1888. N°. 129.
Dinsdag 30 October.
75s" jaargang.
stoomwerktuig*
Plaatsvervanger bij de brandweer,
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Yrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75*
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiön voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
alle Bookverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regeL
Bij het gemeentebestuur is door J REMIJN Nz. in
gediend een verzoek tot oprichting van een
in het perceel Wijk B no 219/.
Het verzoek en de teekening liggen ter visie op de
Secretarie, gedurende eiken werkdag van des voormid
dag 9 tot des namiddags 2 uren. terwijl op Zaterdag
den 10 November a des namiddags te een uur ten
Raadhuke gelegenheid zal wordeu gegeven tot het
indienen en bespreken van bezwaren.
Goes, den 27 October 1888.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G d. W. HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
Wie genegen is om voor 1889 als
tegen genot van de daaraan verbonden belooning, op
te treden, wordt verzocht zich aan te melden ter
Secretarie van de gemeente, vóór of op Zaterdag den
3 November a s.
Als plaatsvervanger! worden aangenomen alle per
ionen, onverschillig van welken leeftijddie door Burge
meester en Wethouders daartoe geschikt worden ge
acht, en geenc plichten ten aanzien van Nationale
Militie, Schutterij of Brandweer te vervullen hebben.
^Goes, den 29 October 1888.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J G. d. W HAMER.
D« SecroUrii,
HARTMAN.
GOES, 29 October 1888.
In het bijblad der Goesche Courantdat Zater
dag verzonden is, zijn bij de vermelding der nummers,
waarop in de loterij der vereeniging voor weezen ver
pleging de hoofdprijzen zijn gevallen, een paar fouten
in geslopen. Verzuimd werd daaibij te vermelden no.
3415, terwijl in plaats van no. 4652 moet gelezen
worden no. 4642. Het bericht in het hoofdblad
en de opgaven in de groote lijst zijn juist.
De Standaard schrijft in haar rubriek «Buiten-
land"
x>Eerstdaags zal men het hartverheffend schouwspel
zien, dat ter bestrijding van een gemeenschappelijken
vijand twee mededingers, die elkaar overigens geen
voet gronds toegeven, saam gaan werken.
«De onderhandelingen toch over een gemeenschap-
pslijk optreden van Engeland en Duitschland tegen de
Arabier» n in Oost-Afrika zijn in vollen gang en goed
op weg om verwezenlijkt te worden. Een Duitsch
eskader van 4 korvetten op reis naar Australië heeft
reeds bevel ontvangen om terug te keeren en naar
Zanzibar op te stoomen."
De Standaard keurt dus, waar zij het samengaan
van twee mededingers, die elkaar overigens geen voet
gronds toegeven, enkel en alleen ter bestrijding van
een gemeenschappelijken vijand ironisch een hartver
heffend schouwspel noemt, in de buitenlandsche politiek
dit samengaan blijkbaar af. Dat zij van zulk samengaan
echter niet afkeerig is waar het de bionenlandsche poli
tiek geldt, daarvan kan hare houding sedert jaar en dag
in zake het bondgenootschap tusschen antirevolutio
nairen en katholieken tegen de liberalen ten bewijze
strekken. Intusschen verdient het opmerking, dat zij
dergelijke politieke knoeierij, waaraan zij zichzelf stellig
schuldig weet, in den grond afkeurt. Eon nieuw bewijs,
op hoe zedelijken grondslag het verbond der anti
liberalen rast.
Volgens het Handelsblad is sinds een paar d »gen
de toestand van Z. M. den Koning weder
minder gunstig, en ziet Z M. zich genoodzaakt
een groot gedeelte van den dag rust te nemen.
H. M. on:e Koningin zooals wij in ons vorig
no. berichtten heeft een zwaar verlies ge
lsden, door den onverwachten dood harer Moeder, II.
D. H. de Vorstin van Waldeck Pyrmont.
Helena Wilhelmina Henrietta Pauline Marianna. was
de dochter van wijlen Hertog Willem van Nassau. Zij
werd den 12n Augustus 1831 geboren en bereikte
alzoo den leeftijd van 57 jaren. Den 26n Sept. 1853
huwds zij m ft den regeerenden Vorst van Waldeck
Pyrmont. Haar echtverbond werd met vijf kinderen
gezegend, vhr dochters en een zoon.
De Vorstin had reeds sedert jaren een zwakke ge
zondheid. In de laatste dagen openbaarde zich een long
ontsteking bij de hooge lijderes, die blijkens een Zater
dag ontvangen bericht dien dag een einde aan baar
leven maakte. De ontslapea Vorstin muntte door uit
nemende gaven van hoofd en hart uitzij was bovenal
•en voorbeeldige moeder.
Het Nederlandsche volk neemt ongetwijfeld van harte
deel in den rouw, waarin H. M. onze Koningin door
dit overlijden wordt gedompeld.
Tot gem.-geneesheer te Nisse is benoemd de
heer G. C. Schilham geneesheer te Heinkenszand, diejl.
Zaterdag tijd-lijk in dezelfde betrekking te 's-He«r
Abtskei ke is benoemd.
Op de voordracht voor gemeente-veld-
wachter te 's Gravenpolder staan 1. Pioter Kribbe,
onbez. rijksveldwachter, te 's Gravenpolder2. A. De
Kraker, gepasporteerd maréchaussé thans bewaker in
de strafgevangenis te Goes 3. Pieter Geers, gepaspor
teerd korporaal bij da genie, zonder beroep te Zieriksee,
en 4. A. Van de Plasse, oubez. rijksveldwachter en jacht
opziener te 's-Heer Arendskerke.
Kolijusplaat. Zondag 11. herdacht de heer B. B i r-
k e n f e 1 d in goede gezondheid den dag, waarop hij
zestig jaar geleden zich hier als geneesheer vestigde.
Ierseke. Vrijdag was voor onzen gemeenteveldwachter
Koster een aangename dag. Om hem een blijvend
aandenken aan zijn 25-jarige ambtsvervulling te ver
eeren, waren eenige gelden bijeengebracht en de ge
schenken, daarvoor gekocht, werden hem dien avond
overhandigd. Daartoe werden de jubilaris en zijne vrouw
per rijtuig van hunne woniDg afgehaald en in de
bovenzaal van het hotel Harthoorn ingeleid, alwaar
de heer Bouwens hem met eene toespraak een gouden
remontoir-horloge en een vergulde pendule aanbood.
Deze plechtigheid werd door velen der gevers met
blijkbare belangstelling bijgewoond en door den jubi
laris met groote vreugde en dankbaarheid hoog ge
waardeerd. De geschonken gingen vergezeld van een
naam-album der gevers, door den heer O. De Klein
fraai bewerkt.
Vrijdag werd door den dijkraad van het cala-
miteuze waterschap Ellewoudsdijk-Borsele
besloten tot verdediging van vijf dammen te Ellewouds-
dijk met Lessinesche steenglooiing en rijsbeslag. Deze
dammen, indertijd gelegd in de geul beoosten de haven
om het opslikken daarvan te bevorderen, zullen derhalve
een gewenschte verbetering ondergaan. Daar het be
stuur werd gemachtigd het werk onderhands aan te
besteden kan de uitvoering spoedig plaats hebben.
De inkomsten der Joopende begrooting werden ver
hoogd met het bedrag van het goed slot van den
vorigen dienst ter som van f 6720,56%.
De heer M. Schalkwijk, burgemeester van
Elkersee en Ellemeet, is overleden. Al was hij nog
slechts betrekk* lijk korten tijd aan haar hoofd geplaatst,
hij had bewezen dat hij het goed voor had met de
gemeente en hij toonde dat waar en wanneer hij kon.
Vrijdag werd hij ten grave gedragen. De plechtige
stilte op den doodenakker en de tranen, die velen niet
konden bedwingen, getuigden van het algemeene leei
over dit verlies. (N. R. Ct.)
Men schrijft aan de H. R. Ct. uit Hansweerd:
Het vervoer van suikerpeen naar de Holland-
sche en Belgische fabrieken is in vollen gangde peen
is over het algemeen klein van stuk, en alhoewel di
rect aan scheepsruimte geen behoefte of gebrek is,
zijn de vrachten iets hooger. Het transport van grint
van Nijmegen naar Schoote gaf ook dit jaar aan tal
van schippers volop werk, honderden passeerden naar
België en wanneer men den verbazenden handel van
daar met Holland en Duitschland nagaat, dan schijnt
het voor de schippers nog zoo kwaad niet.
Op 1 Nov. a. s. wordt de 2e luit. J. M. C.
Vermande van Middelburg te Terneuzen gede
tacheerd.
Het voornemen moat bestaan om militairen
voortaan niet meer dan éénmaal naar de klasse van
discipline te zenden. Zij, die zich daarna slecht blijven
gedragen, zullen met een briefje van ontslag uit den
dienst verwijderd worden.
Z. M. heeft aan P. Louwerse, onderw. aan eene
openb. lag. school te s-Gravenhage (vroeger t« Goes)
pensioen verleend van/566; aan A. J. Krenk of Frenks,
onderw. eener openb. lag. school te Vlissiogen,/600.
Bij het af ieeling&onderzoek in de Tweede Kamer
van hoofdstuk V (Binnen). Zaken) der staatsbegrooting
werd bij da afd. Lager onderwijs uitvoerig van ge
dachten gewisseld over de maatregelen der Regeering,
voorgesteld ten opzichte der opleiding van onderwij
zend personeel. Het standpunt der Regeering in dezen
werd min juist geoordeeld door de bestrijders van da
voorstellen tot opheffing der beurzen bij de Rijkskweek
scholen, vermindering der normalen en eventuëele op
heffing van een kweekschool. Het aantal onderwijzers
zou blijken in 1890 niet te groot te zijn. Men vroeg
welke kweekschool voor opheffing in aanmeiking zou
komen, sommigen hadden liever dan dit en het af
schaffen der beurzen vereenvoudiging van de inrichting
der kweekscholen gewenscht en het trekken van de
leerscholen aan de gemeenten. Andere leden vonden
dat de onderwijzers, aan de kweekscholen opgeleid,
veelal minder geschikt waren voor plattelandsgemeenten
dan de leerlingen der normaallessen.
De afschaffing der toelagen bij de Rijkskweekscholen
voor nieuw toe te laten kweekelingen vond bij velen
bestrijding. Zij achtten het verkeerd de inrichtingen,
welke het beste gedeelte van het onderwijzend perso
neel opleveren, en kweekscholen, aan te tastenen
de normaallessen, wier resultaten voorzeker minder
gut 8tig zijn, instaud te laten. Door dezen maatregel
zullen de kweekscholen alleen bezocht worden door
leerlingen uit de gemeenten waar ze gevestigd zijn,
wat den bloei der inrichtingen niet zal bevorderen.
Andere leden juichten den voorgestelden maatregel ten
zeeiste toe. Het werd eindelijk tijd terug te komen
op de kostbare en weinig doelmatige inrichting der
kweekscholen. Een middenweg weid nog aangegeven
door hen, die in overweging geven niet tot geheele,
maar gedeeltelijke of geleidelijke opheffing der beurzen
over te gaan.
De uittrekking van het subsidie ten behoeve der
kweekscholen voor onderwijzeressen te Haarlem en
Arnhem werd uitvoerig besproken. Vele leden meenden
dat de staat zelf verplicht zou worden dergelijke scholen
op te richten en audei en wezen er op, dat de Regee
ring toch nog drie gemeentelijke inrichtingen van dezen
aard subsidieert.
Als het bovendien in de bedoeling lag wettelijke
regelen te ODtwerpen voor de subsidiëeriog, ware het
beter geweest althans tot 1 Nov. 1890 met het sub
sidie vooitteguan.
Bij het verslag der af.ieelins.en over de begroo
ting van Hoofdstuk V der Staatsbegrooting (Binnen-
landsche Zaken) heeft de heer Vermeulen eene
nota overgelegd betreffende eene reorganisatie
van het o n d e r w ij s. Die nota is wel met voor
kennis, maar niet met medewerking van x>bevriende"
medeleden ontworpen.
Hij is daarbij uitgegaan van het denkbeeld, dat eene
dergelijke reorganisatie, wil zij afdoende zijn, de drie
groote onderdeelen van het onderwijs tegelijkertijd
moet omvatten, en dat, bij eene partiëele wijziging,
althans de hoofdlijnen moeten vastgesteld worden, vol
gens welke de regeling van het onderwijs in zijn ge
heel behoort plaats te hebben.
Wat het lager onderwijs betreft zegt de nota:
Bij de regeling van het lager onderwijs sta op den
voorgrond
lo. dat de overheid behoort te zorgen voor gelegen
heid om voldoend lager onderwijs te genieten in alle
gemeenten dts Rijks, zonder dat iemand gedwongen
worde, zijne kinderen te zenden naar eene school waar
eene andeie godsdienstige meening geleerd of gehuldigd
wordt dan de zijne is;
2o. dat die zorg zich echter zooveel mogelijk heeft
te bepalen tot het houden van toezicht en het sub-
sidiëeren van onderwijsverstrekt aan kinderen van
on- en minvermogenden;
3o. dat onderwijs direct door het Rijk of de ge
meente alleen behoort verstrekt te worden, voor zoo
verre het bijzonder onderwijs te kort schiet
4o. dat het onderwijs van overheidswege zoodanig
moet verstrekt worden, dat de godsdienstige overtui
ging van geene ouders van schoolgaande kinderen ge
krenkt worde;
5o. dat van vermogende ouders mag gevorderd wor
den, dat de kosten van het lager onderwijs hunner
kinderen door hen zal vergoed woiden;
6o. dat de voorkeur door min- of onvermogende
ouders, gegeven aan eene bijzondere school, hetzij deze
een confessioneel karakter drage of niet, geen reden
mag zijn voor Rijk of gemeente om fmanciëele tege
moetkoming voor het onderwijs hunner kinderen te
weigeren.
Met het oog op deze verschillende punten schijnt
wenschelijk wat aangaat: de onderwijzers:
De bepaling, dat niemand, hetzij bijzonder, hetzij
openbaar lager onderwijs mag geveD, zonder in het
Inzit te zijn eener akte, vei kregen na mot goed gevolg
afgelegd examen, blijve gehandhaafd.
Deze akten mogen zijn vierderlei
de eerste, die van adspirant-onderwijzerworde
uitgereikt door den schoolopziener aan kweekelingen,
die op de tegenw^ordigo wijze minstens een jaar in
de school werkzaam geweest, en daarvan een gunstig
getuigFchrift van het hoofd der school ontvangen heb-
beD. Dit diploma geve recht tot het behulpzaam zijn
in de school en het geven van onderwijs onder toe
zicht en verantwooidelijkheid van een hooger gedi
plomeerden onderwijzer.
De eischen voor de tweede akten staan ongeveer
gelijk met die voor het tegenwoordige (hulp)onder-
wijzersexamendie voor de derde met de eischen
van het tegenwoordige hoofdonderwijzersexamen, minus
de wiskunde en de Nederlandsche letterkundedie
voor de vierde omvatten de geheele lageie wiskunde,
de beginselen der Nederlandsche letterkunde en voorts
de beginselen van éen der levende talen.
Voor het verkrijgen van elk der drie laatstgenoemde
akten worde een minimum-leeftijd vastgesteld.
Het Rijkstoezicht worde uitgeoefend door inspecteurs
en schoolopzieners. De tegenwoordig bestaande hiërar
chische graden worden dus van drie op twee terug
gebracht.
Als beginsel worde aangenomen, dat du or alle wei
hebbenden de volle kosten van het lager onderwijs,
door hunne kinderen genoten, worden vergoed. Het
Rijk en de gemeente komen alleen onvermogenden
en minvermogenden bij het bekostigen van het ele
mentair onderwijs te hulp, onverschillig of door hen
aan de openbare dan wel aan de bijzondere school
de voorkeur worde gegeven.
Remissiën echter worden aan hen, die niet tot de
on- of minvermogenden kunnen gerekend worden, toe
gestaan, indien meor dan éen hunner kinderen gelijk
tijdig dezelfde lagere school bezoeken.
Als onvermogend worden beschouwd ouders, die
niet bij machte zijn, eenig schoolgeld voor hunne
kinderen te betalen.
Als minvermogend zij, die niet in staat zijn, ook
zelfs voor éen kind, de helft van het normale school
geld op te breng«n.
Het bedrag van het normale schoolgeld wordt be
rekend door de som der uitgaven, gedurende het vorig
schooljaar gedaan voor onderhoud van gebouwen, on-
derwijzerstraktementeu en leermiddelen, te deelen door
het gemiddeld getal der schoolgaande kinderen.
Z. M. de Koning heeft het beschermheer
schap aanvaard der Commissie voor net monu
ment, ter herinnering aan de landing van prins
Willem III in 1688, en, zooals we reeds meldden,
tot de onkosten eene som van 100 bijgedragen.
Z. M. heeft bepaald dat de gratificatie voor uit
rusting verbonden aan de zendiög uit Nederland voor
ben die bestemd zijn om tot adspirant-ingenieur bij
den Waterstaat en de Burgerlijke Openbare Werken
in Ned.-Indië te worden benoemd, 1500 on voor hen
die bestemd zijn om te worden benoemd tot architect
bij genoemden diensttak, 700 bedraagt.
Het wetsontwerp tot tegengaan van over-
matigen arbeid van vrouwen en kinderen is van
den Raad van State terugontvangen en zal binnen
enkele dagen de Kamer bereiken. Is deze voordracht
wet geworden, dan mag men verwachten, dat de
Regeering ten spoedigste, overeenkomstig haar belofte
in de openingsrede, maatregelen zal nemen tot voort
zetting der afgebroken enquête. Het is blijkbaar haar
bedoeling een Staatscommissie in te stellen en deze
bij een wet toe te rusten met dezelfde bevoegdheden,
als aan een parlementaire commissie toekomen. Vad.)
Naar de N. B. Cf. uit zeer goede bron verneemt,
zullen de deurwaarders der directe belastingen
in het vervolg aan een vergel ij kend examen
worden onderworpen. Kennis van de vreemde talen is
geen vereischte, maar zal tot aanbeveling strekken.
De Gemeenteraad van Alkmaar heeft besloten
een gedenksteen te plaatsen in den gevel van het huis
waar wijlen mevrouw Bosboom-Toussaint en een aan
dat waar wijlen de heer Hofüjk het levenslicht aan
schouwde.
Vanwege de gemeente Tilburg is Vrijdag de ge
denksteen aangebracht in den gevel van het huis,
waarin professor Donders het levenslicht aanschouwde.
De redacteur van de Bakkerscourant geeft het
denkbeeld aan om inrichtingen te vestigen, waarin zij,
die geen voedsel hebben, kosteloos brood met een een-
voudigen drank kunnen bekomen. Als de behoefte
gestild is, moeten zij, die van de inrichting gebruik
maakten, zich weder verwijderen. De kosten van dit
voedsel en de verwarming der lokalen zullen, naar de
raming van den ontwerper, wel niet zoo groot zijn,
of zij kunnen gemakkelijk door liefdegiften bijeenge
bracht worden.
Koloniën.
Men schrijft van 19 Sept. aan het Bat. Hand.
Hoewel wij reeds berichten uit Europa ontvingen loo-
pende tot 17 Augustus, aangebracht door vreemde
mailbooten, werden wij gisteren verrast door toezending
van postpakketten en dagbladen, hier aangebracht door
den Hollandschen maildienst en wel per stoomschip
«Prinses Amalia". Het geeft een zonderlingen indruk,
indien geadresseerden met die nationale mailgelegenheid
brieven en dagbladen ontvangen van eene viel oudere
dagteekening dan die, welke hen reeds bereikten door
eene internationale gelegenheid, en eene dergelijke uit
komst moet dunkt ons, de Hollandsche lui wel afschrik
ken om voortaan op hunne brieven te zetten «per
eerstvertrekkende mail", want is die eerstvertrek -
kende" eene Hollandsche boot, dan krijgt eene zoodanige
gelegenheid wel iets van eene nachtschuit.
Een particuliere correspondentie uit Atjeh van
het Pad. Handelsbl. bevat belangrijke berichten.
Sedert eenigen tijd zou de zich noemende Sultan
van Atjeh, Mahomed Daoed Sjah, zich in groot Atjeh
ophouden, waar hij te Anak Galoeng de gast is van
Toengkoe di Tiroe. De hoeloehalangs van buiten de
linie maakten daar bij hem hunne op we ebt ng de
