1887. N°. 140.
Zaterdag 26 November.
74'"' jaargang.
fiOBÖI
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd ep feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
GOES, 25 November 1887.
De commissie voor het St. Nicolaasfeest
verzoekt ons hun, die geschenken voor dit feest hebben
toegezegd, in ons blad te willen uitnoodigen, die zoo
spoedig mogelijk te willen laten bezorgen bij mej.
Van Heel.
Wij vestigen de aandacht op de achterstaande
advertentie, waarbij de werklieden-vereeniging Eigen
Hulp" alhier bekend maakt, dat van harentwege dhr.
G. A. Vorsterman Van O ij en uit Aardenburg
Zondag 27 Nov. a. s. eene lering zal komen houden.
De goede naam, dien dhr. Vorsterman Van Oijen zich
ook als spreker heeft verworven, zal, hopen wij, dit
maal velen doen besluiten hem te gaan hooren en
aan den spreker een talrijker gehoor verschaffen dan
waarop de sprekers, die vanwege deze vereeniging
worden uitgenoodigd, gewoonlijk mogen bogen.
Men vraagt ons, wat ten opzichte van de kies
bevoegdheid de w#t eischt omtrent de betaling
van de verschuldigde belastingen. Wij kunnen daarop
antwoorden en doen dit in het openbaar, omdat wel
licht ook anderen daaromtrent in twijfel verkeeren
dat de aanslag in personeele- en grondbelasting over
het laatst verloopen dienstjaar ten volle moet be
taald zijn.
Wij kunnen ons bijaa niet voorstellen, dat dit nog
bij iemand niet het geval zal zijn, althans niet voor
zooverre de personeele belasting betreft, waarvan de
laatste termijn versalt met 31 Maart. Zij, die in ge
breke zijn gebleven het verschuldigde geheel aftebe-
talen, zullen vermoedelijk na 31 Maart jl. daar
toe wel langs wettigen weg gedwongen zijn geworden.
Een ander geval kan het zijn met de grondbelasting,
waarvan de laatste termijn vervalt met 30 November.
Daarmede kan nog wel eens iemand achterstallig zijn
en hem kunnen wij ten zeerste aanraden hst ver
schuldigde zoo spoedig mogelijk aantezuiveren.
Een en twintig personen, waaronder drie dames,
waren gisteravond in het koffiehuis «De Prins van
Oranje" alhier saamgekomen om eene a f d e e 1 i n g
van den Neder1 andschen Protestan
tenbond opterichten. De heer W. J. Van Gorkom,
die de vergadering leidde, begon met eene verklaring
te geven waarom hij dit deed. Toen dr. Soetbrood
Piccardt besloten had binnen een niet te lang tijds
verloop zijn emeritaat te vragen, werd dezen verzocht
maatregelen te willen nemen om in de behoefte aan
cbatechetisch onderwijs voor zijne leerlingen te voor
zien en hij had zich aaartoe gewend tot ds. Kielstra,
doopsgezind predikaat te Middelburg, die zich bereid
verklaarde aan die roepstem gehoor te geven doch die
daarbij den wensch uitdrukte, dat toch te Goes pogingen
mochten worden aangewend om eene afdeeling van den
Nederlandschen Protestantenbond opterichten. Men kan
dan op fioanciëalen en materiöelen steun van het hoofd
bestuur van den Bond rekenen, terwijl ook van die
zijde dikwerf catechiseermeesters of predikanten wer
den aangewezen om ter plaatse werkzaam te zijn. Bij
een persoonlijk bezoek van ds. Kielstra aan den heer
Van Gorkom en nog enkelen wist deze hen optewekken
de handen ineen te slaan en de poging tot oprichting
eener afdeeling is uitnemend geslaagd, daar zich bereids
57 leden hebben aangemeld. De heer Van Gorkom
noemde het op grond van deze feiten eene dwaling,
dat dr. Piccardt het initiatief tot de stichting der
afdeeling zou hebben genomen, al valt het niet te
ontkennen, dat hij de zaak sympathie toedraagt. Maar
ds. Kielstra heeft inderdaad den eersten stoot aan de
zaak gegeven en hem er het eerst over gesproken.
Op dien grond had hij dan ook de voorloopige leiding
maar op zich genomen.
Vervolgens bracht dhr. Van Gorkom een klein concept
reglement ter tafel, dat na voorlezing door de verga
dering en bloc werd aangenomen, waarna besloten
werd een bestuur van vijf leden te verkiezen. Hiertoe
werden verkozen Mevrouw GoemansIsebree Mosns,
mej J. Fransen Van de Putte en dbrn. W. J. Van
Gorkom, J. D. Van den Berge en Ph. M. Van der
Mandere, resp. met 19, 12, 20, 12 en 19 stemmen,
welke zich allen bereid verklaarden deze benoeming
aan te nemen.
Dhr. J. J. Ramondt stelde daarop voor dr. R. A. Soet
brood Piccardt uittenoodigen het bestuur met zijn raad
te willen ter zijde staan, wanneer dit daaraan behoefte
mocht hebben, met welk voorstel de vergadering zich
bij acclamatie vereenigde.
Ten slotte sprak dhr. Van Gorkom een enkel woord
over het doel van den Protestantenbond. Hij deelde
mede, dat zich aanvankelijk iemand als lid had op
gegeven, die zich later weder had teruggetrokken,
omdat die persoon meende, dat het doel was een
nieuwe gemeente te stichten. Dit was allerminst waar.
Het doel van den Protestantenbond is te protesteeren
tegen die lauwe onverschilligheid op godsdienstig ge
bied, die zich uit in een schouderophalen hetzij uit
medelijden, hetzij uit minachting of uit een gevoel van
superioriteit. De bond vraagt niet naar iemands kerke
lijke belijdenis, maar hij wil vrije ontwikkeling van
het geestelijk en godsdienstig leven en spr. wekte
alle aanwezigen op in dien geest werkzaam te zijn.
Hij deelde voorts mede, dat binnenkort ds. Haverkamp
uit Bergen-op-Zoom hier zal optreden, terwijl ook ds.
Kielstra eene lezing zal komen houden.
Z. M. heeft benoemd tot lid van het college
van regenten over de strafgevangenis te Goes dhr.
J A. Vaz Heel.
Bij het examen ter verkrijging van het diploma
der Kweekschool voor machinisten is o. a. nog geslaagd
dhr. B. A. B o s d ij k.
Dhr. W. D e M a n, die volgens de Z, N. no. I
staat op de voordracht voor ingenieur van Delfland,
woont niet te Zieriksee zooals abusievelijk is gemeld,
maar te Ter-Neuzen.
Tot lid van den gemeenteraad van Middelburg
is gekozen de heer H. P. Den Bouwmeester
met 221 stemmen. Mr. C. Lucasse verkreeg 68 st.
In het geheel waren 335 geldige stemmen uitgebracht.
Kolijnsplaat. Gisteren had alhier de eerste Nuts-
vergadering van het departement «Noord-Beve-
land" in dit seizoen plaats. De voorzitter deelde o. a.
mede, dat de heer A. A. Beekman van Zutfen den
4 Januari 1888 hier zijne lezing over Noord-Beveland
zal houden, en dat in Februari '88 de door het hoofd
bestuur aangewezen spreker, de heer H. Snijder uit
Middelburg, zal optreden en spreken over »Da strijd
op maatschappelijk gebied in de 19de eeuw."
Het voorstel van het bestuur om hier eene proef
voor één jaar met eene Floralia-vereeniging, uitgaande
van het departement, te nemen, werd zonder eenig
bezwaar aangenomen, terwijl de regeling der geheele
zaak aan genoemd bestuur werd opgedragen. Eene
lijst welke dien avond circuleerde voor leden a 2
per jaar en begunstigers a 1 bevatte al spoedig
verscheidene namen. Leden en begunstigers kunnen
ook zij worden, die geen lid van het departement zijn,
maar de goedo zaak fmanciëel willen steunen.
Daarna trad de heer H. T. Chappuis van Geertrui-
denberg als spreker voor eene zeer talrijke vergadering,
ook van dames, op. Met de meeste aandacht volgden
allen den spreker in da keurige voordracht zijner
boeiende en aangrijpende novelle, getiteld: «Een kind
van de heide".
Na de pauze gaf de spreker eene alleraardigste
schets getiteld «Een raadselachtige geschiedenis", die
met <le laatste voordracht, Apenkooi", de lachspieren
der aanwezigen niet weinig in beweging bracht.
De voorzitter was dan ook gewis de tolk der ver
gadering, toen hij den heer Chappuis ten zeerste dankte
voor het genot, door zijne lezingen gesmaakt en hem
een welgemeend «tot weerziens" toeriep.
Bij het leggen van de tweede spoorbaan
tusschen Kruiningen en Middelburg, waarvan de aan
besteding op 22 dezer plaats vond, zal door een korps
genietroepen aan de werkzaamheden worden deelge
nomen.
Ook de heer Van der Sleyden zal, naar het
Vaderland verneemt, zich niet meer verkiesbaar stellen
voor de Tweede Kamer.
De Minister van binnenlandsche zaken heeft be
paald, dat tengevolge van het overlijden van den heer
O. baron van Wassenaer van Catwyck eene verkiezing
van een lid der Tweede Kamer in het hoofdkiesdistrict
Leiden zal plaats hebben op Dinsdag 13 December
e. k., en dat de herstemming, is die noodig, zal ge
schieden op Dinsdag 27 December daaraanvolgende,
De oud-Minister Van Limburg Stirum, oud-voor
zitter van den Anti-Dienstvervangingsbond, heeft een
adres tot Z. M. den Koning gericht, waarin hij, als
vervolg op den brief van 21 October jl., Z. M. drie
afdrukken aanbiedt van zijn schrijven van 5 November
betreffende de edele houding van den heer Biegi-laar,
geestelijke van het aartsbisdom Utrecht, sinds 1875
te Rome werkzaam, met opzicht tot het beginsel der
onvervreemdbaarheid van dienstplicht. Dit stuk be
reikte de Eerste Kamer intijds. De heer Van Limburg
Stirum schrijft voorts
«De nieuwe Grondwet is bekrachtigd. Daarin is, in
het VUIe Hoofdstuk (van de defensie) het moderne
beginsel wel niet bij naam aangeduid, maar zijn toch
alle hindernissen aan de beste krijgsregeling zorgvul
dig vermeden, zoodat, volgens mij, de gewone wetgever
dat beginsel zal moeten aannemen. Dat de Koning
dien grondslag zal goedkeuren ligt in de bekrachtiging
en in den gang vaa zaken sedert Uwe Majesteit voor
het eerst in November 1871 da afschaffing van
dienstvervanging liet aanhangig maken".
Naar vernomen wordt, zal tusschen Amsterdam
en Indië eene Nederlandsche zeilvaart
maatschappij werden opgericht door de heeren
Dlxon te Londen of Liverpool en Duinker en Goed
koop te Amsterdam.
DeNederlandsch-Indische Stoomvaartmaatschappij
zal, bij verlenging van haar contract, eene stoom
vaartlijn tusschen Indië en Nederland, in concur
rentie met de bestaande lijnen, oprichten.
Over de vraag van het Indische brie f-
p o r t is een advies van den Gouv.-Generaal ontvangen.
Er bestaat uitzicht, dat de verzending van postpaketten
naar vele plaatsen in Indië zal kunnen worden uit
gebreid.
Ten opzichte der portverlaging in 't verkeer met
België heeft de Minister nog geen gevestigde opinie.
Hij meent echter, dat er grond is voor de vrees, dat
portverlaging ten bate zou komen der Fransche pers,
omdat in ons land meer Fransche bladen, dan in
België Nederlandsche worden gelezendan zou het
doel, bevordering van belangen van taal- en stamver
wantschap, worden gemist.
Het bestuur der Nederlandseh-Zuid-
Afrikaansche v ereeniging zegt in zijn ver
slag over het jaar 1886/87, dat door de ijverige be
moeiingen van verschillende personen het ledental dier
vereeniging de 1000 overschreed, doch dat niettemin
dat aantal nog belangrijk kan en moet stijgen. Voorts
geeft het verslag een kort overzicht van hetgeen in
het afgeloopen jaar door de vereeniging is verricht,
terwijl daaraan nog zijn toegevoegd de naamlijst van
leden en donateurs en een paar bijdragen, waaronder
een van prof. Spruijt over de bibliotheken in de Zuid-
Afrikaansche republiek.
8 falen-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Gisteren werd het debat over de Indische begroo
ting voortgezet en kwamen in behandeling de amen
dementen van den heer Keuchenius om voortaan het
plantloon met fl te verhoogen en van dhr. Goeman
Borgesius om voor 1888 eene tegemoetkoming aan de
bevolking te geven en daarvoor te bestemmen éen mil-
lioen gulden. Verschillende leden bestreden de amen
dementen, terwijl de minister beweerde, dat voor de
bevolking veel meer voordeel van eene partiëele ver
hooging kan verkregen worden door den druk der
cultuur te verminderen Dhr. Lohman stelde voor het
plantloon met f 2 to verhoogen.
te doopen, maar de predikant weigerde dit bij herha
ling, zoolang het andere kind niet naar de Chr. school
gestuurd werd. Zelfs reeds 3 maanden vóór de geboorte
van den verwachten wereldburger dreigde de dominéé
al, dezen niet te zullen doopen, indien hij zijn zin
niet kreeg.
Zou die predikant (of die kerkeraad, indien hij
namens dezen weigerde), daartoe het recht hebben?
Wij weten het niet; maar men schijnt het vonnis
toch eindelijk wel wat hard gevonden te hebben, want
deze week kregen de bedoelde ouders namens den
kerkeraad een briefje, waarin hun werd bekend gemaakt,
dat het kind ditmaal zou gedoopt worden, maar tevens
aangezegd, dat, als zij dan niet hun ander kind van
de openbare school namen, de kerkelijke censuur op
hen zou worden toegepast.
Zou die kerkeraad ook daartoe het recht hebben?
vragen wij nozmaals. Ja of neeu, het middel lijkt ons
wel een al te letterlijke opvatting van het: «dwing
ze om in te gaan." (M. Ct.)
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Te 's-Heer Abtskerke zijn g kozen tot notabelen
bij de Hervormde gemeente de heeren J. St-eketee en
L. De Jonge.
Biezelinge. Tot ouderling en diakenen der N. H.
Kerk alhier zijn herkozen de heeren C. Lansen en J.
Rottier.
Beroepen bij de Ned.-Herv. gemeente teScher-
penisse ds. J. Ormel van St. Miartensdijk.
Beroepen te Oostburg ds. A. Scholten van
Hontenisse.
Door het kisscollege d :r Ned. Herv. gemeente
te Middelburg heeft de verkiezing plaats gehad van
8 ouderlingen en 7 diakenen, ter voorziening in de
bestaande vacaturen en de periodieke aftreding.
Al de door de vereeniging «Trouw aan Evangelie
en Belijdenis'' (irenische) aanbevolen candidaten werden
gekozen. Bij vorige verkiezingen werden de candidaten
dezer vereeniging steeds geslagen door de ultra-ortho
doxe vereniging «Evangelie en Belijdenis", wier aan
voerders thans tot de doleerenden behooren.
In den nacht van Woensdag op Donderdag heeft
de laatst overgebleven doleerende bewaker der consi
storie te Ssrooskerke deze vrijwillig verlaten. De Ned.
Herv. partij heeft nu twee b>wakers in de consistorie
geplaatst en is nu weder in het feitelijk bezit van
het kerkgebouw.
Naar men mededeelt zal a. s. Zondag van harent
wege eene godsdienstoefening worden gehouden.
Bij de akte-examens Middelbaar onderwijs is
voor wiskunde k. geslaagd de heer I. C. De Masier
van Zieriksee, thans te Roermond.
Te Amsterdam is benoemd tot onderwijzer aan
een lagere school dhr. A Den Herder te Hardingsveld.
Onder de middelen om de kinderen naar de
Chr. school te drijven komt het volgende, dat in eene
Zeeuwsche gemeente wordt aangewend, ons nog al
kras voor. Voor de waarheid staan wij in, al laten
wij, daar hst ons om de zaak te doen is, namen
achterwege.
In bedoelde plaats is een ouderpaar, tot de Chr.
Ger. gemeente behoorende, dat een kind op de open
bare school heeft. Zij willen dat kind daar liever laten,
omdat het er goed leert en go d behandeld wordt.
Nu hadden die ouders voor ernigen tijd >>>«i j m ;er k-u 1
De tentoonstelling van levende meesters
in Art i.
IV. (Slot.)
Het is viel, wanneer een land in één eeuw één
goede kunstperiode voortbrengt. Holland heeft in de
19e eeuw de zijne geleverd, en velen gevoelen de
angstige gedachte bij zich opkomenzou dat tijdperk
zijn afgesloten? Is er uitzicht op een waardige voort
zetting
Niemand wordt meer door die vrees bevangen, dan
de jonge artisten zeiven, die meer dan anderen in
staat zijn te gevoelen, hoe lang de kunst is, hoe
groot hun voorgangers zijn, en beseffen, dat ijver
véél, doch niet alles is. Zij doorleven tijden van bange
moedeloosheid, wanneer zij in hun kring niets zien,
wat hoop geeft, en worden dan weder opgewekt, waa
neer de een of ander een flink werk heeft gemaakt,
Degeen van de thans geëxposeerde jongere artisten,
die het meest de verwachting wekt, dat hij in de toe
komst een figuur zal worden, is de heer Breitner.
Niemand in Amsterdam, die niet weet dat zijn schil
derij genomen is naar mevrouw Frenkel als Francillon.
Doch een portret is het niet, en als zoodanig ook niet
door den schilder geëxposeerd. Men ziet een dame,
die in de aandoening van een hartstochtelijk moment
zich tegen een meubel steunt en wier geheele houding
van een sterke zielsbeweging getuigt. De kranten
hebben er veel van gezegd en niet veel goeds, doch
de hoofdzaak ishet is een kranig en geniaal schil
derij en getuigt van een sterk temperament, van epn
krachtige, individueel gevoelende persoonlijkheid. En
zulk een temperament is noodig om een bestaande
periode voort te zetten. Vergelijkt men dit stuk met
het portret door den heer G. Muller ingezonden, dan
kan men het verschil zien tusschen een krachtige en
tusschen een krachtige artistieke natuur.
De pose van mej. Roos is ietwat ouderwetsch en
conventioneel, doch zij staat precies, zooals de schilder
wilde; alsof hij gezegd had: «hier staat zij en het
mag niet anders". Ook bij den heer Breitner is de
pose gevoeld en gewild, en daarenboven expressief
hartstochtelijk. Zij verschilt zoo veel van die van mej.
Roos als een geniale actrice verschilt van een akade-
mische. Het is ook niet de houding van iemand, die
zich laat afbeelden, het is de persoon in een bijzonder
en treffend oogenblik. En het is niet alleen de figuur,
die een indruk van dat oogenblik weergeeft. Figuur
en omgeving vormen éen sterk werkend kleurgeheel,
en dit geheel is de uiting van des kunstenaars gevoel.
Het schilderij van den heer Muller daarentegen getuigt
van den wil om een solide pose te maken, doch niet
van den persoonlijken indruk van een artistiek geheel;
niet van een gevoel voor een trtffend oogenblik.
Het groote mansportret van den heer Jan Veth is
een bepaalde nabootsing, doch artistieke genoegens,
welke met het streven naar afbeelding gepaard kunnen
gaan, ontbreken er niet aan. De pose is natuurlijk en
origineel, voor zoover een kalme houding op een stoel
dat zijn kan, en met leven uitgedrukt. De kleurwerking
is, zooal niet spontaan hartstochtelijk, dan toch ernstig
gevoeld en in stilte gesavoureerd. Voor hen, die het
model kennen, heeft het portret de bijzondere waarde
ongemeen gelijkend te wezen.
Voor zoover het in ons kalme landje mogelijk is,
heeft het groenblauwe visioen van den heer Van Looij
een huée teweeggebracht. Het publiek en de pers
waren het er over eens, dat het het afgrijselijk was.
Ik kan me dat best begrijpen, hoewel ik van andere
meening ben. Het kleine meisje is inderdaad spook
achtig, en geschikt om de nachtmerrie te geven, doch
het meisje is slechts een deel, en de werkiog van het
geheel en daar komt het op aan heeft met dat
meisje niet veel te maken het geheel heeft een sterke
kleurwerking, en daaraan is de meisjesfiguur onderge-
-c'vkt. Men kan zich van het bijsonder kleur-ffeot
