstellen tot aanvulling der
enquête-wet zullen eerst ingediend worden, als men den
loop der werkzaamheden vau de staatscommissie heeft
kunnen gadeslaan.
De overeenkomsten betreffende de overname
van spoorwegen door hetrijk zijn thans
bij den Raad van State in overweging.
Men schrijft aan de N. R. Cl.
«Het blijkt, dat het zoogenaamd uiteengaan van den
Bond van suikerfabrikanteo, waarvan indertijd melding
werd gemaakt, ten slotte misschien niet veel meer
geweest is dan eene behendige manoeuvre om de t gen-
werking der landbouwers af te leiden. Nu de tijd van
contracteeren is aangebroken, slaan dezelfde fabrikanten
toch evenals vroeger de handen ineen om de markt
der suikerbieten te dwiDgen.
Nadat vijf-en-twintig hunner (in het geheel zijn er
slechts dertig) reeds enkele weken geloden bij adver
tentie hebben bekend gemaakt, dat zij «in de streken
aan de bovenrivieren" slechts tegen de gewone voor
waarden zullen contracteeren, en tegen een prijs van
11 per 1000 kilo's peeën, hebben zij thans een
tweede advertentie de wereld ingezonden, waarbij nader
wordt medegedeeld, dat deze prijs «aan Mark en Steen-
bergsche vliet" zal zijn 12 per 1000 kilo's.
Van verschil van prijs naar mate van het suiker
gehalte, van mededeeling van de soort van zaad of
keuze door den landbouwer in andore geschilpunter,
die aanleiding hebben gegeven tot van alle zijden als
grondig erkende klachten der verbouwers, is dus
geen sprake.
De fabrikanten doen precies alsof er niets is voor
gevallen, niets is besproken en geschrevensterk als
zij zich gevoelen door hunne aaneensluiting. En de
landbouwers het kan niet ontkend worden dat
reeds velen hunner, lettende op de bevredigende resul
taten van het vorige jaar, zich laten overhalen de oude
voorwaarden te aanvaarden.
Met volkomen zekerheid kunnen wij mededeelen, dat
een der beste bietenverbouwers onlangs aan een fabri
kant aanbood om te contracteeren op de gewone voor
waarden, mits hem het zaad werd verstrekt, dat hij
het vorige jaar van hem had ontvangen en hetwelk
afkomstig was van eene goed gekarakteriseerde suiker
biet. Het antwoord echter luidde ontkennendomtrent
de soort van zaad kon hij zich tot niets verbinden.
Is er meer noodig om nogmaals te doen zien, dat de
boer altijd een kat in den zak koopt, als hij de tegen
woordige voorwaarden der fabrikanten aanneemt
Evenmin als een vijandig gesteld artikel in eenig
Duitsch blad bewijst, dat Nederland inderdaad van
die zijde bedreigd wordt, evenmin is de bezadigde
meening van de redactie eener courant voldoende om
ons volkomen gerust te stellen. Maar men leest toch
met genoegen wat een invloedrijk orgaan in Duitsch
land, de National Zeitungschrijft naar aanleiding
van het bekende geschrift van den Nederlandschen
gewezen officier Tindal«Onze naburen in Holland
winden zich weer geheel noodeloos op. Gelijk steeds
heet het «Duitschland's leger staat voor de poort", en dit
beneemt onzen gindscben vrienden den slaaphoewel
Duitschlands vriendschappelijke en loyale houding der
gelijke dwaze bekommering onmogelijk moest maken.
(Arnh. Ct.)
In de gisteren gehouden vergadering van den
gemeenteraad van Amslerdam zou eindelijk worden
behandeld het voorstel-Heineken betreffende de ophef
fing der theologische faculteit als v e r p 1 i c h t e fa
culteit bij het H. O. Wegens de slechte opkomst der
raadsleden ook de voorzitter was wegens onge
steldheid afwezig stelde mr. Heineken voor, de
behandeling te verdagen, welk voorstel werd aange
nomen.
Men schrijft uit Amsterdam aan het U. D.
Van de bij zijne aankomst hier te lande zoo hoog
opgevijzelde plannen van den heer Dn T o i tten
behoeve van het hooger onderwijs in de Transvaal en
tot oprichting eener emigratiemaatschappij,
hoort men in de laatste maanden niets meer.
De belangen van de maatschappij «Transvalia", tot
onginning van goud- en andere mijnen in de Zuid-
Afrikaansche republiek, waarvoor onlangs een leening
werd geopend en volteekend, schijnen al zijn tijd in
beslag te nemen.
Nu is het op zich zelf niet af te keuren, dat men
hier en elders gelden tracht te verzamelen, om d©
waavden aan ertsen, die in de ingewanden der aarde
nog verscholen liggen, te kunnen opdelven, maar vau
een man, met het verleden van den heer Du Toit,
had men recht andere, hoogere dingen te verwachten.
Het maakt een ontmoedigenden indruk een man,
wiens leven men gewijd achtte aan de geestelijke
en zedelijke ontwikkeling en verheffing van een broe
dervolk, die eenmaal op den kansel het Evangelie
verkondigde en later aan het hoofd stond van het
onderwijs, van zijn hoogte te zien afdalen, om als
gewoon mijnexploitant slechts stoffelijke voordeelen
na te jagen.
Had men dit indertijd hier kunnen vermoeden, on
getwijfeld zouden de toespraken en de muziek zijn
achterwege gebleven, waarmede de heer Du Toit nu
bij zijn aankomst werd begroet.
Men hoopt wel is waar nog immer, dat de super
intendent van het onderwijs, als eenmaal de uitsluitend
stoffdlijke belangen der Transvalia zijn geregeld, nog
tijd zal vinden voor de behartiging van de hoogere
belangen, die hij bij zijn aankomst verklaarde, dat
hem hier hadden gebracht, maar die hoop slinkt met
iederen dag en buitendien heeft hij bij de meest in
vloedhebbenden thans het gezag verloren, dat hij
behoeft om met vrucht daarvoor te kunnen werk
zaam zijn.
Ook hier geldt het spreekwoord, dat men geen
twee heeren tegelijk kan dieneD.
Wil men eene emigratiemaatschappij tot stand
brengen, wil men iets doen voor het onderwijs in de
Transvaal, dan moet men zich losmaken van den
exploitant van goudmijnen en zich met andere mannen
hier eu io de Transvaal trachten te verstaan en te
vereenigeD.
Er zijn in Nederland honderden gezinnen van ambachts
lieden en boerenarbeiders, die zich gaarne in de Trans
vaal zouden vestigen en daar het Neder'andsch element
krachtig zouden versterken, indien zij slechts op bil
lijke voorwaarden de middelen konden verkrijgen voor
den overtocht en de eerste vestiging en eenigen waar
borg hadden zich in het nieuwe vaderland een eerlijk
middel vau bestaan te kunnen veroveren.
Mocht men voor die gezinnen iets kunnen doen,
men zou een zegenrijken arbeid vorrichten.