1887. N°. 119.
Zaterdag 8 October.
74sle jaargang.
Wie zullen nu eigenlijk kiezers worden
-GS<S<S:*£>eS«
GOESCIIE
Da uitgave dezer CouraDt geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Eere, wien eere toekomt. Ter eere nu van de
Tweede Kamer moet erkend wotden, dat zij zich flink
rept, volgens de berichten, om de tweede lezii g van
de Grondwetsherziening at'.edoen. Hebben de nti-uwe
Kamers, ditmaal met '2/3 meerderheid, hare goedkeuring
gegeven, en is daarop de koninklijke sanctie gevolgd,
dan moeten de kamers, overeenkomstig art. IX der
overgangsbepalingen, binnen vier maanden, na de af
kondiging der nieuwe Grondwet, ontbonden worden.
Aan de nieuwe Kamers, die daarna zullen verkozen
worden, is dan de regeling van het kiesrecht, met
bijna blanco volmacht, opgedragen. Die opdracht is
hoogst belangrijk. Het kiesrecht toch is de invloed-
rijksto factor in een constitutioneelen staat als de onze.
Geven de kiezers aan de anti liberalen de meerderheid in
de vertegenwoordiging dan zal de Koning totde regeering
moeten roepen Ministers van die richtingis 't tegenover
gestelde 't geval, dan zal Z. M. de regeering opdragen aan
liberale mannen mocht echter geen partij over eene
overwegende meerderheid beschikken, dan zal het
Hoofd van Staat een kabinet van fusie doen samen
stellen.
Om die reden is de samenstelling van die spoedig
volgende Tweede Kamer van 't hoogste gewicht. Van
haar besluit zal 't voornamelijk afhangen, wie voor
langen tijd nog zullen uitgesloten blijven, voor wier
klopper, in den eersten tijd althans, niet zal worden
opengf daan. Ten einde nu aan die Tweede Kamer meer
het karakter eener volksvertegenwoordiging te geven,
aan hare besluiten hoogere zedelijke waarde te schenken,
heeft de regeering terecht voorgesteld in de overgangs
bepalingen dezer Grondwetsherziening zoodanige regelen
op te nemen, dat hare (der Tweede Kamer) samenstelling
op breederen grondslag zal rusten m. a. w. in de addi
tioneels artikelen is eene belangrijke uitbreiding van het
kiezerskorps aangewezen.
Tot leden van dat korps, aan wie eene zoo gewich
tige taak is opgedragen, zijn in de eerste plaats aan
gewezen »de mannelijke meerderjarige ingezetenen des
Rijks, tevens Nederlanders, die over het laatstverloo-
pen dienstj iar ter zake van het door hen ter bewoning
gebruikte huis of afgezonderd gedeelte van een woon
huis in de personeele belasting zijn aangeslagen naar
eene hoogere huurwaarde dan die, welke volgens ait.
1, litt. a en b, van de wet van 24 April 1843 (Stbl.
no. 15) aanspraak geeft op vermindering tot een derde
of twee derde gedeelten der belasting naar de drie
eerste grondslagen, en dien aanslag ten volle hebben
betaald". Eenige opheldering zal wellicht niet on
dienstig zijn.
In de personeele belasting, geregeld bij voornoemde
wet, en geheven naar de zes volgende grondslagen,
als: (art. 1).
lo. de huurwaarde,
2o. de deuren en vensters.
So. de haardsteden,
4o. het mobilair,
5o. de dienst- en werkboden, en
6o. de paarden,
worden evenwel niet alle bewoners van huizen aange
slagen. Art. 3 der bedoelde wet stelt geheel vrij hen
van wier woning de jaarlijksche huurwaarde niet
hooger is, dan
ƒ18
22
25
b 30
35
40
45
50
67
in de gemeenten
welker kom een be
volking heeft van:
beneden
3000 tot
5000
8000 b
12000
17000
240C0
36000
3000 zielen.
5000 s
8000 a
12000 a
■17000
24000 a
36000 a
48000 a
48000 en daarboven.
Voorts bepaalt de wet wie slechts en wie slechts
der belasting, geheven naar de eerste drie der boven
genoemde grondslagen, behoeven te betalen.
Daar nu de voorgestelde regeling vollen aanslag
(en betaling) in de personeele belasting vordert, znllen
zij kiezers worden, wier woning, volgens den aanslag,
meer huurwaarde heeft dan
24,in gemeenten beneden
33,—
38,—
44,—
a
55,— a a
70,a a a
a 100,— a a a
Deze opgave stelt ieder in staat om, met behulp
van zijn aanslagbiljet in de personeele belasting, uit te
rekenen of hij mag meespreken dan wel of hem 't
zwijgen is opgelegd. Daar de belasting naar de huur
waarde, volgens art. 4 der wet, bedraagt 5 ten hon
derd 's jaars, moet op het aanslagbiljet twegens de
huurwaardemeer uitgetrokken zijn dan
van 30^0 tot
5000
8000
12000
170C0
24000
36000
3000 zielen,
5000
8000
12000
17000
24000
36000
48000
48000 en daarboven.
1,20 in gemeenten beneden. 3000 zielen,
b 1,40 i» van 3000 tot 5000 b
1,65 b s 5000 B 8000
B 1,00 b B 3 8000 12000
2,20 12000 3 17000 3
s 2 25 3 3 B 17000 3 24000
3 2,75 3 3 3 24000 B 36000 3 1
3 3 50 3 3 3 36000 3 48000 3
b 5,3 3 3 48000 b daarboven.
Gemakshalve voor de lezers hebben wij de bereke
ning reeds g< maakt. Men heeft nu slechts zijn biljet
voor de personeele belasting even ter hand te nemen
om den invloed van het voorgestelde kiesrecht voor
zichzelf te kennen.
Menig lezer zou wellicht uit die kleine sommetjes
de g volgtr. kking maken, dat bijna allen kiezers zullen
worden; hij zou zich dan echter deerlijk vergist hebben.
Daarom doen we hem opmerken, dat de taxatie van
de huurwaarde voor deu aanslag verre beueden de
werkelijke huursom blijft. We kennen voorbeelden,
dat de bewoner 300 huur betaalt, terwijl de belas
ting gebaseerd is op een taxatie van 170! Boven
dien vergete men niet, dat overeenkomstig de belas
tingwet (art. 3) de maand- of weekhuren tot jaarhuren
worden herleid, door middel van vermenigvuldiging
der eerste met 10 en der laatste met 33. Mitsdien
kwam het bestuur van de liberale kiesvereeniging te
Zutfen, die op het voetspoor van Burgerplicht" te
Amsterdam een (helaas, te weinig nagevolgd) onder
zoek had ingesteld, tot de uitkomst dat vau de 120,
naar zijie meeniog, «gezeten" werklieden
niet zijn aangeslagen 55,
aangeslagen voor '/s en 7a 37,
ten volle aangeslagen slechts 28.
Genoemd bestuur kwam daarom tot de conclusie,
dat slechts 23% pet. van den gezeten werkmansstand
tot het kiesrecht zou worden toegelaten. Deze uit
komst, gunstig, vergeleken bij die voor de groote
steden, achtte het bestuur in geenen deele bevredigend,
daar de liberale partij den wensch tot eene onbekrom
pen nitbreiding van het kiesrecht ook onder de sge-
zeten" werklieden, heeft uitgesproken.
Ten tweede zullen kiezers worden zij door wie
ƒ10 grondbelasting over het laatst verlooppn dienst
jaar betaald is. Deze eenvoudige bepaling behoeft geen
nadere toelichting.
Ten derde znllen stem in 't kapittel verkrijgen zij
die shetzij hoofden van gezinnen of alleenwonende
personen zijnde, van den inwonenden eigenaar of eer
sten huurder van een woonhuis of afgezonderd ge
deelte van een woonhuis, waarvan de huurwaarde
voor de personeele belasting ten minste op het dubbel
gesteld is van het laagste in de gemeente voor den
vollen aanslag vereischte bedrag, gedurende negen
maanden, voorafgaande aan den 15 Februari, een ge
deelte in hnur hebben gehad en bewoond, waarvoor
geen afzonderlijke aanslag in de personeele belasting
geschiedt, maar waarvan de jaarlijksche huurwaarde
ongestoffeerd, in verhouding tot de belastbare huur
waarde van het woonhuis of afgezonderd gedeelte van
het woonhuis geschat, het bovengenoemde bedrag van
den vollen aanslag bereikt". Ziedaar de taal der wet.
Voor de Bgekamerden" geven we het volgende lijstje,
dat in een oogopslag kan doen zien of zij kans hebben
om toegelaten of uitgesloten te worden. Kiesrecht zal
worden toegekend aan die kamerbewoners, welker ka
mer of kamers behooren tot een huis dat eene getaxeerde
hoogere huurwaarde heeft dan
3 56, 3
j> 66, 3
3 76, 3
3 88, 3
3 98, 3
3 110, 3
3 140, 3
3 200, 3
in gem. beneden 3000 z.
3 van 3000 tot 5000
S
V be .2
fc. c s S3
3 O O <3
2 a) T3 c
- S
CO
.5 .5 Is
M "C <D
b i i .1
S <2 -o -a -3
3 3 5000 3 8000 3
3 3 8000 3 12000 3
3 12000 3 17000 3
b 3 17000 B 24000 B
3 3 24000 3 36000 3
3 3 36000 3 48000
3 3 48000 3 en daarb.
Een seenloopend heer" in Goes bijv. zal dus kiezer
worden als hij woont in een huis dat voor meer dan
66 huurwaarde is aangeslagen en zijne kamer («f
kamers) zelve, ongemeubeld, op een jaarlijksche huur
waarde van meer dan 33 zal worden geschat. Wij ves
tigen op deze bepaling in t bijzonder de aandachtzij kan
het intellectueel gedeelte der bevolking ten goede komen.
De nitbreiding onder dit deel der staatsburgers wordt
echter ook belet door de omstandigheden waarop we
boven wezen.
We hebben, naar we meenen, de beantwoording
der boven dit opstel geplaatste vraag gemakkelijk ge
maakt. Moge zij velen tot belangstellend onderzoek
opwekken.
D. STIGTER
Mannelijke meerderjarige ingezetenen des Rijks,
tevens Nederlanders.
GOES, 7 October 1887.
Het adres der vereeniging van leer
aren aan velschillende ministers, betreffende het in
verband brengen van de examens voor onderscheidend
betrekkingen met bet eindexamen der H. B. S., van
welk adres wij in ons vorig nommer den zakelijken
inhoud mededeelden geelt ons aanleiding tot de op
merking, dat naar onze meening de leeraren hel kwaad
zoeken waar het niet is. Vooropstellende, dat solliri
tanten voor eenige betrekking aan bepaalde eisch-n
moeten vuldoen, is het een verkeerde redeneering te
verzoeken, dat dia eischen zullen in verband worden
gebracht met het eindexamen van eene bepaalde in-
r.chting van onderwijs. Wanneer da eind-xamens der
H. B. S. thans geen voldoenden waarborg opleveren,
dat zij, die daaraan hebben voldaan, de kundigheden
bezitten, vereischt voor de p'aatsing bij de posterijen,
belastingen, het kadaster, de marine, de veeartsenij
school enz., dan ligt daarvan ongetwijfeld de schuld
aan de inrichting van het middelbaar onderwijs, maar
niet aan de examens tot toelating bij een van die
takken van openbaren dienst.
Wij hadden het daarom doeltreffender gevonden,
indien de vereeniging van leeraren zich tot den Mi
nister van Binn. Zaken en tot de Volksvertegenwoor
diging hadde gericht met het verzoek om ten spoe
digste tot eene herziening der wet op het M. O. over-
tegaan, teneinde langs dien weg te geraken tot den
gewenschten toestand, dat de H. B. S. meer zou dienen
tot opleiding der jongelieden voor het practische leven.
Kon daarmede gepaard gaan, dat de examens tot toe
lating bij de genoemde dienstvakken ook onderling
zooveel mogelijk op dezelfde leest werden geschoeid,
dan zou dit zeker voor allen een veel gewenschter
toestand in het leven roepen. Maar nimmer mag uit
het oog worden verloren, dat de scholen er zijn tot
vorming van bekwame ambtenaren, maar niet de
ambten om den leerlingen der H. B. S. een bestaan
te verzekeren. De bijzondere scholen of liever gezégd
de kostscholen hebben dit begrepen door hun program
ma's te wijzigen naar de gestelde eischen bij de examen?
wanneer ditzelfde ook bij de H. B. S. geschiedt, zal
vanzelf het bezwaar van de vereeniging van leeraren
zijn weggenomen.
In de gisteravond gehouden bij-enkomst van de
Commissie voor de Oeconomische Spijsuit-
d e e 1 i n g werd mededeeling gedaan van een ingeko
men schrijven, waarbij de heer J. A. A. Fransen Van
de Putte zijne betrekking van lid en voorzitter dier
Commissie wegens gezondheidsredenen nederlegde.
Dat deze tijding, hoewel niet onverwacht, met diep
leedwezen ontvangen werd, behoeft voorzeker geen
betoog, daar de afgetredene gedurende eene reeks van
jaren ook aan dezen tak van het armwezen met on
geëvenaarde takt en toewijding zijne zorgen en krach
ten had besteed, waardoor ook deze instelling eene
eereplaats onder de inrichtingen tot beteugeling of
leniging van at moede iu deze gemeente bleef innemen.
Het verlangen om de voorlichting van iemand met
zulk een helderen blik in alles wat armenzorg en zooveel
meer betreftwiens voorbeeldelooze werkzaamheid ook
steeds de zaak der CEcon. Spijsuitdeeling" ten goede
kwam, blijvend aan deze inrichting te verbinden en
tevens om do zoo hoogst aangename herinnering aan
de samenwerking tusschen voorzitter en Commissie
levendig te houden, deed deze laatste besluiten den
heer Van de Putte het eere-voorzitterschap aan te
bieden.
Tot voorzitter in zijne plaats werd bij acclamatie
benoemd dr. J. Kooman Az„ die zich deze benoeming
heeft laten welgevallen. Zijne bekendheid met de armen,
en zijne langdurige ervaring in v.rsehillende takken
van het armwezen in deze gemeente, doen gegronde
hoop koesteren dat de inrichting in dr. Kooman een
waardig opvolger van dhr. Fransen Van de Putte zal
gevonden hebben.
Wij herinneren het publiek eraan, dat morgen
(Zaterdag 8 October) de bibliotheek van het
Nutsdepartement alhier weder geopend wordt
en dus gratis weder goede lectuur zal kunnen bekomen
worden in het lokaal boven de Korenbeurs. De cata
logus is opnieuw gedrukt, aangezien er weder een aan
tal nieuwe werken in de bibliotheek zijn geplaatst,
waaronder verscheidene boeken aan het departement
geschonken door onzen vroeg' ren stadgenoot, den heer
N. M. Bosdijk.
Ierseke. In de Woensdagavond gehouden vergadering
van het Dept. Ierseke der maatschappij tot Nut
van 't Algemeen werd een reglement besproken en vast
gesteld voor eene aan het Dept. verbonden rederijkers
kamer.
Tot algemeen secretaris der maatschappij werd met
algemeene stemmen op 1 na benoemd dr. Nieuwen-
huijzen Kruseman.
Daarna bracht de afgevaardigde ter laatstgehouden
algemeene vergadering (de heer De Korte) een uit
voerig verslag uit van die vergadering.
De voorzitter deelde o. a. mede, dat blijkens een
ingekomen schrijven het Hoofdbestuur het Dept. weder
25 heeft toebedacht voor de volksbibliotheek.
Kruiningen. In de Woensdag II. gehouden openbar
raadsvergadering werd de begrooting in ont
vangst en uitgaaf vastgesteld op 19435,59%. Met
algemeene stemmen werd daarna tot gemeente-secre
taris benoemd dhr. J. H. O. D o m i n i c u s. Tot wet
houder, in plaats van dhr. C Der Weduwen, alsmede
tot ambtenaar van den burgerlijken stand, werd dhr.
J. Vereeke gekozen, terwijl de gemeente-veld wachter
v. d. Maas tot gemeentebode benoemd werd.
Na afloop van de vergaderirg werd der. heeren J.
II. O. Domin cus en J. Vereeke, bij fakkellicht eene
serenade gebracht, door het fanfaren-gezelschap sEen-
dracht maakt Macht". Dhr. Dominicus bedankte voor
de eer hem aangedaan, beloofde het gezelschap te
zulleD steunen en noodigde de leden op het gemeente
huis.
Het hulpkantoor Heinkenszaud wordt
voortaan mede belast met de behandeling van aange-
teekende brieven, eene aangegeven waarde van ƒ600
te boven gaande.
Bath. Naar gissing zijn 150 of meer visschersscheepjes
onder den polder van Naamen, schuin over deze plaats,
begonnen met mosselzaad op te visschen.
Op het zoogenaamde sOuweland" alhier schijnt niet
veel zaad te liggen, want een 30tal scheepjes zijn,
na korten tijd gevischt te hebben, ook naar dien pol
der vertrokken.
Men schrijft ons uit Bath:
Een brief des avonds 5.40 uur per post van hier
naar iemand, circa 10 minuten buiten Schore wonende,
verzonden, wordt aldaar in den voormiddag van den
volgenden dag ontvangen Een brief om 6.20 des
morgens verzonden, komt ook eerst den daarop vol
genden dag aldaar op dat tijdstip aan. Moet men op
een brief van daar afkomstig en Zondagsmorgens om
9% uur alhier ontvangen, direct antwoorden, dan is
het Dinsdag d. a. v. des voormiddags als deze aldaar
wordt bezorgd.
En dat op 4 a 5 uur afstand gaans van hier1
Woensdag werd te Ellewoutsdijk door do bevoegde
autoriteiten opgenomen en goedgekeurd de Inlaag-
kade aldaar. De aannemer heeft al het voorgeschre-
ver.e binnen den bepaalden tijd voltooid en thans nog
te onderhouden tot 5 April 1888.
Door den heer H o m b a c hbeheerder der in
gedijkte schorgronden ondes de gemeenten Woensdrecht
en Rilland-Bath, thans genaamd de bD am es-po 1-
d e r", is een adres gericht aan de Staten der provincie
Noord-Brabant, strekkende dat worde afgezien van
het voornemen tot het oprichten van een waterschap
over bedoelde gronden. Adressant beweert, dat door
bestaande overeenkomsten de waterstaatsbelangen vol
doende zijn gewaarborgd.
Tot surnumerair bij de directe belastingen enz.
is o. m. benoemd de heer K. Van Schouwen.
Naar men verzekert, bestaat bij de directie der
stoomvaartmaatschappij «Zeeland" te Vlissingen het
voornemen, op het zoogenaamde eiland een zestigtal
arbeiderswoningen te doen bouwen en die voor de be
manning hunner mailbooten te bestemmen. Daartoe,
zegt men, wordt met den Staat onderhandeling ge
voerd over den verkoop van den daarvoor noodigen
bouwgrond.
Men schrijft aan de N. R. Ct. uit Ierseke: De
oester-campagne is reeds aangevangen en er worden
dan ook reeds oesters naar het buitenland verzonden.
De Zeeuwsche oester is echter tot heden nog niet vet
en ook niet zwaar, vandaar dat de verzendingen nog
beperkt zijn. Er zullen nog wel eenige weken moeten
omloopen alvorens de oesters aanspraak kuDnen maken
op den naam van 3mooi en vet". Over het algemeen
is het een onloochenbaar feit, dat in de laatste jaren
de groei der Zeeuwsche oesters zeer achterlijk blijft,
hetgeen voor een groot deel moet toegeschreven wor
den aan de toenemende bevolking der oesterbanken.
Op de oppervlakte, waar voorheen van J15 tot 20
millioen gekweekt werden, teelt men nu meer dan 50
millioen, en dat is zeker eene der hoofdoorzaken van
den vertraagden groeiook de zeer droge zomer (wij
waren ongeveer 3 maanden zonder regen) werkt na-
deeligdaardoor toch blijft het Scheldewater te zout,
hetgeen nadeelig voor de oesterontwikkeling is. Daarbij
komt nog dat de oesters dezen zomer zeer sterk heb
ben gemolken, zoo sterk zelfs dat de pannen van 60
tot 100 broedjes bevatten en meer, terwijl zeer veel
broed op de natuurperceelen gevallen is. Ook deze te
sterke en te langdurige broedperiode is zeer nadeelig
voor vroegen groei.
De prijzen der le soort oesters zijn dan ook laag,
van 45 tot 50, welko laatste prijs echter moeielijk
