1887. N°. 128.
Zaterdag 29 October.
74sle jaargang.
Bij di( itoriimer behoort een bijvoegsel.
G0ESC11
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COIMNT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
GOES, 28 October 1887.
Voor een dertigtal menscben trad gisteravond
vanwege het hoofdbestuur der Maatschappij tot Nut
van het Algemeen voor het departement Goes op dr.
J. W. L i e f t i n c k uit Rauwerd, die eene voordracht
hield over «de Maatschappij t. N. v. h. A., haar ver
leden en haar roeping in het heden".
Nadat da voorzitter van het departement, dhr. W. J.
Van Gorkom, da vergadering had geopend en zoowel
do hoorders eu hoorderessen als den spreker het wel
kom had toegeroepen, gaf hij het woord aan den
spreker, die begon te z-ggen, dat er misschien geen
tweede instelling in ons vaderland is. die dieper in ons
volksleven is ingedrongen en duidelijker dat volksleven
afspiegelt dan de Maatschappij tot Nut van 't Alge
meen. Een groot deel van het tegenwoordig geslacht
is met die Maatschappij opgegroeid en samengegroeid.
De oprichters van het Nut begrepen de nooden en be
hoeften van hunnen hoog ernstigen tijd ten volle. Die
tijd ging zwanger van gewichtige gebeurtenissen. Een
storm zou losbarsten over de volken van het Westen;
in 't kort: men stond aan den vooravond der Fran-
sche revolutie, op het einde der vorige eeuw losge
broken. De stichters van het Nut zagen in, dat, als die
steeds wassende vloed der groote Fransche omwente
ling geen hoogst verderfelijken, maar integendeel een
gezegenden invloed zou uitoefenen, dan het volk
bijtijds ouder goede leiding moest worden gebracht.
Het volk, zoo zeiden zij, moest worden opgevoed, om
van den welkomen dag der verlossing een goed gebruik
te kunnen maken. Daarom vooral wilde spr. hulde
gebracht hebben aan de nobele manDen, die vóór 100
jaren met zooveel ongeveinsde en hartelijke toewijding
aan het heil des volks hebben gearbeid. Verder schetste
spr. den strijd, waarin het Nut in zijne eerste levens
jaren in verschillende opzichten gewikkeld was en hij
toonde aan, hoe de Maatschappij later van haar hoofd
zetel Amsterdam uit, heeft gearbeid voor het waar
achtig volksgeluk, door goede verstandsontwikkeling,
reine zeden en echte rechtschapenheid te bevorderen.
Op het gebied van het volksonderwijs, zeide spr.,
heeft het Nut zijne sporen ruimschoots verdiend. De
geschiedenis van het openbaar lager onderwijs in
ons land en de geschiedenis onzer oude, meer dan
lOOjarige Maatschappij vloeien in verschillende tijd
perken ineen.
Hierna toonde spr. aan, dat het Nut nog steeds
veerkracht bezit eo altijd nog een macht is in het land.
Doch vooral in dezen tijd, met al zijne maatschap
pelijke nooden, heeft onze Maatschappij behoefte aan
steun. Zij is ontstaan uit gemeenschapsgevoel, uit
het besef, dat allen voor elkander verantwoordelijk
zijn. Dat gevoel moet thans meer dan ooit tot zijn recht
komen en toegepast worden, opdat de maatschappelijke
banden niet geheel verscheurd worden. Het Nut ga
daarom voort kennis te verspreiden, van da bewaar
school af tot de ambachtsschool toe. Het moet zijn ar
beidsveld ook niet minder zoeken in het bedachtzaam
voorzien in de maatschappelijke behoeften des volks;
verder begrippen van voorzorg en beleid verspreiden,
pensioenfondsen voor werklieden, verzekeringen tegen
ongelukken en ziekten oprichten, een passend zelfgevoel
en daardoor de zoo noodige nself-help" bij de lagere
klassen aankweeken en zoo al me3r. Bovenal mag de
Maatschappij de veredeling van het volkskarakter niet
uit het oog verliezen, want aan de karakters behoort
de toekomst.
Moge aldus eindigde spr. onze oude, maar nog niet
verouderde Maatschappij (en allen, die tot haar wer.-
schen toe te treden), zich opnieuw tot dezen arbeid
aangorden, ons goede vaderland zal er wel bij varen
Deze met kracht en overtuiging uitgesproken rede
werd door de aanwezigen met de meeste aandacht
gevolgd en luide toegejuicht.
Na de pauze droeg dr. Lieftirrck eene korte schets
voor, die ten doel had optewekken om het vertrouwen
in onzen tijd met al zijne malaise niet te verliezen.
Aan het eind sprak de voorzitter nog een woord
van dank en waardeering tot den spreker en riep hij
hem een «sans adieu" toe. Ook wij hopen, dat dr.
L. nog eens weder in ons Nutsdepartement zal optre
den en wij twijfelen niet of de aangename indruk,
dien hij gisteren op zijne hoorders heeft gemaakt, zal
het publiek een volgend maal talrijker doen zijn.
Op uitnoodiging van een vijftal heeren zal de
welbekende schrijver van «Nederland als polderland",
de heer A. A. B e e k m a n, die ook als novellist een
goeden naim heeft, op Donderdag 5 Januari 1888
alhier eene lezing houden.
Wemeldlnge. Jl. Woensdag om 11 uur arriveerde
de Commissaris des Konings alhier, onder het spelen
van de volksliederen door ons fanfaren-gezelschap, waar
van de leden, met oraoje-sjerpen versierd, voor de
meentekamer stonden geschaard.
8eDie attentie was den hoogen titularis zeker welge
vallig althans, na door den burgemeester verwelkomd
te zijn, lichtte de Comm. eenige vleiende woorden tot
den directeur. Nadat de wethouders en de ieden van den
Raad waren voorgesteld, werden achtereenvolgens de
Herv. kerk (waar Z.Ed. door den predikant met zij
nen kerkeraad werd opgewacht), de brandbluschmid-
delen, de bewaarschool en de school op het dorp be
zichtigd, waar hem door de kinderen der hoogste
klasse een welkomstlied werd toegezongen, waarvoor
zij een hartelijk complimentje ontvingen. Na in de
gemeentekamer nog eenige verversching gebruikt te
hebben vertrok de Comm. om half éen, blijkens zijne
getuigenis zeer voldaan, naarlerseke; maar stapte nog
even uit om het schoolgebouw in de baan te bezien.
Behalve van den toren en uit de gemeente-gebouwen,
wapperde ook uit de meeste woningen de driekleur.
Het fanfaren-gezelschap is door den burgemeester
namens den Comm. eene herinneringsmedaille toegezegd.
Ook van Kruidingen en Ierseke bericht men ons
het bezoek van den Commissaris.
Ierseke. Met ingang van 1 Nov. is tot adsistent
bij de posterijen alhier benoemd de heer W. O 1 r e e
thans telegraafbeambte alhier.
Krniningen. 's Woensdagsmiddags is het geen
school. Omdat de Comm. des Kon. komt, wordt
er voor dezen middag eene uitzondering gemaakt.
«Nou kun je eens zien'', zegt een vrouwtje uit de
arbeidende klasse, «nou kun je eens zien, hoe die
meesters der plicht doen". «Nou de Onderkoning komt
houen ze wel school". «De man most eens weten,
dat ze 't op dezen middag anders nooit doen".
Rilland-Bath. De Commissaris des Ko
nings denkt Maandag a. s. onze gemeente te bezoeken.
In de gemeenteraadszitting te Wol-
fertsdijk van Woensdagnamiddag is de begrooting voor
1888 behandeld en vastgesteld in ontvang en uitgaaf
op 13652,68%. Voor jaarwedden van het onderwij
zend personeel is uitgetrokken ƒ5600, waarvoor, we
gens de 30 perc. vergoeding van het Rijk te ontvan
gen is 1672 50. De hondenbelasting is geraamd op
126, en de hoofdelijke omslag op 5100, alzoo
400 minder dan in 't loopenda jaar. Vervolgens
heeft de raad goedgekeurd het contract, hetwelk 8
dagen te voren in eene conferentie tusschen het dage-
lijksch bestuur en het kerkbestuur der Herv. gemeente
voorloopig was aangegaan, over het gebruik van toren,
klok en uurwerk, als in eigendom toebehoorende aan
de Herv. kerk, waarna J. P. Van Wel alhier, bij meer
derheid van 5 stemmen, tot klokluider vanwege de
burgerlijke gemeente werd benoemd, op eene bezoldi
ging van 50, en daarvoor tevens belast, volgens de
gewijzigde en op nieuw vastgestelde instructie, met het
opwinden van het torenuurwerk. Naardien de benoe
ming van gemelden persoon als plaatsvervangend tele
fonist was ingetrokken, werd, mede met 5 stemmen, tot
die betrekking thans aangewezen J. Van de Kreeke Kz.
Het Schoolblad bevat het verslag eener onder
wijzers vergadering (het Ned. Onderwijzersgenoodschap),
waarin het ontslag van d r. Smit is besproken en
deze conclussie door den inleider voorgestelddat de
redenen van het ontslag van dr. Smit een inbreuk
vormen op de grondwettige rechten van den burger,
en dat het bewuste besluit een gevaarlijk antecedent
oplevert voor den ambtenaar ia 't algemeen.
De motie werd met groote meerderheid verworpen.
Wij vernemen dat mr. W. A. Van Hoek
zijn ontslag heeft genomen als lid van den gemeente
raad van Middelburg.
Bij de verkiezing van een lid der Tweede Kamer
in het hoofdkiesdistrict Alkmaar waren 2313 geldige
stemmen uitgebracht. Gekozen de heer mr. J. A.
LEVY (I.), met 1306 stemmen. Op jhr. Hartsen (c.)
waren 988 stemmen uitgebracht; op dr. Smit 16.
Het Hbl. maakt, naar aanteiding van de laatste
evolutie van de Stand., waarbij de leus: «in ons
isolement ligt onze kracht", weder wordt te voorschijn
gehaald en aan de Roomsch-Katholieken de medewer
king wordt opgezegd, de opmerking: «Als de illusiën,
die de Stand, zich van den invloed van het «volk
achter de kiezers" schept, wat zullen zijn verbleekt,
zal de Hjd zijn ouden bondgenoot wel weer zien
terugkeeren. Zoo ernstig moet men trouwens de
artikelen van de Stand, niet opnemen.
De hoofdredacteur houdt er van nu en dan een
steen in het politieke vischwater te gooien. De vis-
schers halen dan den hengel verstoord op, spreken
over uiteengaan, maar na een oogenbiik drijven de
dobbertjes weer vreedzaam naast elkaar op 't spiegel
gladde nat.
Visschers zijn geduldige menschen!
Het Hoofdbestuur der Vereen, tot atsch. van
sterkedrank heeft ten behoeve der Vereeniging «vol
gens den uitgedrukten wensch van wijlen jhr. J. L.
De Jonge" dezer dagen ontvangen van mevr. C. C.
De Jonge, zijn weduwe, mede namens hunne kinderen,
de belangrijke gift van twee honderd gulden.
De heer Charles de Bourbon heeft protest aan-
geteekend tegen den vorm der aaDgifte van overlijden
van zijnen broeder Adalberth de Bourbon,
in leven kapitein der infanterie, omdat uit die aan
gifte van overlijden niets blijkt van de rechten zijns
broeders als afstammeling van Lodewijlc XVI, terwijl
zijn vader, te Delft overleden, ingeschreven werd als
hertog vari Normandië. De heer Ch. de Bourbon wenscht,
dat de drie zonen van den overledene het wettig bewijs
zullen bezitten, dat zij wel degelijk van koninklijke
afkomst zijn.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Bedankt voor het beroep bij de Chr. Geref. ge
meente te Waddinxveen door ds. P. Van Vlaanderen,
pred. te Ierseke; voor Franeker door ds. A Littooy,
pred. te Middelburg.
De heer H. J. Bastmeijer, die den 1 November
1847 als hoofd der 1ste burgerschool te Zleriksee in
functie trad, hoopt alzoo aanstaanden Dinsdag, op
bijna 67jarigen leeftijd, zijn 40jarig jubilé als zoodanig
te vieren.
Gistermorgen werd op de Chr. school te Ierseke
eene openbare les gehouden, welke door vele ouders
van leerlingen werd bijgewoond. De kinderen werden
onthaald op verschillen le versnaperingen en ontvingen
allen een prijsje. Na de les kregen zij voor bet overige
van den dag vacantie.
Rilland-Bath. Nu het Koninklijk besluit is afge
komen, waarbij de jaarwedde van het te benoemen
hoofd der school te Bath op 700 bleef vastgesteld,
zal het vergelijkend examen voor deze betrekking op
Zaterdag 5 Nov. plaatshebben.
Was de jaarwedde op 800 bepaald, dan zon eene
nieuwe oproeping plaats moeten hebben.
Thans echter kunnen de zeven sollicitanten, die zich
in Juli reeds aanmeldden, aan het examen deelnemen.
Vervolg van het verslag der Donderdag
27 October gehouden Raadszitting.
(Afett zie voor het begin het bijblad, dat binnen de
gemeente reeds gisteravond is verzonden.)
XI. Alsnu wordt in behandeling gebracht de begroo
ting van ontvangst en uitgaaf van de gasfabriek voor
1888, aanwijzende een totaal van 21956,94 aan
ontvangsten en van 14236.94 aan uitgaven, zoodat
een saldo van f 7720 vermoedelijk aan de gemeente
zal kunnen worden uitgekeerd, welk saldo de rente
en aflossing van het voor de overname en verbetering
der fabriek opgenomen kapitaal vertegenwoordigt.
De gascommissie maakt in de begeleidende missive
de opmerking, dat, evenals dit bij de vorige begrooting
het geval was, ook nu de cijfers nog niet aan de werke
lijkheid kunnen worden ontleend. Dit laatste kan slechts
plaats hebben, wanneer de exploitatie over een vol
jaar heeft geloopen. De commissie heeft gemeend de
eerste zes maanden var, 1887 evenmin als maatstaf
te mogen aannemen, daar de gebrekkige inrichting en
de verbouwing der fabriek, uit den aard der zaak
alle betrouwbare gegevens deden missen. Zij doet echter
do toezegging, dat mocht na het opmaken der rekening
over het nu loopende dienstjaar blijken, dat de begroo
ting in haar geheel of geringe onderdeelen wijziging
behoeft, te zullen zorgen, dat de daartoe strekkende
voorstellen tijdig bij den Raad worden ingediend.
De begrooting heeft bij de fiaanciëele commissie
geene bedenkingen ontmoet, doch die commissie ont
veinst niet, «dat haar eenige teleurstelling baarde,
het feit, da gasprijs te zien gehanlhaafd op het be
drag van 11 cents per M»".
De heer Ochtman brengt in herinnering, dat de
commissie nog staat op het standpunt van 1 Januari
1887, namelijk dat zij nog verstoken is van bepaalde
en betrouwbare cijfers. Zij is Dog niet in staat eene
begrooting in te dienen, die gegrond is op verkregen
uitkomsten. Daarbij komt dat de commissie een zeer
ongunstig tijdvak heeft doorleefd. De fabriek was niet
in orde, of liever er was weinig goed aan en zij
moest verbouwd worden, beiden zaken, die een grooten
invloed op de gasproductie uitoefendep. Daarom durft
de comm. neg geen vermindering van gasprijs voor
stellen. Mocht intusschen blijken, dat na afloop van
het dienstjaar daartoe gelegenheid is (en de comm.
heeft wel hoop) dan zal zij niet in gebreke blijven,
in Januari of Februari a. s. eene wijziging van de
begrooting voortestellen. Thans durft zij dit nog niet
te doen, gedachtig aan het spreekwoordVerkoop de
huid niet, vóór de beer geschoten is.
De heer dr. Callenfels erkent, dat er veel waars
ligt in hetgeen de wethouder Ochtman gezegd heeft;
er zijn veel koston gemaakt om de fabriek in goeden
staat te brengen, en alles is nu netjes in orde. Toch
zou hij wenschen, dat de gasprijs verlaagd wierde;
want velen hebben verklaard gas te zullen nemen als
da prijs op 10 ets. per M3 komt. Spr. gelooft, dat
daardoor niet zooveel minder zou ontvangen worden
en herinnert in dezen aan de invoeriDg van het lage
uniformport voor brieven. Het getal deelnemers (de ver
meerdering is nu nog gering) zal dan zeer toenemen.
De Voorzitter wijst in de eerste plaats nrt de Me
morie van toelichting aan, dat het getal gasverbruikers
met 18 pet. is toegenomen en herinnert, dat voorde
fabriek een geldleeuiug gesloten is, waarvan rente en
aflossing ten laste der gemeente zijn. Een eerste regel
is, dat de uitgaven voor de fabriek ook door de fa
briek gedekt worden. Wanneer de gasprijs met 1 ct.
per M3 verminderd wordt, geeft dit eene mindere ont
vangst van 1100 en zou, om de gemeente in staat
te stellen, aan hare verplichtingen te voldoen de
Hoofdelijke Omslag met dat bedrag vermeerderd moe
ten worden. Spr. vraagt, of da heer dr. Callenfels
dat zou wenschen
De heer dr. Callenfels antwoordt, dat hij hier sterk
tegen zou zijn. Hij heeft de stukken, op de begrooting be
trekkelijk, niet kunnen lezen, maar hij is afgegaan op de
verklaring van den directeur, hem persoonlijk gedaan,
dat het getal verbruikers niet veel toeneemt. En de
rente vermindert toch jaarlijks door de aflossing.
De heer Ochtman herneemt, dat hierop bij de be
grooting gerekend is en herhaalt de verzekering, dat
zoodra zulks mogelijk is, een voorstel tot vermindering
van den gasprijs door de Commissie zal gedaan wor
den wellicht reeds in het begin van het volgende jaar.
De heer dr. Callenfels zegt, dit in gedachten te
zullen houden.
De begrooting wordt in omvraag gebracht en aan
genomen met algemeene stemmen.
XII. Nn blijft nog over de behandeling der gemeen-
tebegrooting voor 1888, zooals die in de vergadering
van 6 Sept. jl. is ingediend, met een voorstel van
B. en W. tot het aanbrengen van eenige wijziging,
waardoor het totaal van ontvangsten en uitgaven wordt
105,795,10.
De fioanciëele commissie heeft geene bedenkingen
tegen deze begrooting. Alleen had zij op sommige posten
eenige meerdere toelichting gewenscht omtrent de ver
meerdering of de vermindering van het uitgetrokken
bedrag, in vergelijking met dat voor 1887.
Over de algemeene strekking der begrootiug wordt
geen discussie verlangd.
De Voorzitter zegt, dat hij, zooals de gewoonte
is, beginnende met de uitgaven, post voor post zal
voorlezen, en de posten, waarover het woord niet ge
vraag! wordt, beschouwen zal als met algemeene stem
men te zijn aangenomen.
Bij d? volgende artikelen heeft de bij elk vermelde
beraadslaging plaats.
Jaarwedde klokluiders en klokkenist.
Da heer dr. Callenfels vraagt waarom dit jaar niet
een ander airtje op het carillon is gekomen 7
De Voorzitter herinnert dat ten vorige jare de gelden
zijn toegestaan voor het vergieten van enkele bellen,
en dat, wanneer die vergoten klokken terug ontvangen
zijn uit Leuven, waar de vernieuwing plaats heeft,
ook de verstekiog van het carillon zal bewerkstelligd
worden.
De heer dr. Callenfels bedankt voor die inlichtingen
maar komt nu terug op hetgeen hij vroeger meermalen
voorgesteld heeft, doch dat door den raad verworpen
is, te weten, dat de klok geluid zal worden op de
verjaardagen der leden van het Vorstelijk huis. Hij
doet dit te eerder, omdat bij den jongsteo jaardag des
Konings, in spijt van het raadsbesluit, de klok geluid is.
De Voorzitter antwoordt, dat hij weder zou kuunen
herhalen, wat hij vroeger meermalen heeft aangevoerd,
dat het klokgelui beter bij brand en onheil past, dan
om vreugde op te wekken. Spr. herinnert zich niet
of met 's Konings jongsten jiardag de klok geluid is
geworden, maar dan is dit gedaan op verzoek van het
comité, dat de leiding van het feest in deze gemeente
op zich genomen had. Spr. wi! zich niet verdiepen
in de vraag of het klokgelui tot de competentie van
den raad, dan wel, als Hiting van rumoer, bij h»t hoofd
der politie behoort, doch kap niet inzien, hoe klokgelui
tot vreugde kan opwekken.
De heer dr. Callenfels herneemt, dat Zondags de
klok wel driemaal geluid wordt en dat gebrom hoort
men dan toch ook en niemand klaagt er over. Waar
om zou het dan ook niet bij 's Konings jaardag gehoord
worden. Hij doet het voorstel daartoe.
Dit voorstel, door de he6ren Lambrechtsen en De
Jonge ondersteund, wordt in omvraag gebracht en
verworpen met 7 stemmen. Vóór de heeren De Jonge,
Van der Hoek, dr. Callenfels, Lambrechtsen en Den Boer.
Onderhoud ixw openbare gebouwen.
De heer Lambrechtsen vraagt of de wijzerborden
van het uurwerk in den toren, niet van minuutwijx-rs
zouden kunnen voorzien worden?
Da Voorzitter zegt toe, dat een onderzoek hierom
trent zal worden ingesteld.
Onderhoud van straten.
De heer Lambrechtsen vestigt de aandacht van den
