1888. N°. 90.
Dinsdag 31 Juli.
75ste jaargang.
Verjaardag der Koningin,
Het uitvoerig en beredeneerd Verslag
Politiek overzicht.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR té Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,- berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regeL
In den avond van Donderdag den 2n Augustus a.
s. Da half acht ure zal het. ter gelegenheid van den
feoorlooid zijn Voetzoekers en ander klein
uurwerk aftesteken, uitsluitend op de Groote Markt,
de Vlasmarkt, de Beestenmarkt en de Groote Kaai;
doch blijft het verboden dit elders te doen, zoomede
het schieten met Vuurpijlen, Kanonnetjes,
Pistolen en ander geweer, op straffe bij de
verordening op liet brandwezen bedreigd.
Goes, den 28 Juli 1888.
De Burgemeester van Goes,
J. G. d. W. HAMER.
VAN DEN
TOESTAND DER GEMEENTE OVER 1887.
is gedrukt en ter secretarie der gemeente voor een
ieder ter inzage nedergelegd, terwijl exemplaren daar
van tegen betaling van vijf en zeventig cents verkrijg
baar zijn.
Goes, den 28 Juli 1888
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G d W. HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
23—27 Juli 1888.
De verlenging en wijziging van het aan de Ne-
derlandsche bank verleende octrooi was het gewichtig
werk, dat onze lie Kamer in de jongst verloop *n week
bezig hield. Zoo oppervlakkig zou men zeggen, dat
dit geen onderwerp is, waarbij politieke overwegingen
kunnen gelden. Immers betrof het hier eene zaak,
bijna louter van financiëelen aard. Het nut der Bank
voor Nederland vaststaande, kon de verlmging van
het octrooi niet twijfelachtig zijn en was het alleen
de vraag om de bij die verlenging voorgestelde wij
zigingen te toetsen aan het belang van de bijzondere
aandeelhouders aau de eene, en aan dat van den al-
gemeeneu aandeelhouder, den Staat, aan de andere
zijde. Wie echter verwacht heeft, dat men Int voor
stel alleen aan die belangen zou toetsen, zal bedrogen
ui gekomen zijn. Ook bij de behandeling van dit on
derwerp kwam de politiek onbeschaamd binnentreden
en dientengevolge zija besluiten genomen, waarvan
het de vraag is of daarbij het belang des lands ge
noegzaam behartigd is. In verband hiermede moeten
wij de behandeling relevaeren van de twee hoofdzaken
van het wetsontwerp
lo. de vergrooting van het bankkapitaal
2o. wie die vergrooting aanbrengen zal.
Door de regeering was voorgesteld het bankkapitaal
van 16 op 20 millio3n te brengen. Door het katholiek
lid den heer Clercx werd een amendement ingediend
om het kapitaal op 16 miilioen te houden.
Vooraf eene opmerking van eenigszins ondergeschik
ten aard, maar die eene wijze vao handelen geldt,
welke o. i. öf aan politieke overweging moet wor
den toegeschreven, of als verkwisting van den nato-
nalen tijd moet beschouwd worden. Om een amende
ment in beraadslaging te doen komen moet het vol
doende ondersteund" worden. Dien steun vond het
amendement in quaestie o. a. bij de heeren Scbaep-
man en Kolkman. Men zou nu zoo meenen, dat een
dergelijke steun komt van hen, die met het amende
ment zijn ingenomen. Misde beide genoemde heeren
stemden, zonder van hunne stem rekenschap te geven,
ten slotte tegen! Waartoe dan bij den aanvang steun
verleend? Is het alleen uit beleefdheid jegens den
voorsteller, om hem gelegenheid te geven, zijne denk
beelden te ontwikkelen, dan achten wij dat eene be
denkelijke tijds verspilling. Is het om te zien hoe de
partijgenooten er over denken, dan getuigt het niet
voor de zelfstandigheid en het onbevangen oordeel van
hen, die den steun verleenen. Wij voegen er al aan
stonds bij, dat iets dergelijks ook bij de andere par
tijen voorkomt en dat zelfs de heer Domela Nieuwen-
huis steun vindt voor amendementen, waarmede men
hem bij de stemmingalleen laat staan
Terugkeerende tot het amendement-Clercx, bl ek uit
het debat, dat de directie der Bank voor hare solidi
teit geene kapitaalsvergrooting noodig heeft en ze niet
eens wenschte, maar dat haar die vergrooting zoowel
door de tegenwoordige als door de vorige Regeering
als 't ware was opgedrongen. Zelfs bleek, dat de Bank
wel eens met dat vergroote kapitaal verlegen zou kun
nen zitteD, want in een der artikels wordt bepaald,
dat de helft van haar maatschappelijk kapitaal in ef
fecten kan belegd worden.
Da Minister voerde tegen het amendement aan, dat
de vergrootiDg van het kapitaal der Bank op zich zelve
wenschelijk is; dat de Staat door uitgifte der aan-
deelen tegen 125 een millioen ontvangt en dat de
obligos der Bank zijn vermeerderd.
De «fooi" van een millioen, zooals de hen- Haff-
mans het uitdrukte, bleek echter op lang na niet gelijk
te staan met het «vorstelijk geschenk", dat de aan
deelhouders zouden genieten in het recht op de nieuwe
aandeelen. Zij zouden die nu koopen tegen 125 per
cent, maar aangezien de aandeelen eene marktwaarde
van ruim. 200 pet. hebben, zou verreweg het voordeel
der kapitaal vergrooting aan de aandeelhouders komen.
Hierbij komt nog een andere overweging. Van de
door de Bank gemaakte winst komt den Staat slechts
dan een gedeelte ten goede, wanneer een zeker per
centage voor de aandeelhouders verzekerd is. Nu
springt het in het oog, dat de kans op een gedeelte
van die winst voor den Staat geringer wordt, naarmate
de rente voor het maatschappelijk kapitaal grooter is,
en vooral is dit het geval, wanneer voor dit (vergroote)
kapitaal geen direct emploi zou zijn. Het is dus zeer
twijfelachtig of het directe voordeel van een millioen
in de toekomst niet een nadeel zal blijken te zijn.
De minister zelf erkende: lo. dat er geen gelegenheid
is om het geheele nieuwe kapitaal te allen tijde pro
ductief te makenen 2o. dat de Staat een klein na
deel zou lijden; volgens hem van 12000, volgens de
heeren Famcombe Sanders en Veegens van 78000
's jaars.
De Minister beweerde zelfs, dat de kapitaalsvergroo
ting, dx>r iets geringer dividend, ook voor de aandeel
houders eenig nadeel kon opleveren, tengevolge waarvan
de heer Clercx zeer terecht opmerkte, dan niet in te
zien, waarom men de voorgestelde vergrooting niet
zou doen vervallen.
Een en ander kon echter niet verhoeden, dat, toen
het amendement in stemming kwam, de politiek hare
intrede in de Kamer deed en het amendement ver
worpen werd met 41 tegen 40 stemmen.
Wat mag wel de reden zijü, dat bij een zoo uiterst
praktisch voorstel de linker- en de rechterzijde bijna
lijnrecht tegenover elkaar stonden? Veertig verbonden
tegenstanders der l.baralen stemden er tegenplus 1
liberaal, de heer Bool, die dientengevolge in het ver
dere debat voor zich den titel van «wilde" uitlokte.
Was het bij de rechterzijde een toeleg om dei Minister
de hand boven het hoofd te houden en bij de linker
zijde het streven den Minister een échec te bezorgen 7
Als men nagaat, dat de directie der Bank zelve de
vergrooting niet noodig achtte en de Minister groot^n-
deels een ontwerp der vorige R'geering verdedigde,
dan kon in dezen noch de overwinning, noch de neder
laag van zoo groote beteekenis zijn!
De beteekenis van deze stemming kwam aan het
licht bij de behandeling van de vraag, wie de kapitaals
vermeerdering aanbrengen zou.
Hierover een woord in ons volgend nommer.
HOES, 30 Juli 1888.
Zooals we reeds meldden viert mr. J. Heems
kerk A z. heden zijn 70*ten jaardag. De Standaard^
die mr. Heemskerk gedurende zijn premierschap van
het vorig* ministerie herhaaldelijk minachtend den
zetbaas der liberalen" noemde en menig hard woord
zich omtrent hem ontvallen lie*, schijnt dit thans
eenigszins goed te willen maken. Ten minste het blad
slaat nu een geheel anderen toon aan en schrijft ter
gelegenheid van dezen voor den heer Heemskerk zoo
heuglijken dag: Als alle bouwstoffen voor onze jongste
parlementaire geschiedenis, die nog in tal van dagblad-,
vlug- en tijdschriftartikelen verspreid liggen, zullen zijn
bijeengebracht, zal het duidelijk blijken, dat het laatste
belangrijke stuk dier geschiedenis onafscheidelijk ver
bonden is aan den naam van dezen begaafden staats
man."
Dan volgt een beknopt overzicht van zijn «welbestede
70 jaren", aan het slot waarvan de Std. schrijft:
«Het laatste ministerie-Heemskerk bracht ons de jongste
grondwetsherziening. De daardoor gewijzigde uitspraak
der stembus op 20 Maart jl. maakte het heengaan
noodzakelijk van het ministerie-Heemskerk, dat ver
vangen werd door het tegenwoordige-Mackay. Dit
ministerie van tegenovergestelde politieke richting heeft
echter getoond, de groote bekwaamheden van mr.
Heemskerk te waardeeren, door hem te benoemen in
het hooge collegia van dan Raad van State. Nog had
de grijze staatsman lichaam3- en geesteskracht genoeg
beschikbaar om deze hooge betrekking te aanvaarden.
Naar wij hopen, zal dit collegia nog langan tijd van
zijn gewaardeerde adviezen profiteered"
Het zal zeker eiken onbevooroordeelde genoegen doen,
zelfs de Standaard den lof te hoorei bezingen van
den man aan wien Nederland zooveel verplichtingen
heeft. Alleen zou de vraag kunnen rijzen, of die lof
uit dezelfde p*n gwloaid is, die vroeger zooveel af
keurenswaardigs wist te vermelden van den Minister
van Staat I* dit zoo. dan schijnt de veronderstelling
niet te gewaagd, dat, ware de heer Heemskerk nog
Min. van Binnenl. Zaken, de Std. minder hoog van
»deien begaafden staatsman" en zijn «welbestede 70
jaren" zou opgegeven hebben.
Wij vestigen de aandacht op de annonce der
Zingvereeniging Excelsiorwaarbij zij haar concert
op aanst. Donderdag aankondigt. De omstandigheid,
dat het concert valt op Koningin"s jaardag, dat de
heer Molhoek het zijne zal doen om de zaal en ook
den tuin eene bijzondere aantrekkelijkheid te geven,
en bovendien dat de voornaamste optevoaren stukken
zullen zijn: «Loreley" van Mendelssohn en «de eere
Gods", ilymme van Wilh. Smits, doet ons met ver
trouwen opwekken tot eene drukke opkomst, die onge
twijfeld eene wel verdiende hulde en tevens aanmoe
diging zou zijn voor het ijverige zanggezelschap.
Het Reddingsleger zal zich waarschijn
lijk binnen eenige dagen te Goes doen hooren. Er is
aanvraag gedaan om de kerk der Chr. Evang. gemeente,
staande in de Cornelis Eversdijkstraat. Het kerkbestuur
had er geen bezwaar tegen, en bij monde van ds.
Loggers werd in de godsdienstoefening gistermorgen
verder bekend gemaakt, dat de keik Dimmer op Zon
dag of Maandag zou afgestaan worden; maar wel op
de overige dagan. Leden der kerk, die daartegen bezwaar
hadden, konden daarvan mededeeling doen.
Voor het eindexamen van de Rijks-landbouwschool,
afdeeling B, is o. a. geslaagd en heeft alzoo het di
ploma vao landbouwkundige, volgens art. 57 der wet
op het middelbaar onderwijs, verworven de lieer I.
G. J. Van den Bosch te Wilhelminadorp.
's-Gravenpolder. Alhier zal op 14 Augustus a. s.
eene verkiezing plaats hebben voor een 1 id
van den gemeenteraad.
Ia eene vergadering van belanghebbende oester
kweekers, op 26 dezer te Bergen-op-Zoom gehouden,
is besloten de statuten van de Coöperatieve
Vereeniging voor den o e s t e r h a n d e 1,
gevestigd te Ierseke, zoodanig te wijzigen, dat al de
oesters der leden door of namens de vereeniging ver
zonden worden.
De meerderheid d*r oesterkweekers heeft zich daarbij
aangesloten, zoodat de vereeniging voor het aanstaande
seizoen over verreweg het grootste gedeelte van dm
oestervoorraad op de Schelde zal beschikken.
Ierseke. Ia de verga lering van den Gemeen
teraad van Zaterdagavond waren alle leden aan
wezig. Ingekomen was een schrijven van den Commis
saris des Konings, waarin verzocht wordt dubbeltallen
te benoimen voor twee leden voor het college van
zetters. Voorgedragen werden de heeren Chr. Oostdijk
(aftr. lid), Ms. Van Oosten, Ds. Sinke en Joos Sandee Jr.
Aan den Raad werd nu overgelegd de rekening en
verantwoording over 1887. Het goed slot bedraagt
f 6030,50 lidoch de kosten van de verbouwing van
het post- en telegraafkantoor moeten nog betaald
worden. Daze kosten zijn ƒ6100. De Raad besloot
eene commissie te benoemen tot het nazien der re
kening, tot leden waarvan werden benoemd de heeren
J. Sinke, C. A. E. S iuer en J. C. Van der Burght.
Ingekomen was eene aanvrage ora eervol ontslag als
gemeente-vroedvrouw tegen 11 Augustus van mej.
C. M. Da Broekert. Op voorstel van den Voorzitter
werd met algemeen* stemmen besloten haar het ge
vraagde ontslag te geven.
De Voorzitter stelde voor zoo spoedig mogelijk eene
oproeping te doen op hetzelfde salaris van de ontsla
gene, nl. ƒ300.
De heer Lemson vond 300 te veelwanneer men
bedenkt, dat er minstens 200 verlossingen per jaar
zijn a 5, dan bedraagt dit toch 1000, of laten
we de helft maar n'man. Met het oog hierop stelt
hij voor ƒ200.
De heer Sauer was het met den vorigen spreker
niet eens. Hij weet zeker, dat er van de 10 verlos
singen hoogstens 6 betaald wordenbovendien moet
de vroedvrouw altijd, hetzij dag of nacht, gereel zij o.
De Voorzitter zeide, dat de geneesheer hem menig
maal gezegd heeft, dat hij het in deze gemeente on
mogelijk afkan een goede verloskundige is dus zeer
gewenscht, hij zou zelfs de voorkeur geven aan iemand,
die al eenige jaren gevestigd was.
De heer Van Oeveren vond het zeer gewaagd om
dit traktement te beknibbelen.
Het voorstel van den Vo* )rzilter om 300 te hou
den, werd met 5 tegen 2 stemmen aangenomen.
Ingekomen was een schrijven van den herbergier
B. Verheij Pols nvt verzoek om de kermis te behouden.
Ook was ingekomen van Ged. Staten het request dat
73 ingezetenen dezer gemeente aan dit college hadden
gezonden, met verzoek goedkeuring aan het raadsbe
sluit tot afschaffing der karmis te onthouden.
Da lver Sauer zeiie, dat uit dit request blijkt, dat
er dus zeker 73 ingezetenen voor het behoud der kermis
zijn. Wanneer er nu 333 kiezers moesten uitspraak
doen, dan zou de Raad zeer zeker uit geheel andere
elementen bestaan. Daarbij komt nog dat we in 1890
de algemeens volkstelling hebb6n; de gemeenteraad zal
dan uit 11 led -n bestaan, waarvan het meerendeel voor
de kermis zal zijn. Hij gaf daarom den leden, die
gemoedsbezwaren tegen de kermis hebben, in ernstige
overweging, om op hun besluit terug te komenhet
is hun plicht om hier hunne principes prijs te geven.
Da heer Schipper zeide, dat hij door Gods genade
een aantal jaren in zijn wandel getoond heeft tegen
de kermis te zijn. Het geldt hier geen personen, maar
de eere Gods.
De heer Sinke meende, dat er eene onwaarheid in
het request schuilt. Er is sprake van dezelfde kerke
lijke partij en niets is minder waar dan dat. De vier
voorstanders van de afschaffing behooren tot verschil
lende partijen.
De Voorzitter vroeg den heer Hartoog of hij vroeger
ook wel eens een voorstel gedaan heeft om de kermis
af te schaliën, waarop deze ontkennend antwoordde.
Wel heeft hij als lid van den kerkeraad een request
mede onderteekenddat hij vroeger geen voorstel ge
daan heeft, is schaamte voor hem.
De heer Lemson verklaarde niet in te zien dat de
gemeenteraad de vorige maal gedwaald heeftalleen
in zeer enkele gevallen mag de gemeeeteraad een be
sluit herroepen. Het prestige zou daardoor verloren
gaan en in plaats van te regeeren, zou de Raad ge
regeerd worden. Ilet request met 73 handteekeningen
met verzoek de kermis te behouden, bewijst nietshet
is best mogelijk, wanneer de tegenstanders der kermis
een request hadden laten circuleeren, dat het zou voor
zien geweest zijn van 2 maal 73 handteekeningen.
De heer Van Oeveren zeide, dat de Raad niet be
staat uit regeerders, maar uit bestuurders. Alleen de
wet regeertalle lichamen zijn uitvoerders dier wet.
De Voorzitter zou het dit jaar nog eens willen
beproeven met de kermis; hij gelooft dat die toonee-
len van dronkenschap zoo erg niet zijn. Hierbij komt,
dat de fatsoenlijke menscben, die kermis willen hou
den, bet meest getroffen worden. De anderen bedrinken
zich toch, al is het geen kermis.
Er werd nu gelezen een request van J. A. C. Non-
hebe), waarin verzocht wordt dat de Raad op zijn
besluit van de vorige vergadering terugkome. Daarna
ging men tot stemming over en werd met 4 tegen 3
stemmen besloten om het besluit van de vorig* ver
gadering te handhaven en dus de kermis af te schaf
fen. De vergadering g'mg daarna in eene geheime
zitting over.
Van de 64 adspiranten, die aan het toelatings
examen aan de Kweekschool voor machinisten te Am
sterdam deelnamen, zijn o. a. geslaagdA. C. Boo-
gaert te Driewegen; C. L. N. Coppieters te Middel
burg; J. C. De Jonge te Kruiniogen.
Door de R. K Kiesvereeniging te Hontenisse is
voor de vacature in de Provinciale Staten, ontstaan
door bet ontslag nemen van den heer A. A. baron
Collot d' Escurv, tot candidaat geproclameerd de heer
P. F. F r u ij t i e r, lid van den Raad dier gemeente,
oud-landbouwer.
De anti-revolutionaire kiesvereeniging te Axel heeft
verklaard die candidatuur te zullen steuaen.
Naar het Vad. verae*mt zou er eenige kans
bestaan dat het ontwerp-Voogdijwet nog ge
durende deze zitting der Staten-Generaal, in de ver-
eenigde vergadering der beide Kamers, in openbare
behandeling zou komen.
Door den heer A. Smit, aftredend burgemeester
van Vlissingen, is ook zijn ontslag ingezonden als lid
der Provinciale Staten van Zeeland.
Op 1 Januari jl. bestonden in Zeeland 1320
inrichtingen, waar krachtens vergunning sterkedrank
in het klein wordt verkocht. Het betaalde vergunnings
recht bedroeg 28,236. (D.)
Men schrijft aan de N. R. Ct. uit Bruinisse
In weerwil van de vele werkzaamheden, die reeds
werden uitgevoerd om het op de plantoesters
gevallen mosselzaad ter plaatse dood te maken,
schijnt alles vruchteloos, zonder genoemde oesters op
te visschen en schoon te maken. Men is dan ook druk
in de weer, bij afwisseling zelfs met stoom-sleepbooten,
om de oesters van de besmette perceelen in de putten
over te brengen en af te schuren. Het ergste is maar,
dat zij naar dezelfde gronden, die in zoo weinig tijds
verloop niet schoon te maken zijn, teruggebracht moeten
worden om ze de gewenschte ontwikkeling te doen
erlangen, zooiat men gevaar loopt, dat eenmaal ver
plaatste oesters andermaal besmet worden, gelijk nu
reeds het geval is met de vroeger verplaatste Fransche
oesters, die, naar men zegt, ten tweeden male met
mosselzaad bezat zijn. Da schade, door een en ander
veroorzaakt, is natuurlijk groot. De aanvankelijk ver
kregen groei wordt benadeeld en de beste ontwikkelings
periode gaat voorbij.
Naar aanleidiag der iaterpellatie van den heer
Levyisohn Norman in de zitting der Tweede Kamer
van jl. "Vrijdag met betrekking tot de plannen der
Rigeering ten opzichte van de gsconcentreerde
stelling inAtjeh, schrijft de verslaggever der
N. Rolt Ct:
»De Minister verklaarde zoo partiment mogelijk,
dat, welke tegenkanting het (het geconcentreerde
