1888. Jr. 30.
jfsmM
Donderdag 8 Maart.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en? Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
O 7
COURAXT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer If) cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop bitrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
GOES, 7 Maart 1888.
Volgens voorloopige opgaven is in het hoofd
kiesdistrict Goes in de onderstaande gemeenten aan
de stemming deelgenomente Goes door 620 van de
688 te Arnemuiden 94 van de 122te Kats 48 van
de 53; te Koliinsplaat 143 van de 150; te Ko tgene
102 van de 107te 's Gravenpolder 88 van de 105;
te 's Heer Abtskt-rke 34 van de 44 te 's-Heer Ai ends-
kerke 215 van de 272; te Heinkenszand 153 van de
498te Kattandijke 92 van de 107 te Kloetingê
147 van de 156; te Oud Vosmeer 142 van do 156;
te Poortvliet 138 van de 147 te Scherpenisse 142
van de 158; te St. Annaland 193 van de 214; te
Stavenisse 95 van de 103; t® St. Maartensdijk 212
van d® 242te St. Philipsland 64 van de 80te
Tolen 247 van de 272te Wemeldinge 193 van do
212 te Wissek-rke 247 van de 281 te Wolfertsdijk
487 van de 208 totaal 3596 van de 4075 kiezers.
Vanwege do werkliedenvereeniging «Eigen
Hulp" werd gisteravond in de bovenzaal van het
Café Hartman de tweede volksvoorlezing in dezen
winter gehouden. Ditmaal trad de heer A. R Breet-
velt als spr. op met een onderwerp, dat een grooter
pnbliek had mogen doen verwachten, en met e<-ne
wijze van voordracht, die een talrijker opkomst ten
volle verdiende. Dat onderwerp was het Volkslied en
zoowel de aanleiding tot, als de inhoud van het Wil
helmus" werd medegedeeld en geschetst in bezielde
en bezielende taal. De heer Breetvelt doorliep de jaren
1555 en volgende met zijn gehoor, en maakte dit
getuige van de verdrukking, waaraan onze voorvaderen
ten prooi waren, en hoe toen de edele Marnix dat
schoone lied dichtte, dat later de aanvallen van den
vijand begeleidde, dat dreunde bij de bestorming van
vesten, dat klonk over du wateren, dat ruiecht* langs
de oevers en kusten, zelfs in de onherbergzame ijs-
en sneeuwvlakten van Nova-Zembla, en dat de vroe
gere verdrukten tot helden maakte.
Spr. toonde vervolgens aan, hoe met dat lied Neder
land groot en tot een der meest geëerbiedigde staten
van Europa geworden was, hoe met dat lied op de
lippen ontdekkingen gedaan, de handelsondernemingen
uitgebreid en onze schatten vermeerderd werdeu. Daarna
schetste spr. de gebeurtenissen van het laatst der vorige
eeuw en kwam zoo op de geboorte van ons tegen
woordig volkslied shet Wien fleerlandsch bloed", de
schepping van Vader Tollens, dat wel enkele gevoel-
velle opwekkingen en beden bevat, maar dat, met eene
kleine verandering, voor ieder volk geschikt is, omdat
het geen enkel feit uit ons roemruchtig verleden herinnert
en niet, zoo als het Wilhelmus van den edelen strijd voor
de handhaving der oude rechten en vrijheden van het
volk, evenmin van zijn «schilt ende betrouwe" gewaagt,
Spr. trad nu in eene vergelijking van d<e twee volks
liederen, welke zeer ten voordeele van het dicht van
Marnix uitviel en gaf nog uit «de Tijdspiegel" van 1880
een gewijzigd «Wien Neêrlandsch bloed" ten beste.
Het tweede deel der rede van den heer B. was ge-
wijd aan ons volksgezang, dat tot een zeer laag peil
gazonken is en zich openbaart in zinledige en onver
staanbare, alle fatsoen en opwekking missende klanken,
zoo als «de schoone Susanna" en dergelijke. Spreker
stelde daartegenover de volkszangen uit lang vervlogen
eeuwen, die ons zijn bewaard en deelde uit den rijken
schat daarvan een paar medeHet dag het uit den
Oostenzoowel als De drie koningskinderendie lie
deren uit de 14e eeuw, zij spreken tot het gemoed,
zij grijpen aan en roeren het hart. Waarom kunnen
dergelijke zangen ons volk thans ook met bezig houden?
Of, wil men er een uit de 45e eeuw, dat meer bekend
i«, en nog wel nu en dan gehoord wordt Spr. droeg
in antwoord op die vraag het lied van de drie ruitertjes
voor en toonde op duidelijke wijze aan, dat ons volk
nog niet geheel ontaard is van den zin zijner voor
vaderen. Maar wij willen voor te fatsoonlijk
doorgaan en durven aan onze vreugde niet, dan alleen
bij eene enkele gelegenheid, bij een algemeen feest, in
het gezang eens lucht geven. Bij onze Duitsche naburen
is dat anders en van daar dat in Duitschland het
volksgezang ook meer ontwikkeld is dan bij ons.
Ten slotte gaf de spr. een paar wenken ten beste,
•m tot verandering ten goede te geraken, bijv. dat
onze kermiszangers en orgelmannen van goede liederen
op bevattelijke wijzen voorzien mochten worden, ten
einde zoodoende die zangen onder het volk te ver-
«preiden.
Ierseke. Gisteren kwamen hier een paar staaltjes van
kiesersnaïeveteit voor (domheid is voor nieu
welingen in het vak een te leelijk woord).
Eeo kiezer wilde 2 biljetten tegelijk in de bus wer
pen: een voor zichzelf en een voor zijn vader. Hij
wilde zeker den ouden aan een gang naar de stembus
uitsparen.
Een ander had zijn briefje met zijn eigen naam in
gevuld. Zijn vrouw kwam later het stembureau van
deze vergissing kennis geven met verzoek het briefje
uit de bas te nemen en een ander voor haar man mee
te geven.
Dan is er nog iets nieuws op het gebied van ver-
kiezings-agentuur vertoond, althans ik heb er nooit te
voren van gehooid. Tweemaal heeft de omroeper de
kieners aan hun plicht herinnerd: «De kiezers worden
verzocht enz." Dat is niet zoo dom bedacht, de agenten
verslijten er hun schoenen niet bij, als zij ze ten miDste
de vorige dagen niet reeds versleten hebben.
Maar in ernst, het middel is practisch en geoorloofd,
naar het ons voorkomt; alleen hebben wij iets tegen
den vorm. Zoo licht zien eenvoudige nieuwelingen in
dit verzoek een bevel van hoogerhand. Er is dan ook
tamelijk druk gestemd. Niettegenstaande het tij voor
de schippers onder de kiezers niet gunstig viel, vol
deden 274 van de 333 aan hun plicht.
Maandagavond trad de heer Troelstra van Vlis
singen te Kruiningen als spreker op. Na den politieken
toestand van het oogenblik helder uiteengezet te hebben,
toonde hij zijnen hoorders aan, hoeveel goeds de libe
ralen sedert de laatste 50 jaren op velerlei gebied
gedaan hebbeD, en wat ze nu wilden. Na de kiezers
aangespoord te hebben troaw ter stembus op te komen,
sloot hij zijne rede, die met onverdeelde aandacht ge
volgd werd.
Onmiddellijk na deze rede van den heer Troelstra
werd er eene liberale kiesvereeniging opgericht.
De telegraafbooten van Rotterdam op
Antwerpen hebben gisteren den dienst weder geopend.
Door het vele ijs moest een der booten van sleepbooten
gebruik maken. Vooral bij Aitwerpen is, tengevolge
van den westelijken wiid, zeer veel drijfijs, zoodat de
vaart op die stad voor zeilschepen denkelijk nog wel
twee of drie dagen zal gesloten blijven.
Door den heer J. C. Andriessen, oud-gezagvoerder
en constructeur van stoomschepen, is een plan ontworpen
tot het in werking brengen van een kabelstoom-
sleep dienst door het kanaal van Zuid-
B e v e 1 a n d. waarvoor door de heeren P. J. Visser
en P. J. Staal te Hansweerd, aan den Minister van
Waterstaat, Handel en Nijverheid vergunning is ge
vraagd. Door deze inrichting zal in een bestaande be
hoefte tot bevordering der scheepvaart op soliede wijze
worden voorzien.
Bath. Aangezien dezer dagen alhier havengeld zil
worden geheven, is als havenmeester benoemd
de Expediteur I. L. v. d. Brink.
Bij de herstemming voor een lid der
Provinciale Staten voor het district Hulst,
ter voorziening in de vacature ontstaan door het over
lijden van den heer C. C P. Pierssens, werden 2087
geldige stemmen uitgebracht, waarvan 1291 op den
heer mr. A. C. B. Thomaes, advocaat en nitaris te
Hontenisse (Kath.), en 798 op den heer P Dregmans,
notaris te Axel (anti-revolutionair), zoodat eerstge
noemde gekozen is.
Den vorigen keer werden 1773 geldige stemmen
uitgebracht, waarvan 745 op mr. Thomaes, 530 op
pen heer P. Dregmans en 438 st. op J. Vogelvanger
(liberaal).
Benoemd tot burgem. te Retranchement I.
Risseeuw Jz.
Blijkens bericht van 's Konings gezant in België
zal daar te lande, met ingang van 9 Maart e. k., de
invoer van schapen, versch schapenvleesch en schapen
vachten, afkomstig uit Nederland, weder vrijgelaten
worden, mits onder overlegging van bewijzen van her
komst ten genoege der Belgische douane. (Zie St. Ct.
van 25 November 11. no. 287).
Door den minister van Binnenlandsche Zaken is
aan de Commissarissen des Konings medegedeeld, dat
de Regeering, naar aanleiding van opmerkingen iu 7
van het verslag der commissie tot h*t houden van
een enquête betreffende den kinderarbeid en den toe
stand van fabrieken en werkplaatsen, heeft besloten
een nijverheidsstatistiek te doen samenstellen, en dat
de ingenieurs H. W. E. Struv* en A. A. Bekaar met
de leiding der daartoe noodige werkzaamheden zijn
belast. Te dien einde zullen deze ingenieurs zich naar
onderscheiden gemeenten in ods land begeven. De Mi
nister acht het, in overeenstemming m«t zijnen ambt
genoot van waterstaat, wenschelijk, dat hun overal
vanwege het gemeentebestuur de noodige hulp en
medewerking worde verleend, waartoe hij de tusschen-
komst van de Commissarissen inroept, bij wie zich de
ingenieurs zullen vervoegen om met hen in overleg te
treden omtrent de hulp, die de gemeentebesturen hun
zouden kunnen verschaffen.
De Minister voegt er bij, dat zijn genoemde ambt
genoot het wenschelijk acht, dat door de burgemeesters
de komst der deskundigen en het doel van hun be
zoek vooraf ter openbare kennis worden gebracht, met
vermelding, dat hun bij hunne instructie uitdrukkelijk
is verboden, de geheimen van eenig handwerk, bedrijf
of nering, waarvan hun bij hun bezoek zou kunnen
blijken, aan wien en op welke wijze ook mede te deelen.
Zondag had te Delft de eerste vergadering plaats
van het gewest Zuidholland en Zeeland van het Ned.
Gymnastiek Verbond.
De vergadering werd geleid door den heer Mees van
Rottordam, afgetreden commissaris van het hoofdbe
stuur van het N. G. V. Afgevaardigden der gymna
stiekverenigingen in dit gewest waren tegenwoordig
die te zamen 40 stemmen uitbrachten. Een huishou
delijk reglement werd vastgesteld m overeenstemming
met de bondswet. Tot lid van het bestuur werd o. a.
gekozen de heer P. Koppejan te Vlissingen.
Nadat een woord van dank was gebracht aan den
heer Mees voor het vele dat hij voor het N. G. V.
had gedaan, en deze het gewest met zijn bestuur
had geluk gewenscht, ging de vergadering uiteen.
Naar aanleiding van een persoonlijk bezoek aan
het hoofdcomité van de Internationale Tentoonstelling
te Brussel in 4888, is de Nederlandsche commissie
v®or die tentoonstelling er in geslaagd te verkrijgen,
dat de aanmelding8-termijn voor de Nederlandsche
deelnemers verlengd is geworden tot 15 Maart a. s.
Fabrikanten en handelaren kunnen zich als deelnemers
bij den secretaris der Nederl. commissie, Heerengracht
4S5, Amsterdam aanmelden.
Reeds verscheidene groote firma's hebben zich doen
inschrijven, zoodat Nederland vrij goed aldaar vertegen
woordigd zal zijn.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Ds. Chr. L. Laan alhier zal op Zondag 48
Maart a. s. des avonds te 6 uren zijne afscheidsrede
houden.
Ds. I. Montagne Az., te Vlissingen, herdacht
Zondag den dag waarop hij vóór 25 jaar het predik
ambt in de Herv. kerk aanvaardde. De jubilaris was
achtereenvolgens predikant te Kattendijke, Langeraar,
's-Gravenland, Woudsend, Monnikendam en sedert 1881
in zijne tegenweordige gemeente.
Op het vijftal naar de Herv. kerk te Willems
oord (Maatschappij van weldadigheid) komt voor ds.
J. Willemse te 's-Heerenhoek.
Brieven uit Amsterdam.
VI.
Het is een ongelukkige datum waarop ik thans
schrijf: omtrent den uitslag van de verkiezingen, waar
naar het geheele land zoo brandend nieuwsgierig is,
kan ik natuurlijk nog niets meedeelen, daartoe is het
nog te vroeg; en wanneer ik nu een beschrijving geef
van den toestand van het oogenblik dan dreigt mij
het gevaar dat, wanneer de lezers van de Goesche
haar onder de oogen krijgen, zij het resultaat van de
verkiezing reeds grootendeels hebben vernomun daar
toe is het dan wellicht reeds te laat. Ik wil echter
hopen dat Woensdagavond of Donderdagochtend de
Zeeuwen, en wij natuurlijk ook, nog slechts onvolledig
zijn ingelicht, maar dan tevens hen en ons allen toe-
wenschen dat de algemeene spanning spoedig worde
opgeheven, en de zege moge vallen aan den kant waar
wij die wenschen.
Ik moet en zal dus nogmaals over den verkiezings
strijd schrijven, want heusch, ik kan niet anders. Wij
Amsterdammers immers, wij drijven geen handel meer,
wij zijn volmaakt onverschillig geworden voor het feit
dat de vorst, die onze schaatsenrijders zoo valsch
en geniepig in den steek liet, nu weer is terugge
keerd wij stellen nu slechts matig belang in beurs
en tramplannen, we gaan bijna niet meer naar de
comedie, kortom de verkiezingskoorts heeft de heele
stad aangegrepen. Op de straten en vooral in de kof
fiehuizen ziet men telkens hevig® ontmoetingen, leven
dige debatten tusschen tegenstanders, en uitwisselin
gen vau »rondjes" tusschen gelijkgezinden. En dan die
papieren en strooibiljetten. Groene, gele, roode
vooral roode -pimpelpaarsche, blauwe, in alle kleuren
van den regenboog verkiezingskranten en spotprentep,
vliegende blaadj s en vervelend InDge manifesten. Er zijn
menschen die alle papieren, van elke soort éen exemplaar,
bewaren voor later, maar ik verzeker u dat het een
heel museum is. De arme kiezers, die geen gevestigde
overtuiging hebben, weten werkelijk niet meer wat
zij doen moetenzij dobberen tusschen Burgerplicht
of Grondwet, de radicalen en de kerkehjken. De eene
partij belooft hun dit, de andere datzij zijn een
speelbal van de verkiezings-agenten der verschillende
richtingen die, naar Engelschen trant in de verschil
lende wijken tot comité's vereenigd de geheele
buurt afbopen om stemmen te werven, 't Is somtijds
hoogst vermakelijk om die heeren, die zelt dikwijls
van toeten noch blazen weten, aan het werk te zien,
en vooral om hen met elkander bij een kiezer, die
bewerkt moet worden, in botsing te zien komen. Bij
eene carambole vooral tnsschen een volbloed liberaal
van Burgerplicht en een radicaal vaa Amsterdam
springen gewoonlijk beiden uit den band. Laatstbedoelde
kiesvereeniging had van te voren laten verluiden, dat
zij hare leden op den verkiezingsdag in rijtuigen zou
laten rondrijden om onwillige en zieke kiezers naar
de stembus te brengen. Een vermogend lid van Bur
gerplicht was daarvoor zoo bevreesd dat hij al de
rijtuigen der rijtuigvereeniging voor Dinsdag afhuurde,
zoodat «Amsterdam" achter 't net vischtewelnu,
«Amsterdam" heeft toen vijftig rijtuigen uit Haarlem
besteldWat er overigens al niet gedaan wordt om
elkander een vlieg af te vangen. Het zotte argument
van den anti-revo'utionairen candidaat mr. Heemskerk
a propos van het prinsesje, heeft den schranderen heer
A. C. Wertheim, het lid der Eerste Kamer, die hier
ter stede zulk een reusachtigen invloed heeft, da ge
legenheid geschonken om met groote handigheid daar
mede propaganda te maken voor Burgerplicht. Op eene
groote vergadering, Zondagavond belegd voor zijne
geloofsgenooten, de Israëlieten, heeft hij een zeer
boeiende, wegslepende reda gehouden, zoodat de ge
heele zaal in opgewonden stemming geraakte en zelfs
de onpartijdige verslaggevers tot tranen werden be
wogen. Het gevolg is geweest, dat Maandag wel 2000
kiezers, grootendeels uit de Jodenbuurt, duplicaat-
biljetten hebben gehaald ten stadhuize, zoodat er een
groot personeel noodig was om al die aanvragers te
voldoen. Naar men wil zouden die kiezers voor Bur
gerplicht zijn gewonnen.
De kerkelijke partijen hebben echter evenmin stil
gezeten, maar het is merkwaardig zoo weinig men
van hun streven in het publiek merkt. Eerst Zaterdag
verschenen eenige groote aanplakbiljetten en adver
tentiën, en overigens geen uiterlijke beweging, geen
enkele luidruchtige betooging. Maar de verbonden
machten staan gereed om hunne gehoorzame volge
lingen in gesloten gelederen te laten oprukken.
Vrijdag 11. had de groote meeting van algemeen
kies- en stemrecht in het Paleis voor Volksvlijt plaats.
Zelden heeft men voor een politiek doel zulke volks
massa's in een openhaar gebouw hier te lande bijeen
gezien. De uitstekende orde en de betrekkelijke stilt©
onder de aanwezigen hebben het mogelijk gemaakt
dat de meesten althans iets hebben kunnen hooren,
en dat is al veel gezegd. In het geheele gebouw werden
dien avond ruim zeven duizead menschen binnengelaten,
blijkens de ontvangst van evenveel dubbeltjes als en
treegelden. Vooral de spreekbeurt van Domela Nieu-
w*nhui8 in de groote zaal aan de orchestzijde, lokte
honderden belangstellenden en inzonderheid nieuws
gierigen, die nooit in het Volkspark waren geweest.
Het opgewonden applaus zijner partijgenooten werd
door den voorzittershamer met kracht bezworen. Ook
dr. Vitus Bruinsma uit Leeuwarden had veel succes,
te danken voornamelijk aan zijn krachtig stemgeluid,
want daar kwam het dezen avond op aan. Dr. Smit,
de veelbesproken H. B. S. leeraar uit Apeldoorn, had
d «arent»gen weinig genoegen van zijn rede, omdat
's mans stembanden zeer zwak bleken te zijn.
En thans is de groote dag eindelijk aangebroken.
De verontrustende mededeeling in enkele bladen om
trent de ongeldigheid van eoze, naar men beweert ver
keerd gestempelde biljetten, waarvan een nieuwe stem
ming het gevolg zou zijn, heeft gelukkig onze kiezers
niet woei houden zich van hun plichten te kwijten. Het
aantal uitgebrachte stemmen bedraagt niet mioder dan
14545, een ongelooflijk hoog cijfer wanneer men be
denkt dat wij «maar" met ons 18832-en zijn. Men
kan er uit zien dat er zeer zwaar gewerkt is. Den
heelen dag vlogen de rijtuigen hier en ginds door de
stad; op onze acht stembureaux was het stampvol,
vooral in de morgenuren en vóór beurstijd. «Burger
plicht" en «Amsterdam" hadden overal comité's op
gericht ter voorlichting van wijfelende kiezersmen
zag paarden met prachtige rosetten in de nationale
kleuren, wagens met groote biljetten beplakt ter aan
beveling van candidaten en portretten van kamerleden
in spe. Op sommige bureaux ontstond somtijds groot
gedrang, zoodat enkelen zeer lang hebben moeten wach
ten. Men vertelt natuurlijk allerlei afschuwelijke din
gen die gebeurd zouden zijn, van menschen die onder
vreemde namen gestemd hebben, van commissies van
conti 61e om de kiezers der kerkdijken goed op de
vingers te tikken, maar men mag zulke berichten
veilig beschouwen als verzinsels en lichte uitingen der
verkiezingskoorts, die ons allen min of meer heeft
aangegrepen. Wat ons zoo brandend nieuwsgierig
maakt, het is de omstandigheid dat niemand met
eenigen grond naar den uitslag kan gissen, die dus
waarschijnlijk allen verrassingen zal brengen. Laten
we nogmaals hopen dat die aangenaam mogen zijn,
en wat ik van Amsterdam wensch dat hoop ik ook
voor de Zeeuwsche districten.
J. Van Anstruwe.
