1888. N°. 149.
Zaterdag 15 December.
75sle jaargang.
Bij dit nommer behooi'l een bijvoegsel,
groote zwarte Hond
Politiek Overzicht.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
cm K Ni.
Dg prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
«lat morgen zal uorden verzonden.
In bewaring is genomen een opgevangen
zijnde reu, witte voorpooten, dito borst, liggende ooreu
en laDgen zwarten pluimstaart, welke niet in de gemeente
tehuis behoort.
De rechthebbende kan deze ten bureele van politie
terng bekomen tegen betaling der kosten van voeding.
Indien dit niet voor Zondagavond a s ia geschied,
zal de hond, ingevolge art. 7 der betrokken verorde
ning, worden afgemaakt.
Goes, den 14 December 1888.
Burgemeester ea Wethouders van Goes,
J. G. d W HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN
(58 December).
II.
Het was te verwachten, dat waar dr. Schaepman
zich bad opgeworpen ter verdediging van het ministerie,
de leider der anti-revolutionaireD, de Goesche afge
vaardigde jhr. Da Savornin Lohman, daarin niet zou
achterblijven.
Drie zaken vooral treff m bij de lezing van wat dhr.
Lohman sprak. In da eerste plaats de rondborstige
verklaring, dat de anti-liberalen die altijd door de
anti-Tevolutionaire en de katholieke bladen worden
voorgesteld als verreweg de meerderheid ta tellen in
den lande zoo weinig bekwame staatslieden in hun
midden tellen, dat kwam dit ministerie te vallen
niet aanstonds een nieuw kabinet zou te vormen zijn.
Wij achten dit geen blaam voor onze tegenpartij, maar
het toch opmerkenswaard, dat d8 anti-liberale afge
vaardigden, die altijd worden voorgestel! als zulke
kundige mannen en die in ieder geval toch tot taak
hebben de daden der regeering te beoordeelen, door
een hunner leiders ten eenenmale onberekend worden
geacht om zelf eene regeering te vormen.
Dit is trouwens niet wat het meest treft in de rede
van den heer Lohman.
Meer opmerkenswaardig is zijne verklaring omtrent
de wijze waarop bezuinigd moet worden. Men weet
het, de liberalen waren viel te duur en daarom moesten
zij er onder gebracht worden. Wanneer eerst maar
eens de clericalen aan de regeering kwamen, dan zou
er bezuinigd worden.
En wat zeide nu de heer Lohman in de Kamer
zitting van 6 December jl.
»Wat is de quaestie bij bezuinigen Wanneer eene
huishouling op te grooten voet is ingericht, is het
bijkans onmogelijk om dien voet van leven te ver
anderen. Wanneer men dan bezuinigen wil, dan zat
men eenvoudig de uitgaven niet uit; men kan aan
het bestaande gewoonlijk niet veel veranderen. Op
den duur wordt de manier van leven steeds kost
baarder. Als mjn dus op te grooten voet lejft moet
men zorgen niet op nog grooter voet te gaan leven
din komt men van zelf tot bezuiniging. Dat er inder
daad bezuinigd is en d it wij niet op te grooten voet
gaan leven, dat heeft de Minister van Financiën aan
getoond, toen hij op pag. 3 der memorie van be
antwoording deed opmerken, dat, niettegenstaande
voor marine 16 ton mier is aangevraagl, toch deze
begrooting ongeveer gelijk is aan de vorige".
En een eind verder vervolgt da Goesche afgevaar-
digie: »Men kan beweren, dat het land zich niet
moet verdedigen en dan kan men ook de begrooting
van marine met vele millioenen verminderen, maar
als man een land wil verdedigen en de middelen
daartoe, omdat zij niet toereikend zijn, aangevuld
moeten worden, dan kan men niet zeggen dat de
uitgaven te hoog worden opgevoerd".
Het is inderdaad eane fraaie redeneering. De eenige
bezuiniging, die men al zoo weat in te voeren, is het
niet verhoogen van het budget. Voegt men hierbij
nu de verklaring van den Minister van Fioanciën,
dat hij voorshands niet tot eene herzienDig van het
belastingstelsel denkt over te gaan, wat is die voor
stelling van bezuiniging tijdens de verkiezingen dan
anders geweest dan eene kissmanoeuvra om goedge-
loovigen te winnen Op zijn zachtst genomen, stonden
ook hier weder de beste stuurlui aan wal.
»Men kan", zegt de heer Lohman, »aan het bestaan ie
gewoonlijk niet veel veranderen". Maar men heeft
dan toch altijd beloofd, dat men er ivel verandering
in zou brengen.
Het is intusschen waar, wat de heer Van Houten
opmerkte, dat, wanneer dit ministerie ook op fnan-
ciëel gebied, waar het wel iets doen kao, toch werke
loos blijft, de hervormingsgezinden niet langer er aan
zullen denken om in de rijen der anti-liberalen te
strijden en dus te eer het stadium zal geboren wor
den, waarin de liberale partij ministeriëele partij kan
worden".
Bovendien gaat de vergelijking met een huishouden
hier niet op. In het algemeen erkennen wij, dat de
invoering van bezuinigingen in een huishouden niet
gemakkelijk gaat, maar is men eenmaal van de nood
zakelijkheid ervan doordrongen, dan zal men niet be
zuinigen op het eene artikel om de uitgaven voor een
ander te kunnen verhoogen. Dat doet thans de re
geering wel. Zij bezuinigt o a. op het onderwijs
maar verhoogt de uitgaven voor marine met i.600000
gulden. Het wordt dus alleen de quaestie van meer
dere belangstelling in den eenen tak van regeeringszorg
boven die in een anderen. En evenzeer als de heer
Lohman beweert, dat de begrooting van marine mag
verhoogd worden als men het land wil verdedigen,
mogen de liberalen en daaruit spreekt dan onge
twijfeld zorg voor de geestelijke belangen des volks,
waarop de heer Borgesius zinspeeldezeggen: »Men
kan bewereD, dat het volk geen onderwijs behoeft en
dan kan men ook de begrooting voor Binn. Zaken met
vele millioenen verminderenmaar als men een volk
wil ontwikkelen en de middelen daartoe, omdat zij
niet toereikend zijn, aangevuld moeten worden, dan
kan men niet zeggen, dat de uitgaven te hoog worden
opgevoerd".
De heer Lohman nam ook den heer Keuchenius in
bescherming, begrijpende dat diens positie inderdaad
gevaar loopt en wetendp, dat me* de tegenwoordige
Kamermeerderheid een liberaal kabinet eene onmoge
lijkheid is, betoogde hij de homogeneïteit van het
ministerie en drong h:j er op aan, dat al de ministers
bij den val van een hunner zouden aftreden. Wanneer
men geen ander middel beeft om een minister in zijne
positie te handhaven dan van zijne collega's te vragen,
dat zij hem in ieder geval zullen steunen, dan voor
waar moet die positie al heel zwak zijn.
Doch al hel>ben de heeren Schaepman en Lohman
de regeering ook in bescherming genomen, daardoor
achtte deze zich natuurlijk niet ontheven van den
plicht om de verschillende redevoeringen te beant
woorden en de premier aanvaardde begrijpelijkerwijs
het eerst die taak. Het was allerminst dankbaar
al was het ook wèl verdiend dat dhr. Mackay
bij die gelegenheid den heer Schaepman, om een van
diens uitdrukkingen te gebruiken, »een klein d'ukje
en kneepje" gaf, door te zpggen, dat hij niet als de
afgevaardigde uit Wijk-bij-Duurstede dan libei alen
zou verwijten, dat zij in 1878 met de indiening der
schoolwet zoo lang hebben gedraald. »Het kan mijns
inziens nooit eene verontschuldiging zijn voor eene
regeering", aldus sprak de minister, »te wijzen op
eene fout door eene vorige regeering begaanintegen
deel, dit had haar moeten leeren om die fout te ont
gaan". Daze opmerking aan het adres van dr. Schaep
man was zeer logisch en het is j immer, dat de mi
nister niet even logisch is gebleven in zijne red3. Hij
sprak namelijk zijne verwondering uit, dat de aandrang
op een nieuwe schoolwet van de linkerzijde kwam en
vervolgde daarna: »Het zou hetzelfde zijn, alsof inder
tijd, toen het ministerie-Kappeyne aan de regeering
was, men van de rechterzijde erop had aangedrongen
om toch een onderwijswet van dat ministerie te krij
gen".
Zou de minister werkelijk meenen, wat hij toen
zeide en dus geheel en al voorbijzien, dat de rechter
zijde beweert het werk van de liberalen te zullen ver
beteren, terwijl het omgekeerde toch in 1878 niet het
geval was Is het wonder, dat de liberalen thans ver
langend zijn die verbetering eens te zien, nog wel eene
verbetering, die alle partijen zal bevredigen, nu dr.
Schaepman heeft beweerd, dat h9t openbiar onderwijs
bij die wetswijziging niet zal lijden? Als werkelijk eene
alle partijen bevredigende schoolregeling is te krijgen,
waarom zouden dliberalen die dan versmaden
(Wordt vervolgd.)
GOES, 14 December 1888.
Gisteravond had in het koffiehuis x> le Trios van
Oranje" alhier de eerste lezing in dezen winter van
wege de afdoeling Goes van den Nederl. Protestanten
bond plaats, waarbij als spreker optrad ds. T. IC i e 1-
s t r a doopsgezind predikant te Middelburg, die tot
onderwerp gekozen hadLegenden.
Dhr. A. R. Breetvelt opende als wiarnemend voor
zitter de bijeenkomst en herdacht met een enkel woord
den overleden voorzitter, dhr. Van Gorkom, waarna
hij het woord gaf aan den heer Kielstra, die alvorens
zijne lezing te beginnen mede een woord wijdde aan
de nagedachtenis van dhr. Van Gorkom.
Daarna zijn onderwerp opvattende begon spr. met
erop te wijzen, dat iedere tijd zijn eigen karakter
heeft en dat het kenmerk van den onzen zucht naar
waarheid is.
Dat is gelukkig en een gezegend verschijnsel; wie
toch is gaarne de dupe van allerlei ijd de droomerijen
Te veel hebben de menschen zich daaraan overgegeven.
U echter wel alles winst? Voor ons gevoel niet.
Aangenaam is ons daarom de prediking, dat wij wel
hebben gewonnen en niet verloren. Spr. wenscht dat
te betoogen van de legenden in het algemeen en van
de bijbelsche in het bijzonder.
Hij besprak daarop drie vragen lo. hoe de legenden
overal en ten allen tijde worden geboren, 2o. hoe in
het bijzonder vele bijbelsche legenden zijn ontstaan,
3 welke waarde of onwaarde ze hebbenom ten
slotte er op te wijzen, dat de nieuwe wereld- en levens
beschouwing eenerzijds de legende hoog zal waardeeren
als het poëtisch kleed van den godsdienst en der zeden
leer van het voorgeslacht, maar anderzijds bij de ver
anderde beschouwing eer heeft gewonnen dan verloren.
Aan historische feiten of zoogenaamde feiten hangt
het Christendom en al wat goed en waarachtig is niet
het steunt ten slotte en alleen op de uitspraken van
eigen verstand en gemoed.
Wij kunnen niet meer uit de zeer belangrijke rede
van den heer Kielstra wcêrgeven dan dat korte en
zeer onvolledige schema. Doorwrocht met tal van voor
beelden aan de geschiedenis in het algemeen en de
gewijde in het bijzonder ontleend, maakte spr. zijne
bedoelingen duidelijk en het was dan ook zeer zeker
naar het hart van velen, dat dhr. Breetvelt aan het
eind der lezing een woord van hartelijken dank sprak
voor de schoone rede van ds. Kielstra en den wensch
uitte, dat hij nog meermalen voor deze afdeeling
zou mogen en willen optieden.
Woensdagavond had in de sociëteit V. O. V.
alhier het jiarlijksche St.-Nicolaasfeest voor de leden
van de vereeniging voor Volksvermaken plaats. De
kosten om evenals verleden jiar ook een volksfeest
te geven liepen te hoog om dat denkbeeld te verwe
zenlijken. Wel had men nog getracht giften daarvoor
intezamelen, maar dit had niet het vereischte resul
taat opgeleverd.
Evenals elk jaar was aan het feest natuurlijk een
tombola verbonden en da kans om een prijsje te
trekken was niet kwaad, want er waren 125 prijzen,
terwijl 230 loten waren afgegeven.
Behalve uit de tombola bestond het programma
van den avond uit een café-chantant, terwijl de heer
A. De Winter, de bekende Hollandsche komiek, zijne
gewaardeerde medewerking verleende en ook het
leeuwenleel van het programma voor zijne rekening
had genomen. Hij deed zich andermaal kennen als
een uitstt kende komiek en hij mocht dan ook herhaal
delijk de luide toejuichingen van het publiek verwer
ven. Da heer A. De Well toonde zich een uitstekend
trapèse-equilibrist, terwijl mis3 Ella Maud Haigh, als
Engelsche zangeres en de hoeren Daniels en Nelson
met hunne koldiga voorstellingen veel tot de feest
vreugde bijbrachten.
Ook ditmaal heeft het bestuur zich weder uitnemend
van zijne niet gemakkelijke taak gekweten en het
verdient ongetwijfeld een woord van lof voor de wijze,
waarop het telkenjare afwisseling weet te brengen in
een feest, dat uit den aard der zaak zoo licht tot een
tonigheid aanleiding geeft.
Dinsdag 18 Dec. a. s. zal in de sociëteit »V. O.
V." de tweede abonnements-voorstelling in dezen winter
plaatshebben door het tooneelgezelschap van da nieuwe
Rotterdamsche schouwburgmaatschappij-directieAlex.
Faassen en Co. Bij die gelegenheid zal worden opge
voerd»een bittere pil", blijspel in 4 bedrijven door
Justus van Maurik Jr., voorafgegaan door »blinde
Valeria", tooneelspel in 3 bedrijven van Eugène Scribe
en Melesville.
Benoemd tot bewaarder in de Strafgevangenis
te Goes, P. G e e r s van Zieriksee. (Z. N.)
Iorsoko. Ii de gisteravond gehouden Raadsver
gadering verklaarde de Voorzitter, na lezing der
Dotulen, de reden waarom de Riad weer zoo spoedig
bij elkaar gproepen werd.
Hij had het voorstel-Sauer betrefFinde den hoofde-
lijken omslag overgenomen, omdat hem de cijfers wel
aanstonden en in de veronderstelling dat daar mede
in de behoefte (ƒ9200) zou kunnen worden voorzien.
Maar het is gebleken, dat zij slechts ƒ7000 zoulen
opbreDgen, zoodat alle aanslagen in het voorstel ge
noemd met 30 pet. moeten worden verhoogd.
Dit zal tengevolge hebben, dat de hoegste klassen
zeer sterk zullen worden verzwaard. B jv. een inkom°n
van 37514000 gld. zal met ongeveer 400 en een
inkomen van 40015000 met ongeveer 526 gld.
worden getrofT n. Dit zal tot veel reclames en onaan
genaamheden aanleiding geven, en is ook werkelijk
te kras. De Voorzitter wilde weten of de Raid, nu
de misrekening gebleken is, bij zijn besluit wenscht
te blijven.
Er ontspon zich een vrij langlurig debat tusschan
den Voorzitter en den heer Sauer. Da laatste vond
de aanslagen ook na vermeerdering met 30 pet. niet
onbillijk, hoewel die voor de beide hoogste klassen
misschien wel iets lager konden zijn, wees er op dat
zijn cijfers dan tot de 15a klasse toch nog beneden
het voo'std Van Oeveren bleven en achtte een omslag
van 3 voor de laagste klasse, hoe gering ook, toch
nog te hoog. De Voorzitter merkte op, dat de laagste
klassen ook veel genieten, waarvoor anderen moeten
betalen. De heer Sauer bleef bij zijn voorstel.
De heer Sinke verklaarde te begrijpen, dat de heer
Sauer zijo stanJpunt zoo lang mogelijk trachtte te
verdedigen, hoewel hij er blijkbaar zelf niet gerust
op was, en vroeg stemming. Met 5 tegen 2 stemmen
handhaafde de Riad zijn besluit, zoodat het voorstel
Sauer blijft aangenomen.
Daarna werd de vergadering gesloten.
St. Maartensdijk. Tot voorloopig candidaat voor
lid der Prov. Staten is alhier door de afdeeling der
kies vereeniging »A!gjmeen Belang", met 29 van de
30 uitgebrachte stemmen gekozen de heer N. Pol
derman, burgemeester dezer gemeente. E9n briefje
was in blanco.
Da Minister van Binnenlandsche Zaken heeft ge
bruik gemaakt van het aanbod der Zutph. Ctom
kooper en verkooper te willen noemen van het verdachte
rund, dat aanleiding heeft gegeven tot het verbod van
invoer van Geldersch vee in Duitschland.
De Zutph. Ct. zegt, gisteren die namen aan Z. Exc.
te hebben meegedeeld.
Blijkens den staat der rijksmi ddelen heelt
de schatkist gedurende ds maand November 10,457,535
ontvangen, of ongeveer 342,000 meer dan in dezelf
de maand van 1887. De twee groepen van middelen
die tot deze vermeerdering het meeste bijgedragen
hebben, zijn de accijzen en indirecte belastingen Van
de accijnzen is de gezamelijke opbrengst, dank zij
voornamelijk eene verheffiag met 230,000 bij de
suiker, ruim 2 ton grooter geweest, terwijl de indirecte
belastingen ƒ350,216 meer afgeworpen hebben. Ver
volgens komen de directe belastingen, wier opbrengst
gestegen is met 89,500, de loodsgelden die ƒ11,000
en de telegrafen die 3500 vooruit gegaan zijnter
wijl ook de waarborg en invoerrechten een'1, zij het
ook kleine, vermeerdering aanwijzen. Voor de posterij,
het middel welker opbrengst zoo langen tijd in stijgende
richting zich bewogen heeft, valt ditmaal een, niet
gemakkelijk verklaarbare, achteruitgang met niet min
der dan ƒ102,769, of ruim 21 pet., aan te teekenen.
Uit eene nadere beschouwing der uitkomsten van de
afzonderlijke middelen blijkt dat de zegelrechten eene
vermeerdering van 17,000, en de registratierechten
eenen vooruitgang van ƒ117,000 vertoonen. De kypo-
theekrechten hebben ƒ14 000 meer gegeven, en einde
lijk heeft het successierecht ook ditmaal weder zeer
ruim gevloeid, en ongeveer 2 ton meer opgeleverd dan
verleden jaar. Behalve de suiker, wijst vaR de accijns
middelen alleen het geslacht eme noemenswaardig
hoogere opbrengst 20.373 of 5.8 aan, terwijl
het gedistilleerd met ƒ26,000 gedial l is. Bij de loods
gelden is de vermeerdering aanzieolijk. Voor da maanl
staat zij met 9.6 pet., en voor de 11 maanden met
8.5 pet. gelijk. De loodsgelden hebben met eene op
brengst van ƒ1,136,105 gedurende de 11 maanden,
de raming voor het gehaele jaar reeds met ƒ86,000
overschredeneen sprekend getuigenis van het toe
nemen der scheepvaartbeweging.
De schatkist heft thans in het geheel 102,747,756
gf iad, d. i. bijna 2% millioen meer dan verleden jaar,
en ruim 3% millioen meer daa de raming Toor de
11 maanden. (N. R. Ct.)
Het Hbl. betuigt hulde aan hetgeen tot dusver
reeds do ar de Zuiderzee-vereeniging is verricht tot
onderzoek in het vraagstuk der droogmaking
van de Zuiderzee. De reeds verkregen en ver
rassende uitkomsten, die men vroeger zelfi niet ver
moed had, wijzen op een groot nationaal belang,
waarvan men ook de wetenschappelijke waarde niet
zal kunnen ontkennen. De pogingen van de wakkere
ondernemers verdienen dus uit het oogpunt van het
algemeen belang ondersteuning.
Daarom bevreemdt het aan het Hbl. zeer, dat de
minister van waterstaat niet geneigd is de gewenschte
subsidie van rijkswege voor het onderzoek alsnog op
de 8taatsbagrooting te brengen.
De gevraagde bijdrage is, in vergelijking" met de
geldelijke opofferingen, die particulieren zich getroost
hebben, luttel te noemen, en het onderzoek is voor
den Staat van zeer groet gewicht. Wordt er wellicht
in de Kamer nog een peging gedaan om de waarlijk
Diet bovenmatige bijdrage alsnog toe te kennen, daa
vertrouwt het Hbldat de minister de belangstelling,
die hij voor de zaak verklaart te bezitten, ook mat
der daad zal tooneri.
Staten-Generaal.
EERSTE KAMER.
Gisteren zijn aangenomen de ontwerpen tot wijzi
ging der consulaire wat, provinciale belastingen en
met 38 tegen 4 stemmen de overeenkomst omtrent
het stoombootveer StavorenEnkhuizen.
