1887. N°. 137.
Zaterdag 19 November.
74sle jaargang.
GOESCHG
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slecht»
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
GOES, 18 November 1887.
Het bestuur der liberale kiesvereeniging
iGoes'' had tegen gisteravond de leden opgeroepen
ter beslissing over een bestuursvoorstel tot ontbinding
der vereeniging met het oog op de nieuwe Grondwet
en de daaruit voortvloeiende uitbreiding van het kiezers
personeel, gepaard aan eene sterke inkrimping van
het kiesdistrict.
In de vergadering, die door 19 leden werd bijge
woond, openbaarde zich tweeërlei strooming. De eene,
voorgestaan en verdedigd door de leden van het bestuur,
dhrn. J. Fransen Van de Putte, Lambrechtsen. Ocht-
man en L. A. Bybau, bepleitte de wenschelijkheid van
ontbinding der bestaande vereeniging om daarna op
eene meeting, waartoe alle belangstellenden zouden
worden opgeroepen, tot het stichten eener nieuwe
vereeniging overtegaan, waartoe dan die nieuwe kiezers,
die de liberale beginselen waren toegedaan, zouden
kunnen medewerken. Sommigen meenden bovendien,
dat het zwaartepunt van het nieuwe district thans
meer in Tolen moet worden gezocht, omdat van Zuid-
Beveland behalve Goes slechts acht gemeenten tot het
nieuwe district Goes zouden blijven behooren, terwijl
bij het stichten eener nieuwe vereeniging ieder meer
vrijheid zou verkrijgen en daardoor een gezonder toe
stand in het leven zou worden geroepen. Bovendien
meende men, dat eene nieuwe vereeniging meer levens
kracht zou bezitten en daarom krachtiger zou kunnen
optreden, vooral omdat reeds gebleken was, dat vooral
in Tolen veel opgewektheid voor den aanstaanden ver
kiezingsstrijd bestond.
Eene andere meening openbaarde zich bij monde
van de heeren J. J. Ramondt, Van Gorkom en J.
M. Kakebeeke, die wel in vele opzehten de denk
beelden van het bestuur deelden, maar daardoor juist
geleid werden tot de conclusie, dat de vereeniging
moest behouden blijven. De statuten der tegenwoor
dige vereeniging konden met eene paar zeer geringe
wijzigingen pasklaar gemaakt worden voor het nieüwe
kiesdistrict en op deze gewijzigde statuten konden
nieuwe kiezers even goed toetreden als dat er eene
geheel nieuwe vereeniging werd gesticht. De belang
stelling in Tolen werd met genoegen vernomen, doch
ook zij kon geen aanleiding zijn tot ontbinding, in
tegendeel veeleer tot handhaving van het bestaande,
dat voor d - Toolsche belangstellenden een kern was,
waarmede zij zich konden in verbinding stellen en
samenwerken. Het was bovendien niet waar, dat in
het eiland Tolen thans meer het zwaartepunt van het
nieuwe district zal liggen. De negen gemeenten op
Zuid-Beveland toch tellen nog 3000 zielen meer
dan de gemeenten van het eiland Tolen. Voorts werd
opgemerkt, dat de bevoegdheid om zich aan de vereeni
ging te onttrekken voor de leden dezelfde vrijheid van
beweging medebracht, ais ontbinding der vereeniging,
alleen met dit groote verschil, dat men eerder besluit
lid ta blijven dan lid te worden. Men mocht toch
volgens deze woordvoerders niet voorbijzien, dat de
tegenwoordige vereeniging, ra aftrek van Birgen-op-
Zoom en Hulst, nog ongeveer honderd leien zou blij
ven tellen en dat dit een niet te versmaden corps is,
dat na ontbinding met zoo spoedig weder zal zijn
gevormd. Bovendien beoogt de kiesvereeniging niet
alleen de bevordering van liberale candidaturen voor
de Kamer, maar ook voor de Provinciale Staten en
als zoodanig blijft zij een goede band ook met het
deel van Zuid-Beveland, dat thans voor de kamerver
kiezing van het district Goes is afgesneden. Waarom
zou men nu door ontbinding der vereenigiDg alles op
losse schroeven gaan zetten, meetings gaan beleggen,
eene nieuwe vereeniging stichten, in éen woord veel
arbeid gaan scheppen, om ten slotte toch den be-
staanden toestand terug te krijgen? Bestaat er in
Tolen of waar elders in het district meer lust om
zelfstandig op te treden, welnu dit wordt door niets
belet en het is niet noodig daarvoor deze vereeniging
te ontbinden.
Na ampele discussie, waarvan wij hier slechts den
hoofdinhoud weergaven, deed de heer Kayser het voor
stel de denkbeelden van het bestuur en van de bestrij
ders zoo mogelijk te vereenigen en, terwijl althaus
voorloopig deze vereeniging blijft bestaan, het bestuur
te verzoeken met Tolen enz. zich in contact te stellen
en zoodra de nieuwe kiezers bekend zijn ook te trach
ten met dezen voeling te verkrijgen. Blijkt dan dat
eene vereeniging, op andere wijze geregeld, gewenscht
wordt, welnu, men kan dan nader daarover overleg
plegen en beslissen.
Het voorstel van het bestuur werd, als hebbende
de verste strekking, in stemming gebracht en ver
worpen met 11 tegen 8 stemmen, waarna het voorstel
van dhr. Kayser werd beschouwd als te zijn aan
genomen.
De heer J. Fransen van de Putte deelde daarop
mede, dat hij, voor het geval er eene nieuwe vereeni
ging ware gesticht, voornemens was geweest in geen
geval weder in het bestuur daarvan zitting te nemen
en het logisch gevolg van dat besluit was, dat hij,
nu de vereeniging bestaan blijft, zijn ont-lag als be
stuurslid neemt.
De heer J. M. Kakebeeke betreurde dit besluit zeer
en sprak een warm woord van dank voor het vele
goed», dat dhr. Fransen van de Putte voor de ver
eeniging had gedaan, waarmede de vergadering door
applaus hare instemming betuigde, evenals met de
hoop, dia de heer Van Gorkom uitte, dat dhr. Van
de Putte wellicht nog op zijn besluit zou willen terug
komen, waartoe deze echter verklaarde in geen geval
te kunnen besluiten.
De heer Ochtman deed daarop nog het voorstel,
waarmede de aanwezigen instemden, dat aan de over
blijvende leden van het bestuur, die zich in ieder
geval bij de plaats gehad hebbende districtswijziging
en met het oog op eventueele nieuwe toestanden ook
slechts als voorloopig bestuur beschouwden, het recht
werd gegeven, om voor de taak, die thans op hunne
schouders was gelegd, die personen te assumeeren,
die zij daaitoe wenschten.
Nadat nog in hoofdtrekken de stand der financiën
was aangegeven, waaruit bleek, dat er nog een vrij
aanzienlijk kassaldo was, sloot de voorzitter de ver
gadering.
Door de heeren H. G. Hartman Jz., secretaris
en Z. D. Van der Bdt La Motthe, ontvanger der ge
meente Goes, is eene uitnoodiging aan hunne ambt-
genooten in Zuid- en Noord-Beveland gericht, tot het
houden van eene bijeenkomst in de Trouwzaal te Goes
op Dinsdag den 22 November a. s., des namiddags
te 2 uren, ter bespreking van
a. de meerdere werkzaamheden, welke voor de
secretarissen voortvloeien uit de gewijzigde kieswet
b. pogingen, in het werk te stellen om gemeente
ambtenaren deelgerechtigde te maken in het burgerlijk
pensioenfonds.
Z. M. de Koning heeft bepaald, dat de plech
tige afkondiging van de nieuwe Grond
wet zal plaats hebben op Woensdag 30 Novembej
as. des middags te 12 uren.
Wemeldinge. Naar wij m9t zekerheid vernemen,
is door dr. E. Brandts alhier tegen 15 Dec. ont
slag gevraagd a's gemeente-geneesheer, om zich te
Papendrecht te gaan vestigen. Velen zullen met leed
wezen het vertrek van den kundigen arts vernemen.
Hoedekenskerke. In de vacature van den gemeen
teraad, ontstaan door het overlijden van den heer J.
Duinkerke, is met 25 van de 35 uitgebrachte stem
men benoemd de heer L. Van Doeselaar.
Kloetinge. Gisterenavond leed deze gemeente een
groot verlies door het overlijden van den heer Pau
las Wisse, eersten Wethouder en lid van 't al
gemeen armbestuur alhier. Verscheidene jaren (van
1871 al) was hij raadslid; in 1878 werd hij lid van
't armbestuur en in 1881 Wethouder. In elk dezer
betrekkingen toonde hij steeds te zijn een oprecht,
verstaudig man, die met bedaardheid en kloeken moe 1
naar verbetering streefde, die nimmer schroomde,
zonder aanzien des persoons, voor zijne overtuiging
nittekomen. Zijne plaats zal moeielijk te vervullen zijn,
en de overgroote meerderheid der bevolking in deze
gemeente zal hem ongetwijfeld met dankbaarheid in
gedachtenis houden.
Naar de Af. Ct. verneemt heeft de heer mr.
M. J. De Witt Hamer bedankt voor de candidatuur
van de liberale kiesvereeniging «Eendracht maakt
Macht".
Bij Kon. besluit van 16 Nov. is A. Landman,
te Zieriksee, benoemd tot leeraar aan de Rijks hoogere
burgerschool met öjarigen cursus te Groningen, voor
het tijdvak ingaande met den dag waarop hij zijne
functie zal aanvaarden en eindigende met 1 Sept 1889.
De gemeenteraad van Brielle heeft toegestaan
de vermeerdering van het personeel der politie, met
het gevolg dat de burgemeester baron Van Heem
stra gezind is zijn ontslag terug te nemen.
Door de officieren van de verschillende wapens
te Bei gen-op-Zoom in garnizoen is aan den kapelmeester
bij het 3de reg. inf een zeer fraai milieu de table
aangeboden, waarop de volgende inscriptie
»De officieren van het 3de regiment infanterie en
die van andere wapens in garnizoen te Bergen-op-Zoom
aan den kapelmeester N. A. B o u m a n ter herinne
ring aan den, op het internationaal concours te M 'chelen
behaalden eersten prijs. Bergen-op-Zoom, 3 Octo
ber 1887".
Op den 25sten dezer maand zal te Rozendaal
eene vergadering plaats hebben van den Neder-
landschen beetwortelsuiker fabrikan
ten bond. In deze vergadering zal de prijs worden
vastgesteld van de suikerbieten, benoodigd voor de
campagne 188889.
Naar aanleiding der jongste mailberichten, over
de gebeuitenissen in het landschap Padang, ter
Oostkust van Sumatra, is aan de N. H. Ct. mede-
deeling gedaan van een particulier telegram, gedag-
teekend Tebing-Tinggi 6 November, waaruit blijkt,
dat een tocht tegen de radjahs met goed gevolg be
kroond is.
Binnen weinige weken zal prof. Van der Hoeven
met de samenstelling van een voorloopig ontwerp
van een wetboek van strafrecht voor
zee- en landmacht gereed zijn. Dat ontwerp
zal woiden onderzocht door eene commissie, hoofd
zakelijk uit officieren der zee- en landmacht bestaande,
na welk onderzoek het zal worden openbaar gemaakt.
Het denkbeeld is bij de Regeering in overwe
ging om, ten einde in 1888 eene ruimere keus te
hebben onder de adspiranten voor adelborst,
ook hen toe te laten die op 1 Januari 1889 den
17jarigen leeftijd nog niet zullen zijn ingetreden.
Ook is het wenschelijk voorgekomen, een paar ar
tikelen van het keuringsreglement in milderen zin te
wijzigen.
De conferentie ter vaststelling der a. s zomer-
dienstregling op de spoorwegen zal den
18>n en 19en Januari 1888 te Franfort a/M. ge
houden worden. Niet minder dan 100 maatschappijen
en instellingen in Duitschland, Oostenrijk, Frankrijk,
Engeland, Nederland en België zijn uitgenoodigd, deze
vergaderingen bij te wonen.
In Friesland heeft men eene uitmuntende me
thode om de wegen hard te maken: na er een
laag mac-adam op gebracht te hebben, wordt daarop
eene laag hem gelegd.
De heer S. C. M. Soer, arts te Tilburg, heeft
ter verkrijging van den graad van Doctor in de Ge
neeskunde, 27 October 11., aan de Utrechtsche Hooge-
school een proefschrift verdedigd «over bier en de
kunstmatige spijsvertering".
Verschillende belangrijke proeven door hem genomen
gaven het resultaat dat drinken, gedurende
den maalt ij d, de spijsvertering belem
mert; dat bier zulks veel meer doet dan gewoon
zuiver waterdat grootere hoeveelheden vocht, bij het
eten gebruikt, niet evenredig maar in klimmende mate
schadelijk zijndat andere dranken, als aftreksel van
koffie en thee, en wijn, evenals bier, zoo niet in hoogere
mate, de spijsvertering belemmeren; dat het alcohol
gehalte van bier eene geringe, doch goed merkbare ver
traging te weeg brengtdat vocht met hooger alcohol
gehalte dan in bier voorkomt, grooter nadeel levert;
dat «de storende invloed niet evenredig klimt met
het procent-gehalte van alcohol, doch deze g' ens verre
overtreft"; dat men lijdei s aan «armbloedigheid" nitt
genoeg kan waarschuwen tegen het gebruik van Ale,
Stout en Beiersch bier tijdens den maaltijd.
De slotwoorden van dit met zorg bewerkte geschrift
zijn
«Der Wotenlehap en den Staat zij het aanbevolen
te zorgen, dat de verbruikers geen alcoholisch knoeisel
voor goed bier worde verkocht en vooits mogen voor
uitgang en beschaving er het hunne toe bijdragen dat
ook deze aloude drank niet te zeer worde misbruikt".
Da eerste stelling achter het proefschrift luidt:
«Bier, bij het eten gebruikt, vertraagt de spijsver
tering."
Nog altijd bestaat de meening, dat men aan
den zoeteren smaak koloniale suiker (riet
suiker) kan onderscheiden van beetwortelsuiker. Op
eene onlangs ta Manchester gehouden vergadeiing van
de «Society of chemical Industry" werden proeven
genomen, om eens vooral de zaak uit te maken. Ge
lijkelijk geraffineerde suikers van beide soort werden
door de leden geproefd. Men kon geen verschil waar
nemen. Ja, de aanwezigen beslisten voor 3A zóó, dat
de suiker, die zij het zoetst vonden, bleek beetwortel
suiker te zijn.
Woensdag herdacht de hoogleeraa dr. C. H. D.
Buijs Ballot te Utrecht den dag, waarop hij 40
jaren geleden het hoogleeraarsambt aanvaardde, leer
lingen en oud-leerlingen vereerden der geliefden leer
meester op dezen dag belangrijke geschenken door
eene commissie uit da oud leerlingen was het slaan
eener medaille bezorgd, waarvan den jubilaris drie
afslagen in goud, zilver en brons werden vereerd. Aan
de eene zijde prijkt zij met de welgelijkende beeltenis
van den jubilaris, aan de keerzijde met een toepasselijk
opschrift. De medaille gaat vergezeld van een album
met de namen en woonplaatsen der deelnemende oud
leerlingen.
Nog werd den jubilaris overhandigd eene oirkonde
van de stichting eener Buijs Ballot medaille, elke 10
jaren uit te reiken aan don binnen- of buitenlandschen
geleerde, die zich op het gebied der metereologische
wetenschap het meest verdienstelijk zal hebben gemaakt,
i De tegenwoordige leerlingen boden hunnen leer
meester aan een marmeren beeld van Dove (den
grooten voorganger van Buijs Ballot op physisch en
metereologisch gebied) op zwarts zuil.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Het algemeen debat over de Indische begrooting
werd gisteren voortgezet. De heer Cremer drong nader
aan op decentralisatie. De Minister bleef de mogelijk
heid der uitvoering betwijfelen.
De heer Heldt bracht de zaak-Willink Ketjen ter
sprake en betoogde, dat als deze waarheid vertelde,
de houding der regeering zeer onbegrijpelijk was en
niet in staat was tot verhooging van den eerbied voor
het gezag mede te werken.
De heer Reuther, gewezen voorzitter der Ketjen-
commissie, achtte de handelingen der Indische-leger-
autoriteiten volkomen wettig.
De Minister van Koloniën constateerde dat de heer
Ketjen eervol ontslagen was en een pensioen van
1550 geniet, dat hij de waarheid verdraaide en
beweerde misdrijven te plegen, die hij niet pleegde.
Zoo was zijn dreigement met de hondenzweep totaal
onwaar.
Minister Heemskerk bevestigde dit, anders zou hij
hem later niet meer ten gehoore hebben ontvangen.
Enkel uit medelijden met zijn persoon werd getracht
hem e.n post te bezorgen of te helpen. En dat wordt
nu geëxploiteerd.
De heer Keuchenius drong aan op een beslissing
ten behoeve V3n de heeren Sol en De Sturler en op
meerdeie decentralisatie in Indië voor zooveel de finan-
ciëele autonomie der gemeenten betreft. Hij wenscht
ook verhooging van plantloon, voor koffie. De heer
Goeman Borgesius ondersteunde dien aandrang, hopende
dat alsnog een crediet daartoe zal worden aangevraagd
of anders de regeering daartoe het initiatief zal nemen.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Bij di gisteren gehouden verkiezing van drie
leden in de commissie van toezicht op 't beheer der
kerkelijke goederen der Ned. Herv. gemeente te Goes,
ter vo rziening in de vacature ontstaan door het over
lijden van den heer A. Timmerman en wegens perio
dieke aftreding der heeren L Meijler en J. Brouwer,
waren ingeleverd 158 briefjes, van onwaarde 1, vol
strekte meerderheid 78. Gekozen zijn de heeren E.
Van den Bosch met 90, W. Cenze met 88 en A.
Steketee met 83 stemmen.
Verder verkregen de heeren H. J. Roskes 63, J.
Pijke 61, M Van Liere Cz. 8. D. T. Van de Vijver
2, J. P. Boshoflf 2; J. Brouwer 2, M. Dekker, J. Engel-
blik, C. Den Hollander, A. Foudraine, C. Marinusse
en J. Van Liere ieder 1 stem.
's Heer Abt9kerbe. Bedankt voor 't beroep naar
deze gemeente door ds. E. Loen pred. te Grijpskerke.
s-Gravenpoliler. Herbenoemd als oulerling bij de
Hervormde gemeente J. De Graag en als diaken J.
Kruijs Voorberge Jr.
Oostburg. In de Middelb. Ct. van Woensdag onder
de categorie«Kerknieuws" lezen we hst volgende
«Het door ons aan het Dbld ontleende bericht in
het nommer van Maandag aangaande de traktements-
verhooging van den predikant te Oostburg is
naar men ons van daar meldt geheel biz jden de
waarheid".
Dat belicht was inzooverre bezijden de waarheid,
dat het traktement van den te b 'roepen pred. naar
die gemeente niet gebracht is vau ƒ1400 op ƒ1600,
maar van ƒ1200 i p ƒ1400. Ds. Hötte, in den zomer
van 1886 van Oostburg naar Sittard vertrokken, ge
noot ook eene jaarwedde van 1400maar bij zijn
vertrek is deze met 200 verminderd. Sedert dien
tijd zijn achtereenvolgens vier predikanten naar de
Herv. gemeente te Oostburg beroepen op een trakte
ment van 1200, doch telkens tevergeefs. Thans
hebben de heeren kerkvoogden dit weder op 1400
gebracht, zoodat van traktementsverhooging wel
degelijk sprake is.
De heer A. Van Veen, predikant bij de Ned.
Herv. gemeente te Terneuzen, heeft voor het beroep
naar Vlissingen bedankt.
Te Scherpenisse zal met 1 Dec. naast de bestaande
herhalingsschool nog eene gewone avondschool worden
opgericht, toegankelijk voor leerlingen en niet-leerlingen
der dagschool.
In overleg met de inspecteurs van het midd.
onderwijs heeft de Regeering verklaard het niet wen
schelijk te achten, te voldoen aan het verzoek van
de Vereeniging van leeraren, om het eind-examen der
H. B. scholen in te krimpen. Wel houden de inspec
teurs de wijziging voor wenschelijk, zoo niet nood
zakelijk, maar zij behoort verband te houden met een
herziening der wet op het midd. onderwijs.
