1889. N#. 114.
Donderdag 26 September.
76sle jaargang.
GOESGHË
De uitgave dexer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetnigingen worden van 18 regels a 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regeL
GOES, 25 September 1889.
Men verzoekt ons de aandacht van bet publiek
te vestigen op achterstaande annonce, waarbij wordt
bikend gemaakt, dat de bibliotheek van de Christelijke
jongelingsvereeniging (lokaal Wijngaaidstraat) van Za
terdag 28 Sept. af, wederom geopend zal zijn.
Voor de betrpkking van kindermoeder in het
weeshuis alhier, is btnoemd: mi juffrouw S. E Van
der Hagen, geb. Hendrikse, vroeger in
Goes, thans te Hoorn.
De winterdienst-regeling op de
spoorwegen, die 1 October a. s. in wei king treedt,
is, wat betreft de lijn VlissingenRoosendaal, geheel
gelijk aan de thans bestaande.
Men schrijft ons
In no. 1982 van De Gemeen te-Stem wordt de vraag
gedaan of bet gebeele presentiegeld der leden van den
gemeenteraad verdeeld moet worden onder de ledeD,
wanneer de Burgemeester tevens lid is of wel of des
Burgemeesters aandeel, ten bate der gemeente, niet
wordt uitbetaald. De redactie antwoordt in laatst-
gemelden zin, op grond, dat aan art. 58 der gemeente
wet door art. 73 wordt gederogeerd, zooals ook beslist
is bij K. B. van 5 Febr. 1854 St.blno. 9).
Wij meenen, dat tot dusver steeds is gehandeld in
eerstgemelden geest zonder dat daarop ooit aanmerking
is gemaakt.
Sinds eenigen tijd is door den minister van oorlog
een aigemeene regeling vastgesteld, betreffende de op
leiding van buigerhoefsmeden bij enkele korpsen en
inrichtingen van het leger. Daarbij wordt onder meer
bepaald dat aan jongelieden, boefsmid van beroep, ge
legenheid gegeven wordt om zich zoowel practisch als
theoretisch te bekwamen in bet hoefsmidsvakle aan
de rij- en hoefsmidschool te Amersfoort2e bij het
detachement van het le regiment veld-artillerie te
Amersfoort3e bij het detachement van het 3e regi
ment veld-artillerie te Breda en 4e bij de koninklijke
militaire academie te Breda; en dat aan de rij- en
hoefsmidschool alsmede bij elk der onder 2 en 3 ge
noemde detachementen jaarlijks twee cursussen ge
houden worden, welke elk door hoogstens twee leer
lingen kunnen worden bijgewoond.
Deze cursussen zullen aanvangen op 15 October, en
aanvragen tot bijwoning kunnen ingezonden worden
tot 1 October a. s.
De kosten ter bijwoning zijn zeer gering, behoudens
kosten van verblijf 0,20 per dag.
Dikwijls wordt er op landbouw-vergaderingen ge
wezen op bet wenschelijke om goede hoefsmeden te
bezittenhet kan daarom nuttig zijn op bovenstaande
regeling te wijzen. De secretaris van de «Maatschappij
ter bevordering van landbouw en veeteelt in Zeeland",
de heer I. G J. Kakebeeke te Goes, is gaarne bereid
aan vereenigiDgen of personen, die dit verlangen, de
noodige inlichtingen te verschaffen.
De tot burgemeester van Nieuw- en St. Joos-
land benoemde is Diet dhr. A. D e Waarde, zooals
in ons vorig no. is vermeld, maar dhr. A. Van
Waarde.
Met ingang van 24 dezer is het hulpkantoor
der posterijen te Boisele belast met de behandeling
van aangeteekende brieven met aangegeven geldswaarde
boven de 600.
Ingevolge beschikking van den Minister van
Waterstaat enz. dd. 7 dezer, worden de brievengaar
ders, met ingang van 1 October a. s., ontheven van
de uitgifte van postbewijzen doch belast met het ver-
leenen van tusschenkomst voor het aanvragen van
postbewijzen aan het hoofdkantoor, wanneer belang
hebbenden zich daartoe aanmelden.
Bij kon. besluit zijn benoemdtot burgem. van
Koudekerke W. A. graaf Van Lyndentot burgem.
van Dreischor P. Goemans Jz., secr. dier gemeente.
Bij kon. besluit zijn benoemdtot dijkgraaf van
den Tweede Bathpolder A. Baas; tot plaatsvervangend
dijkgraaf van den Eerste Bathpolder A. Baastot
gezworen van het waterschap Loven en Willemskerke
A. Franse Corneliszoontot lid van het bestuur der
waterkeering van het calamiteuze waterschap Stave-
nisse M. Vac Luijktot lid van het bestuur der water
keering van het calamitenze waterschap Scherpenisse
M. Noordijke; tot lid van het bestuur der waterkee
ring van het calamiteuze waterschap Tienhonderd en
Zwarte P. De Brnijne; tot lid van het bestuur der
waterkeering van het calamiteuze waterschap Walz-
oorden P. A. Adriaansens; tot lid van het bestuur
der waterkeeriag van het calamiteuze waterschap
Bruinisse J. De Groen; tot lid van het bestuur der
waterkeering van den calamiteuzen Vlietepolder A. A.
Van der Maas.
Maandag xóor 50 jaren, ook op een Maan
dag zag de hoofdstad Amsterdam er al bijzonder
feestelijk uitversieringen en vlaggen schier buis
aan huis.
't Was een dag van belang. De erfprins van Oranje,
de tegenwoordige Willem III, zou met zijn joDge gade,
Sophie van Wurtemberg, zijn intree doen binnen
Amsterdam.
In den namiddag trok de vorstelijke stoet door de
straten. De Kioonprins (weldra Koüing Willem II)
en zijne echtgenoote Anna Paulowna begeleidden het
jeugdig paar, terwijl ook de vijftier jarige prinses
Sophie, de zuster van den erfprins, thans groot-herto
gin van Saksen-Weiraar, mede was gekomen om ken
nis te maken met Amsterdam.
Het feest duurde de gansche week. Dinsdag was
gewijd aan een open hof, dat door de jonggehuwden
ten paleize werd gehoudenop Woensdag en Vrijdag
was er galadiner op Donderdag een groot bal in de
schitterende balzaal en op Zaterdag eene voorstelling
in den Franscben schouwburg, terwijl er dag aan dag
rijtoertjes door de versierde stad werden gemaakt of
merkwaar d gheden werden bezichtigd. Hbl
Onze Koningin zond duizend francs aan
den Belgischen gezant bij ons hof voor de betrekkin
gen der slachtoffers van de ramp te Antwerpen.
De Provinciale Staten van Gelderland kozen
gisteren tot lid der Eerste Kamer, vacatare-Scbimmel-
penninck, den heer F. X. I. Van Nispen tot
Pannerden te Zutfen met 32 stemmen op den
heer Tydeman waren 26 st. uitgebracht.
Na een langdurig en smartelijk lijden overleed
Maandag te Utrecht, in den ouderdom van ruim 70
jaar, de heer J. W o 1 b e r s, lid der Provinciale Staten
voor Breukelen, eere-voorzitter van het Nederl. Werk
lieden-verbond b Patrimonium".
Voor vele jaren nam hij een werkzaam aandeel aan
de vrijmaking der slaven in onze West-Indische be
zittingen, later schreef hij een werk over Suriname,
waarvoor hij werd vereerd met den Ned. Leeuw, ter
wijl zijn voortdurende arbeid aan zijn Werkmansvriend
Chr. Sociaal Weekbladblijk gaf van zijn toewijding
aan de belangen van den werkman.
Volgens den berichtgever der N. Gron. Cour. 2al
de Kamer binnen enkele dagen in de afdeelingen gaan
om de Staata- en Indische begrootingen te onderzoeken.
Tegen de tweede Octoberweek denkt men dan op recès
te gaan voor een maand, teneinde krachten te ver
zamelen voor de begrootiDgscampagne. Inmiddels zal
de Eei8te Kamer: dan in het begin van Octöber de
onderwijswet kunnen afdoen.
Gevolg van dezen loop van zaken zal zijn, dat pen
sioen- en defensie-wetten, financieels voorstellen en
alles wat de openingsrede zoo al toezegt, eerst ra
Januari 1890 aan de orde zal kunnen komen. En
men moet wel een vreemdeling in Jeruzalem zijn om
Diet op de vingers te kurnen uitrekenen, dat van
Februari tot April en van Mei tot Juli dat alles niet
kan worden afgedaan. Na Juli nu zal de Tweede
Kamer het volgend jaar wel niet meer vergaderen
we hebben daarvan dit jaar genoeg gelust en er
is ook tbans geen onderwijswet in het verschiet, die
er door moetalles wat nog beloofd is, kan verschoven
worden Dat zal dan ook wel voor verreweg 't meeste
het geval zijn. Let op mijn profetie: we gaan een
nog magerder wetgevend jaar tegemoet dan het af-
geloopene.
Volgens de joDgste berichten uit Atjeh
ontvangen, zijn de luitenants Kist en Fliers niet ge
wond geweest en is de toestand der gekwetsten zeer
bevredigendsleehts een viertal is aan de gevolgen
der bekomen verwondingen overledeD.
De vier vermiste militairen zijn niet levend in
handen van den vijand gevalleD, doch, volgens te
Kotta Radja ingekomen berichten, gesneuveld.
In den eersten sector is men druk bezig met bosch
kappen, hetwelk door militairen geschiedt, daar slechts
weinig dwangarbeiders aanwezig zijD.
De beri-beri heerscht vrij erg, doch niet in die
mate als verleden jaar; ook komen gevallen van
cholera voor.
Per laatste Westboot werden 200 zieken en ge
wonden geëvacueerd, waaronder de luitenant Piera
von Schmidt ging reeds vroeger. Door een en ander
is een groot incompleet aan officieren ontstaan.
De kapitein van het 4e regiment infanterie H. P.
Muller, sedert 1885 gedetacheerd in Oost-Indië, is op
Atjeh aan da cholera overleden. Hij bereikte den leef
tijd van 48 jaar.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Gisteren werd het debat hervat over de Onderwijswet.
De artikelen 3 en 4 werden goedgekeurd.
Daarna verdedigde de heer Kerdijk het leerplicht-
amendemmt. De grieven tegen den leerplicht trachtende
te weerleggeD, gaf hij toe dat het volstrekte school
verzuim in Nederland Diet zoo erg was, doch beweerde
*iij dat tegen het betrekkelijk verzuim en den te korten
duur van onderwijs de leerplicht moest zijn gericht.
Da heer Lobman ontraadde namens de meerderheid
der C. v. V. tot afstemming. Behalve de grief dat
leerdwang werd bedoeld en deze onnoodig was, achtte
hij het ongeraden dit soort motie zonder schriftelijke
vooi bereiding in de wet te brengen. Er was bier ver
band met den veldarbeid, een zaak die nog niet ge
regeld kan worden, en met de voorgenomen enquête.
Ook daarom had sprt-ker bezwaar.
De Minister achtte de voorgestelde regeling bij deze
wet ondoenlijk, omdat de zaak nog te weinig bekend
was, evenals de verschillende oorzaken voor school-
verzu m, zoodat een billijke leerplichtregeliDg thans
onmogelijk was.
De heer Gleichman bestreed den heer Lohman en
de RegeeriDg en verdedigde 't amendement. De ver
werping zou voor hem de wet niet aannemelijker maken.
De heer Borgesius sloot zich bij die bestrijding aan.
Nadat de heeren Hartogh en Lieftinck nader den
Minister bestreden hadden en de rechterzijde hadden
opgeroepen van haar beginsel voor leerplicht te doen
blijken en de Minister had blijven volhouden, dat thans
het amendement onaannemelijk was en slechts een
politieken strijd zou uitlokkeD, is het amendement-
Borgesius om het beginsel van leerplicht in de onder
wijswet optenemen, verworpen met 43 tegen 38
stemmen. (Rechter- tegen linkerzijde.)
Daarna kwamen aan de orde de overgangsbepalingen
en wel beti ellende de fioanciëele uitkeering aan de ge
meenten.
Dit artikel is artikel IV van het wetsontwerp, waarbij
bepaald wordt dat de nieuwe fioanciëele bepalingen
eerst na verloop van zekere jaren in werking zullen
tredeD.
Door de heeren Van Delden c. s. was als amende
ment voorgesteld nog vooreerst te blijven uitkeeren de
bijdrage van art. 45, en dus niet enkel voor de onder
wijzers, maar ook voor de gebouwen.
Door den heer Schimmelpenninck van Nijenhuis was
ais sub amendement voorgesteld te bepalen dat, zoodra
over eenig dienstjaar de bepaling op eene gemeente
niet behoeft toegepast te worden, zij ophoudt voor die
gemeente voor den vervolge te gelden.
Door den heer Michiels van Verduyoen was een
amend, voorgesteld om de gemeenteD, van 4891 tot
1898, geheel of gedeeltelijk te verzekeren wat zij nu
genieten, doch in dien zin dat zij niet te rekenen heb
ben op bestendiging van het tegenwoordig artikel 45.
Het amendement-Van Delden werd, nadat door de
voorstellers het amendement-Schimmelpenninck was
overgenomen, aangenomen met 55 tegen 26 stemmen.
(De regeliüg komt dus hierop neer, dat de regel van
het tegenwoordig art. 45, toegepast op de onderwijs-
tractementen en dergelijke kosten, bestendigd wordt,
zoolang de nieuwe regeling voor een gemeente minder
voordeelig is.)
De overige artikelen zijn daarna goedgekeurd. Eind
stemming Donderdag.
Mede werd aangenomen een door de regeering in
gediende nadere motie van wijzigiüg, strekkende om
achter art. 2 van het wetsontwerp tot wijziging der
onderwijswet te plaatsen het navolgende art. 3.
Tusschen de artikelen 32 en 33 der wet tot regeling
van het lager onderwijs, laatstelijk gewijzigd bij die
van 11 Juli 1884 (St.bl. no. 123), wordt ingelascht
art. 326is, luidende:
Wanneer in eene gemeenteschool jongelieden in het
bezit der arkte, bedoeld in art. 56, onder et, op den
voet van art. 8 als kweekelirgen zijn toegelaten, zijn
deze bij schorsing, ontslag, ontstentenis of tijdelijke
verhindering van eenen onderwijzer in die school, op
aanwijzing van het hoofd, bevoegd eu verplicht tot de
waarneming der opengevallen plaats, hangende het
overleg in het eerste lid van art. 32 voorgeschreven.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Beroepen bij de Chr. Ger. gemeente te Oud-
Beierland ds. W. Schock te Nieuwdorp.
Bedankt voor het beroep naar Tolen door ds.
G. J. Barger te Driebergenvoor Nisse door ds.
J. Wrllemse te 's-Heerenhoek.
Aan de R -K. kerk der parochie Hulst wordt eene
grot gebouwd, aan O. L. Vrouw van Lourdes gewijd.
(D.)
Voor de commissie, belast met het afnemen der
onderwijzersexamens in Transvaal (district Waterberg)
is met gunstig gevolg hoofdonderwijzersexamen afge
legd door den heer J. L. Moerdijk, vroeger te lerseke.
Het bestuur der Kweekschool voor bewaarschool-
houderessen te Leiden heeft eene circulaire verspreid,
waarin zij de hulp van landgenooten inroept voor
hare nuttige inrichting, die zonder spoedige hulp moet
te gronde gaan.
De Minister van Binnenlandsche zaken heeft
thans machtiging verleend tot toelating van de 5
meisjes op de hoogere burgerschool te Meppel, welke
onlaDgs met gunstig gevolg het admissie-examen af-
Eene buitengewone plechtigheid had Maandag
middag te 3 uren plaats te Leiden in het universiteits
gebouw. Had men in de laatste jaren reeds eeDige paters
Jezuïeten plaats zien nemen op de universiteitsbanken
en de verschillende examens, met inbegrip van het
doctoraal, met glans zien afleggen, de heer C. W. I.
Wilde was de eerste geestelijke, die in ons land pro
moveerde en in toga met sjerp den doctorstitel kwam
vragen.
Met een benijdenswaardig talent wist de defendens
zijne stellingen tegen de oponentes, de proffessoren
Cornelissen en Van Leeuwen, te verdedigen.
Den titel van doctor in de klassieke letteren ver
wierf onze jeugdige doctor cum laudeterwijl in eene
zeer vleiende toespraak, even vereerend voor den hoog
leeraar als voor zijn leerling, prof. Van Leeuwen als
promotor hem tot doctor promoveerde en hem geluk-
wenschte met de buitengewoon schitterende wijze
waarop de pater zijne stellingen had verdedigd.
Ook de rector magnificus wenschte, na den promotor,
in Diet minder vleiende woorden den jeugdigen doctor
geluk. Zuid-Holl
Landbouw en Veeteelt.
Kapelle. Jl. Vrijdag werden tengevolge van het
grazen in jonge klavers 3 koeien van den landbouwer
D. Schipper alhier bevangen door trommelzucht. Twee
er van herstelden, doch de derde moest worden ge
slacht. Het vleesch is na keuring rondgevent. Oavol-
doende toezicht op het drijven der koeien was de
oorzaak.
Veehouders, welke het niet ontgaan kunnen om hunne
koeien op de klavers te doen grazen, kunnen niet ge
noeg gewaarschuwd worden te zorgen dat hunne koeien
het eerste half uur gestadig op en neder gedreven
wordeD, ten einde het gulzig eten, waardoor trommel
zucht ontstaat, tegen te gaan.
Ook is het van aanbelang daar trommelzucht
binnen enkele oogenblikken den dood kan veroorzaken
te zorgen altijl een snelwerkend hulpmiddel in huis
te hebben, daar bij eenigen afstand het inroepen der
hulp van deskundigen meestal te laat is.
Kruiningen. Het vorige jaar werd algemeen geklaagd
over de slechte ontwikkeling der suikerbieten en deze
werd voor een niet gering gedeelte geweten aan het
zaad, door de fabrikanten verstrekt. Een landbouwer
in deze gemeente gebruikte dit jaar zaad van verleden
jaar en verkreeg daardoor zeer groote bieten. Als
proef werden er twee gewogen en deze hadden 6amen
een gewicht van negentien en een halve kilo.
Uit Wageningen meldt men: Wederom zijn
dit jaar op de proefvelden der Rijkslandbouwschool
belangrijke proeven genomen met onderscheidene aard
appel-variëteiten. Onder de beste soorten behooren
Odin en Juno, die niet lijden aan ziekten, veel op
brengen en goed van smaak zijn. De soort Juno is ge
poot volgens de methode Gulich (1 meter van elkaar).
De opbrengst is dientengevolge kolossaal groot. Dit
maal worden weder, voor zoover de voorraad strekt,
monsters van de pootaardappels gratis uitgereikt; van
de soorten Odin en Juno zijn, naar wij vernemen,
grooter hoeveelheden beschikbaar.
Te Steenbergen loopt een gerucht, dat op de
grenzen dier gemeente in het naburige Dinteloord eene
nieuwe beetwortelsuikerfabriek zal worden opgericht,
steunende op ccöperatieven grondslag.
De landbouwers, die zich zullen verbinden gedurende
een bepaald aantal jaren zekere hoeveelheid beetwortelen
te levereD, worden mede-oprichters en deelen als zoo
danig in de winsten der fabriek, terwijl de prijs hunner
beetwortelen wordt berekend naar den marktprijs der
suiker op bet tijdstip der levering en in verhouding
tot de innerlijke waarde hunner beetwortelen.
Desnoodig kunnen ook beetwortelen van andere
landbouwers worden gekocht of contracten tot levering
worden gesloten, doch niet anders dan met het gehalte
aan sniker tot grondslag der prijsbepaling.
De kweek" is, gelijk men weet, een der lastigste
onkruiden op landerijen en in den moestuin. Door
hare lange wortelstokken is zij bijna niet uit te roeien,
en zij vermeerdert zoowel door zaad als door uitloo-
pers, zoodat ploegen en eggen ODgeveer niet helpt.
Nu is gebleken dat zout alle grassen vergiftigt, en
zijne werking overigens door het regenwater spoedig
zooveel wordt verzwakt, dat het dan nog alleen als
meststof voor het land dienst doet. Dus kan men 61
de kweek diep onder den grond brengen, bf haar
met zout of zuur water behandelen. 100 deelen water
op 1 deel zwavelzuur is voldoende om de lastige kweek
te dooien, en ze dan nog als meststof te doen dienen.
(N. R. Cf.)
