1890. N°. 4.
Donderdag 9 Januari.
~ÜTf d e"öü d e d 0 0 s.
yjste
fe-W-SSC*!
GOESCIII
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiön voor dit blad
aangenomen bijdeheeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 et.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
De werkeloosheid van den Gouverneur-Generaal.
De Soer. Cf. (no. 263) houdt zich overtuigd, dat
de Gouverneur-Generaal Pyoacker Hordijk zich eerst
in zijn juiste waarde zal kunnen voordoen, waDneer niet
laDger een Keuchenius zijn streven en willen verlamt.
Het is toch niet geheel zonder reden geweest meent
het blad dat de heer Hordyk altijd gegolden heeft
voor een flink karakter, voor een Man.
Waarom beeft men dan tot nu toe zoo weinig be
wijzen gezien van hetgeen hij vermag?
Het blad verklaart dit aldus:
«Vooreerst zeker omdat hij, vreemdeling in Indië,
niet dadelijk tot handelen gereed was, daar bij eerst
moest doordringen tot de juiste kennis der diepst ge
voelde behoeften.
«Maar naar onze meening zeker ook, omdat de
bewindsman van 't Plein als een automatische rem
iederen voortgang tegenhoudt.
Hiervan is men in Nederland nog in geenon deele
voldoende op de hoogte en 't is dus noodig en ge
biedend noodzakelijk geworden, dat de stemmen uit
Indië den volke donderend in de ooren klinken en
dat zich daarbij die uit Holland aansluiten, zoo on-
dubbelzinn g met gejuich als bondgenooten hier begroet.
Er zijn er die ook daar hun afkeer van het kolo
niaal regeeringsbeleid niet meer verhelen.
Een correcte houding.
De afwijzende beschikking, door den Gouverneur-
Generaal genomen op het verzoek vau het bestuur
der «School met deu Bijbel" te Batavia om een
maandelijksch subsidie van 250 wordt door den heer
Brooshooft in de Loc. (no. 276) zeer toegejuicht.
«Indien men een punt wilde zoeken" zegt de
heer B. «waarop de Minister met het meeste succès
in zijn zwak zon kunnen worden getast, zou men
zeker geen beter kunnen vinden dan het weigeren
van steun aan de naar wij meenen tot heden
eenige inrichting van lager onderwijs in Indië, waar
het onderricht eeu zeer bepaald gereformeerd kerkelijke
kleur draagt. Toch staat de Gouv.-Generaal met zijn
weigering zoo volkomen op het wettelijk standpunt,
en zou hij zich, door anders te handelen, zóo beslist
blootstellen aan vervolging krachtens art. 38 c. Rag.
Reglement, dat, nog meer dan lof wegens zijn cor
recte houding, verbazing over de onbescheidenheid der
vragers hier op haar plaats is."
De heer B. ontleedt het hier genoemde artikel, het
welk volgens hem eena toelage aan deze school vol
komen uitsluit. Hij meent dus te mogen aannemen,
dat het bestuur der school tot deze mat de wet strijdige
aanvrage is geleid door het feit, dat op de begrooting
voor 1889, en ook weder op het ontwerp voor 1890,
een post van 18,000 is uitgetrokken voor «subsidiën
aan particuliere Europeesche scholen". «Het spreekt
echter van zelf" zegt de schrijver «dat wanneer
op de begrooting voor zeker doel gelden worden toe
gestaan, een stilzwijgende voorwaarde bij de aanwen
ding daarvan voorop staat, nl. dat zij niet zal strijden
tegen eenige wet, Kon. basloit, ordonnantie of andere
wettelijke verordening. In casu nu is, in art. 3 en 19
van Staatsblad 1868 no. 81, die wettelijke verbods
bepaling zeer beslist aanwezig.
«Het bestuur van «de school met den bijbel"
waarin, naar men weet, een broeder van Minister
Keuchenius den hoofdtoon aangeeft, schijnt dus ten
slotte te hebben gedacht: «man kann's probiren;
nutst es nicht, es schadet nicht." Een Gouv.-Generaal
nu, die den Minister en zijn broeder, ook tegen de
wet in, van dienst bad willen zijn, zou er wellicht
wat op hebben gevonden om die wet te ontduiken.
De correcte houding ten deze van den lieer Pyoacker
Hordijk is dus in ieder geval te waardeeren en zal
naar de heer B. meent zeker strekken om de
openbare meening aangaande de vraag, of bij al dan
niet aan den leiband loopt van den Minister, gerust
te stellen.
GOES, 8 Januari 1890.
Op verzoek dealen wij mede, dat het gerucht
als zou dr. J. L. Goemans alhier voornemens zijn
onze stad metterwoon te verlaten, van allen grond is
ontbloot.
De bevolking van Goes was op 1 Januari
1889 3234 m., 3598 vr., 6832 totaal.
Zij vermeerderde door:
Geboorte met 117 m., 111 vr., 228 totaal.
Vestiging205 288 493
322 390 721
En verminderde door:
Overlijden met 77 m., 64 vr., 141 totaal.
Vertrek 405 442 847
482 506 988
De geheele bevolking verminderde dus met 160 m.,
107 vr., 267 totaal, en bedroeg op 31 Dec. 1889
3074 m., 3491 vr., 6565 totaal.
Er werden 52 huwelijken gesloten.
De St.'Ct. bevat de wet van 30 Dec, 1889
houdende bekrachtiging van de provinciale belastingen
in Zeeland, waarbij 28 opcenten op de grondbelasting
over 1890 en 18 opcenten op de belasting op het
personeel over den dienst 1890/91 zullen worden ge
heven.
Er worden pogingen aangewend tot oprichting
van een blijvend familie-museum van het
Huis van Oranje-Nassaute 's-Gravenhage,
welke instelling zou moeten bevatten de oorkonden,
handschriften en andere belangrijke voorwerpen van
wetenschap en kunst, betrekking hebbende op het
regeerende vorstenhuis.
Uit Groningen schrijft men aan het N. v. d. D.
Door den wethouder van publieke werken, den heer
N. Rost, te Groningen is eene combinatie aannemers,
groot 34, ontdekt, die bij elke aanbesteding, zoowel
de gemeente als particulieren, op een overeengekomen
schatting stelden, welke som steeds bij die der in
schrijving kwam. Dat dit nog al iets beteekent, blijkt
uit het volgendebij aanbesteding van het onderhoud
van 3 maal 10 scholen werd het laagst ingeschreven
voor 4149, 3677 en 4147, terwijl na de ont
dekking van het complot deze sommen daalden tot
f 3646, 3583 en 3527 of 1723 minder, wat voor
ieder der 34 «gezworenen" ruim 50 zou geweest
zijn. Op deze wijze is het te verklaren, dat aannemers,
die in jaren geen werk uitvoerden, leven als «heeren."
Gistermiddag overleed te Zwolle de heer mr.
W. baron de Vos vanSteenwijk,lidder
Eerste Kamer voor Drente. Slechts een paar dagen
was hij ziek. Eene heftige longontsteking nam den
algemeen geachten man weg.
De Geneeskundige Raad voor O verijsel en Drente
heeft in de voornaamste bladen dier provinciën eene
aansporing geplaatst tot inentingder koepokken
in het eerste levensjaar, hetgeen blijkens de
ondervinding, zegt de raad, op dien jeugdigen leeftijd
geheel ongevaarlijk is. mits het kind gezond zij. Uit
de statistieken betreffende de koepokinenting in ons
land, en niet het minst in O verijsel en Drente, blijkt
ieder jaar, dat het aantal der kinderen die in het eerste
levensjaar gevaccineerd worden vergelijkenwijs veel te
klein is. Het is ook geblekeD, dat, ofschoon er meer
kinderen van 1 tot 2 jaar gevaccineerd worden dan in
het eerste levensjaar, verreweg de meeste kinderen
eerst op een leeftijd van 3 tot 6 jaren die kunstbe
werking ondergaan. Er bestaat voldoende grond om aan
te nemen, dat bij de kinderen welke zoo laat gevac
cineerd worden dit eerst plaats heeft kort voor zij 6
jaren oud zijn, namelijk eerst dan wanneer de tijd
begint te naderen, waarop het kind zal moeten school
gaan.
Het gevolg hiervan is, dat een zeer groot gedeelte
der bevclkiDg, meer bepaald van kinderen beneden den
leeftijd van 5 a 6 jaar, jarenlang onbeschut aan het
krijgen van pokken blootgesteld blijft. Da raad vreest,
dat tengevolge van dien toestand epidemieën van pokken
op den duur niet kunnen uitblijven.
Bij den dienst van den waterstoat en da bur
gerlijke openbare werken in Nederl. Indië kunnen
eenige adspirant-ingenieors worden geplaatst. Zij, die
voor plaatsing in aanmerking wenschen te komen, be-
hooren zich binnen eene maand na de dagteekening
van deze bekendmaking, zijnde 3 Januari, bij gezegeld
adres te wenden tot het departement van koloniën,
onder overlegging vana het diploma van civiel-
ingenienr, bedoeld bij art. 61 der wet van 2 Mei 1863;
6. een bewijs van goed maatschappelijk gedrag, afge
geven na dagteekening dezer bekendmaking door bur
gemeester en wethouders hunner woonplaats c. hunne
geboorte-akted. een door den commissaris des konings
in de betrokken provincie afgegeven certificaat van
voldoening aan de wet op de nationale militie. In het
adres moet worden vermeld of de candidaat gehuwd
is en c. q het aantal zijner kinderen.
Aan de uitzending is verbonden: a. overtocht voor
gouvernementsrekening als passagier dar dste klasse,
c. q. ook voor het wettig gezin; b. eene gratificatie
voor uitrusting ten bedrage van 4500; c. eene
voorloopige bezoldiging van ƒ150 's maands, ingaande
met den dag van inscheping naar Nederl. Indië. De
bezoldiging van een adspirant-ingenieur bedraagt 250
's maands.
Met den meesten nadruk wordt aanbevolen, zoo
lang de influenza heerscht, bij het ontstaan van aan
doeningen der ademhalingsorganen, al schijnen deze
aanvankelijk van nog zoo weinig beteekenis, zich niet
met de gewone huismiddelen te helpen, onmid
dellijk den raad en de hulp van zijn geneesheer in te
roepen en in huis te blijven, totdat deze zijn meening
heeft gezegd.
Hierdoor zal in de meeste gevallen een ernstig ver
loop worden voorkomen, daar de ondervinding heeft
bewezen, dat het grootste gevaar voor de griep ont
staat door den invloed van doordringende koude op
reads g ijllienceerde ademhalingsorganen.
De Londensche correspondent van de Haarl. Ct.
vlecht in een belangwekkend schrijven over de vee
markt van Londen het volgend schrijven in van een
Hollander aldaar over de maatregelen tegen den handel
uit ons land genomen.
Laat mij u in weinige woorden vertellen waarom
Hollandsch vee, dat sedert 1 September nog in Enge
land mocht komen, zoo goed als verboden is. De heer
Chaplin, minister van Landbouw, was onbillijk genoeg
om te weigeren het verbod van invoer uit Sleeswijk
Holstöin op te helfan. De invoer gaf werk aan hon
derden arbeiders aan de markt te Deptford.
Natuurlijk volgde er ontevredenheid van dien kant
en werden er te Deptford en elders demonstratien
gehoudenzelfs liepen de afgevaardigden voor die
wijk, de heeren Boord en Darling, gevaar bij een
volgende verkiezing niet te worden herkozen. Om dus
alle belangen te verzoenen, moest er iets gevonden
worden. Het Hollandsche vee moest de kastanjes uit
het vuur halen en daar de regeering toch moeilijk
den invoer uit Nederland gaheel kon verbieden zonder
een schijn van reden, zonder tevens den invoer uit
Denemarken te verbieden, was de eenige weg om de
Hollandsche beesten weder naar Deptford te drijven,
het instellen van zulke belemmerende maatregelen,
dat zij, die hun vee wilden blijven zenden, wel ge
dwongen waren het rechtstreeks naar Deptford te
zenden, waar dus weder werk gemaakt werd voorde
ontslagen en hongerlijdende werklieden, zooals de heer
Chaplin hen voorstelde.
In waarheid waren zij, die te Deptford in verband
met den invoer uit Nederland werk vonden, reeds
elders, te Thames Haven, Islington of Harwich, aan
het werk. Zelfs hadden daar meer in plaats van
minder personen werk. Zij die door het verbod van
het Dnitsche vee buiten werk geraakten zullen dit wel
blijven totdat het verbod opgeheven wordt. Da handel
wijze van den heer Chaplin zal natuurlijk goedgekeurd
worden door allen die er belang bij hebben dat de
beesten weder naar Deptford gaan in plaats van naar
een open en vrije markt. Da Engelsche maatschappij
van landbouw zal ongetwijfeld den laatsten maatregel
goedkeuren. Kamers van landbouw en de Smithfiield-
Club zullen het voorbeeld volgen en zelfs nog krach
tiger maatregelen aanbevelen en sir Edward Birkbeck
en andere parlementaire wapenbroeders van den heer
Chaplin tullen dan een krijgsdans kunnen uitvoeren
rond het graf van den Hollandschen veehaodel.
Naar het Sportblad verneemt, heeft een der
Amsterdamsche gymnastiekverenigingen
bet plan, in 1891, wanneer zij haar 5jarig bestaan
hoopt te vieren, daaraan een groot nationaal gymna
stiek- en wapenfeeBt te verbinden, waarvoor vele me
dailles en prachtige prijzen worden beschikbaar gesteld.
Waterlaarzen zouden van nut zijn geweest, maar
de heeren liefhebbers trokken liever nog eens de
schaatsen aan om het water te klieven, waaronder
het ijs meer en meer wegstierf. De Sportclub
hield Zondag den wedstrijd te Amsterdam over
een 5 mijls afstauds, en met de zevenmijls laarzen
gingen 8 mededingers aan den haal. Ook Ahrendt.
Eo dat verwonderde menigeen die gehoord had dat
iemand den vorigen dag met Ahrendt's schaatsen uit
de kleedkamer was gaan sjaezenzoo 't heette «bij
vergissing," maar meer misschien in den waan mot
Ahrendt's schaatsen een arendsvlucht te bereiken,
't Is zeker goed om een paar schaatsen «over de hand"
te hebben!
Ea toch legde Ahrendt het af, evenals de anderen.
Pander kwam zelfs niet uit. Norseng reed het laatst
m d Jurrjens en won (in 46.482/s minuut tegen 48.333/s).
Da medailles hebben dus haar bpstemming gevon
den de beker niet. doordien Norseng en Pander
gelijke waarde in prijzen hadden behaald. Gelukkig.
Immers de beker blijft nu in het land en geeft ge
legenheid voor den dronk, dat prijzen mogen worden
toegekend voor overwinningen in edeler wedstrijden
dan onze Sport al meer ea meer te aanschouwen geeft.
(Dagbl
De Pinang-Gazette van 29 Nov. bevat een
hoofdartikel waarin de toestand op Atjeh
besproken wordt en de redactie als hare meening te
kennen geeft, dat de lange duur van den oorlog ge
weten moet worden aan de moeilijkheid om de At-
jehers in het binnenland te vervolgen, aan het slechts
bij tusschenpoozen optreden van ons leger en de on
volledige blokkade door da vloot. Het blad gelooft
dat eene werkelijke blokkade der geheele kust een
hoofdverei8chte is om de Atjshers tot onderwerping
te dwingende gedeeltelijke blokkades leiden tot
niets, daar door het opengebleven kustgebied al het
noodige, ook voor het geblokkeerde gedeelte, wordt
ingevoerd en binnengesmokkeld.
Hoe allernadeeligst zulk eene totaio blokkade voor
den handel te Penang ook moge zijn, ja zelfs den
ondergang van verscheidene handelaars, die zaken doen
met Atjjh, tengevolge zou hebben, i* het blad toch
van meening dat zulk een doortastende maatregel te
verkiezen is boven de tegenwoordige wijze van han
delen, daar Penang er ten slotte wèl bij zou varen,
en de handel zich daarna levendiger en onder betere
omstandigheden zou kunnen ontwikkelen dan ooit te
voren.
Twee Engelsche schepen, de Orion" en de
«Espoir", hebben eene belangrijke proef gedaan ten
opzichte van het gebruik van wolken tot verzen
ding van lichttelegrammen. De «Espoir"
zeilde van Singapore naar Honkong, en de Orion"
bleef in de haven achter. Toen het eerste schip on
geveer twintig uur gaans verwijderd was (een afstand
als van Den Hasg naar Arnhem), zond de «Orion"
hem een telegram door sterk electrisch licht in den
vorm van korter en langer schijnende straalbundels
op de wolken to werpen. Het werd op de «Espoir"
duidelijk waargenomen.
De toepassing van deze vernuftige vinding kan van
groot gewicht zijn. De lichten der vuurtorens zouden
in bewolkte nachten verder zichtbaar kunnen zijn bij
aanwezigheid vau een toestel om de wolken te ver
lichten. Ook in oorlogstijd kan deze nieuwe telegraaf
zonder draad groote diensten bewijzen, vooral bij be
legeringen. Zij is wel het eenige gemeenschapsmiddel,
dat de vijand onmogelijk kan belemmeren. Door kortere
en langere verlichtingen kan men een alphabet samen
stellen, gelijk aan dat van het Morse-telegraaftoestel.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Beroepen te Groote Lindt ds. C. Snel te St,-
Laurens c. a.
Rilland-Bath. Zondag zijn tot notalen gekozen bij
de Ned. Herv. Kerk dhrn. A. Baas, H. Bakker, G.
Windthorst en G. Nagelkerke.
Tot diaken werd benoemd dhr. J. Kakebeeke, en
tot ouderling dhr. Johs. Van Boven Jz. Laatstge
noemde heeft bedankt.
Door Kerkvoogden en Notabelen van de Herv.
gemeente te Borsele is het predikants-traktement vast
gesteld op 4100 'sjaars boven vrije woning en tuia
en vrijstelling van kerkelijken omslag.
Het Prov. Kerkbestuur van Zuid-Holland heeft
31 Dec. 11. zijn approbatie verleend op het beroep van
dr. J. W. Lieftink bij de Herv. gem. te Sliedrecht.
Door studenten van verschillende faculteiten
werd dr. A. W. Bronsveld te Utrecht dezer dagen
een massief eikenhouten tafel aangeboden, passende
bij de boekenkast hem geschonken bij gelegenheid van
zijn 25jarige evangeliebediening.
Het aantal Ned. Geref. kerken bedraagt thans
257, waarvan in Zeeland 16.
Het aantal predikanten bedraagt 97, waaronder een
emeritus, welke opnieuw dienst doet, en de beide
hoogleeraren der Vrije Universiteit dr. A. Kuyper en
dr. F. L. Rutgers. In de vacante gemeenten zijn 72
oefenaars werkzaam.
De heer J. I. Van Wuyckhuise te Middelburg
legde Zaterdag te Amsterdam met goed gevolg examen
af in het handteekeneu (L. O.)
Het examen ter verkrijging van het diploma van
de Maatschappij tot bevorderiDg der Toonkunst voor
zangonderwijs op de lagere school, heeft wederom te
Utrecht plaats gehad op 23, 24 December, 2, 3, 4 en
6 Januari jl., ten overstaan eener commissie, bestaande
uit de heerenA. J. Nijland, districts-schoolopziener,
voorzitter, P. A. J. Nepveu, hoofd eener openbare
school, secretaris, R. Hol, M. W. Petri, allen uit Utrecht
en Daniël De Lange, afgevaardigde van het hoofdbestuur
der Maatschappij, uit Amsterdam.
Vijftig candidaten hadden zich voor het examen
aangemeld, van dezen werden vier door ongesteldheid
verhinderd op te komen, terwijl twaalf moesten worden
afgewezen. Onder de geslaagden, aan wie het dip'oma
werd uitgereikt, behoort dhr. R. J. Geldof te Middelburg.
Op uitnoodiging van den heer M. Mieras Jr. te
Beesd traden 47 leden tot de vereenig'mg «Volksonder
wijs" toe. Er werd besloten eene af deeling op te
richten. Het bestuur is samengesteld uit de heeren
C. D. v. Ledden Hulsebosch, burgemeester, M. Mieras J r.
en J. II. Geijs, hoofden van scholen.
Vroonon en dergelijke.
In een mijner vorige opstelleD, toen ik over ambachts-
heeren en hunne rechten handelde, kwam ter sprake
de grondverdeeling van «steenschietens" en «hij der
breedte". Ik zeide toen, dat bij de berekening van de
gelden, die op 's graven steen moastsn geschoten of
betaald worden, eenige gronden niet meetelden, name
lijk de vroonen of vrijlanden. D.» bepaling «bij der
breedte" geschiedde om de grootte van een gansch
ambacht te kennen.
Tnans wil ik nader uiteenzetten hoe die vroonen
