1887. N°. 151. Donderdag 22 December. 74ste jaargang. GOESCIIE De uitgave dezer Courant geschiedt Maaudag, Woensdag en Vrijdagavond, uitgezonderd ep feestdagen. Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75. Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren. COURANT. De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 oent. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,— berekend. Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct. Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel. GOES, 23 December 1887. Bedeelden l Daar bedeelden van bet nieuwe kiesrecht zijn uit gesloten, hebben de gemeentebesturen aan onderschei dene instellingen van weldadigheid, en de keikelijke diacooiën, het verzoek gericht vóór den 21en Decem ber de namen op te geven van de meerderjarige mannelijke ingezetenen, die gedurende 1887. eenigen onderstand ontvingen. De gemeentebesturen hadden gelijk dit verzoek te doen, maar, vraagt de Zaanbode, zijn da diaconiën verplicht aan het verzoek der gemeentebesturen te vol doen Neen, er toe gedwongen kunnen zij niet worden en het is beter, indien zij de gevraagde opgaven weigeren. Een bedeelde mag geen «publiek geteekende" worden, alsof bedeeld te worden eene misdaad ware. De weldadigheidsinstellingen mogen er niet aan mede doen de bedeelden ongeschikt te verklaren, om burger schapsrechten uit te oefenen. De bestuurders dier in stellingen doen alzoo het best aan de gemeentebesturen te antwoorden, dat zij, hoe zeer ook gezind om der overheid in alle dingen, die goed en recht zijn, ter wille te wezen, geen vrijheid hebben de namen hunner bedeelden zonder hunne toestemming aan derden be kend te maken, waarvan het gevolg zou zijn, dat hun het een of ander recht als Nederlandsch burger zou worden ontzegd." Tot zoover de Zaanbode, welker betoog ons doet twijfelen lo. aan de juistheid van den aanhef van het bericht 2o. of de Zaanbode de wet wel kent. Immers de gemeentebesturen moeten niet vóór 21 December aar. de armbesturen vragen eene opgave van de meerder jarige mannelijks bedeelden, maar zij moeten op den dag van de vaststelling der lijsten een afschrift daar van zenden aan de armbesturen, die krachtens art. iObis der nieuwe kieswet verplicht zijn eene opgave te doen van de bedeelden, welke op de lijst voorkomen. Wanneer dus nu reeds eene opgive gevraagd was, zouden die gemeentebesturen gehandeld hebben in strijd met de wet. Maar bovendien moeten wij twijfelen of de Zaan bode de wet wel kent, omdat hare aansporing om de namen der bedeelden niet op te geven, den bestuurders der instellingen van weldadigheid, bij opvolging van dien raad eene vervolging op den hals zou halen. In art. 36btg toch staat duidelijk, dat die bestuurders, bij niet voldoen aan het voorschrift van art. 10bis, worden gestraft met eene geldboete van ten hoogste honderd gulden De armbesturen mogen zich wel tweemaal bedenken alvorens zij aan dezen op zijn zachtst genomen zonder lingen raad der Zaanbode gevolg geven. Het streven van den Protestantenbond" was het onderwerp, waarbij ds. Kielstra uit Middelburg, gisteravond in het koffiehuis «De Prins van Oranje" voor de afdeeling Goes van den Protestantenbond op tredende, de aanlacht zijner hoorders bepaalde. Hij begon met er op te wijzen, dat het in de tegen woordige maatschappij op velerlei gebied niet goed gaat en dat er overal wanverhoudingen bestaan. Niet ieder ziet dit met onverschilligheid aan en velen komen aandragen met allerlei middelen tot verbetering, maar dit geeft toch weinig resultaat en de vraag is gewet tigd, of er in onze tegenwoordige maatschappij niet al te veel wordt veronachtzaamdof niet met name de liberalen of modernen door eigen schuld voor een groot deel hun invloed op de maatschappij, op hunne nevenmen8chen hebben doen te loor gaan Spr. stelde zich dan ook ten doel een antwoord te geven op deze vraag: Moet het met het oog op den socialen en po- litieken toestand niet de plicht worden geacht van alle liberalen om zich meer te bewegen op godsdien stig terrein De maatschappij voor een oogenblik als éen groot huisgezin beschouwende, begon hij al dadelijk met te betoogen, dat tusscben de leden van dat huisgezin niet de gewenschte overeenstemming bestaat; er is geene samenwerking, er heerscht geen goede geest. Over het heden is ieder ontevreden, over de richting, die in de toekomst moet worden aangenomen, wordt fel gestreden. Sommigen verwachten bepaald eene re volutie binneD langer of korter tijd. Spr. geloofde, dat die zeer wel zou zijn te voorkomen, althans in den zin, waarin dat woord gewoonlijk wordt gebezigd, ten spijt van die leiders, die met hunne valsche theo rieën op sociaal gebied een deel des volks vergiftigen. Tal van zaken, waaronder spr. ook noemde de enquête op het gebied van den fabrieksarbeid, hebben aange toond, dat er grove wanverhoudingen in de maat schappij bestaan en wij zijn door andere oorzaken, o. a. ook door de nieuwe Grondwet, voor een geheel nieuwe toekomst geplaatst. Het is waar: op kerkelijk gebied helpt dr. Kuijper de modernen niet weinig door zijn overdreven eischen, doch wanneer de kerkelijke strijd eenmaal zal zijn uitgetreden, wat zal ons dan weder te wachten staan Dit is onbekend, maar on verschilligheid van onze zijde zou voor ons allen groote gevolgen kunnen hebben. Door schade en schande wijs te worden is een strafcursus van de ergste soort. Een der voornaamste bedoelingen van den Protestanten bond is daarom de onverschilligen optewekken tot nieuw leven. «Hoe komt het", vroeg spr., »dat het socialisme, calvinisme en ultramontanisme zooveel macht bezitten en zoo welig tieren op Nederland's klassieken bodem der vrijheid, terwijl ze toch zelf zooveel dwang uit oefenen Zijn antwoord tot de modernen was het bekende woord van den vroeggestorven oud-minister Modderman «Herzie u zeiven", want in hunne onver schilligheid is de grootste oorzaak gelegen van de kracht der genoemde partijen. De voornaamste fout der modernen is, dat zij zich aan het godsdienstig gemeenschapsleven hebben ont trokken daarom verloren zij op sociaal en gods dienstig gebied steeds terrein; daarom b.v. was het mogelijk, dat Leiden, de stad met onze eerste Neder- landsche universiteit, dat Delft, waar Prins Wil lem I laaghartig werd vermoord, anti-revolutionairen en katholieken naar de Kamer afvaardigden. Waarom is men zoo machteloos en daardoor zoo moedeloos geworden Na d848 heeft men zich op de volksont wikkeling toegelegd. Kennis is versprei I, de school wet, hoewel zij een niet te ontkennen zwakke zijde heeft, draagt toch goede vruchtende zin voor kunst is meer en meer ontwikkeld, men heeft het gemeen- schapsverkeer verbeterd, pensioen- en weduwenfondsen gesticht, kortom, de liberalen hebben alles gedaan voor het volk en toch zijn zij geen meester van de toekomst. Wat mag dan toch daarvan wel de groote reden zijn? Dit, zeide spr., dat de liberalen hunne afkomst hebben verloochend. De zegeningen van dezen tijd zijn vooral de vruchten van het humanisme, maar ditzelf is een kind van het Protestantisme, dat op zijn beurt weder was een terugkeer tot het ware, zuivere evangelie van Christus. Christendom, Protes tantisme en humanisme, ze zijn tot op zekere hoogte éen en om dit éene naar waarheid te betrachten moet men zich vereenigen. Zoo zijn verschillende kerkm ontstaan, weliswaar van verschillende kleur, maar toch in zooverre éen, dat men zocht naar een beteren geestelijken en wereldlijken toestand. Geen mensche- lijke vereeniging tot wier lof meer goeds kan gezegd worden dan de kerk, want zij omvatte allen en men voelde zich tot elkander aangetrokken. Het is een waar woord, dat wij slechts zooveel leven, als wij leven voor en met elkander. Dit alles is door het egoïsme en de onverschilligheid te loor gegaan. Al- gemeene menschenliefde bestaat niet, waaneer er niet een koesterend vuur is om ons hart te verwar men en te louteren en dit verkrijgt men niet door individualisme, maar wel door vereeniging. De Protestantenbond nu wil dat allen, die ernstig zijn en van goeden wil, zich zullen vereenigen om dit doel te bereiken. Terugkeer tot de Liefde en den Gods dienst, dat is de weg tot herstel, maar reeds veel is verloren gegaan. Velen hinken nog op twee gedachten. Men durft de wetenschap niet in het gezicht te slaan, omdat men dankbaar haar nut moet erkennen en moet uitroependat licht is van God. Maar evenmin durft men God en den godsdienst geheel opgeven, omdat men gevoelt, dat, wanneer wij dien prikkel tot ver heffing van het zedelijk leven missen, het lage in den mensch meer en meer de overhand krijgt. Maar, vraagt men, is de godsdienst wel noodig, wanneer men zede lijk is? Zeer zeker, want wat zult ge doen, wanneer ge te strijden hebt met grooten tegenspoed bij uwe pogingen tot zedelijke verheffing van anderen Ga zult dan ontmoedigd worden, tenzij gij gelooft aan een Macht, bij wien al het edele en waarachtig goede is geborgen en die deze nimmer zal doen verloren gaan. Spr. wilde aan de godsdienstloozen vragenhebt gij geen moed en geene bemoediging noodig in droeve tijden, en ook of er voor hen dan wel iets verklaard wordt van die wondervolle wereld om hen heen Hij acht godsdienstloosheid de grootste ramp voor de maat schappij en bet huisgezin. Wie deze meening deelt en liefde gevoelt voor zijne medemenschen, die helpe mede om voor de maatschappij te bewaren het beste, wat zij heeftden godsdienst, en hij trachte nieuwe frissche belangstelling te wekken voor de belangrijkste vragen van deze eeuw. Da wereld wordt door ideeën geregeerd, maar die ideeën moeten worden gekweekt, bewaard en beschermd en waar nu de idee van den godsdienst voor velen is verloren gegaan, daar keurt men den godsdienst af. Men moet echter de wakkeren werkzaam houden werken, voortdurend arbeiden is noodig, want vooral op het gebied van den godsdienst geldt, dat ru3t roest. Eén mensch kan dien arbeid alleen niet volbrengen maar de gem menschap is sterk. Onze moderne staat wordt ernstig bedreigd door het calvinisme en het ultramontranismehaar daartegen te beschermen is de plicht van ons allen. Maar daartoe wordt in de eerste plaats vereischt dat het huisgezin zij de kweek plaats van het humanisme, het Protestaotisme, het Christendom. De huisvader moet zijn priester in zijn eigen huis. Voor hen die geen huisvaders zijn, voor hen in de eerste plaats, moet de kerk, dat is het ge meenschapsleven, het hare doen. Men heeft de vraag gedaan of de school dit niet even goed kan. Neen, zeide spr., want in de eerste plaats kent men in de school nog niet den ernst, die vooral door den strijd des levens wordt geboren en bovendien loopen op de scholen de maatschappelijke kringen te veel uiteen. Wij hebben vernieuwing van den geest noodig en als bewijs daarvoor wees spr. op deze bijeenkomst en hij vioeg: is het ni-t een zalig gevoel te weten, dat wij bij al ons pogen niet alleen staan Ten slotte weerlegde spr. nog de bewering van sommigen, dat ze weder gelokt worden tot eene kerk, waaraan ze geene behoefte hebben. Dit is niet juist. Het is geenszins de bedoeling van den Protestanbond om iemand tot eenigerlei kerk overtehalen. De bond staat tegenover tal van kerkgenootschappen gelijk, voor zoover die den godsdienst trachten aantekweeken en te bevorderen door veihooging van het zedelijke be wustzijn. Met een krachtig woord tot opwekking om die poging van den bond te steunen eindigde ds. Kielstra zijne zeer belangwekkende rede, die door ruim een honderdtal menschen met de meeste aandacht werd gevolgd. De heer Van Gorkom dankte den spreker voor zijne opwekkende woorden en deelde voorts mede, dat op 15 Januari ds. Feenstra uit Nijmegen in het kerkge bouw der doopsgez. gem. zal komen preeken en dat 9 Febr. ds. Haverkamp uit Bergen op-Zoom, vanwege deze afdeeling, eene lezing zal komen honden. In de pauze en na ailoop der lezing traden nog enkele personen toe, zoodat de afdeeling thans 90 leden telt. Bij de examens op 22, 23 en 24 Nov. jl. van wege de Vereening van handelsbedienden Jl 'rcurius" afgenomen, is o. a. geslaagd de heer G. A. Weide, van Goes. Omtrent het Hollandsche marktplein dat op de tentoonstelling te Brussel in het aanstaande jaar zal verrijzen, deelt men o a. aan de Avondpost mede, dat ook de karakteristieke gevel van het Stadhuis te Goes op deze tentoonstelling prijken zal. Kruiningen. Bedroeg de nieuwjaars-collecte het vorige jaar nog geen 500, thans heeft zij 508,70 opgebracht, wat met het oog op de heerschende malaise zeker buitengewoon veel mag genoem 1 worden. Kolijnsplaat. In de Maandag gehouden gemeente raadszitting is de heer W. D. Van der Moer met algemeene stemmen tot lid van het burgerlijk armbestuur herbenoemd. Aan mejuffrouw L. A. De Pauw werd op haar verzoek eervol ontslag verleend als verloskundige en de heer dr. A. Dunnewold, arts te Alkmaar werd, gelijk wij reeds meldden, tot plaat selijk geneesheer benoemd. Z. M. heeft aan B. P o n s epostbode te Kats, een pensioen verleend ten bedrage van 50. Maandag werd bevorderd tot doctor in de rechts wetenschap aan de rijks-uuiversiteit te Leiden de beer H. K. J. van D e i n s e geboren te B itavia, met academisch proefschrift getiteld: »Dj toestand in da Vorstenlanden". Te Hoedekenskerke is door den gemeenteraad de heer J. De J o n g edie met 1 Jan. 1888 als zoodanig moest aftreden, met algemeene stemmen als lid van het burgerl. armbestuur herkozen, terwijl de vacature, in dat college veroorzaakt door het overlij lan van den heer J. Duijnkerke, is vervuld door de benoe ming van den heer J. W e 11 e m a n burgemeester, die, met algemeene stemmen gekozen, onmiddellijk de benoeming aannam. (M. Ct.) O. en W. Souburg. Maandagavond werd hier een lezing gehouden door den heer C. Van Wieleover den maatschappelijken toestand vau den tegenwoordigen tijd. Nadat spreker in 't kort een blik op de maatschappij onzer dagen had geslagen, ging hij aan de hand van verschillende geleerden eo mannen der praktijk de oorzaken der ellende en van den achteruitgang na. Achtereenvolgens s >mda hij op den ontzaglijken overvloed van granen en de daarmee in onmiddellijk verband staande ophooping van handels- en fabriekswarende overproductie van suikerde snelle ontwikkeling der middelen van vervoerde in richting van ons muntstelsel, voor zooverre Nederland aangaat. Hij weersprak de soms geuite meening, dat de wereld te veel menschen zou bevatten, maar trachtte te betoogen, dat er te groote ophoopingen van indi viduen bestaan, en dat daa-om emigratie een genees middel kan zijn. Ook de klacht, dat de machines een ramp zijn, omdat ze den werkman het brood uit den mond nemen, vond in hem een bestrijder, en evenzeer vele eischen der socialisten. Dezen toch willen op onbekookte en ruwe wijze veranderen wat ontstaan is tengevolge van economische en maatschappelijke wetten en verhoudiDgen en wat niet anders dan langs denzelfden weg, dus langzaam, verbetering kan erlangen. Inmid dels spoorde hij aan tot het zooveel mogelijk terzijde stellen van zelfzucht, tot wederkeerig hulpbttoon, vooral aan het adres van de machtigen der aarde. Met het oog op de invoering der kies wet heeft zich de vraag voorgedaan: «Wordt bij de klassenbepaling van de gemeenten de jaarlijksche dan wel de tienjaarlijksche volkstelling tot grondslag ge nomen In verband hiermede heeft de Minister van binn. zaken te kennen gegeven, dat de gemeentebe sturen niet zelfstandig mogen beslissen omtrent de rangschikking hunner gemeenten in een der klassen van art. 1 der wet van 24 April 1843 (Stbl. no. 15), d. w. z. naar het zielental. Die besturen toch moeten zich houden aan de opgaven, door de ontvangers der directe belastingen, overeenkomstig het voorschrift der kieswet, aan hen in te zenden. Aan die ambtenaren is dus de klassenverdeeling overgelaten. De Algemeene Bond van R.-K kiesvereenigingen In Nederland heeft, in overleg met den Provincialen Bond van R.-K. kiesvereenigingen in Noord- en Zuid- Holland, een uitnoodiging gericht tot het Centrale Comité van antirevolutionaire kiesvereenigingen, om door afgevaardigden beiderzijds de vraag te doen be spreken, in hoeverre het mogelijk zou zijn tot ean ge meenschappelijk program van actie te geraken. Het Centrale Cjmité heeft zich daartoe bereid verklaard. Te dier zake diende jhr. mr. M. A. De Savornin Lohman op de gisteren gehouden deputatenver- g a d e r i n g der antirevolutionaire partij, na een lang durige discussie, de volgende motie in, die met alge meene stemmen, op drie na, werd aangenomen: »De Deputatenvergadering der antirevolutionaire partijg ihoord de mededeelingan van het Centraal Comité, dat besprekingen hangende zijn om politieke saamwerking met andere partijen te overwegen; spreekt als haar gevoelen uit dat de antirevolutionaire partij, krachtens haar beginsel en haar verleden, geroepen is haar karakter als zelfstandige staatspartij tebewiren; 2. dat zij echter, overmits zij tot de minderheid be hoort, in het belang des lauds ook gerechtig f en ver plicht is tot sam inwerking met andere partijen, voor zoover deze zonder inaensmelting op een wal omschre ven programma door eerlijke onderhandeling is te ver krijgen; en noodigt diensvolgens het Centraal Comité uit de te voeren onderhandelingsn met andere partijen daarheen te leiden, d it ook bij eventueele samenwer king door elke partij een eigen programma worde vastgesteld, waarbij echter die artikelen, waarin men overeenstemt, zooveel mogelijk eensluidend worden ge formuleerd dat althans in enkelvoudige districten bij eerste stemming onze partij overal eigen candidaten stelle, van wie het zeker is dat zij instemmm met ons program van actie en dat bij herstemming da candidaat van die partij door ons worde gesteund, wier programma het meest met h9t onze overeenkomt". Ia eene vergadering van het departement Leeuwar den der Maatschappij Tot Nut van het Algemeen is, bij acclamatie, aangenomen een voorstel van den heer dr. Vitus Bruinsma, van den navolgenden inhoud: De algemeene vergadering noodigt het hoofdbestuur uit, een onderzoek in te stellen of te doen instellen ter beantwoording van de vraag, hoe men in ons land een aantal bureaux voor chemische onderzoekingen zou kunnen opgericht krijgen, alwaar vooral de minge- goeden kosteloos of tegen zeer lagen prijs hunne levens middelen kunnen laten onderzoekea en die in het alge meen kunnen strekken tot voorlichting van het publiek, in betrekking tot de zuiverheid en het gehalte der levensmiddelen. Volgens de voorloopige opgaven van de ontvangers der belastingen zijn er te Amsterdam 27 a 28000 per sonen, die wegens den aanslag in de personeels belas ting of de grondbelasting op de kiezerslijsten zullen worden gebracht. Het aantal personen, die zich ten stadhuize habbm aangemeld, om schatting hunner kamers te vragen, bedraagt nog niet 250. Op de kiezerslijsten van 1887 komen de namen voor van slechts 5269 personen, die bevoegd waren msde te stemmen voor de Tweede Kamer, en van 9266, die kiesgerechtigd zijn voor den gemeenteraad. Vrijdag hebben 29 opzichters, die bij den aanleg der staatsspoorwegen zijn werkzaam geweest, aanschrijving ontvangen, dat zij met primo Januari a. s. definitief uit hunne betrekking zijn ontslagen. Het bestuur va l het Historisch Genootschap te Utrecht heeft zich gewend tot da eigenaars van het met slooping bedreigde kasteel van IJselstein, in een schrijven, waarin wordt aangedrongen, deze voor de belangen onzer geschiedenis en oudheidkunde zoo bedenkelijke gebeurtenis alsnog te willen voorkomen.

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1887 | | pagina 1