1887. N°. 131.
Zaterdag; 5 November.
74stc jaargang.
3- DB NOVEMBER-VEEM\hKTEN
GAGEIIËNTËN
LOSSE SCHETSEN.
I iOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
TE GOES
zullen dit jaar gehouden worden op
Dinsdagen den S, 15, 23 en 39
van die maand.
Goes, den 15 October 1887.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. J. RAMONDT, 1. b.
De Secretaris,
HARTMAN.
Bij Koninklijk besluit van 8 September 1887 no. 24,
is bepaald dat, te beginnen met het jaar 1888, de
van gewezen militairen van het leger in Nederlandsch
Oost- en West-Indië door het Departement van Koloniën
niet meer, zooals tot dusver, na afloop van elk kwar
taal, maar in den aanvang van elk kwartaal zullen
worden betaalbaar gesteld.
Er is dus voor de gegageerden geen reden meer om
zich voorschotten op hunne gagementen te doen geven
tegen beleening van hunne gagementsakten, daar zij
voortaan het hun toekomende bedrag rechtstreeks van
het Gouvernement kunnen ontvangen omstreeks den
zelfden tijd waarop zij tot dusver van anderen, tegen
betaling van renten en kosten, een voorschot tot dat
bedrag ontvingen.
De benoodigde op getint papier gedrukte formulieren
van attestatie de vita en quitantie uitsluitend tot de
ontvangst van het gagement over het eerste kwartaal
1888 zullen weldra verkrijgbaar zijn Tegen overlegging
van die stukken, behoorlijk ingevuld en onderteekend
en van de vereischte legalisatie voorzien, kan het
gagement door den gegageerde of uit zijn naam door
een gemachtigde tenzij door een ander volgens de
wet recht op de uitbetaling mocht zijn verkregen,
worden opgevorderd ten kantore van denzelfden betaal
meester alwaar en op hetzelfde tijdstip waarop
het gagement ovsr het vierde kwartaal 1887 is betaal
baar gesteld.
Goes, den 4 November 1887
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
GOES, 4 November 1887.
«Ik spreek voor den werkman", aldus begon
dhr. J. Z. DeBnisonjé gisteravond in het koffie
huis «De Prins Van OraDje" zijne volksvoordracht.
Maar op enkele uitzonderingen na ontbraken de werk
lieden geheel. Het is wel te betreuren, dat lezingen,
die zoowel ontspannend als beschavend werken, zoo
slecht bezocht worden door hen, die zich zoo menig
genot moeten ontzeggen. Te meer valt dit te betreuren,
wanneer van eene lezing zooveel goeds valt te zegen,
als van deze. Inderdaad de heer De Buisonjé bezit
een uitmuntende voordracht en ai waren er bij «Teun,
de nachtwacht" van Justus Van Maurik vele punten
van verschil tusschen den auteur en dezen spreker
De grijze grimmige winter staat weder voor de
deur. «Grijs en grimmig" 7 hoor ik u vragen. Ja,
doch niet voor u, die zich vermeit in 't vooruitzicht
van aangenaam gezellige avonden, als de kachel eene
weldadige warmte in uwe kamer verspreidt; niet
voor u, die des daags, warm gekleed, een gezonde
wandeling over sneeuw en ijs kan maken en thuis
komende alles voorhanden vindt wat hij verlangen
kan om lichaam en geest in behagelijke stemming
te houden.
Helaas, dat er zulke schrille contrasten bestaan in
dit ondermaanscheWant grijs en grimmig is de
winter voor duizenden menschen, die allean door ge
boorte of omstandigheden vooral in dien tijd het
noodige ontberen.
Denk niet, dat ik de sociale qnaestie ga behan
delen. Ik zou het gaarne doen als ik maar een bruik
baar middel wist aantegeven om de menschen- onge
lijkheid opteheifen, of haar althans minder sterk te
maken.
Er is m. i. maar één middel om de kwaal, waar
aan onze maatschappij lijdt, op den duur te genezen,
en dat ishet trouwen te verbieden aan hen, die
Diet geacht kuDnen worden in staat te zijn een gezin
te onderhouden
Welke wetgever zou dit echter aandurven
En toch: de onberaden huwelijken in onze beschaafde
maatschappij zijn de grootste oorzaak van armoede.
Terwijl de meer ontwikkelde meestal wacht met trouwen
tot hij zich iB staat gevoelt, zonder last voor anderen,
een gezin te onderhouden en ook aan de dure ver
plichting te voldoen om zijnen kinderen althans eene
opvoediDg te geven, die dezen op hunne beurt in staat
stelt voor zich zeiven te zorgen vallen onder de
minder ontwikkelden en onder hen die tenauwernood
optemerken, men volgt den heer De Buisonjé met ni< t
minder aandacht dan Van Maurik zelf. De eerste geeft
de type niet zoo sprekend weêr als de laatste gewoon
is te doen en daardoor mist men vaak dia schrille
tegenstellingen, die bij Van Maurik zoo «pakken";
maar daartegenover staat, dat juist het gemis van dat
plastische element aan de voordracht van dhr. De
Buisonjé iets meer beschaafds geeft. Mochten we éene
opmerking maken, dan zou het deze zijn, dat de
spreker die gedeelten, waarin geene personen sprekend
optreden, wat te veel voordraagt, in plaats van de
daarin geschetste toestanden op vertellenden toon ving
medetedeelen. Dit geeft iets stijfs, iets gemaakts, wat
Van Maurik meesterlijk weet te ontgaan.
Behalve het genoemde stukje gaf de heer De Buisonjé
nog een «schets van Hannes" van zichzelf ten beste,
die meermalen de lachspieren van het publiek in be
weging bracht. Na de pauze droeg hij «de Koningin
der tronw" van Hofdijk voor, waarbij hij zich ook op
dat gebied een meester toonde.
Wij hopen, dat de wensch van dhr. Van Gorkom,
die aan het einde den spreker dankzegde voor het
verschafte genot en de hoop uitsprak, dat de heer
De Bnisonjé het bij deze eerste kennismaking niet zal
laten, moge bewaarheid worden. Een talrijker publiek
zij hem dan van harte toegewenscht 1
De Werkmans-vereeniging te Mid
delburg, die langs practischen weg tracht ten nutte
van den wei kman werkzaam te zijn en door onderlinge
bijdragen de leden in moeielijke levensomstandigheden
zooveel mogelijk te heipep, heeft in eene Woensdagavond
gehouden algemeene vergadering besloten, dat de leden
die geen geneeskundige hulp voor rekening der Ver-
eeniging erlangen, in het vervolg eene wekelijksche
uitkeering van 4 zullen genieten. Bij overlijden zal
aan de nabestaanden 30 worden uitgekeerd, en voor
de weduwen zal gedurende 3 maanden door de leden
wekelijks worden gecontribueerd. (N. R. Ct.)
Ierseke. Meer en meer blijkt, dat de storm van
Zondag op de verschillende oesterbanken hier
en daar een ware verwoesting heeft aangericht. Enkele
perceelen zijn geheel onder het zand bedolven. Onder
Herkingen is de toestand verschrikkelijk. Een onder
nemer alhier ging daar oesters korren en bij bracht
mossels mee. Zij waren van andere perceelen op het
zijne geslagen; het naastbijgelegen mosselperceel was
ongeveer 500 M. van het zijne verwijderd. Van een
anderen kweeker is op de Bergsche bank een perceel
met leverbare oesters en op de Iersche bank een met
zaaigoed geheel verzand, zoodat van oesters geen spoor
te ontdekken is.
Aan het eindverslag van de commissie van rap
porteurs uit de Eerste Kamer omtrent de Grondwets
voorstellen ontleenen wij het volgende betreffende
hoofdstuk VIII (defensie): «Enkele leden, die
tegen dit wetsontwerp gekant waren en bleven, helden
er niettemin toe over er ditmaal hunne stem aan te
in hun eigen onderhond voorzien kunnen, steeds vroeg
tijdige en onberaden huwelijken optemerken.
Een teer puntInderdaad, maar juister den oor
sprong van ellende aanwijzende dan door hen geschiedt,
die de kwalen onzer maatschappij door algemeen stem
recht meenen te genezen
Het klinkt wellicht wat hard het huwelijk te ver
bieden aan eene zekere categorie personen. Maar men
zal het toch moeielijk kunnen tegenspreken, dat een
groot aantal huwelijken wordt aangegaan, waarvan
de gevolgen eenvoudig een last voor de maatschappij
zijn, terwijl de individuen zeiven weinig geluk op aarde
ondervinden.
Nochtans geloof ik niet, dat de sociale quaestie
ooit door een dergelijk verbod zal worden opgelost.
Indien al de staathuishoudkundige mij gelijk zou
geven, de geestelijke zou met groote bezwaren uit
een oogpunt van zedelijkheid komen aandragen en ik
herhaal de vraagwelke wetgever zou een dergelijk
verbod durven Uitvaardigen
Ik heb hierbij niet op het oog den zoogenaamde»
gezeten werkman, die met vast werk 7 a 10
per week verdient. Ook deze heeft zijne idylle, welke
ik hem gaarne laat. Op zijne wandeling van 't werk
naar huis, komt hij gedurig voorbij een woning, waar
een aardige verschijning, in de quaiiteit van eerzaam
dienstmeisje, hem door de openstaande ramen liefelijk
toelacht of waar dit met eenigszins opgebonden rokjes
buiten het huis eenig werk verricht. In 't voorbijgaan
wordt een aardigheid gedebiteerd en in beider hart
wordt het denkbeeld van eigen haard en eigen huiselijk
geluk geboren. Zaterdagsavonds of des Zondags heeft
eene nadere ontmoeting plaats; beiden zijn door goede
voeding vroolijk en vol levensmoed, en men beslnit
«een heden zonder zorgen"
te ruilen
«voor een toekomst
De laatste woorden vul ik niet in; ik wil hopen,
dat het woord van den dichter ditmaal faalt. Het paar
geven. Zij waren toch niet overtuigd, dat in den tegen
woordige» poülieken toestand de nadeelen eener ver
werping van dit hoofdstuk de nadeelen der aanneming
niet zouden overtreffen. Zij namen vervolgens in aan
merking dat zij, door tegen te blijven stemmen in
eene zaak, die niet het beginsel der landsverdediging,
maar slechts de aanwijzing der daartoe aan te wijzen
middelen raakt, feitelijk met eëne dubbele stem zich
zouden verzetten tegen hetgeen de groote meerderheid
der Vertegenwoordiging in het belang van het land
raadzaam en noodzakelijk had g-keurd".
Mej. de wed. C. Boot geb. Van Westen, ge
meente-vroedvrouw te Ter-Neuzen, is als zoodanig
benoemd te Hoofdplaat, op eene jaarwedde van 450
gulden. (T. N. Ct
De heer H. J. B a s t m e ij e r vierde Dinsdag
den dag, waarop hij vóór 40 jaar tot hoofd der
school te Zieriksee werd aangesteld, nadat bij reeds
in het land van Over-Maas, zijn geboortegroud, en
te Nieuwerkerk was werkzaam geweest. Zijn leer
lingen boden hun leermeester een prachtig cadeau
aan, terwijl vele zijner oud-leerlingen, waaronder ook
de arrondissements-schoolopz. en vele leden van den
raad, den jubilaris kwamen gelnkwenschen.
Het Hbl. brengt eene belangrijke uitspraak van
de rechtbank te Zieriksee ter sprake, die, als zij door
andere rechtbanken wordt beaamd, in menige bestaande
overeenkomst verwarring kan brengen.
In een polderreglement was bepaald, dat de schat
ting der pachtwaarde van zekere gronden moet plaats
hebben door drie deskundigen, te benoemen één door
den dijkgraaf, een door Ged. Staten en een op aan
vraag van dat college door de rechtbank tot wier
rechtsgebied de polder behoort. Volgens die bepaling
wendden zich de Gedeputeerde Staten van Zeeland
bij procureur tot de rechtbank van Zieriksee, met
verzoek, den derden deskundige^te benoemen. De
rechtbank heeft zich onbevoegd verklaard op dat
verzoek te beschikken. Dat verzoek betreft de zooge
naamde vrijwillige rechtspraak, waarbij de belangheb
bende, zonder dat er een geschil bestaat, de tnsschen-
komst van de rechterlijke macht inroept. Nu is de
rechtbank van oordeel, dat de omvang en de grenzen
ook van die rechtspraak moeten worden gezocht in de
wet, daar «deze alleen, in 't algemeen of in bepaalde
gevallen, der rechterlijke macht hare taak kan aan
wijzen en, haar attributen regelende, rechtsmacht kan
opdrgaen." Buiten die wettelijke grenzen, meent zij,
mag de rechter niet gaan, wil hij zich niet schuldig
maken aaD overschrijding van rechtsmacht. Nu wordt
bij geenerlei wet aan de rechtbank opgedragen te
beschikken op verzoeken als het bovenstaande. Wel
hebben Provinciale Staten in het polderreglement
op grond van de wet vastgesteld hoe de schat
ting zal plaats hebben, maar die wet machtigt hen
niet, voor een zuiver administratieve zaak gebruik
te maken van de tusschankomst der rechterlijke macht,
in quaestie althans lacht wat met dichters. Hij ver
dient immers vast geld en daar trouwen er zooveel op.
En zij, och ze heelt zoo 't land aan 't dienen gekregen
niet, dat ze het niet goed heeftintegendeel volop en
goed eten, een goede huur, die haar in staat stelt
netjes voor den dag te komen en menig hoofd, ook
van den niet-werkman, op hol te brengen. Maar altijd
zoo afhankelijk te zijn, daar kan een mensch op den
duur toch ook niet tegen, en 't is zeker te vergeven,
dat een dienstmeisje het niet al te nauw neemt met
de sociale quaestie. Bij heeft van deze laatste wel
eens gehoord, maar hij haopt gezond en in leven te
blijven om voor vrouw en kinderen («hoe aardig"
denkt hij, «als er eens éen of twee kleintjes komen,
meer hoeft niet") te werken en den kost te verdienen.
Zij zal huishoudelijk zijnbeiden hebben nog voor
geruimen tijd goede kleeding en de toekomst behoeft
dus niet direct zorg te baren.
Dit zijn niet altijd de slechtste huwelijken. Integen
deel; als de man maar vast werk behoudt, in leven
blijft en het gezin niet te veel met tegenspoed heeft
te kampen, dan ziet men soms dergelijke gezinnen
wonderen doen en menige vrouw uit de hoogere standen
zou beschaamd staan, wanneer zij zag wat de vrouw
van den gezeten werkman met het schrale weekgeM
verrichten kan. Onder deze categorie personen wordt
ook het streven opgemerkt om zooveel mogelijk den
kinderen goed onderwijs te doen geven en het is een
erkend feit, dat dikwijls de fermste leden der maat
schappij uit die huisgezinnen komen, waar de jeugd
altijd tot krachtige inspanning en tot de zucht naar
self-help uit nooddwang wordt aangespoord.
Maar ik heb het oog op de categorie van personen,
die lager staan dan de gezeten werkman. Zij, die
trouwen zonder van vast werk of inkomsten verzekerd
te zijn, en zij, die met een certificaat van onvermogen
voor de huwelijkskosten, nochtans aan de maatschappij
een nieuw gezin gaan aanbieden, zij zijn oorzaak van
veel ellende voor zichzelven en voor anderen. Goed
wier vrijwillige rechtsspraak daardoor een uitbreiding
zou ondergaan, Door op het verzoek te beschikken,
zou de rechtbank hare bevoegdheid ontleenen niet aan
de wet, maar aan de opdracht van een college, het
welk geen jurisdictie toebedeelen kan.
Deze opvatting is vooral daarom van zooveel ge
wicht, omdat niet alleen in polderreglementen, maar
ook in een groot aantal statnten van vennootschappen
en in overeenkomsten van bijzondere personen de be
noeming van scheidslieden of deskundigen wordt op
gedragen aan de rechterlijke macht. Gaat de leer op,
dat da rechtbanken Diet enkel niet verplicht, maar
zelfs niet bevoegd zijn tot die benoeming over te gaan,
dan behooren al die statuten en overeenkomsten te
worden gewijzigd.
In de Belgische gemeente Calloo aan de Bel-
gisch-Nederlandsche grenzen heerscht de besmet
tel ij k e longziekte op onderscheidene hoeven.
Dientengevolge is thans elke zelfs tijdelijke invoer
van vee verboden.
Aan 's rijks munt te Utrecht is men weder met
de werkzaamheden aangevangen. Er zullen worden
aangemaakt 100 000 5 eentsstukken, 6250 25 cents
stukken en 1,600,000 10 eentsstukken.
Als redacteur van de Zutphensche Courant zal,
naar het D. v. JV. verneemt, de heer J. A. Bientjes
eerlang den heer B. Cuperus vervangen.
Men zal zich herinnereD, dat onlangs geruchten
liepen over ergerlijke feiten, die in het militair
hospitaal te 's Hage zouden zijn voorgevallen met
twee lijken. Daaromtrent deelt de chef van het hospitaal,
dr Gratama, thans het volgende mede in de N. R. Ct.
Ter voldoening aan mijne belofte, deel ik thans de
toedracht mede van het in het militair hospitaal alhier
voorgevallene.
Mij wordt als chef het volgende ten laste gelegd:
lo. dat het lijk van een typhuslijder te lang boven
aarde zou hebben gestaan, en
2o. dat bij de be'or ging van het lijk van eenen
officier ergerlijke tooneelen zouden hebben plaats ge
grepen.
Daaromtrent diene het volgende:
Wat het eerste punt betreft, is de lijder in quaestie
niet overleden aan typhus. In het hospitaal opge
nomen met een gastrisch-catarrhale koorts, vertoonden
zich daarna verschijnselen van Febris typhoidea. Zoodra
deze ziekte was geconstateerd, is de lijder naar de zaal
voor besmettelijke ziekten overgebracht, en het door
hem verlatene vertrek ontsmethetgeen ook is geschied
met de zaal, waarin hij is gestorven. Het lijk is volgens
de wettelijke voorschriften van ontsmetting nog bij
gezet in het lijkenhuis, in den tuin, en dus buiten
gemeenschap gehouden tot de begrafenis welke, ook
met het oog op een mogelijk bezoek van verafwonande
familieleden, op den 5den dag plaats had Hier is dus
niet het minste verzuim geplaagd, ook niet met het oog
doordenkende zal m-n tot de erkenning moeten komen,
dat deze huwelijken eene schadelijke overbevolking
veroorzaken, die ten nadeele strekt van de arbeids
kracht van anderen en van het beschikbare aan den
algemeenen disch der maatschappij.
Maar met deze erkenning zija wij niet verder ge
vorderd, want de toestand is niet te veranderen zoo
lang het huwelijk vrij en ongehinderd kan plaatshebben.
Toch heb ik met deze schets een praktisch doel op
het oog. Zooals ik zeide, de winter nadert en daar
mede het tijdperk van ellende in den volsten zin des
woords. Eerlang zult gij des avonds op schuchtere
wijze aan de bel hooren trekken en kinderen of vrou
wen zullen u een aandoenlijk tafereel ophangen van
nijpende armoede en gebrek in het gezin. Jaag hen
niet hardvochtig van uwe deur, maar wees ook niet
onverstandig geefsch. Geef niet vóór gij onderzocht
hebt, want al gaan sommige eergevoelige zielen er
niet zf o spoedig toe over bij hunnen medemansch te
gaan vragenvoor anderen valt die vernederende taak
tamelijk licht. Er wordt gevraagd uit dringenden nood,
maar er wordt in menig huisgezin ook gevraagd, waar
de behoefte veel minder is. Gelukkig behoeft niemand
in onze maatschappij van honger te sterven. Er zijn
in iedere gemeente instellingen, welker besturen waken
tegen te groote ellende. Als dus bij u zich een bede
laar aanmeldt, dien ge in uwe goedhartigheid gaarne
wat zoudt toestoppen, informeer u naar zijn toestand
en meld dien aan het liefdadigheidsbestuur. Geef dit
uwe gaven en gij kunt verzekerd zijn, dat een on
derzoek zal worden ingesteld, indien 't een nog onbe
kende geldt en anders kunt gij terstond inlichtingen
bekomm. Er wordt door niets meer bedorven dan
door te groote goedhartigheid. Uwe giften komen
dientengevolge zelden tot haar recht terwijl, zoo ge
de besturen steunt en onderricht, verzekerd kunt z:jn,
dat in uwe gemeente in den nood wordt voorzien.
ASPIRANT.
