1888. N°. 91.
Donderdag 2 Augustus.
75ste jaargang.
Verpachting bij inschrijving,
PATENTRECHT
Een cadeau van drie millioeu.
Politiek overzicht.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
op ZATERDAG den 4 AUGUSTUS a. s., des namiddags
te 1 uur, ten raadhuize, van
4o. de grasetting van de wegen langs den West-
singel en in den Poelen
2o. de grasetting van de wegen in den Goeschen
polderbeiden thans in pacht bij C. Schrijver.
Zulks voor den tijd van 7 of 14 jaren en op de
voorwaarden, die ter secretarie gedurende eiken werk
dag, van des voormiddags 9 tot 's namiddags 2 uren,
ter lezing liggen.
Goes, den 21 Juli 1888.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G d. W. HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
Het primitief kohier 2e ged. van het
voor deze gemeente, voor het dienstjaar 18881889, is
op heden ter invordering gesteld in handen van den
ontvanger dier belasting binnen deze gemeente en
is ieder verplicht zijnen aanslag ten gestelden tijde te
voldoen.
Goes, den 1 Augustus 1888.
De Burgemeester van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
II.
Kleine oorzaken hebben dikwijls groote gevolgen.
Had de heer Bool zich bij het amendement over de
kapitaalsvergrooting niet van zijne geestverwanten af
gescheiden, dan zou dat amendement aangenomen en
dientengevolge de behandeling van het tweede door
ons gereleveerde punt achterwege gebleven zijn. Dat
dit wenschelijk ware geweest blijkt uit het verder be
loop dezer zaak, waaruit tevens aan het licht komt,
waarom da liberalen en antiliberalen zoo bijna geheel
tegenover elkander stonden.
De kapitaalsvergrooting was dus aangenomen en
daarin moesten de tegenstanders berusten. Niets lo
gischer echter dan dat deze nu trachten zouden, die
vergrooting althans ten voordeele van den Staat te
doen komen.
Art. 14 van het wetsontwerp luidt:
«de nieuwe aandeelen, het bedrag vertegenwoor
digende waarmede het maatschappelijk kapitaal der
Bank krachtens art. 2 dezer wet wordt vergroot,
worden tegen storting van hun nominaal bedrag en
eene uitkeering bovendien van 25 ten honderd over
dat nominale bedrag aan den Staat, ter beschikking
gesteld van de aandeelhouders der Dankin ver
houding tot hunne aandeelen" enz.
In het vorig gedeelte van dit overzicht hebben wij
gereleveerd, dat die aandeelen eene waarde hebben van
ruim 200 (Zij waren Maandag reeds tot 235
gestegenDe aandeelhouders betalen dus voor de 4
millioen nominaal vijf millioen, maar zij kunnen ze,
geleidelijk te werk gaande, realiseeren voor ruim acht
millioen. ERGO GENIETEN DE AANDEELHOUDERS
EEN CADEAU VAN DRIE MILLIOEN
Opmerkelijk, dat, evenals bij de kapitaalsvergrooting,
ook thans weder een amendement tegen het regeerings-
voorstel uitging van een lid der rechterzijde, ditmaal
van den heer Haffmans, en dat nu, meer gedécideerd
nog dan bij het vorige amendement, de voorsteller den
steun zijner partij geheel miste. Waren de heeren
Clercx en Haffmans beurtelings nu ook »wilden" bij
hunne partij
Het komt ons voor, dat beiden gedreven werden
door het beginsel van voordeel voor den Staatdoch
dat dit uit politieke overweging door hunne verbonden
tegenstanders en ten slotte ook door dhr. Clercx zei
ten, werd ter zijde gesteld.
De heer Haffmans stelde dan voor om het art. 14
te lezen als volgt:
«De stortingen, noodig om het maatschappelijk
kapitaal der Neder). Bank te brengen op het bedrag,
bepaald bij art. 2 dezer wet,geschieden
door den Staat. Deze ontvangt daarvoor vier duizend
aandeelen, volkomen gelijk aan die der overige deel
hebbers. De aldus verkregen aandeelen worden in
het openbaar vervreemd. De winst op die vervreem
ding wordt in de schatkist gestort."
De strekking van dit amendement was zoo duidelijk
mogelijk. Bij eene opbrengst van acht millioen zou de
Staat dus niet éen maar vier millioen als voordeel
uit de kapitaalsvergrooting genieten. De heer Haffmar.s
toonde hierbij aan, dat ook met vroegere bapitaals-
tergrootingen deze weg gevolgd was en dat de Staat
daarbij «een heel aardig zaakje" had godaan. Na dien
tijd hadden de aandeelhouders 19 pet. van hun geld
getrokken en er was dus geene reden om nu vrijge
viger jegens hen te zijn dan vroeger. Dit deed, naar
spreker zeide, denken aan een populair gezegde om
trent den duivel.
De Minister bestreed het amendement met kracht
en deed herhaaldelijk u.tkomen, dat de directie der
Bank het recht op de aandeelen en een groot gedeelte
van de andera bepalingen als voorwaarden had gesteld.
De toewijzing der aandeelen aan den Staat zou voor
de aandeelhouders neerkomen op vermindering van
hun winstaandeel. (Schreeuwend onrecht bij eene winst
van 19 pet.Telkens werden het belang der aandeel
houders en het verlangen van de bankdirectie den
leden der Kamer als zoovele dreigementen tegen een
zelfstandig oordeel in het belang der schatkist voor
gehouden.
Was het wonder, dat eindelijk de maat vol werd
geacht, «n dat de heer Verniers Van der Loeff met
rechtmatige verontwaardiging optrad en o. a. zeide
«Mijnheer de VoorzitterHet komt mij voor, dat
er nu toch eindelijk eene grens dient te komen aan
het geduld der Kamer. De Kamer heeft zich nu schier
op alle punten laten leiden tot het uitbrengen van
vota onder de pressie, bij monde van de R-igeering
uitgeoefend, dat het aannemen van de voorstellen, die
aan haar oordeel werden onderworpen, niet aange
naam zoude zijn aan de heeren aandeelhouders
van de Nederlandsche Da?ik. Wij hebben uit die
consideratiën gezien, dat de duur van de Bank voor
een langen termijn en met een schier onbegrensden
termijn er achter als verlenging is vastgesteld. Wij
hebben gezien, dat mee om zulke consideratiën niet
is mogen onveranderd behouden worden het kapitaal,
waarmee de soliditeit der Bank altijd en onder alle
omstandigheden boven alle bedenkingen verheven
was geweest. En wij hebben evenzoo verder gezien,
dat geen verandering, hoe gering ook, gebracht
mocht worden in de verdeeling van de winst, zooals
die overeengekomen was tusschen de aandeelhouders
en de Regeering.
En nu zouden de aandeelhouders zoo ver durven
gaan van te eischen, dat de Kamer ook nog dit
voorstel, als hun niet welgevallig, niet zou mogen
aannemenMijnheer de Voorzitter Hier waar het
geldt alleen wie het nieuwe kapitaal zal mogen
fourneeren, hebben wij nu te doen met een vraag,
die voor de soliditeit en de deugdelijke inrichtrng
van de Bank volslagen onverschillig is, maar die
zuiver en alleen een strijd raakt tusschen het
geldelijk belang van de aandeelhouders en dat van
de groote gemeenschapden Staat. Ik vertrouw,
dat de beslissing niet ten nadeele van dit laatste
zal uitvallen."
Onmiddellijk na deze met gloed en overtuiging uit
gesproken rede, stoof de heer De Savornin Lohman
op, om de Regeering en met haar de aandeelhoud ;rs
in bescherming te nemen, doch de zeer buitengewone
omstandigheid deed zich hierbij voor, dat de president
der Kamer, de heer Beelaerts van Blokland, plotseling
tegen den zin der leden, die stemming verlangden
de vergadering sloot.
Van een dergelijk optreden van een president der
Kamer is ons geen antecedent bekend. Vreesde die
voorzitter de stemming onder den indruk van het
overtuigend woord des heeren Van der Loeff? Er is
reden dit te vermoeden.
Hoe dit zij, de vergadering werd verdaagd en den
volgenden dag allereerst den heer Lohman de gelegen
heid gegeven om het voor de «ongelukkige" aandeel
houders op te nemen, misschien nog meer om den
minister, die door toezeggingen in dit opzicht gebonden
scheen, de hand boven het hoofd te houden.
Wij willen in het midden laten of de rede van den
heer Van der Loeff al of niet aanleiding gaf tot het
binnentreden der politiek. De heer Clercx, voorstander
van het amendement, vond er aanleiding in om van
meening te veranderen. Hij vond den toon van den
heer Van der Loeff even weinig gemotiveerd als in
dezen de aanzienlijke winsten van eenige door de fortuin
begunstigde aandeelhoudersen nu dacht hij aan
voetangels en klemmen
Alzoo om politieke redenen gestemd tegen eigen
overtuigingWant deze afgevaardigde had in de zit
ting van 23 jl. te kennen gegeven, dat art. 14 beter
zou geluid hebben wanneer er stond
«Vier duizend nieuwe aandeelen, het bedrag ver
tegenwoordigende waarmede het maatschappelijk ka
pitaal der Bank krachtens art. 2 dezer wet wordt
vergroot, worden in het openbaar ter beurze ver
kocht. Wat daardoor meer wordt opgebracht dan
vier millioen gulden tot vergrooting van het maat
schappelijk kapitaal en viermaal honderd duizend
gulden tot aanvulling van het reservefonds der Bank,
wordt door den Staat genoten
En hij liet er op volgen«dat de Staat der Neder
landen, in plaats van 1 millioen dan oneindig meer
zou ontvangen. Dan zou de Staat het leeuwenaandeel
verkrijgen waarmede nu de aandeelhouders, die bij dit
contract eigenlijk als derden moesten beschouwd wor
den, gaan strijken. Ik meen dat die gave, bij de weder
geboorte van de Nederlandsche Bank, aan den Staat
der Nederlanden had moeten ten deel vallen, en niet
aan de aandeelhouders van een onder alle opzichten
zoo vooispoedig zedelijk lichaam".
Wij verdiepen ons niet in de bedoeling van den
heer Van der Loefl, maar wij doen de nuchtere vraag,
of, zoo al politieke bedoelingen in het spel waren
wat niet van liberale zijde gebleken is dan nog
niet het voordeel van den Staat de hoogste politieke
bedoeling van den heer Van der Loeft' was, en of het
niet de plicht van al de leden der Kamer is, dat
voordeel in de eerste plaats als hunne politiek te be
schouwen
De heer Boolthans weder aan de zijde der libe
ralen, merkte op, dat wij in dezen te doen hebben met
eene vennootschap, die haar bestaan ontleent aan een
monopolie, haar door den Staat verzekerd. Hier be
hoefde men dus geen rekening te houden met rechten
van aandeelhouders en men was vrij te bepalen wat
het publiek belang vordert.
De heer Hartogh zette den heer Lohman terecht
met aanhalingen over dit onderwerp uit de Standaard,
waarin te lezen staat (11 Juni) dat het aandeel, 't welk
de Staat in de winst geniet, te klein is, vooral zoo
uitbreiding van kapitaal het uitzicht op de winst nog
verschuift. Toch meende de Standaarddat alles nog
terecht kon komen indien de Kamer zich thans maar
kras en duidelijk oitsprak en aan het Kabinet dien
noodzakelijken steun verleende tegen de Bankdie aan
den Minister van fiaanciën zijn vrijheid van handelen
kon en zou hergeven
Ook de heer Verniers Van der Loeff liet nogmaals
zijne stem hooren: «Indien over eenige maanden,"
zoo zeide spr., «want de overzijde schijnt van dit onder
werp eene partijzaak te maken, de leden der overzijde,
als de noteering der nieuwe aandeelen geformeerd zal
wezen, het votum nog eens zullen nazien, dat zij nu
op 26 Juli 1888 gaan uitbiengeD, dan zal het
en, indien de heeren het soms verzuimden, dan zullen
wij het aan hen in herinnering brengen dan zal
het niet in schijn maar in werkelijkheid en in cijfers
uitgedrukt kunnen blijken hoe groot de schade is,
die aan de schatkist door hunne houding nu zoo aan
stonds bij deze stemming zal berokkend worden."
Niets mocht echter batenmet 49 tegen 40 stem
men werd het amendement-Halfmans verworpen en
daarmede uitgemaakt, dat de overwinning door den
Minister den heeren van de rechterzijde drie millioen
waard was ten nadeele van ys lands schatkistI Slechts
de heer Gleichman vereenigde zich met 48 antirevol.
en katholiekenterwijl alleen de heer Haffmans aan
de zijde der liberalen bleef.
Inderdaad, de uitslag kan niet anders dan een po
litieke partijmanoeuvre genoemd worden en blijkbaar
doorzagen de liberalen dit spel reeds bij de behande
ling van de kapitaalsvergrooting. Daarom hadden zij
zich reeds bij dat punt aaneengesloten, omdat daarbij
niet aan eene politieke nederlaag van den Minister
kon gedacht worden en dus het nadeel voor het land
op de meest onschuldige wijze zou zijn afgeweerd.
En zoo blijft dan nu alleen het naakte feit over, dat
de zoogenaamde anti-liberalen, op 6 Maart tot de ver
tegenwoordiging geroepen onder de leuze van zuinig
heid en bevoordeeling der schatkist, uit partijbelang
drie millioen voor de schatkist lieten verloren gaan
Straks bij de begrootingen zal beknibbeld worden
op enkele kleine subsidiën of zullen deze geheel worden
ingetrokken en bet zal alom in den lande uitgeroepen
worden, dat wij nu eens eene Kamer hebben, die zui
nigheid betracht en die den liberalen em gevoelige les
geeft
Maar onverbiddelijk zullen die WEGGESCHONKEN
DRIE MILLIOEN tegen de nieuwe meerderheid in de
Kamer blijven getuigen.
Wellicht wordt er dit voordeel door verkregen, dat
h^t feit den kiezers de oogen doet opengaan en dat zij
begrijpen misleid te zijn en nog dagelijks misleid te
worden, wanneer hun werd en wordt voorgespiegeld,
dat eene niet-liberale kamermeerderheid het vaderland
en de schatkist ten zegen zou zijn
GOES, 1 Augustus 1888.
Morgen zal bij gelegenheid van den verjaar
dag van II. M. de Koningin het harmonie-
geieischap «Euphonia", des avonds te half negen, op
de Groote Markt alhier, eenige muzieknommers uit
voeren. De vereeniging van Volksvermaken heeft wel
willend aangeboden voor die gelegenheid bare nieuwe
muziektent te doen plaatsen en te verlichten.
Bij koninklijk besluit is benoemd tot directeur
van het rijkstelegraafkantoor en brievengaarder te
Krimpen aan de Lek J. Zoeter, thans telegrafist
2e klasse te Goes.
De twintig volontairs-korporaal van het laatste
studiejaar aan de militaire school te Haarlem zijn
allen geslaagd voor het examen van sergeant. Tot
hen behooren o. a. de korporaals Van der Moer
en Van Asperen.
Het hoofdbestuur en het comité van den Bond
voor den «Nationalen-Arbeid" (protectionisten) zijn
thans definitief samengesteld. De heer M. S a 1 b e r g
alhier is o. a. lid van het comité.
De achtste jaarvergadering van het Neder-
landsch Werklieden-Verbond «Patri
monium" is bepaald op Dinsdag 28 Augustus a. s.
Vooraf gaat op Maandag 27 Augustus een vergadering
van het bestuur en commissie van advies van het Ver
bond, en de aanwezige afgevaardigden der afdeelingen.
Onder de voorstellen der afdeelingen is er eene van
de afdeeling Goes: «Patrimonium" wende zich tot de
Maatschappij tot exploitatie van Staatsspoorwegen, om
geen extra treinen meer op Zondag, maar op werkdagen
te organiseeren.
Door den Rijksveearts Risch is te Tolen een
geval van besmettel ij ke vlekziekte in he-
vigen graad onder de varkens geconstateerd.
Kolijnsplaat. In de Dinsdag gehouden raadszitting
is aan de vereeniging «Help u zelf" op haar verzoek
32 M3. plaatsruimte aan de kade voor vijf jaar a 10
gulden per jaar afgestaan tot oprichting eener fair-
bank aldaar.
In de zitting van Maandag is door de commissie
te Rotterdam eene akte als vroedvrouw uitgereikt aan
mej. C. Schippers, geb. te Kortgene.
Uit Wis8enkerke werd deze week weder een request
verzonden aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal
inhoudende klacht omtrent het overvloedige
wild (hazen.) Meer dan op andere plaatsen schijnt
het wild daar onder die gemeente vertegenwoordigd
te zijn. Moge de derde poging die men aanwendt een
gunstig gevolg hebben, want 't vooi uitzicht op den oogst
daar is ook ver van bemoedigend. Noord-Bevelander
De Staatscourant van heden bevat o. a. wijzis
gingen in de Statuten der naamlooze vennootschap
Middel b. maatschappij van Stoomvaar*
te Middelburg.
In een plechtige Raadszitting te Vlissingen nam
de heer A r i e Smit Maandag met een toespraak
afscheid van de leden, autoriteiten en ingezetenen dier
gemeente, terwijl de oudste wethouder, de heer Th.
Van Uye Pieterse, namens den Raad op de nartelijkste
wijze die toespraak beantwoordende, een woord van
afscheid en waardeering sprak, daarbij in herinnering
brengende het vele goede, dat door den heer Arie Smit
gedurende zijn Ojarig burgemeesterschap werd tot stand
gebracht. Onder de laatste toespraak waren alle leden
van hun zetels opgestaan.
Omtrent het te Curasao op den ln en 2n Juli
gevierde vijfentwintigjarig jubileum der slaven-
emancipatie, het feest Willem III, meldt de
Curagaosche Courant onder anderen het volgende
Alle standen onzer maatschappij hebben aan de feest
viering deelgenomen. Een geest van verbroedering en
liefde beheerschte en overheerschte het feest. De ge
hechtheid van het Curafiosche volk aan den Oranje
vorst, die het Moederland regeert, was het hoofdken
merk van dat feest.
Immers onder de regeering van Willem III was
het dat de gewichtige en heugelijke gebeurtenis, welker
herdenking het feest ten doel had, plaats had gevonden.
Emancipatie en Willem III zijn onafscheidelijke klanken
in de ooren van de Curaciosche bevolking.
Heeft Curasao steeds onder het Nederlandsch be
stuur de welvaart genomen, waarvan rust en orde de
eerste grondslagen zijn, onder de Regeering van Willem
III zijn aan deze Kolonie drie weldaden bewezen,
waaraan zij behoefte had, waarnaar zij haakteEman
cipatie, regeeringsreglement, nieuwe wetgeving.
Geen wonder dan ook dat deze drie feiten ver
meld stonden aan het voetstuk van het transparant
«De vrijheid de wereld voorlichtende." Geen wonder
dan ook dat deze trits Curacao met dankbaarheid en
liefde bezielt voor den derden Willem. Geen wonder
dan ook dat Curaofao getoond geeft naar waarde te
schatten de drie vrijheden, hare bevolking toegekend
onder de liefderijke regeering van onzen beminden
Vorst.
In de Israëlitische bedehuizen werd op Zaterdag,
en in de Proteitantsche kerk op Zondag, 's Hemels
zegen afgesmeekt op den KoniDg en zijn Huis, op
Nederland en zijne bestuurders, op Curasao en zijn
Landvoogd, en in toespraak en gebed het heuglijk
feit herdacht van de emancipatie der slaven.
In de Katholieke hoofdkerk is in den ochtend een
Te Deum gezongen door mgr. Joosten. Bij deze plech
tigheid waren tegenwoordig de Gouverneur en zijne
familie, benevens de civiele, rechterlijke en militaire
autoriteiten.
Na afloop van het Te Deum begaven zich de Gou
verneur en verdere genoodigden naar de feestzaal van
het Comité van «Hulde uit dankbaarheid". Heildron
ken op den Koning en den Gouverneur, op Nederland
en Curasao werden ingesteld.
