1888. N°. 15. Donderdag 2 Februari. 75stu jaargang.
GrtONDBELASTIKG
OPIUM en KOFFIE.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maamlag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
De prijs dér gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekkiüg hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Ter secretarie van de gemeente zal gedurende dertig
dagen ter inzage van de belanghebbenden liggen eene
opgave van de uitkomsten der meting of schatting van
perceelen voor de
in deze gemeente
De verzoekschriften om hermeting, herschatting of
vernietiging der gedane meting of schatting, alsmede
de bezwaai schriften kunnen binnen dertig dagen na
heden op ongezegeld papier aan heeren Gedeputeerde
Staten dezer Provincie worden ingediend
Goes, den 31 Januari 1888.
De Burgemeester van Goes
J. G. DE VV1TT HAMER
Ill I I III11 111 ixr i*.v
Ingezonden
I.
De antirevolutionaire partij heeft in den jongsten
tijd een paar nieuwe snaren op haar klavier gezet
lo. afschaffing van het opiom-monopolie
2o. idem van de gouvernements-koffiecultuur.
Van het opium-monopolie, omdat het daaruit ver
kregen geld eeu gevloekt middel vao inkomst is, wijl
het opium den Javaan verdierlijkt en verarmt; een
•galdslaan is uit de zonden der natie";
Van de koffie-cultuur, omdat
1. zij onbillijk en onrechtvaardig is;
2. hare uitvoering onwettig is en in strijd met 4,
art. 56 van het regeeringsieglement
3. zij schadelijk is voor den inlandschen landbouw
en da Europeesche landbouwindustrie;
4. zij uitgaat van een slecht oeconomisch beginsel;
5. zij de rijke gronden op roekelooze wijze uitput,
waardoor het land en zijne bewoners verarmt;
6. zij door haar groote winsten, die het rijk naar
zich toetrok, de Nederlandsche staatslieden aan zuinig
beheer heeft ontwend
7. zij van de Indische bestuursambtenaren, die eene
dure wetenschappelijke opleiding hebben genoten, maakt
slechte opzieners van een slechte cultuur-onderneming;
8. zij een slecht middel is, om den Javaan op te
heffen en te ontwikkelen."
Dus reeds meer dan een half dozijn bezwaren,
die ieder op zichzelf al voldoende moesten wezen om
de gouvernements-koffiecultuur te doen afschaffen.
Wie zoa %6or een 15 tal jaren verwacht hebben
dat van niet- liberale zijde ooit een dergelijk program
op den voorgrond zou gesteld worden
Wanneer destijds, inzonderheid in het hoofdkiesdis
trict Goes, eene verkiezing voor leden der Tweede
Kamer moest plaatshebben, hoe werdtn dan de liberalen
uitgemaakt voor af brekers van het cultuurstelsel, dat
welvaart onder de Javaansche bevolking verspreidde
en ruime baten aan de Naderl. schatkist bezorgde
Toen heette het, dat de liberalen dat hooggeroemde
stelsel wilden afbreken om de voordeelen ervan te
doen vloeien in de zakken der particuliere planters,
die smadelijk »de planterspartij" werden g»noemd
De bevolking zou verarmen indien vrije cultuur al
gemeen werd ingevoerd; zij zou worden eene klasse
van proletariërs en het schoone lnsulinde een lastpost
Hoe moet wel de grijze mr. Saaymans Vader, onze
vroegere afgevaardigde, te moede zijn, nu hij leest,
dat zijne denkbeelden omtrent het cultuurstelsel altijd
verkeerd zijn geweest en dat hij gestreden heeft voor
iets, dat door zijne eigene geestverwanten nu afge
schilderd wordt als onbillijkonrechtvaardigonwettig
en wat dies meer zij
Ti ad deze oud-afgevaardigde niet bij iedere verkie
zing, nadat hij opgehouden had lid der Kamer te zijn,
op wet een lofzang op het cultuurstelsel, dat de be
volking weikzaamheid leerde en haar tot welvaart
brachtHoe werd dat geniale denkbeeld van Van den
Bosch gehuldigd, vertroeteld; wat bleef men ongeneigd
te hooren naar hen, die tegen dat stelsel de stem
verhieven
Hoe zijn de tijden veranderd
Wanneer destijds een vrij-arbeider wees op het ge
vaarlijk»3, op de ongerijmdheid, dat de Staat eene
kruideniersaffaire deedbeweerde dat de Staat den
vrijen arbeid moest bevorderen en zich tevreden stel
len met de indirecte voordeelen, die de vrije nijver
heid zou afwerpen, dan werd het kruisigt hem" over
hem uitgeroepen; alleen eigen voordeel werd beoogd;
weg met hem; de aanbidders van het gouden kalf
gekozen
En ziet, nu komt een vrij-arbeider, die zich aansluit
bij de anti-revolutionaire partij, met hetzelfde klaag
lied en hij wordt met gejuich binnengehaald; zijn
oordeel over het laatste bolwerk van het cultuurstel-
gel, over de kr ffie-cultuur, wordt met instemming op
genomen en verbreid door de niet-liberalen
Want het moet gezegd: de man, die de anti-revo
lutionairen tot den strijd in dezen oproept, de heer
T. OTTOLANDER, is een vrij-arbeiderHij is chef
en m 'de-aandeelhebber der particuliere koffieonder-
neming Pantjar I, in het district Soember Waroe,
afdeeliug Pauaroekan, residentie Besoekie.
Moet de wetenschap daarvan eenigszins tot voor
zichtigheid stemmen omtrent het onvoorwaardelijk
aannemen van wat bij over de koffiecultuur zegt en
omtrent zijn advies tot hare opheffingook de om
standigheid, dat dr. Kuyper blijkbaar aan deze plannen
zijn machtigen steun verleent, geeft stof tot denken.
Het is, wat het eerste betreft, altijd eenigszins ver
dacht, wanneer iemand, die groot belang heeft bij
zekere industrie, een oordeel velt over zijn concurrent,
en diens kwade eigenschappen opsomt en tracht te
bewijzen.
Het is toch kortweg etn feit, dat de gouverne
ments-koffiecultuur een krachtig beletsel is voor het
uitslaan der vleugels in de eerste plaats van particu
liere koffieplanters en in de tweede plaats van plan
ters van andere producten in streken, waar de gou-
vernementskoffie-cültuur gedreven wordt. Voor parti
culiere koffieplanters, omdat natuurlijk de gronden,
wa ir de gouvernementskoffie geplant wordt, niet voor
hen beschikbaar zijn en zij in het gouvernement een
machtigen concurrent hebbenvoor planters van andere
producten omdat zij door het werk in de koffietuinen,
minder beschikken kunnen over de arbeidskracht der be
volking. Wij willen hiermede nu niet zeggen, dat veel
van wat de heer Ottolander over de gouvernements-
koffiecultuur geschreven heeft niet waar zou zijn. In
tegendeel; al vallen hier en daar in zijn betoog over
drijving en zelfs eenige orjuistheden aan te toonen,
•ok wij wezen meermalen op de onmiskenbare gebre
ken welke deze cultuur aankleven. Maar op wat hij
over hare opheffing of liever over hare vervanging
door eene vrije volkscultuur schrijft, is, dunkt ons,
de bedenking te maken, dat het eigenbelang niet ge
heel vojrbij gezien wordt. Zeker is het, dat de door
den heer Ottolander voorgestelde regeling zeer in het
belang zou zijn van Europeesch* reeds gevestigde
koffieplanters of van nieuwe koffie-opkoopers, maar
de vraag rijst of die leveling ook in het belang van
den inlander en van het gouvernement zou zijn Wij
komen hierop nader terug.
Ook de omstandigheid, dat dr. Kuyper den strijd
over deze gewichtige zaak helpt aanbinden, geeft stof
tot denken. Op den voorgrond zij gesteld, dat er be
zwaarlijk der liberale partij een verwijt van te maken
is, dat tijdelijk dit belang op den achtergrond is ge
raakt. Is niet jarenlang iedere vraag van oeconomisch.
maatschappelijk en Indisch belang door dr. Knyp-r
en de zijnen verstikt onder school- en kerkstrijd Is
niet door het drijven en woelen van dr. Kuyper de
libeiale partij krachteloos gemaakt? M n heeft haar
afgemat, zelfs op het doode punt gebrachthare
meerderheid onbeteekenend en machteloos gemaakt.
Is het redelijk en billijk, nu die liberale partij te
verwijten dat zij gesteld dat zij bet wilde het
laatste overblijfsel van het oude stelsel niet omver
heeft geworpen
Indien er sprake moet zijn van onvruchtbaarheid
van den wetgevenden arbeid dan is dit grootendeels
te wijten aan de ontaarding van ons politiek leven,
waaraan dr. Kuyper c. s. de grootste schuld hebben.
Maar bovendien meent dr. Kuyper het weder wel
ernstig met deze zaak 't Is in de schoolquaestie ge
bleken, dat, als bij het amendement-De Beaufort, de
zaken eene oplossiog kunnen krijgen zoo na mogelijk
aan wat dr. K. wenscht, deze zijn eigene oplossing
versmaadt en den strijd verplaatst. Zonder stiijd schijnt
deze man niet te kunnen leven. Nog is de strijd voor
de school niet van de baan of hij sticht eer 6 dolee-
rende kerk; thans komen de koffie en het opium erbij.
Dr. Kuyper is agitator, maar op politiek of op oecono
misch gebied geen man die aan zaken eene bevredi
gende oplossing geeft. Hij zaait verdeeldheidhoe
zou hij eenheid oogsten? Zoo ook thans weer: Hij
weet .zeer goed dat ten opzichte van opium en koffie
op dit oogenblik eene verandering zeer moenl jk is,
indien men althans de 40 milliom, die de genoemde
artikelen aan de schatkist bezorgen, geheel of gedeel
telijk behouden wil, wat toch wel noodzakelijk zal
zijn. Wil dr. Kuyper deze baten prijsgeven en Indië
uit het moederland te hulp komen? Of moeten met
die sommen al weer de belastingen in Indië verhoogd
worden
Het is niet genoeg, met eenige groote woorden be
staande toestanden af te keuren men moet ook de
middelen tot verbetering weten aan te geven. En dit
doet dr. Kuyper niet.
Breking met het tot dusver ten opzichte van het
opium gevolgde stelsel", ziedaar alles wat hij er van
zegt. Alleen lezen wij heden in De Standaard
Palliatieven helpen hier niet. Met het stelsel zelf
moet gebroken. Wat daarvoor in de plaats zal
komen zegt het program niet. Maar wij voor ons
zien niet in, waai om de pacht niet kan afgeschaft;
•een zwaar recht van invoer gehevenlicense op den
verkoop gesteld; de verboden kring allengs uitge-
breid; en de ku>twaeht tegen de smokkelarij ver-
•sterkt".
Is dat nu breken met het stelsel 1 De millioenen
zouden langs een anderen weg evenzeer in de Staats
kas vloeien en de regeering zou het middel van con-
tröle kwijt zijn.
0.-k hier weder treedt dr. Kuyper dus op in de
mooie rol", ditmaal van afschaff-r van »vloekgeld",
zonder eene oplossing aan de hand te doen waan'oor
het opiummisbruik geweerd wordt. Vreemd (of be
grijpelijk?) dat hij niet evenzeer vijne stem verheft
tegen het vloekgeld, dat Nederland, in den vorm van
accijns en vei gunningsiechten uit den jenever vei krijgt.
Of is ook dit, van zijn standpunt bezien, geen »geld-
slaan uit de zonden der natie"?
Uit het program van actie blijkt niet of dr. Kuyper
geheel onderschrijft de denkbeelden van dhr. Otto
lander omtreDt de opheffing der gouvernements-koffie
cultuur. In dat program heet het eenvoudig•be
vordering van de vrije ontwikkeling van handel, land
bouw en nijverheid in het belang zoowel van den
inUnder als van den Europeaan". Eene a'gemeenheid
dus, die ieder onderschrijven kan.
Eerst heden wordt omtrent de koffiecultuur gezegd
Het monopoliestelsel, het gedwongen cultuurstel-
•sel, of welken an leren band men ook aan de vrije
•ontwikkeling heeft aangelegd, moet weg. Na de
•dwang-suikercultuur moet ook de gedwongen kojfie-
Dcultuur uit onze Indische huishouding verdwijnen.
Reeds in 1879 heeft de Standaard bij de toelich-
•ting van ons Program van beginselen dezen eisch
•onomwonden gesteld. Onze Ottolander heeft dien nu
•onlangs in heel een reeks ven artikelen nogmaals
met klem aanged'OFgen. Is het te veel gezegd, zoo
we oordeelen, dat haar levensdagen van nu af
•geteld zijn?"
Ook hier dus weder een aeker ontwijken van de
zaak; geen onomwonden vei klaring: desen of dien
weg moeten wij inslaandit of dat treedt in de plaats
van het bestaandehet voorstel-Ottolander is goed of
niet goed.
Wij vreezen dan ook zeer, dat deze nieuwe beweging
niets anders is dan een nieuw middel tot agitatie,
e ne nieuwe strijdleus tegen de liberalen, aan wie het
voortbestaan dezer zaken verweten wordt.
Dr. Kuyper en zijne medeleiders der anti-revolutio
naire partij weten zei ven zeer goed, dat de b-doelde
toestanden vermoedelijk vooreerst niet te veranderen
zijn maar koffie en opium kunnen uitnemend die st
doen om de goê gemeente wederom met eene mooie
leuze tegen de liberalen op te zetten, en als er ooit
rekenschap gevraagd wordt, zal men zich immers veilig
achter eene numerieke minderheid kunnen verschuilen?
Is, afgescheiden hiervan, de regeling van de opium
zaak op Java werkelijk zoodanig dat hare inkomst
voor het gouvernement een vloekgeld" moet genoemd
worden
En verdient het plan van dhr. Ottolander omtrent
de oph-fling der gouvernements-koffiecultuur al of niet
aanbeveling
Op deze vragen hopen wij in een volgend nommer
antwoord te geven. R.
GOES, 1 Februari 1888.
Maandagavond konden de kunstliefhebbers aihier
zich vergasten op een zeldzaam genothet bijwonen
van een concert, door een zestal Zweedse he zan-
gois gegeven. Het publiek was daartoe vrij talrijk in
de sociëteit V. O. V. samengekomen, en wij houden
ons verzekerd, dat bij alle aanwezigen de hoog ge
spannen verwachting volkomen is bevredigd, zoo niet
overtroffen.
De zes herren beschikken allen over een heerlijk
stemgeluid, maar vooral de le tenoren en de 2e bassen
munten uit door hun schoonen klank. Bij de eersten
is het allerhoogste register al even fraai als het lagere,
bij de laatsten is vooral het lage register eenig schoon
te noemen.
Ook de beide middenstemmen. 2e tenor en le bas,
bezitten een prachtig geluid, maar meer nog dan de
enkele stemmen dwingt de samenzang bewondering af.
Wij kunnen niet alle nommers van het programma
afzonderlijk bespreken en wij bepalen er ons daarom
toe te wijzen op de nommers 4 (Aus Fredmans Epist-
lar van Bellmann), 7 (Altniederlandisches Lied, arr.
Kremser) en 11 (Norwegische Volksweisr), welkp, trots
hunne groote technische moeb-lijkheden, met de grootste
gemakkelijkheid en onberispelijk werden vertolkt. Waar
eene liefelijke melodie werd voorgedragen trof de innig
heid waarmede deze werd gezongen. Stukken van het
meest uiteenlooper.d karakter worden steeds met het
zelfde meesterschap voorgedragentot zelfs waar het
geldt het nabootsen van blaasinstrumenten blijkt, dat
dit even goed in de macht dezer zangers ligt als het
imiteeren van het kerkorgel, dat in de Bauernhochzeit
zoo gelukkig werd weergegeven.
De langdurige en herhaalde toejuichingen van het
publiek deed den zangers nog een paar extra-nommers
ten beste geven, waarvan het eerste »Kaferlied", zeer
fijn werd gazongen, terwijl het laatste zeer innig werd
voorgedragen, wat trouwens door de meer ernstige
stemming van het lied werd voorgeschreven. Ook deze
beide nommers voldeden in hooge mate.
Wij hopen, dat deze zangers onze stad meer met
een bezoek zullen vereeren.
Door den Min. van Jast. is benoemd tot onbe
zoldigd rijksveldwachter II N. W ij n n e inspecteur-
titulair bij de politie alhier.
Ril huid-Bntli. Maandagavond hield de landbouw-
vereeriiging »Reijgersberg" hare gewone
vergadering. Negentien leden waren tegenwoordig,
benevens twee g'introduceerden. Aan de orde was de
rekening over het jaar 1887. In ontvangst bedroeg
zij ƒ83 045 en in uitgaaf 67,16, zoodat er een goed
slot van f 15,885 aanwezig was.
Daarna had eene verkiezing plaats voor twee leden
van het bestuur. De heer J. J. Van Gorsel en de heer
M. W. V. Van B.jlevelt werden met op éan na alge-
meene stemmen respect, tot commissaiis en secretaris
penningmeester herkozen.
Vervolgens werden twee nieuwe leden aangenomen,
zoodat de vereeniging, die twee leden had verloren,
uit 31 loden blijft bestaan.
Vanweze deze vereeniging was men reeds met 1
Sept. 1886 met het opkoopen van musschen begonnen.
Op 1 Jan. 1888 waren 622 musschen ingeleverd. De
vergadering meende daarmede voort te moeten gaan
en stelde den prijs per musch op 1 cent, terwijl 2
eieren voor denze.lfden prijs kunnen ingeleverd worden.
Nog werd besloten voor gezamefijke rekening Gro
ninger boonen op te doen.
Ierseke. In de vergadering der nieuwe Koraal-
zangvereeniging van Zondagavond werd een
bestuur voor die vereeniging gekozenr bestaande uit
de heeren J. A. C. Nonhebei, directeur en president,
M. Van Iwaarde, vice-president, II Abrahamse, secre-
taiis, M. Griep, penningmeester, en W. Van der Endt,
A. De Dreu en J. Koster Jacz. commissarissen van Orde.
Het aantal leden klom dien avond tot 53 waaronder
20 vrouwelijke. Donderdagavond zal de eerste repetitie
plaats hebben en zal een reglement worden vastgesteld.
De kiezerslijsten te 's-Heerenlioek zijn
thans definiti-f npg- maakt op 117 kiezers.
Te Kattendijke voor alle lijsten 107. tegen 21 voor
de Tweede Kamer, 20 voor de Prov. Staten en 47
voor den G-m jpnteraad volgens de oude bepalirgen.
Te Driewegen voor alle lijsten 74, tegen 13 Tweede
Kamer, 13 Prov. Staten, 30 Gemeenteraad volgens de
oude bepalingen.
Te Nisse voor alle lijsten 70, tegen 26 Tweede
Kamer, 26 Prov. Staten en 40 Gemeenteraad volgens
de oude bjpaliugen.
Te Ovezand thans 104 voor de Tweede Kamer en
104 voor de Prov. Staten en 103 voor den Gemeente
raad, tegen 31 Tweede Kamer, 30 Prov. Staten en
54 Gemeenteraad.
Nisso. Onze gemeente dreigt een zwaar verlies door
de benoeming van onzen geneesheer, dhr. J. A. Gei II,
tot gemeenti -geneesheer te Wemeldioge. Heeft Z Ed.
van 1840 tot 1848 te Waarde, van 1848 tot 1864
te Krabbendijke en van 1864 tot heden alhier gefun
geerd, niemand vermoedde, dat hij op hoogen
leeftijd nogmaals van standplaats zou veranderen.
Een adres, door een g'oot aantal ingezetenen
onderteekend, om hem tot blijven te bewegen, mocht
niet baten. Mocht het gelukken een opvolger te ver
krijgen, het groote gebrek aan geneeskundige hulp in
deze omstreken zou gewis in dit middelpunt eene
goede praktijk verzekeren.
De le luitenant F. E. II. L i e b e r t, werkzaam
bij de normaal schietschool to 's-Hage, wordt den ln
Februari gedetacheerd bij het le bataljon 4e regiment
infanterie te Delft, ten einde na de transformatie der
in beproeving komende geweren, een door hem uitge
dacht repeteergeweer, dat onlangs beproefd werd, verder
bij de werkplaatsen voor draagbare^wapenen te doen
wijzigen.
In de Maandag gehouden vergadering der Ver
eeniging tot bevordering van animale
koepokinenting te Middelburg werd verslag
uitgebracht over het afgeloopen jaar. Daaruit bleek,
dat het bestuur bestond uit de heeren J. H. Snijders,
voorzitter, A. de Vulder van Noorden, secretaris en
M. Fokker penningmeester.
De vaccinateurs, de heeren dr. IJ. Knijzer, dr. J.
P. Berdenis van B3rlekom en dr. J. C. Bolla bleven
met onverdroten ijver en de meeste welwillendheid
jegens de vereeniging hun taak vervullen.
Het aantal donateurs en het ledental onderging
weinig verandering. Einde 1887 bestond de vereeni-
ging uit 9 donateurs en 100 leden.
Het g«t*l vaccinaties dat aan het bureau der Ver-
