1888. N°. 8.
Dinsdag IT Januari.
De lijst der Kiezers
tiOESGll!
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COL
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
voor leden van de Tweede Kamer der Sfcafcen-Oeneraal,
▼au de Provinciale Staten en van den Gemeenteraad
is op heden vastgesteld en aangeplakt, en zal, met de
bij de wet gevorderde stukken, gedurende veertien
dagen op de Secretarie der gemeente voor een ieder
ter inzage liggen, eiken werkdag van des voormiddage
negen tot des namiddags twee uren.
Goes, den 14 Januari 1888.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. DE WITT HAMER
De Secretarie,
HARTMAN.
De Amsterdammer het radicale orgaan, dat
door de antirevolutionaire bladen zoo gaarne tegen de
liberalen wordt aangehaald en waarbij zij dan hunnen
lezers vertellen dat het een liberaal blad is, hoewel
zij weten dat het in beginselen ongeveer evenver van
de liberalen afstaat als deze van dr. Kuyper c. s.
De Amsterdammer dan heeft dezer dagen een artikel
gewijd aan den leerplicht, waarin o. a. deze vragen
worden gesteld
lo. jWaarom zou de staat of gemeente niet
evengoed de kosten van het onderwijs aan on- en
minvermogenden, op bijzondere scholen gegeven, ver
goeden, als die van het onderricht den kinderen van
on- en minvermogenden op de openbare school ver
strekt? Wie ter wereld kan iets inbrengen tegen
de billijkheid of mogelijkheid van zulk een regeling?"
Hiertegen is eenvoudig dit in te brengen, dat de
Staat, die zich geen partij mag stellen op het gebied
van onderwijs, slechts vergoeding kan geven voor een
voor ieder bruikbaar onderwijs. Dat onderwijs, het
openbare, bestaat en zij, die daarvan niet willen pro
fiteers, onder bewering dat zij niet kunnenkunnen
toch niet eischen, dat de Staat ter wille van hunne
particuliere overtuiging ook aan hen nog eens sub
sidie geve.
2e. »Waarom zouden de kosten van het onder
wijs voor de niet-minvermogenden, voor hen die het
das betalen kunnen, niet voor een goed deel naar
mate zij gefortuneerd zijn, geheel of ten deele
den ouders kunnen worden in rekening gebracht?"
Maar weet dan De Amsterdammer niet, dat dit
geschiedt door het groote aandeel, dat die gefortu
neerde ouders b. v. in den H ofdelijken Omslag be
talen en blijven betalenal hebben zij ook geen kind
meer op school Wij kunnen toch niet aannemen, dat
ook de radicalen, evenals de anti-revolutionairen, het
wanbegrip willen gaan verkondigen, dat de mingegoeden
het onderwijs der kinderen van de meergegoeden be
talen. Weet De Amsterdammer niet, dat, wanneer
eens plotseling alle uitgaven voor onderwijskosten van
de gemeentebegrooting werden geschrapt, dit der kleine
burgerij in den Hoofdelijken Omslag nauwelijks zooveel
centen voordeel zou opleveren als den meergegoeden
guldens of rijksdaalders, terwijl dan toch ook verreweg
het grootste deel dier kleinere burgerij van dat open
baar onderwijs hunne kinderen laten genieten
So. >Zon het onbillijk of onmogelijk zijn, dat, bij
toepassing van beide stelregels, staat of gemeente
aan het bijzonder onderwijs eene subsidie gaf tot
een bedrag gelijk aan de som, die aan staat of ge
meente, in hnn uitgaven voor het openbaar onder
wijs, door de oprichting van bijzondere scholen,
werd bespaard?"
Over de billijkheid hiervan behoeven wij niet te
ditcussiëeren, zoolang de mogelijkheid niet is beslist.
Maar het zou ons verheugen, wanneer De Amster
dammer een afdoend middel aan de hand kon doen
om de som, die op deze wijze bespaard wordt, te be
rekenen.
Tot besparing van kosten zou deze maatregel zeker
niet leiden, maar wel tot verhooging; of zou misschien,
wanneer uit een klasse van 40 leerlingen eener open
bare school er 10 naar eene bijzondere school over
gingen, aan den onderwijzer, die in die klasse op de
openbare school werkzaam is, ook maar 3/4 van zijn
tract ment moeten worden uitbetaald? Wellicht zou
het lokaal ook maar met 3/4 van de vroeger benoo-
digde hoeveelheid kolen moeten verwarmd worden
4o. »Zou het niet nuttig zijn, ook met het oog
op de zuinigheid, dat de staat niet meer subsidiëere
dan strikt noodig is, en de gemeente de bezitten-
den ook voor het onderwijs doe betalen naar hunne
krachten, twee beginselen, tot dusver vooral ge
minacht, omdat men vreesde den bloei van het
bijzonder onderwijs mogelijk te maken".
Deze voorstelling is zoo oDjuist, dat zij aan ver
dachtmaking grenst. De Amsterdammer west zeer
goed, dat de Staat niet subsidieert voor de gewone
uitgaven voor het 1. o., dan met uitzondering van
enkele plattelandsgemeenten, waar het van de .enkele
daarwonende gegoeden toch niet te eischen is, dat zij
dj kosten dragen voor het onderwijs van het overgroote
deel der inwoners. De Staat subsidiëert derhalve in
derdaad niet meer dan strikt noodig is en de gemeente
doet in den hoofdei, omslag de bezittenden wel de
gelijk naar hunne krachten betalengeen dezer beide
beginselen wordt derhalve geminacht.
De Standaard jaicht iotusschen deze beschouwin
gen van het radicale blad ten zeerste toe en aan
vaardt zelfs leerplichtwanneer de bovengenoemde
eischen van De Amsterdammer maar worden ingewilligd.
Dr. Kuyper begrijpt dan ook te goed, dan hij den
steun der radicalen bij de a. s. verkiezingen noodig
heeft en, terwijl hij met het isolement zijner partij
te koop loopt, dringt en dwingt hij zijne beginselen
voortdurend in die vormen, die den radicalen op het
oogenblik het liefst zijn. Waarom hij dit alles doet
ligt voor de hand. Allsen om aan zijne partij de
overwinning te bezorgen, m. a. w. omdat hij uit is
op macht. Daartoe aarzelt hij niet den steun te aan
vaarden van hen, die op godsdienstig terrein zijne
tegenvoeters zijnja zelfs wil hij samenwerking met
de atheïsten (godloochenaars)
En wat schrijft diezelfde dr. Kuyper in de Standaard
over de nieuwe kiesvereeniging te Utrecht, tot wel
ker oprichting dr. Bronsveld medewerkte, maar ook
erkende liberalen, zooals prof. De Louter Niets min
der dan dit
»Nu eindelijk dan toch de profetie uitkomt, dat
Dr. Bronsveld en zijn vrienden ten slotte naar het
kamp der Liberalisten zouden overloopen, merken
we op:
lo. Dat terwijl de Antirevolutionaire partij voor
>Nederland en OraDje" roept, deze heeren uit zijn
op macht.
Let wel, niet gelijk onze oude republiek, aan wier
devies zij hun leus ontstalen, op macht voor het
vaderland tegenover den gemeenschappelijke*) vijand
neen maar op macht voor hui club, hun cöterie
of kliek.
Macht voor de heeren, wie deze hybridische een
dracht saambindt.
In dien zin noch een edel noch een vaderlandsch
motto
2o. Dat terwijl de Antirevolutionaire partij steeds
de roeping heeft gepredikt, om den Naam des
Heeren Heeren ook bij de stembus te belijden,
deze heeren principiëel den godsdienstloozen staat
aanvaarden en het belijden van den Christus op
politiek terrein afkeuren.
3o. Dat terwijl de Antirevolutionaire partij aan
eensluiting beoogt van wie den Christus belijden,
deze heeren zich opzettelijk tweedrachHg stellen
tegenover de belijders des Heeren, en eendracht
zoeken met wie Hem loochenen.
4o. Dat terwijl de Antirevolutionaire partij steeds
saamwerking met andere partijen op grond van de
zelfstandigheid onzer richting zocht en nog zoekt,
deze heeren geen saamwerking maar fusie bedoelen.
Ineensmelting met wie principiëel op pol.tiek ter
rein aan den Christus alle macht en eere ontzegt."
Wij vragenkan het erger Kan het onbeschaam
der Ons dunkt, wanneer dr. Kuyper in zijn binnen
kamer zijn eigen blad nog eens doorleest en hem het
scheeve in de voorstelling die hij van het streven
van dr. Bronsveld c. s. geeft, niet in het oog springt,
hij toch in ieder geval zal moeten uitroepenik doe
desgelijks 1
GOES, 16 Januari 1888.
Naar wij vernemen, bestaat bij het Onder-
wijzers-gezelschap iGoei" het voornemen
om de soirée, die onlangs voor leden en geïatroduceer-
d n werd gegeven, op Donderdag 26 Januari a. s.
in »de Prins van Oranje" alhier te herhalen, (ditmaal
tegen entrée en ten voordeele der Vereen, voor Weezen-
verpleging op Zuid- en Noord-Beveland), indien nl. op
de lijsten, die spoedig voor dit doel ter inteekening
zullen worden aangeboden, voldoende wordt geteekead.
Het programma, dat voor deze gelegenheid eenigs-
zins zal worden gewijzigd, zal nader worden bekend
gemaakt.
Wij twijfelen niet, of dit voornemen zal door het
Z.- en N.-Bevelandsche publiek in het algemeen en
daor de vrienden der weezen in bet bijzonder, met
sympathie worden begroet en voldoende gesteund.
Het getal kiezers te dezer stede, zoowel
voor de Tweede Kamer als voor de Provinciale Staten
en voor den Gemeenteraad, dat op de heden gepubli
ceerde voorloopig vastgestelde kiezerslijsten voorkomt,
bedraagt 709. Het vorige jaar waren er 265 voor de
Tweede Kamer, 265 voor de Prov. Staten en 440
voor den Gemeenteraad.
In de Zaterdagavond gehouden driemaandelijksche
vergadering der werklieden-vereeniging »Eigen Hulp"
alhier werd o. a. medegedeeld, dat oek geduren ie het
laatste kwartaal van 1887 het ledental weder was ver
meerderd en nu reeds, door toetreding van een tien
tal personen gestegen was tot 113. Twee leden had
de vereeniging verlorenéen door vertrek naar eld< rs
en éen door overlijden.
U t bet financiëel overzicht over dat tijdvak bleek,
dat was ontvangen 160,65, uitgegeven f 186, waar
onder aan ziekengeld 156, zoodat er meer uitgegeven
dan ontvangen was 25,35. Het kas-saldo op 31 Dec.
bedroeg 510,98%
Hierna werd het jaarverslag uitgebracht, dat zonder
eenige op- of aanmerkingen werd go-dgekeurd, en in
een volgend nommer zal worden opgenomen.
Het punt omtrent de lezingen, dat in de vorige
vergadering onbeslist was gebleven en waaromtrent
een voorstel was gedaan tot het benoemen van een
commissie van onderzoek, werd opnieuw ter sprake
gebracht en, na inlichtingen door het bestuur, ver
worpen met 26 tegen 9 stemmen.
De soirée, gisterenavond door Prof. Chambly
het Goesche publiek in een der zalen van het koffie
huis »de Prins van Oranje" aangeboden, was zeer
schaarsch bezocht, hetgeen natuurlijk een grooten in
vloed uitoefende op de stemming dtr aanwezigen en
den sProfessor." De eersten waren stil en bedaard,
terwijl bij den laatste de noodige opgewektheid ont
brak. Toch i>les absents ont tort"; want wat wij te zien
kregen, was goed en deed den naam van den presti-
digitateur alle eer aan. De proeven op het gebied der
magie gelukten allen even goed en de lichtbeelden,
die in de tweede afdeeling vertoond werden, hadden
een goed effect. Sommigen van deze waren treffend
te noemen.
Men schrijft ons uit Zuidwestelijk Zuid-Beveland
Tot heden hooren wij in oqs kiesdistrict Hontenisse
niets van pogingen tot het oprichten eener liberale
kiesvereeniging. Zijn er dan geeoe invloedrijke liberale
personen in ons midden, die zich deze zaak willen
aantrekken. Men is algemeen van opinie, dat de Katho
lieken in dit district de sterkste macht vormen, maar
dit mag geen reden zijn om met de handen in den
schoot te blijven zitten, te meer daar wij voor geheel
nieuwe toestanden staan en het dus nog blijken moet,
welke partij de sterkste ismet gissingen kan men
zich deerlijk misrekenen. Wie zullen dan onze voor
gangers zijn Hun zij onze hulde gebracht. Zonder
pogingen onzerzijds is de tegenpartij zeker van de
overwinning
RUland-Bath. De grintweg van Krabbe n-
dijke naar Bath loopt over Rilland. Daar ligt
de weg heel wat hooger dan de grondslag der huizen
op het dorp en het straatje, dat langs de tuintjes
loopt. Bij het passeeren van twee voertuigen leverde
dit veel bezwaar op en vooral wanneer het glad was,
was dat gedeelte van den weg bezwaarlijk te berijden.
Thans wordt van gemeentewege de weg verlaagd.
Het grint is er afgehaald en het daarondQriiggende
zand verkocht. Wanneer dat weggehaald is, zal de
gezeefde grint er weder opgebracht worden. Met het
overblijvende wil men eenen kleiweg verbeteren.
Het werk is niet aanbesteed. De gemeenteraad wilde
deze gelegenheid te baat nemen om eenige werkloozen
werk te verschaffen. Tegen 15 ct. per strekkenden
Meter hebben velen daaraan werk gekregen.
Over 1887 bedraagt het aantal reizigers, dat
van het stoombootveer te Borsele gebruik
maakte, niet minder dan 2702. 1346 personen reisden
van Borsele naar andere plaatsen en 1356 kwamen in
genoemde gemeente aan.
Binnen enkele dagen vertrekt van Utrecht een
detachement genietroepen ten einde werkzaam te zijn
bij het leggen van dubbel spoor tusschen Middelburg
en Kruiningen.
Ierseke. Vrijdagavond hield de afd. Ierseke
der Vereeniging tot bevordering der
Neder 1. visscherij de 14 dagen vroeger be
paalde vergadering, waarin verder de assurantie van
visschersvaartuigen publiek zou besproken worden. Er
waren echter nog minder belangstellende visschers
opgekomen dan Vrijdag 30 December, zoodat de Voor
zitter meende te mogen concludeeren, dat de belang
hebbenden geen genoegzaam belang in deze zaak stelden
en dus voorstelde dit punt van de agenda te nemen.
De vergadering vereenigde zich daarmede en de open
bare bijeenkomst veranderde in eene gewone huis
houdelijke vergadering.
Er werd nog verder over de assurantie gehandeld.
De Voorz. stelde voor, het hoofdbestuur te adviseeren,
dat de afdeeling eene premie van 3/4 pet met 1/4
eigen risico voor vaartuigen op de Iersche en Bergache
bank visgchende voldoende was, om het weinige
gevaar dat daar bestaat. Een der leden wilde dit
advies zoo mogelijk vergezeld doen gaan van een sta
tistiek der averij gedurende een 5- of 10-tal jaren,
omdat uit de gevoerde correspondentie met enkele
asiurantie-maatschappijen gebleken was, dat zij met
zoo lage premie geen genoegen zouden nemen, waar
schijnlijk omdat zij van het geringe gevaar niet over
tuigd waren. Dit denkbeeld werd in dien vorm niet
bepaald aangenomen, maar men besloot het voorstel
van den Voorzitter, dat met algemeene stemmen werd
aangenomen, toch vergezeld te dopn gaan van deugde
lijke bewijsgronden.
Hierna deed de Penningmeester rekening en verant
woording over het jaar 1887, welke na onderzoek
werd goedgekeurd en eindigde met een kwaad slot
van 5.15.
Aan de beurt van aftreden waren de heeren Koele
man, pres., dr. Leo de Leeuw, vice-pres. en E. Müller,
penningmeester. Allen werden met groote meerderheid
herkozen, nl. als bestuursleden, daar het bestuur zelf
de verschillende functiën ondeiling regelt. De heer
Koeleman bedankte evenwel voor zijne benoeming en
bleef bij zijn besluit ondanks het herhaalde en dringende
verzoek om daarop terug te komen. Als reden daarvan
gaf hij op, dat hij te weinig belangstelling ontwaarde
niet zoozeer in als wel bniten de Vereeniging. Mis
schien dat een ander gelukkiger zou zijn om die te
wekken. Hij zou evenwel als gewoon lid de belangen
der Afdeeling niet minder blijven behartigen.
Daarna werd de heer Lindenbergh te Wemeldinge
als bestuurslid gekozen, doch deze had voor de waar
neming dier functie, ook omdat hij niet te Ierseke
woonde, minder gelegenheid en bedankte. Eindelijk
nam de heer D. Sinke, op wien nu de keuze viel, na
eenige bedenkingen de benoeming aan.
Op de vraag van den Voorzitter wie nog iets in
het midden te brengen had, bracht de heer Verburg
het adres aan den Minister ter sprake om wijziging
der termijnen van pachtbetaling voor de Ierseksche
oesterbank en stelde voor vanwege de afdeeliog daaraan
adhesie te schenken. Naar de motieven daarvoor ge
vraagd, antwoordde de heer Verburg geen ander te
hebben dan adressanten, hetwelk gelegen was in de
moeilijkheid om op 1, uiterlijk 14 Nov. pacht te be
talen, als wanneer vele kweekers nog niet genoegzaam
hebben afgeleverd.
De Voorzitter vroag of het hier weer niet was als
in de meeste gevallen, nl. dat het belang van den een
het tegenbelang van den ander was. De leden meenden
dat de inwilliging van het verzoek met niemands be
lang zou strijden en dat de geldelijke nood van de
minderen geen voordeel kon opleveren voor de geluk
kiger bedeelden, dan dat zij leedvermaak daaruit
putten konden. Ook wist men, dat zelfs groote pach
ters op het adres geteekend hadden.
Een der leden had gehoord, dat het adres door de
ontwerpers zelf was teruggenomen. Daarom werd be
sloten hiernaar een onderzoek intestellen, en mocht
het waarheid blijken, vanwege de afdeeling opnieuw
zoodanig request aanhangig te maken, of, in het tegen
gestelde geval, het bestaande te steunen.
De heer Verburg bracht daarna de consenten voor
de vis cherij op de Schelde en Zeeuwsche stroomen ter
sprake Hij had die vroeger eens een belasting op den
arbeid hooren noemen en hij was het daarmee eens.
De consenten vond hij goed, maar zij moesten geen
geld kosten, of, als het anders niet kon, slechts zoo
veel als noodig was om de administratiekosten te
dekken. Daarom wenschte hij, dat de afdeeling ter
plaatse waar het behoort, pogingen in dien geest zou
aanwenden. Nog werd gezegd, dat overal elders in
Nederland de consenten kosteloos worden uitgereikt.
Men vond die achterstelling van de Zeeuwsche visschers
hoogst onbillijk, en besloot met algemeene stemmen
om, na den steun der afdeelingen Bruinisse en Bergen-
op-Zoom verzocht te hebben, deze zaak ter kennis van
het hoofdbestuur te brengen in de hoop dat dit haar
onder de aandacht van het College van Zeevisscherijen
en later van de Regeering zou brengen.
Daarna werd de vergadering gesloten.
Ter bepaling van het aandeel, door de gemeenten
te dragen in het gedeelte hetwelk door onze provincie
in de lichting voor de nationale militie van
1888 moet worden geleverd, worden samengevoegd de
gemeenten Sas van Gent, Philippine en Overslag; Nisse
en 's-Heer Abtskerke; Biggekerke en ZoutelandeElle-
meet en Serooskerke (Schouwen.)
Aan het te Arcachon in Frankrijk verschijnend
weekblad Le bassin d'Arcachon ontleenen wij het
volgende
•oDe buitengewone koude die er in onze streek
heerschte op 28, 29 en 30 December heeft een zekeren
schrik onder oaze bevolking teweeg gebracht.
»Het was bijna onmogelijk de oesters aan de
gewone afnemers te verzenden, zonder ze aan volkomen
bederf bloottestellen. Deze omstandigheid was des te
betreurenswaardiger omdat die samenviel met het
tijdstip waarop de meeste leverbare oesters verbruikt
worden. Men verzekert ons dat in weerwil van alle
voorzor gen door de afzenders genomen, hunne afnemers
meest allen zijn teleurgesteld en dat waar de oesters
hunne bestemming bereikten dit geschiedde ia bevroren
toestand.
Wat echter nog het meest te betreurea is, is dat
