1888. N°. 139. Donderdag 22 November.
75sle jaargang.
-CWSCiKKi»-
G0ESCHË
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
Dè prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct»
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
GOES, 21 November 1888.
Da JV. R. Ctons bericht over het cerais-
poeder (zie ons vorig no.) overnemende, voegt daar
aan toe: Jammer genoeg, noemt de G. Ct. niet den
naam van den leverancier."
Nu ons gebleken is, dat dr. Couvée te Middelburg
den naam in het jongste nummer van het Pharm.
Weekbl. bekend maak', willen wij wel mededeelen,
dat de leverancier, volgens zijn adreskaart, zich noemt
»J. Kosman, Coolvest 41, Rotterdam, eenig agent voor
Nederland in cerais-poeder."
Volgens de Af. Ct. is door den minister van
waterstaat, handel en nijverheid aan den heer mr. F.
H. G b e 1 te 's Hage concessie verleend voor een
stoomtramweg van Iersekendam naar
Hansweerd in aans'uiting met een paarden
tram w e g van den rijksweg naar de buiten
haven te Wemeldinge.
Het blijkt dis thans, dat onze m3dedetlingen om
trent de verwezenlijking van deze tramplannen niet uit
de lucht waren gegrepen.
Ltusschen ligt er nog een groote afstand tusschen
het verleenen van eene concessie voor den aanleg van
een tram en het rijden van de tram zelve.
Kapelle. Da liberale kiesvereeniging b "Vrijheid en
orde" alhier heeft een behartigenswaardig voorbeeld
gegeven aan andere liberale kiesverenigingen door
het uitnoodigen van een spreker, die den leden zou
willen inlichten omtrent eenig onderwerp, waarvan
zeker niet allen voldoende op de hoogte waren.
Deze spreker was de heer R-ehorst, leeraar in de
geschiedenis aan de R. H. B. S. te Bergen-op-Zoom,
die tot onderwerp zijner rede had gekozen den toe
stand in Frankrijk in de laatste eeuw vóór de groote
omwenteling.
De heer Reehorst, die zich deed kermen als een
aangenaam en onderhoudend verteller, splitste zijne
rede in twee deeleD. In het eerste stond bij uitvoerig
stil bij de verkwistingen, waaraan het Fransche hof
en de adal zich schuldig maakten en die ongelooflijke
sommen gelds verslonden. In bet tweede gedeelte kwam
hij neder op den ontzaglijken druk, dien deze verspil
lingen op het volk legden, dat de daarvoor benoodigde
gelden moest opbrengen, ten koste van eigen onder
houd.
Nadat de heer Reehorst zijne rede geëindigd had,
dankte de heer Fopma, voorzitter der kiesvereeniging,
den spreker voor zijn bereidwilligheid om hier opte-
treden en riep hij hem een x>tot wtè'ziens" toe, waa--
mede de aanwezigen ongetwijfeld instemden.
"Wanneer de kiesvereenigiDgen zulk een weg inslaan
om het volk te ontwikkelen en zijn gezichtski iog
uittebreiden, dan zal langzamerhand vanzelf belang
stelling ontstaan voor onderwerpen, die buiten den
dagelijkschen gang van zaken van de meeste personen
liggen en belangstelling is in de eerste plaats noodig,
vooral voor de publieke zaak.
Het is daarom te hopen, dat andere veraenigingen
het voorbeeld onzer liberale kiesvereeniging zullen
volgen
Tolen. Maandagavond werd in de Departeraentsver-
gadering van het Nut alhier eene volksvoordracht ge
houden door den heer W. N. W o 11 e r i n k te Wes
tervoort, Het onderwerp dat door hem behandeld werd
was: Over de noodzakelijkheid van herhalingsonder-
wijs. Op boeimde wijze wist de spreker het nut hiervan
te schetsen. De feiten uit het werkelijk leven gegrepen
van d-e wel en die geen herbalingsonderwijs ge
noten hadden werden zoo duidelijk voorgesteld, dat het
te betreuren is, dat juist diegenen, voor \mn het
Departement de volksvoordracht geeft, niet ter plaatse
aanwezig waren. Het zou bepaald ten gevolge hebben,
dat van het herhalingsonderwijs dat hier zoo uitstekend
gegeven wordt, meer gebruik zou gemaakt worden.
Men deelt uit Parijs aan het Dagbl. het vol-
g-nde mede:
b Aan den heer J. F. W. Conrad, inspecteur van
den Waterstaat te 's-Gravenbage, die als lid der inter
nationale ^Commission des travaux" voor het Suez-
kanaal de jaarvergadering onder presidium van Ferdi
nand De L°sseps heeft bijgewoond, viel aan het einde
der werkzaamheden eene bijzondere onderscheiding te
beurt. Den Hollandschen ingenieur werd, juist op den-
verjaa-dag der opaning van het Suez-kanaal (17 No
vember 1860), een waterstaatswerk waaraan de naam
Conrad met roem verbonden is, eene eerepenning aan
geboden. Op een cartouche, omvlochten met eikenloof,
leest men»J. F. W. Conrad, Commission des tra
vaux", boven dien lauwertak den datum der opening
van het kanaal, en als randschrift den naam der Maat
schappij. Op de keerzij Ie twee vrouwen in het ruim
geplooide romeinsche peplum, eene staande en eene
zittende figuur. De eerste reikt een vaas met spaar
penningen aan de zittende vrouw, die, met de lichtende
fakkel in de hand, als de bewaarster van den vrede
is voorgeste l. Als randschrift rondom deze allegorie
leest men: «l'épargne francaise p épare la paix du
monde"'.
Da medaille is voortreffelijk gesneden en geciseleerd
door een der eerste Fransche graveurs".
Zondagavond kwam te Vlissingen met den ge
wonen sneltrein uit Duitschland aan H. M. keizerin
F rede rik van Duitschland.
Nadat de passagiers voor de mailboot aan booid
waren, begaf de prins van Wales, die des morgens
met het kon. EDg. stoomjacht »Victoria and Albert"
was aangekomen, vergezeld van zijn zoon George, zich
naar den trdin om H. M van daar naar het jacht te
geleiden. De begroeting tusechen de beido vorstelijke
personen was zeer hartelijk.
Aan den arm van haar broeder begaf zich H. M.
door de pontonhal. waar haar door het dochtertje van
den heer W. Goebel, Duitsch consul, een bouquet werd
aangebodeD, naar het tot vertrek gereed liggend ko
ninklijke vaartuig. H. M. nam, onder betuiging van
dank aan de lieve kleine geefster, het bouquet aller
minzaamst san. Zij was vergezeld van hare drie doch
ters, de prinsessen Victoria, Sophia en Margaretha.
Kort voor de aankomst van de keizerin was, namens
vele inwoners van Zeeland, een fraai bouquet aan bdord
van het jacht gebracht.
Dit bouquet was voorzien van een zijden lint,
watrop aan de beide punten de volgende woorden
warea geborduurd: An lhre Majestüt Kaiserin Frie-
drich von vielen Einwohnern der Holldndischen
Provim Zeeland.
Z. K. H. de prins van Wales betoonde zich zeer
ingekomen met dit bewijs van hulde j'gens zijne zuster,
de keizeriD, en vooral ook met de eenvoudige en stille
wijze, waarop haar die hulde is bewezen
De prins van Wales biacht Zondag ook een bezoek
aan Middelburg, en was daarbij vergezeld door zijn
zoon George.
Ii het gebouw van het Zeeuwsch genootschap
werd hij door den heer J. A. Frederiks rondgeleid
en werden hem alle mogelijke inlichtingen verschaft.
Met veel belangstelling bezichtigde hij een en ander;
vooral de Nehelennias, de schilderijen en miniaturen
trokken bijzonder zijne aandacht.
Door den burgemeester van Veere was voor die
gelegenheid de bekende beker naar het gebouw van
het Zeeuwsch genootschap overgebracht, die door den
prins werd bezichtigd, waarna hij- zijne hand tee kening
plaatste in da vreemdelingenboeken van het Zeeuwsch
genootschap en van Veere.
Hij teekende eenvoudig Albert Edward en zijn zoon
George. Vervolgens bracht hij een bezoek aan de ver
gaderzaal van de provinciale stateD, waar het portret
van Willem II zijne bijzondere aandacht trok.
(M. Ct.)
Bij Kon. besluit is, als blijk van Zr. Ms. goed
keuring en tevredenheid de bronzen medaille en een
loff.-lijk getuigschrift toegekend aan J. EvertseD,
matroos bij het Nederlandsche loodswezen te Vlis
singen, wegens het met levensgevaar redden van een
drenkeling uit de haven dier gemeente, in den avond
van 31 October 1888.
Men weet, dat het door allen, die goede mmieren
in den politieken strijd op prijs stellen, den heer Van
der Borch staeds ernstig kwalijk is genomen, dat hij
bij de verkiezirgen van Miart een strooibiljet heeft
onderteekend, gericht tegen den heer Van Rappard,
waaria op hoogst deloyale wijze van een particulier
gesprek onder vrienden werd misbruik gemaakt.
Thans komt De Standaard ter elfder ure vóór de
Schiedamsche verkiezing met de verrassende raededee-
ling, dat de hear Van der Borch aan dat strooibiljet
part nog deel heeft gehad, dat het tijdens ziju afwe
zigheid wegens ziekte is opgesteld, en dat hij gepoogd
heeft de verzending te beletten, waartoe echter zijn
last te laat kwam.
De heer Van der Borch heeft, wordt boweerd, de
verdenking op zich laten rusten, liever dan zijn vrienden
in den steek te laten.
Het is ons te eenen male onbegrijpelijk waarom.
Het strooibiljet toch heeft natuurlijk zijn partij meer
kwaarl dan goed gedaan. En zoo hij al meende bij de
verkiezing van Maart te moeten zwijgen, waarom niet
dadelijk daarna gesproken? Het is vreemd, meer dan
vreemd. Vad
Blijkens eene mededeeling der Regeering op de
Algemeene Beschouwingen der Afdeelingen betreffende
de Staatsbegrooting zullen de ontwerpen nopens de
pensioenen der burgerlijke ambtena
ren en die hunner weduwen en kinderen, zoomede
de regeling der heffing van leges, spoedig de Kamer
bereikeD.
Als zij van de nrodzakelijkheid overtuigd zal zijn,
zal de Regeering ook een staatscommissie benoemen
tot het ontwerpen van eene regeling der administra
tieve rechtsspraak. De defensiecommissie is zoo ver
m. t haar arbeid gevorderd, dat het rapport aan don
Koning thans in bewerking is. Een voorstel tot af
schaffing van de gerechtelijke eeden, dat volstrekt niet
voortvloeit uit de Grondwetsveranderingen omtrent de
verplichting tot het afleggen van ambtseeden, is van
deze RegecriDg niet te wachten.
De toestand van den Minister van Ma
rine is vooruitgaande.
De rijkscommissie voor de examens ter verkrij
ging van een diploma als stuurman aan boord
van koopvaardijschepen, zal, overeenkomstig het bij
Kon. besluit van 18 Januari 1886 no. 1 Staatsblad
no. 10) vastgestelde reglement voor die examens, aan
vangende den II den D. comber, te 9% uur, zitting
houden te Rotterdam (gebouw der Loge, Eendrachts
straat no. 14).
De verdere bepalingen betreffende het examen wor
den in de St.-Ct. van gisteren in herinnering gebracht.
- Door den heer Van Houten is in de Tweede
Kamer eene motie voorgesteld in zake de koffiecul
tuur. Zij luidt:
De Kamer, overwegende dat het koffiemonopolie aan
de ontwikkeling der vrije koffiecultuur van de inland-
sche bevolking in den weg staat; dat de tot dusver
gebruikelijke wijze van betaling der bij de gouverne-
ments-kofliecultuur gepraesteerde diensten noch alge
meen aan de bevolking een ook zelfs bij benadering
voldoende belooning verzekert, noch haar een voldoenden
prikkel geeft, om de best mogelijke opbrengst, zoo in
hoeveelheid als hoedanigheid, te erlangendat deze
nadeelen en gebreken van het bestaande koffiestelsel
door verhcoging der betaling per pikol niet worden
weggenomendat, om aan de eischen van het regee-
ringsreglement, van de billijkheid en van goede begin
selen van landcultuur te voldom, hetzij de voor de
gouvernements-cultuur gepraesteerde diensten naar haar
marktwaarde behooren te worden betaald of wal de
koffiegrondm tegen een behoudens remissie bij mis
gewas vaste betaling in geld of levering van koffie
aan het gouvernement, als landrente of pacht, aan de
bij hun cultuur betrokken bevolking, of met haar toe
stemming, waar deze noodig geacht wordt, aan inland-
sche of Europeesche ondernemers behooren te worden
in gebruik gegeven;
noodigt de regeering uit geleidelijk er naar te streven
le dat de koffiemonopolie worde opgeheven, en
2e dat, met wijziging dtr thans gebruikelijke rege
ling der exploitatie van de koffisgrondan, die gronden,
naar gelang der omstandigheden op eene der boven
omschreven wijzen voor den staat productief worden
gemaakt.
De afloop der gisteren te Amsterdam gehouden
koffievoiling was voor bijna alle soorten boven
taxatie.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
In de zitting van gisteren werd hit debat voort
gezet over de Indische begrooting. De heer Domela
Nieuwenhuis bracht hulde aan den moed van den
Minister om het onrecht aan den heer Sol geplepgd
te herstellen en aan diens streven om tot een ver
gelijk met Alj-h te geraken. Toch zou hij tegen de
begrooting stemmei, die het bestaande koloniaal »stel-
sel van roof en onrecht" bestendigde. De heer Mees
beriep zieh op de verklaringen van den gewezen voor
zitter der beri-beri-commissie om aan te tooren, dat
de minister die commissie had opgeofferd aan haar
secretaris. Da heer Geertsema drong er op aan hot
dragen van Arabisch kostuum aan de hadjis op Java
te verbieden en besprak eenige praktische belangen.
De heer Zaayer wees op de reactie, in de hygiënische
toestanden in Indië van dezen minister te duchteD.
De heer Van Asch van Wijck betuigde zijn sympathie
met het streven van den Minister om het zendel,ngs-
werk te bevorderen. De heer Van der Oye was voor
opiumregie.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Heinkenszand. Bij de Chr. Gereform. Gemeente al
hier is een drietal opgemaakt, waarop zijn geplaatst
dhrn.G. Dalhuijzen (cand.) en ds. A. den Hartog,
beiden te Geesteren en ds. M. Rooseboom te Aalden
(Drente).
Bedankt voor het beroep naar de Erang.-Luther-
sche gem. te Amersfoort door ds. D. Fregeres, pred.
te Groede.
Bedankt voor het beroep naar de Oud-Ger. gem.
te Rijssen door ds. D. Wijting, te Kampen.
Beroepen bij de doleerende kerk te Koudekerke
ds. J. Teves, te Wetsinge-Sauwert.
ElIewomMijk. Tot kerkvoogi der Ned. Ilerv. Ge
meente is herkozen de heer F. C. Rijnberg, die reeds
jaren achtereen president is van het college van kerk
voogden en notabelen.
In de zesde zitting der Alg. Synodale commissie
der Ned. herv. kerk werd op een verzoek om inlich
ting van een provinciaal kerkbestuur, ten aazien van
de vraag of de benoeming van een lid des bestuurs,
die met den ls'en Januari 1889 als zoodanig moest
aftreden, tot lid van de commissie van voordracht ter
benoeming van kerkelijke hoogleeraren, wettig en over
eenkomstig art. 5 van het regl. op het hooger onder
wijs was, besloten te antwoorden in bevestigenden zin,
daar het optreden van een lid der commissie van
voordracht op den 15den December en dus vóór zijne
aftreding als lid des bestuurs plaats had. Na verkregen
aanleiding besloot de vergadering eenstemmig aan de
Synode eene wijziging voor te stellen van het Regle
ment op het Examen, waarbij de aangifte voor een
colloquium doctum door een buitenlanrlsch predikant
bij den secretaris der Synode verplichtend wordt gesteld.
De inlichtingen, verstrekt door het prov. kerkbestuur
van Zeeland, over de gebleken onregelmatigheden van
de kerkvisitatie dezes jaars in de gemeenten Middel
burg, Kleverskerke en Veere, werden overgebracht bij
de Syoode, die ze gevraagd had.
Naar wij vernemen heeft ds. J. Drost, pred. bij
de Ned. Herv. gemeente te Leiden, wegens voortdurende
ongesteldheid zijn emeritaat aangevraagd. (N. R. Ct.)
Door eenige manslidmaten der Ned. Herv. kerk
te Oostburg is een verzoek tot den kerkeraad gericht
om over te gam tot de reformatie dar kerk.
In eene Maandag gehouden vergadering van di
recteuren, leden en begunstigers van de Middelburgsche
afdeeling van het Nederl. Bijbelgenootschap werden,
na opneming en goedkeuring van dj rekening en ver
antwoording over het afgeloopen boekjaar van den the
saurier der afdeeling jhr. Van Doorn van Koudekerke
de naar den rooster aftredende directeuren D. J. Dron-
kars, ds. J. L. Bleeker en ds. J. F. L. Abresch als
zoodanig herkozen en lieten zij zich die herkieeiag
welgevallen, terwijl in de plaats van den naar elders
vertrokkken directeur en bibliothecaris dr. J. Riem ens
voor die betrekking gekozen werd dr L. Heldring.
De beslissing omtrent eene vernieuwde vestiging
van een Bijbel-depót der afdeeling werd aangehouden
tot eene volgende bijeenkomst van directeuren, waarin
eene commissie uit hun midden die vergadering zal
die en van consideratie en advies omtrent de wijze en
de voorwaarden van zulk een vernieuwde vestiging.
(Af. Ct.)
Tot leden van het hoofdbestuur van het Ned.
onderwijzers-genootschap zijn door de afdeelingen be
noemd de heeien: G. Kappenburg Pz. en A. Heinsius,
beiden hoofden van openbare scholen te Amsterdam
de eerste, in de plaats van wijlen den heer J. Van
der HoeveD, en de tweede, in de plaats van den heer
J. H. Swildens, die niet herkiesbaar was.
Landbouw en Veeteelt.
De in den laatsten tijd te Leeuwarden bij her
haling en in het openbaar gedane proefnemingen met
de nieuwe vlasbraak- en zwingel-machines hebben zeer
bevred'gende uitkomsten opgeleverd. Zij geschiedden
met partijtjes vlas in het stroo, van elk waarvan 2
KG was geschoond. Er weid verkregen van woud vlas
4^, van 2 soorten kleivlas 4 en 3%, van ordinair
zwak kleivlas 3, en V3n zeer ovdin. dito 2 KG. Bij hand
bewerking werd eerder minder dan meer verkregen. Het
machinaal bewerkt vlas brengt echter 25 cent per bundel
(3.2 KG.) meer op dan 't handbewerkt. De machinale be
werking komt intusschen in Friesland nog slechts uiterst
langzaam in gebruik. De oorzaak moet worden gezocht
in de arbeidsbesparing, ten gevolge waarvan 's winters
min Ier handen werk zullen erlangeD, in de uitgaaf,
welke de aankoop der machines vordert en, in weer
wil van van het feit, dat het machinaal bewerkte vlas
meer geld opbrengt, de vrees, dat dit toch niet het
geval zal zijn. Toch zal, afgescheiden ook van het feit,
dat de handbewerking de gezondheid der arbeiders
ondermijnt, daarmede ten slotte wel gebroken moeten
worden, daar men van de vakmannen dagelijks kan
hooren, dat het handbewerkte Friesche vlas in het
buitenland reeds zoo in discrediet is geraakt, dat de
meeste spinners het niet meer willen verwerken.
(N. R. Ct.)
Brieven uit Amsterdam.
XXIII.
Met alle respect gesproken, die wethouder van Pu
blieke Werken is een oolijkertZooals iedereen weet
is het een zeer gegrond verwijt tegen hem dat hij
niettegenstaande vroegere afsnraken, de groote quaestie
van de tramlijnen voortdurend op de lange baan schuift
en dm geheelen raad plus de heeren Sanders en Bos,
de ontwerpers, met e6n klui'je in het riet stuurt.
Eindelijk, daar prijkt een nieuwe voorlraclit op de
agenda, ter bahandeling van de tramquaestie. Dat wa$
