1888. N°. 111.
Dinsdag 18 September.
75ste jaargang.
Pp? VEEMARKT
De Eilloting
De Aanbesteding van Steenkolen,
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
coiMvr.
1)6 prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Den belanghebbenden wordt herinnerd, dat weder eene
pSIG. te goes.
zal gehouden worden op Dinsdag den 25 Septem
ber 1888.
Goes, den 15 September 1888.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
van zes obligation der geldleening 1886, elk ad Dui
zend gulden en aflosbaar op 1 Januari 1889, zal plaats
hebben in het openbaar ten Raadhuize op Zaterdag
den 22 September aanstaande, des namiddags te een uur.
Goes, dea 15 September 1888
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
benoodigd voor de gemeente, gedurende den aanstaanden
winter, zal op Zaterdag den 22 September 1888 des
namiddags te éen uur, ten raadhuize alhier, plaats
hebben.
De conditiën zullen ter secretarie ter lezing liggen
ven heden af tot dea dag der besteding, van des voor
middags 9 tot des namiddags 2 uren, volgens welke
afzonderlijk moet worden ingeschreven voor de levering
van New-Castle- en Ruhrkolen, beiden per Hectoliter.
Goes, den 15 September 1888
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
De Suatie van „de Breede Watering be
westen lerseke" en het hulpstoomgemaal.
Het is een vreemd verschijnsel maar helaas een feit,
dat hoeveel er ook geschreven is over het nadeel van
overtollig polderwater, en hoe dikwerf daarop in ver
gaderingen van Ingelanden en elders is gewezen, grond
bezitters en landbouwers voor het meerendeel daarvan
niet te overtuigen zijn, in weerwil in het naburige
Schouwen en Duiveland ten dezen opzichte zulke voor
treffelijke uitkomsten zijn verkregen.
De treurige zomer van 1888 heeft weder bij ver
nieuwing doen zien, welke schade er speciaal in vele
polders van Zuid-Beveland en bijna in alle polders van
Tolen is geleden.
Eene gelukkige uitzondering daarop maakt het be
langrijke Waterschap de Breede Watering bewesten
lerseke en ik meen het oogenblik niet ongepast met
erkentelijkheid thans de aandacht daarop te vestigen.
Vóór 1830 had de geheele polder slichts 3 zee
sluizen ter barer beschikking, waardoor niet alleen
zijn overtollig water, maar bovendien dat van de door
dien polder sueerende omliggende polders moest wor
den afgevoerd. Door het aanslibben der Schengeschor-
ren verlandde de afvoer van het water door de zee
sluis aan Terlucht geheel, en het rampspoedige jaar
1829, dat zich door buitengewonen regenval ken
merkte, deed den nood tot op het hoogste klimmen
en dwong het polderbestuur op middelen ter verbe
tering bedacht te zijn.
De toenmalige ijverige dijkgraaf sloeg de handen
aan het werk en reeds in 1830 kwam het kanaal
tot stand dat ten doel had het water uit het midden
van den zoogenaamden »Poel" aftevoeren naar de zee
sluis nabij Kattendijke, Dit kanaal slaagde slechts ten
deele, deels door de uitgestrekte lengte, deels doordien
het gronden vac verschillende hoogten en laagten te
doorsnijden had. Zulks had tengevolge dat men in
1843 besloot een navenliggand kanaal aanteleggen van
de zoogenaamde Wacht onder Kloetinge tot aan de
zeesluis onder Wemeldinge. Doch ook hiermede bleek
voldoende waterafvoer niet verzekerd.
Sedert 1843 had de polder het hoofd te bieden aan
belangrijke uitgaven tot behoud van den oostelijken
oever, waardoor de aandacht van de dringende behoefte
aan verbetering der suatie werd afgeleid, terwijl de polder
aenige jaren daarna eene belangrijke verandering onder
ging doordien de aanleg van het Zuid-Bevelandsch kanaal
den polder in 2 deelen splitste. Vooral het oostelijk
gedeelte, begrensd ten westen door het kanaal en door
de Ooster-Schelde, bleek spoedig door die afscheiding
veel door overtollig water te lijden, vooral in de jaren
rond 1879. die zich door buitengewonen regenval ken
merkten.
Het polderbestuur nam de verbetering van dat deel
des polders krachtig ter hand door den bodem van
de zeesluis te lerseke, eerst voor eenige jaren geheel
vernieuwd, aanmerkelijk te verlagen. Dit stoute werk
gelukte naar wenschde boezem werd verdi°pt en ver
groot, de toevoerkanahn en kunstwerken werden op eene
ruime schaal verbeterd, de bestaande waterleidingen
met die kanalen in verbaad gebracht eu thans kan
men zich verheugeu in de voortreffelijke uitkomster,
daar dit vroegere moeras in eene vruchtbare landouw
is herschapen.
Die gunstige uitkomsten deden de directie ook bedacht
zijn op verbeterden waterafvoer van het omvangrijke
westelijk gedeelte des polders. Daaraan waren echter
zeer groote moeielijkheden verbonden, zoowel om wille
der groote uitgestrektheid als ter zake van de ongelijke
hoogte der gronden. Op voorstel der directie werd het
onderzoek naar de meest geschikte middelen om den
waterafvoer te verbeteren aan een bevoegd deskundige
opgedragen, die in een uitvoerig rapport in April 1882
deswegens een verslag uitbracht en verschillende mid
delen tot verbetering aangaf
Op voorstel der directie werd in Juli '82 eene com
missie in het leven geroepen, bestaande uit 3 leden
van het polderbestuur en 4 ingelanden, om dat rapport
te onderzoeken en de vergadering van ingelanden te
adviseeren nopens de aan te wenden middelen tot
suatieverbeterirg. In Januari '83 bracht deze commissie
rapport uit, tengevolge waarvan in de vergadering van
ingelanden van den 31 Januari 1883 haar voorstel
tot het stichten van een hulpstoomgemaal nabij de
zeesluis van Kattendijke werd aangenomen met 113
tegen 67 stemmen.
Daarbij stond echter de directie niet stilzij was
ook bedacht om in die deelen des polders, welke door
het stoomgemaal slechts ten deele zouden worden ge
baat, den waterafvoer te verbeteren. Ook die pogingen
slaagden en met genoegen kan er op worden gewezen
dat onder meerder de suatie van den zoogenaamden
Eversdijkschen hoek en de lage gronden in Teekenburg
op oordeelkundige wijze werd afgeleid naar de in de
nabijheid van Hansweerd gelegen door de Staatsspoor
wegen gestichte zeesluis op de Westerschefde, wier
capaciteit de behoefte had leeren kennen aan meer
deren toevoer van water.
Sedert het in werking treden van het stoomgemaal
en van de genoemde verbeteringen, hadden wij ach
tereenvolgens zeer droge jaren, tengevolge waarvan
het ondoenlijk was een juist oordeel over de werking
der verbeteringen te vestigen.
Het voorjaar en de zomer van '88 brachten, helaas,
daarin eene verandering. Door de vele aanhoudende
regens, die eerst den uitgedroogden bodem verzadig
den, begon niet voor bet laatst van Juli het polder
water merkbaar te wassen en het nam tegen het
midden van Aug. eene dreigende houding aan, die te
bedenkelijker werd, dewijl door de ongunstige harde
winden en niet afgaande watergetijden de zeesluizen
werkeloos waren. Gelukkig trad toen het stoomgemaal
in zijn vol vermogen op met dat gunstige gevolg, dat
toen de zeesluizen begonnen te werken, het grootste
deel van het overtollige polderwater reeds was opge
ruimd en de geheele polder binnen weinige dagen
van water was bevrijdI Het nut van het hulpstoom
gemaal is daarmede voldoende bewezen en het polder
bestuur mag met voldoening de vruchten smaken van
de goede uitkomsten, terwijl het ingelanden past die
zorg te waardeeren en daarvoor dankbaar te zijn.
Dit is echter niet genoegalsnu rust op ingelanden
zoowel in hun eigen belang als in dat van hunne
neven- en achterliggende mede-grondeigenaren en baan-
ders de dure plicht alles aantewenden door bedel
ven als anderszins, ter verzekering van den geregelden
waterafvoer van de gronden tusschen waterleidingen
liggende, terwijl het de plicht is der gezworenen toe-
tezien, en zonder aanzien des persoons krachtig op-
tetreden tegen die eigenaren en gebruikers van gronden,
welke daarin blijken nalatig te zijn. Eerst daardoor
toch kunnen allen de vruchten plukken van de in
't leven geroepene omvangrijke verbeterde suatiemid-
delen.
Goes, 15 Sept. 1888.
EEN INGELAND.
GOES, 17 September 1888.
Het bestuur der vereeniging voor weezenverple-
ging op Zuid- en Noord-Beveland verzoekt ons te
melden, dat er eene wijziging is gekomen in de datums
der tentoonstelling en verloting.
Aangezien de zaal der sociëteit V. O. V. tegen 9
Oct. bereids was aangevraagd door den heer Alex.
Faassen tot het geven van eene tooneelvoorstelling,
zal nu de tentoonstelling plaats hebben van 1524
en de verloting op 26 Oct. a. s.
Door mr. E. P. Lenshoek te 's-Heer Arends-
kerke is tegen 15 October a. s. eervol ontslag gevraagd
als ontvanger-griffier van den polder Oost-Nieuwland
en andere polders.
Wemeldinge. Het denkbeeld van dr. Geill om den
zwaren zandweg tusschen Kapelle en hier te b e -
grinten, door sommigen glimlachend gelezen, door
anderen schouderophalend gehoord, maar door onzen
wakkeren burgemeester flink aangepakt, heeft alle
kans spoedig te worden verwezenlijkt.
Naar wij uit goede bron vernemen, is door de be
sturen der 3 betrokken gemeenten, Kattendijke, Ka
pelle en Wemeldinge, besloten om, den burgemeester
en zeker geacht oud lid van Gedeputeerden in dezen
steunende, alle pogingen in 't werk te stellen, om die
ge wensch te verbetering tot stand te brengen. Waar
men zich zoo vereent om het goede te verkrijgen, be
staat er z fleer kans tot slagen. Dien besturen worde
voorloopig reeds de dank der gemeentenaren gebracht.
lerseke. Vrijdagavond hield de gemeenteraad alhier
eene vergadering, waarin de heer A. Hartog afwezig
was.
Van het hoofd der chr. school was ingekomen een
dankbetuiging voor de door het gemeentebestuur ge
schonken portretjes van H. K. H. prinses Wilhelmina,
en van het bestuur van »Eben Haëzer" eene kennis
geving (met dankbetuiging) dat de vereeniging geen
behoefte meer heeft aan een lokaal voor het houden
van zondagsschool in school 1, wijl haar eigen gebouw
voltooid is.
Gelezen werd het rapport der commissie belast met
het nazien der rekening 1887 en der begrooting 1889
van het Burg. Armbest. Op de eerste werd een lange
reeks van aanmerkingen gemaakt, welke van dien aard
waren, dat zij de comm. aanleidiDg gaven tot het voor
stel de rekening niet goed te keuren voor dat aan
hun aanmerkingen was te gemoet gekomen. Ook voor
de begrooting kon zij slechts goedkeuring vragen, na
dat daarin eene verandering was aangebracht. De raad
besloot overeenkomstig het voorstel der commissie.
Nu werd gelezen hit rapport der commissie belast
met het nazieü der gemeente-begrooting 1889. Daarin
kwamen de volgende voorstellen voor
le. aan de door B. en W. voorgestelde vermeerde
ring der gemeente-opctnten op de pers. bel. van 35
tot 75 (waarvan de opbrengst op 2212,22 was be
rekend) geen gevolg te geven, maar daarentegen in
plaats van ƒ2000, zooals door B. en W. werd voor
gesteld, 3200 te leenen
2e. den post: uitgaven voor de haven, van 500
tot 300 te verlagen
3e. in plaats van 2000 voor den aanleg van stra
ten daarvoor slechts 1700 te bestemmen, en voor
het onderhoud van straten, pleinen enz. slechts ƒ100
in plaats van 800
4e. aan de wanverhouding tusschen de jaarwedden
der (hulp)onderwijzers eenigszins tegemoet te komen
door aan den onderwijzer Lacroix, van wien bovendien
gunstige rapporten inkomen, ƒ50 verhooging van sa
laris toe te leggen.
De Voorz. stelde voor deze 4 punten te hunner
plaatse bij de behandeling der begrooting ter sprake
te brengen.
De verschillende posten, te beginnen met de uit
gaven, werden nu opgelezen.
Bij den post: uitgaven en verechotten der gem.-
secretarie ICO stelde de Voorz. voor dezen met 25
te verhoogen. Daarover staakten de stemmen.
Het voorstel der commissie om het onderhoud der
haven van 500 tot 300 te verminderen, werd,
niettegenstaande de gem.-opzichter het ontraden had,
met 4 tegen 2 stommen aangenomen.
Eveneens werd aangenomen de vermindering van
800 tot 100 voor onderhoud straten enz., en wel
met algemeene stemmen.
Bij den post vernieuwing van straten 2000, die
oorspronkelijk zelfs op 2300 bpgroot was, zeideoen
lid der commissie, dat door haar 1700 werd voor
gesteld om den ongunstigen toestand der gemeente-
financiën.
De Viorz. vroeg of w 1 rekening gehouden was met
de adviezen van den opzichter en of de comm. dan
een plan van bestrating had, waarop geantwoord werd,
dat het laatste niet van de commissie gevraagd was,
en dat, waar het vorige jaar slechts 1000 was uit
getrokken, nu 1700 vooreerst voldoende was. Het
voorstel der comm. werd met algemeene stemmen
aangenomen.
De verhooging van het salaris van den onderwijzer
Lacroix van 400 tot 450 gld. werd zonder debat met
4 tegen 2 stemmen aangenomen.
Bij den post onderhoud van schoolgebouwen merkte
de voorzitter op, dat daarbij door B. en W. geschrapt
was 120 voor het verven dier gebouwen.
Hij betreurde dat en stelde voor daarop terug te
komen. Dit werd met algemeene stemmen verworpen.
Ook de post 40 voor schoolbibliotheken was door
B. en W. geschrapt.
De voorzitter bepleitte het nut dier inrichtingen en
stelde voor dien post te behouden, te meer daar er
een ruime post van onvoorziene uitgaven is, n.l.
680,98%.
De heer Sinke was het met den voorzitter eens en
de heer Van Oeveren wilde althans iets doen, bijv. 20.
De voorzitter trad bemiddelend op en stelde voor
30 Aangenomen met 1 stem tegen.
Voor het behoud van 75 voor belooningen en
eereblijken brak de voorzitter mede een lans. Hij
meende dat daarvan partij kon getrokken worden ter
bestrijding van willekeurig schoolverzuim en stelde
na eenige discussie 50 voor, wat echter verworpen
werd met algemeene stemmen.
Aflossing schulden bedraagt 4300. De voorzitter
vond dat te veel, waarom hij reeds meermalen het
sluiten van nieuwe leeningen op langer termijn had
bepleit.
Bij de behandeling der inkomsten zeide da Voorz.
dat hij, om da begrooting te doen kloppen, in de
vergadering van B. en W. voorgesteld had den hoofd,
omslag te verhoogen, een der wethouders wilde het
schoolgeld verzwaren, ten slotte was men gekomen tot
de vermeerdering der gem. opcenten op het personeel,
hoewel hij er in principe tegen was. Die 40 nieuwe
opcenten wilde de commissie schrappen.
Dit voorstel der commissie werd zonder debat met
5 tegen 1 stem aangenomen.
Daarna zeide de Voorz. dat hij niet alleen den
hoofd, omslag wilde verhoogen, maar ook den tegen-
woordigen maatstaf veranderen. Hij vond dien onbillijk.
De hoogste klassen kunnen meer betalen. Hij voor
zich wil met genoegen 50 meer bijdragen, niet door
plaatsing in een hoogere klasse, want hij had zijn
inkomen naar waarheid aangegeven, maar door den
maatstaf der heffing te wijzigen. In andere gemeenten
zouden onze hoogste klassen zeker hooger aangeslagen
zijn. Hij betreurde, dat van een inkomen van 4 tot
6 gld. 's weeks omslag geheven werd. De laagste
klassen zou hij geheel willen vrijstellen, en van de
inkomens tot 1000 een onbelastbaar gedeelte van
300 willen aftrekken.
De heer Sauer was het met den Voorz. eens omtrent
de klassificatie en de vrijstelling der laagste klassen.
Hij was evenwel tegen de verhooging van den hoofd,
omslag en wilde het volgend jaar de klassificatie ver
anderen.
De heer Sinke wilde een tusschen weg bewandelen
en bijv. 10 opcenten op het personeel meor heffen en
tevens den hoofd, omslag iets verhoogen.
De voorzitter was tegen verhooging van personeel©
belasting, omdat iemand met een groot gezin van zelf
al een grooter woning moet betrekken. De hoofd,
omslag is zuiverder. Wel pruttelt men daar meer
tegen dan tegen het personeel, maar als men de klagers
ondervraagt, dan blijkt, dat zij gewoonlijk ontevreden
zijn, omdat een ander niet meer betaalt. Verder meent
hij, dat wij door de sterke aflossing over een paar
jaar door de moeilijkheden heen zijn en dus de belas
ting dan weer verminderd kan worden. Wat de ver
hooging der leening betreft, hij was daartegen, wijl
hij meende dat Ged. Staten ze niet zouden goedkeuren
omdat er 1500 bij is voor gewoon onderhoud.
De heeren Sauer en Van Oevereu vreesden daar
niet voor, als men den toestand maar zuiver blootlei,
terwijl de eerste opmerkte, dat vroeger eene leening
voor gewoon onderhoud ook al eens goedgekeurd is.
De Voorzitter beaamde dit laatste en zou dit ook
aanhalen, hoewel hij overigens tegen het voorstel der
commissie was.
Na nog een tamelijk lange bespreking werd besloten
den hoofd. omsl. niet te verhoogen en de goedkeuring
der leening overeenkomstig het voorstel der commissie
aan te vragen, beiden met 5 tegen 1 st.
De Voorz. deelde nog mede, dat men het oude toren
uurwerk en een brandspuit wenscht te verkoopen.
Ten slotte was de begrooting vastgesteld tot een
bedrag van 24860,78 in uitgaaf en ontvang.
Bij de rondvraag deelde de heer Schipper mee, dat
hij een landbouwer had hooren klagen over de ver
breking van 4 of 5 afsluitingen van weiden.
De Voorz. antwoordde, dat een der veldwachters
des Zondags altijd in de Moer is, maar dat tegen
dergelijke feiten al moeilijk te wakeu is, wijl zij
meestal 's nachts worden bedreven. Overigens is het
een politiezaak, die hier eigenlijk niet te pas komt.
Daarna werd de openb. verg. gesloten en bleef de
raad in geheime zitting bijeen ter vaststelling van het
suppletoir kohier van den hoofd. omsl. en ter behan
deling van eenige reclames tegen die belasting.
Poortvliet. Aan den Steelandpolder onder
deze gemeente heeft een onderzoek naar den onder-
zeeschen oever plaats gehad door helmduiking. De
resultaten van dat onderzoek waren vrij gunstig. Op
vele plaatsen moeten een regelmatige vaste steenkorst
en puin gevonden zijn. Dat dit onderzoek tot goed
behoud van den dijk van groote waarde is, kan men
begrijpen, als men in aanmerking neemt, dat het wel
bekend is, dat vroeger op den steilen oever steen is
gestort, maar niet of tengevolge daarvan eene goede
bedekking was verkregen. Op de niet met steen be-
dekte vakken zal nu weldra eene nieuwe steenbestorting
I plaats hebben.
J Door de arrondips^ments-rechtbark »e Breda is,
ter vervulling van de opergivallen betrekking van
kantonrechter te Bergen-op-Zoom, op-
