1887. N°. 142.
Donderdag 1 December.
74sle jaargang.
De PATENTEN
G0ESC11E
De uitgave dezer Courant geschiedt Haandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd ep feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van i5 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
In no 210 van het Staatsblad van 1887 ia opgenomen
de volgende
PUBLICATIE,
van den 15 November 1887, betreffende de plechtige
afkondiging van de vastgestelde vernederingen in de
GRONDWET.
W(j WILLEM III, bij de Grntie Gods, Koning der Neder
landen, Prins van Oranje-Nassan, Groot-Hertog van
Luxemburg, enz., enzenz.
Aan allen, die deze zullen zien of hooren lezen, salut 1
Gedurende den loop onzer Regeering zijn vele be
langrijke maatregelen genomen, ten einde de bij de
Grondwet van 1848 gehuldigde beginselen leven «n
werking te geven.
Intnsschen is bij de Grondwet zelve voorzien dat hare
kerziening in den loop des tijda noodig zou kunnen
worden.
Na een nanwgezet onderzoek tot de overtuiging
gekomen zijnde, dat eenige harer bepalingen voor de wet.
gering en den gang der Regeering belemmerend waren,
hebben Wij niet geaarzeld eene nadere herziening der
hoogste Staatswet te bevorderen en, dank zij de
ijverige medewerking der Staten- Generaal, zijn thans
elf wetten tot herziening der Grondwet op de door
haar voorgeschreven wijze tot stand gekomen, welke
in de nummers 183 tot 193 van het Staatsblad van
1887 zijn opgenomen.
Wij verklaren dat de in die wetten vastgestelde be
palingen met de onveranderd gebleven hoofdstakken
en artikelen der Grondwet voortaan, en wel van het
oogenblik harer plechtige afkondiging, de Grondwet
van het Koningrijk der Nederlanden zullen uitmaken
Kn hebben Wij goedgevonden en verstaan, gelijk
Wij goedvinden en verstaan bij deze, dat de wetten
van 6 November 1887 «Staatsblad no. 183 tot 193) op
den 39sten November 1887, des middags te twaalf ure
in eene plechtige openbare zitting van den Hoogen
Raad der Nederlanden en van leder der gerechtshoven
en arrondissements-rechtbanken door den griffier zuilen
worden voorgelezen en alzoo plechtig afgekondigd,
van welke voorlezing proces-verbaal zal worden opge
maakt; alsmede dat deze publicatie op hetzelfde uur
in iedere gemeente zal worden afgelezen van de puie
of voor de dear van het huis der gemeente.
Onze Ministers van Justitie en van Binnenlandache
Zaken zijn belast met de uitvoering van deze publicatie,
welke in het Staatsblad zal worden geplaatst.
Gegeven ep het Loo, den 15den November 1887.
(geteekend) WILLEM.
De Minister van Buitenlsndsche Zaken,
(geteekend) V. KARNEBEEK.
De Minister van Justitie,
(geteekend) Dü TOUR VAN BELLINCHAVE.
Da Minister van Staat
Minister van Binnenlandache Zaken,
(geteekend) HEEMSKERK.
De Minister van Marine,
(geteekend) TROMP.
De Minister van Financiën.
(geteekend) BLOEM.
De Minister van Oorlog,
(geteekend) WEITZEL,
De Minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid,
(geteekend) BASTERT.
De Minister van Koloniën,
(geteekend) SPRENGER VAN EIJK.
Uitgegeven den zestienden November 1887-
De Minister van Justitie,
(geteekend) DU TOUR VAN BELLINCHAVE.
Welke publieatie hiermede door het aflezen van de
puie van het kuis der gemeente en door aanplakking
ter openbare keonis wordt gebracht.
Goes, den 30 November 1887.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
over het tweede kwartaal van het dienstjaar 1887/88
kannen ter secretarie worden afgehaald tot en met
den 7en December a. a op eiken werkdag tuaschen
des voortniddags 9 en des namiddags 2 uren.
Goes, den 29 November 1887.
De Burgemeester van Goes,
J. G. DE WITT HAMER.
GOES, 30 November 1887.
Men maakt ons opmerkzaam op eene vergissing
in ons entrefilet van Maandag omtrent de vereischten
voor het kiesrecht. Aangezien de huurwaarde berekend
wordt naar de bevolking in de kom der gemeenten
en niet naar de totale bevolking, wordt ook voor de
gemeenten Kruiningen en Wiesekerke (N. B.) slechts
eene huurwaarde vau 24 vereischt om den bewoner
kiezer te doen zijn. Voor Goes is die huurwaarde
minstens 33, voor Ierseke minstens 28.
Op een vraag ons van andere zijde gedaan, merken
wij ter verduidelijking nog op, dat met de door ons
genoemde 10 voor de grondbelasting bedoeld zijn
alleen hoofdsom plus de rijks-opcenten. Wanneer deze
samen f 10 bedragen, is de aangeslagene kiezer.
De stampvolle zaal gisteravond bij de algemeene
repetitie voor de soirée van Donderdagavond, alsmede
de daverende toejuichingen na afloop van ieder nommer
van het programma, doen ons overtuigd zijn, dat er
wel niet veel menschen in Goea meer zullen zijn, aan
wie deze soirée nog in herinnering moet gebracht
worden. De faam zal daaromtrent heden hare taak
wel hebben volbracht.
Toch achten wij ons daardoor niet geheel ontslagen
van den plicht om het publiek te wijzen op den feest
avond van moigen, al ware het alleen maar met het
oog op het goede doel, waarvoor men zijn penningske
offert. Maar ook buit-ndien mag men gerust tot bij
woning dor soirée aansporen. Er valt veel te genieten
en inzonderheid de kinder-operette (n'en déplaise da
beide koninginnen) «Sneeuwwitje" zal voorzeker ieder
in verrukking brengen. Wij verwachten dan ook, dat
er morgenavond geen plaatsje in de zaal onbezet zal zijn.
Nog hebben wij de aandacht te vestigen op eene
andere feestelijkheid, namelijk de tooneelvoorttelling
op a. s. Vrijdag door de rederijkerskamer «Eloquentia"
te geven. Het is jammer, dat deze opvoering juist
daags na de bovengenoemde soirée plaats heeft, maar
wij hopen dat desniettegenstaande ook deze voorstel
ling goed bezocht zal worden. Vroegere opvoerin
gen leverden het bewijs, dat de s kamer" over goede
krachten beschikt, althans op het gebied van bet blij
spel. Nu zij zich ditmaal ook op dramatisch gebied
zal wagen, hopen wij, dat zij haren goeden naam zal
handhaven. Mogen velen zich daarvan komen over
tuigen
Hedenmiddag te 12 uren werd alhier zooals
vermoedelijk overal elders in het land van de pui
van het stadhuis gelezen de publicatie betreffende de
afkondiging der nieuwe Grondwet, ter
wijl van den stadhuistoren de vlag wapperde.
Heinkenszand. Maandagavond werd door den heer
C. N. Vermeulen van Ovezand in de herberg van L. J.
Modde alhier eene lezing gehouden over veeverzekering.
De spreker bracht een woord van dank aan den cor
respondent der Goesche Courantdie in dat blad
vooraf de aandacht op deze lezing had gevestigd,
waarna hij achtereenvolgens sprak overlo. het nut
der veeverzekeriug; 2o. de zedelijke verplichting daar
toe; 3o. de lage premiëu tegenover het kapitaal dat
men bij aiet-verzekering in de waagschaal stelt, en
4o. het verschil tusschen onderlinge veeverzekering en
die op vaste premiën.
De opkomst van veehouders liet veel te wenschen
over, doch niettemin is het te hopen dat deze lezing
goede resultaten moge afwerpen.
Middelburg. In eene gisteren gehouden algemeene
vergadeiing van stemgerechtigde deelgenooten in »d e
Commercie-Compagnie" alhier, werd door
den waarnemenden voorzitter medegedeeld, dat de
voorzitter jhr. P. Damas Van Citters Srna een
44jarigen dienst, wegens zijnen hoogen leeftijd zijn
ontslag had genomen; in zijne plaats werd tot lid
van den raad van toezicht verkozen de heer J. P.
Fokker, die voor de benoeming bedankte; in eene
volgende bijeenkomst zal alsnu in die vacature worden
voorzien. Tot plaatsvervangend lid werd benoemd de
heer Alexander Luteijn, die zich die keuze liet welge
vallen. De heer mr. N. C. Lambrechtsen Van Ritthem
die met 1 Jan. a. s. als lid van genoemden raad aan
de beurt van aftreding was, werd met bijna algemeene
stemmen herkozen, doch verklaarde de al of niet aan
neming eenige dagen in beraad te zullen nemen.
Hierna werd aan de orde gesteld het rapport der
comm. benoemd in de buitengewone vergadering van
den 17 Mei 11. tot onderzoek naar eene verbetering in
den kwijnenden toestand dezer inrichting. Vermits ver
schillende deelgenooten zich met de gedane voorstellen
niet konden vereenigen, is de verdere behandeling tot
eene binnenkort te beleggen vergadering verdaagd.
In de Maandag te Rozendaal gehouden verga
dering van de nKatholieke kiesvereeniging" in het
hoofdkiesdistrict Breda is tot candidaat gesteld voor
de Provinciale Staten van Noord-Brabant (district
Bergen-op-Zoom), in plaats van wijlen den beer P.
H. Maas, de heer Cb. DeMeulemeesterte
Bergen-op-Zoom.
De Minister van Waterstaat enz. heeft naar
aan de Amh. Ct. wordt bericht het plan opgevat,
op Zon - en feestdagen slechts ééne be
stelling van brieven enz. te doen plaats heb
ben, teneinde de ambtenaren zooveel mogelijk om de
zeven dagen van een rustdag te doen genieten.
Om het verkeer echter niet geheel te doen ophou
den, zou hij dan tevens de telegraafkantoren gelijk
matig over ons land op Zon- en feestdagen open wil
len stellen, van 812 voormiddags en van 59
namiddags.
Belanghebbenden kunnen dan door middel van de
telegraaf 's morgens en 's avonds, zij het dan ook met
meerdere kosten, correspondeeren.
Vooral, nu langzamerhand de ambtenaren der vroe
ger gescheiden diensten met beide vakken vertrouwd
zijn geworden, kau dit stelsel worden ingevoerd, zonder
schade en tot verlichting van allen.
De heer v(an) G(orkum) vestigt in de Ind. Mer-
cuur andermaal de aandacht op de wenschelijkheid om
Indische vruchten, versch, gedroogd of
geconserveerd, in den handel te brengen.
Hij schrijft o. a.
Voor onze Oost- en West-Indische gewesten is deze
aangelegenheid van een groot belang. Sommige vruchten
kunnen versch, ar dere gedroogd of geconserveerd worden
aangeboden, en men heeft zich niet te bepalen tot boom
vruchten, aangezien er nog zoovele koloniale producten
zijn, die, behoorlijk bereid en verpakt, in Europa en
Amerika een goed onthaal zullen vinden. Herinneren
wij hier andermaal aan arrowroot, cassave-meel, wel
riekende oliën, harsen, vetten, kleurstoffen enz. Nu de
afstanden aanmerkelijk zijn verkort door eene gere
gelde stoomvaart, die door de groote mededinging bare
vrachten aanzienlijk reduceerde, kunnen artikelen en
producten in aanmerking komen, welke vroeger slechts
plaatselijk waarde hadden. En, nu de groote onder
nemingen, de oude stapelproducten al minder en minder
beloven, de tijden ook voorbij zijn dat men alleen oog
behoefde te hebben voor groote 2aken, nu is het waar
schijnlijk en schier zeker, dat in vele streken door
ijverige en volhardende, practische mannen, die de
handen uit de mouw willen steken, nog vele kleine
bronnen geopend kunnen worden, die hun een ruim
bestaan en van lieverlede ook eene ruime winst ver
zekeren".
De heer mr. Z v. d. Bergh te Amsterdam wijst
in het D. v. IV.naar aanleiding van het nadeel, dat
in verschillende streken van ons land de landman lijdt
ter wille der eigenaren van heerlijke jachtrechten, op
het nog steeds van kracht zijnde Souverein besluit van
8 Februari 1815 (Stbl.no. 11), waarin twee artikelen
voorkomen die het jacht recht sterk beperken.
Artikel 5 gebiedt den jagers «zich (te) onthouden
van in de moestuinen te jagengelijk mede in
lusthoven en bosschen, waarin geschoffelde lanen zijn,
of die met staketsels, rasters of slooten omgeven en
daardoor kennelijk van opene velden of bosschen on
derscheiden zijn".
Verder wordt in artikel 6 «aan allen en een iege
lijk wel expresselijk verboden, om binnen een af
stand van twintig roeden van woonhuizen, met schiet
geweer te jagen, zonder daartoe van de bewoners dier
huizen te hebben bekomen uitdrukkelijke schriftelijke
permissie".
Belangrijke stukk n grond vallen óf ouder de moes
tuinen van art. 5 en de twintig roeden van art. 6,
öf zijn feitelijk reeds overeenkomstig artikel 5 afge
scheiden en kunnen het anders gemakkelijk worden,
omdat van de afsch iding slechts gevorderd wordt, dat
zij bet terrein «kennelijk van open velden of bosschen
onderscheidt".
Het hoofdbestuur der Maatschappij tot Nutjvau
't Algemeen heeft het perceel te Utrecht, dat aanvan
kelijk was aangkoebt om te dienen voor eene kweek
school voor bewaarschool-houderes
sen als feestgave aan het Nederlandsche volk bij
gelegenheid van het lOOjarig bestaan der Maatschanpij
(een besluit waarop de algemeene vergadering in 1885
terugkwam), weder vei kocht voor 56,650, een bedrag
hooger dan waarvoor het werd gekocht.
Ook de heeren Willink en F. W. J. baron
Van Aylva van Pallandt, leden van de Tweede
Kamer, stellen zich bij de eerstvolgende verkiezingen
niet weder beschikbaar.
De heffing eener belasting van 30 pet. als inko
mende rechten in Pruisen op ongeschilderde en
geschilderde muurtegeltjes, is geen ge
ringe slag voor de bier te lande bestaande en bloeiende
tegeltjesfabrieken, als men in aanmerking neemt, dat
het fabrikaat voor twee derde naar het buitenland
gaat en daarvan een goed gedeelte naar Pruisen. De
nu ingevoerde belasting staat gelijk met een verbod.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
In de zitting van gisteren is bet hoofdstuk uitgaven
in Indië van de Indische begrooting aangenomen met
54 tegen 1 stem.
Omtrent da portverlaging naar Indië zijn nieuwe
voorstellen in overweging.
Indien een nieuw contract met de Billiton-maat-
schappij op voordeelige voorwaarden kan gesloten
worden, zal in elk geval de wetgevende macht het
contract moeten bekrachtigen.
Een afzonderlijke rijksinstelling voor Indische amb
tenaren bleef de Minister bestrijden evenals inkrimping
van het Koloniaal werfdepöt.
Het hoofdstuk uitgaven in Nederland is aangenomen
met 57 tegen 1 stem.
De hoofdstukken der middelen zijn eveneens aan
genomen.
Heden is er sectie-onderzoek en morgen worden
eenige kleine ontwerpen behandeld. Daarna komt de
etaatsbegrooting aan de orde.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Het kiescollege der Ned. Hervormde gemeente
te Rotterdam heeft gisteravond uit twee der onlangs
vermelde drietallen de volgende beroepingen gedaan:
Vacature Lion Cachet, ds. Ch. L. Laan, pred. te Goes.
Vacature Geesink, dr. J. Th. De Visser, pred. te
Almeloo.
De algemeene synodale commissie heeft de uit
gebrachte stemmen van de Leden der prov. kerkbesturen
over de door de synode dezes jaars vastgestelde wijzi
gingen in de reglementen, opgenomen. Het bleek, dat
vóór alle vastgestelde wijzigingen zich de overgroote
meerderheid der stemmenden verklaard had en deze
mitsdien aangenomen zijn.
De samenspreking van de deputaten van het
synodaal convent der ger. kerken (doleerende) en de
docenten der theologische school te Kampen voor
eenigen tijd bij de samenkomst van een zestal dier
heeren te Utrecht reeds beraamd heeft eenige
dagen geleden te Kampen plaats gevonden. Als voor
zitter fungeerde de heer S. Van Velzen, docent van
genoemde schoolsecretarissen waren dr. Bavinck en
dr. Van den Bergh, terwijl de vergadering ook nog
werd bijgewoond door den heer Bavinck, predikant
te Kampen. Men ging bij de overleggingen uit van de
gemeenschappelijke, door allen beleden overtuiging, dat
inwoneis in eenzelfde stad of dorp, die eenzelfde taal
spreken, één in belijdenis zijn en eenzelfde kerken
ordening erkennen, van Godswege gehouden zijn, om
ook kerkelijk saam te leven.
Het resultaat was, dat eene commissie van zes per
sonen werd benoemd de heeren dr. Bavinck, dr.
v. d. Bergh, dr. Kuyper, doe. Noordtzij, dr. Rutgers
en doc. Van Velzen om de slotsom der gedachten-
wisselingen zoodanig te formuleeren, dat deze formu
leering tevens dienst zou kunnen doen als agendum
voor eene meer publieke vergadering, waartoe in den
aanvang des volgenden jaars het initiatief zal worden
genomen.
Daar de deputaten echter geen bijzondere lastgeving
hebben ontvangen, kunnen zij hiertoe niet anders dan
als particuliere personen meewerken.
In de raadszitting te Apeldoorn deed het dage-
lijksch bestuur gisteren mededeeling, dat het dr. J. M.
Smit heeft geschorst in zijne betrekking als leeraar
aan de burgerschool, naar aanleiding van zijnen in
de Amsterdammer van Zondag en Maandag opgeno
men brief.
Tot leeraar, in plaats van dr. Smit, werd benoemd
de heer Van Buysen te Breda. (A.)
In de Zaterdag jl. te Amsterdam gehouden ver
gadering van leeraren van het M. O. werd de volgende
motie aangenomen naar aanleiding van bet rapport,
door het hoofdbestuur uitgebracht in zake dr. Smit:
«Het departement Noord-Holland van de Vereeniging
van leeraren aan inrichtingen voor het M O., gelezen
hebbende het verslag van het onderzoek, ingesteld
door het hoofibestuur in zake het aan dr. Smit
verleend eervol ontslag, en van oordeel zijnde dat er
na dit onderzoek, noch voor het hoofdbestuur, noch
voor het departement Noord-Holland aanleiding bestaat
in deze zaak handelend op te treden, dankt het hoofd
bestuur voor de genomen moeite en gaat over tot da
orde van den dag".
De Commissie van Toezicht op het lager onder
wijs te Amsterdam heeft aan den Raad een voorstel
ingediend om het onderwijs in de Fiansche taal weder
op te dragen aan de gewone klasse-onderwijzers en
daarvoor geen vakonderwijzers aan te stellen. Die
onderwijzers zijn meestal vreemdelingen en kennen
ODze taal niet.
't Is waar, zooals nu het onderwijs in de talen wordt
gegeven, met de spraakkunst als hoofdzaak en opstellen
maken als noodzakelijk uitvloeis d, verdiemn personen
de voorkeur die ook onze taal kennen. Maar leerde
men eens Fransch, Duitsch of Engelsch op meer prac
tische manierleerde men de jongens en meisjes
eerst de taal verstaan en spreken, gelijk de Fransche,
Duitsche en Ergelsche kinderen toch ook eeist hunne
moedertaal leeren, om hen daarna met de regelen
der spraakkunst bekend te maken, wij gelooven dat
het onderwijs meer vruchten zou dragen.
Menig leerling die vier, vijf of zes jaar eene vreemde
taal op school heeft geleerd, ziet nog geen kans er
zich behoorlijk van t« bedienen, en wie een half jaar
ie het buitenland heeft doorgebracht, zal de taal goed
verstaan, vlot spreken en met weinig fouten schrijven.
En dit is toch de hoofdzaak; niet of men weet
dat orgue, délice, amour in 't meervoud een ander
geslacht hebben dan in 't enkelvoud of het juiste ge
bruik der Engelscbe voorzetsels en wat dies meer zij.
Maar 'tis waar, zoo komt men weer in botsing
met de exaraen-pogramma's, en dat is in Neder
land de spil, waarom alles draait vaak den ver
keerden kant ujt, (dmh. Ct.)
I
