1887. N°. 118.
Donderdag 6 October.
74slc jaargang.
LOSSE SCHETSEN.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de beeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking bebbeade
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
GOES, 5 October 1887.
De Staatscourant van heden bevat de goedge
keurde Statuten der Werkliedenvereeniging «Eigen
hulp" te Goes.
De heer Faassen uit Rotterdam bericht nader,
dat het plan der tooneelvoorstelling op 13
Oct. s. s. in zoover gewijzigd is, dat in plaats van
«de reis naar den Kaukasus", zal worden opgevoerd
het nieuwe blijspel van Köhler teen pikante roman."
Bij de verkiezing van een lid der Tweede Kamer
in het hoofdkiesdistrict Winschoten zijn uitgebracht
1018 geldige stemmen. Gekozen is de heer mr. J. W.
J. baron DE VOS VAN STEENWIJK (1.), met 547
stemmen. Voorts zijn uitgebracht op de heeren A.
Winkler Prins (I.) 303, Van Swinderen (a.) 67 en
dr. Smit 90 stemmen.
Het verslag omtrent het onderzoek der e 1 f
ontwerpen van wet, houdende verande
ringen in de grondwet en in de addi
tioneels artikelen, in de afdeelingen der
Tweede Kamer, bevat o. a. bet volgende omtrent de
algemeene beschouwingen.
Ondanks gewichtige bezwaren, bij velen tegen deze
wetsontwerpen bestaande, betoonde de groote meer
derheid zich tot aanneming daarvan gezind. Voorzeker
was, in het bijzonder na de verwerping van het voor
stel betreffende het tiende hoofdstuk, deze herziening
der Grondwet naar de meening van een aantal leden
hoogst onvolledig. De bedoelde beslissing der Eerste
Kamer had hen tevens versterkt in bun gevoelen, dat
meer ingrijpende veranderingen in de wijze van samen
stelling van dat Staatslichaam bij deze gelegenheid
niet hadden mogen achterwege blijven. Van andere
zijde werden tegen den inhoud van het voorstel tot
verandering der additioneele artikelen verschillende
bedenkingen ingebracht. Doch beide groepen der meer
derheid wenschten zich ten deze op het standpunt te
plaatsen, door den voorzitter der Tweede Kamer bij
de aanvaarding van het voorzitterschap aangewezen.
In de overtuiging, dat met name de bestaande rege
ling van het kiesrecht onhoudbaar is geworden en
dat bet minder goede in de aangeboden voorstellen
door het betere wordt overtroffen, meenden zij in
's lands belang te zullen bandelen door deze grondwets
herziening te helpen tot stand brengen.
In eene der afdeelingen werd door leden, die zich
in het algemeen met de gedragslijn der meerderheid
konden vereenigen, eene uitzondering gemaakt ten op
zichte van het voorstel tot verandering van het achtste
hoofdstuk der Grondwet, waartegen huns inzien de
in.
iDie timmert aan den weg lijdt last". Ik onder
vind dit al dadelijk. Terwijl ik mij voorgenomen had
achtereenvolgens eenige onderwerpen te behandelen,
moet ik reeds van dat plan eenigszins afwijken om
eerst van repliek te dienen.
Behalve toch, dat het artikel van den heer Geill in
het vorig no. eenig antwoord vordert, deelde de redac
teur van dit blad mij mede, dat eene dame hem eene
opmerking naar aanleiding van mijn eerste stukje had
gemaakt, en wel, dat ik voor een aspirant wat veel
ondernam door kritiek op gedichten uit te oefenen, en
dat het vers van Brederoo niet gelukkig gekozen was.
Galant man als waarvoor ik meen dr. Geill te mo
gen houden, zal hij het mij niet euvel duiden, dat ik
eerst bedoelde dame te woord sta. En dan begin ik
met haar er dank voor te betuigen, dat zij het oog
op mijn geschrijf heeft laten vallen, en bet nog wel
de moeite waard heeft geacht er eene opmerking over
te maken. Ik waardeer dit zeer; maar ik moet toch
ook eene opmerking maken en wel, dat kritiek van
gedichten volstrekt niet in mijne bedoeling ligt. Ik
heb alleen willen aangeven de reden, waarom ik weinig
met gedichten opheb. En, willens of onwillens, nu
moet ik het voor Brederoo opnemen en een bewijs le
veren, dat hij in dezen in voornaam gezelschap ver
keert, waarin het nochtans niet altijd beter wordt
gemaakt.
>0 bloem van onze steden,
Die tusschen bosch en ziltenvloed,
Rijk in bekoorlijkheden,
Uw vijverzwanen voedt"
Wat dunkt u hiervan, Mevrouw? Van de strekking
van dit vers wil ik niets zeggen. Het is een gedeelte
van een lofzang op het werkelijk schoone 's-Gravenhage.
Ik stip ook slechts even aan, dat het niet duidelijk is wat
hier «rijk is aan bekoorlijkheden." Letterlijk zou ik
zoo zeggen, dat de bekoorlijkheden bij het laatst
genoemde woord «ziltenvloed" behooren. Nu wil ik
niet betwisten, dat een ziltenvloed bekoorlijk kan zijn,
ofschoon «bekoorlijke oceaan", «bekoorlijke zee', zelfs
«bekoorlijke ziltenvloed" zeer onbekoorlijk klinken.
Vermoedt u dan ook niet met mij, dat de bekoorlijk
meerderheid der bevolking gekant was en waaraan zij
hunne stem niet zouden kunnen geven. Hiertegen werd
opgemerkt, dat bedoeld voorstel de mogelijkheid opende
tot versterking van 's lands weerbaarheid zonder boven
matige offers voor de natie, zoodat verwerping daar
van in hooge mate zou zijn te betreuren.
Tegenover de zienswijze der meerderheid stond dia
van eene minderheid, welke in de ontworpen herziening
volstrekt geen verbetering der bestaande Grondwet zien
kon. Van deze zijde werd verwondering betuigd over
de zenuwachtige gejaagdheid, waarmede deze voor
stellen behandeld werden, en over de buitengewone
schraalheid der toelichtig. Toch ware ten aanzien van
bepalingen als bijv. die omtrent de troonopvolging, die
nog onlangs door alleszins bevoegde beoordeelaars zijn
bestreden, eenige nadere toelichting niet overbodig
geweest.
Het antwoord op deze bedenkingen luidde, dat de
eindbeslissing over de onderwerpelijke, reeds zoo lang
aanhangige voorstellen inderdaad zoo spoedig mogelijk
behoorde te worden genomen, en dat na de uitvoerige
voorbereiding en behandeling, welke daaraan was ten
deel gevallen, de Regeering voor de toelichting met
eene verwijzing naar de gewisselde stukken en gevoerde
beraadslagingen volstaan kon.
Eenige leden betuigden alsnog hun leedwezen over
de indeeling der voorstellen, waarbij niet zelden gelijk
soortige onderwerpen gescheiden, ongelijksoortige ver-
eenigd werden. De vrijheid van beslissing der Vertegen
woordiging zou beter dan thans geëerbiedigd zijn, indien
de Regeering hare ontwerpen zoo had ingericht, dat
elk daarvan materiëel op zich zelf stond en onderling
verwante onderwerpen regelde.
Eindelijk werd door sommigen opgemerkt, dat bij
deze nieuwe overweging, waarbij het aanbrengen van
wijzigingen is uitgesloten, aan eene zoogenaamde authen
tieke uitlegging slechts eene beperkte waarde kan
worden toegekend. Daarom wenschten deze leden niet
dan op zeer enkele punten verklaringen der Regeering
omtrent den zin, dien zij aan voorgestelde bepalingen
toekent, uit te lokken.
Kolijnsplaat. In de gemeenteraadzitting
van Dinsdagavond 4 Oct. werd de begrooting voor het
dienstjaar 1888 in ontvang en uitgaaf op f 16247,64
vastgesteld. Zoo ook de rekeniDg van het Burgerlijk
Armbestuur over 1886, bedragende in ontvang 493,62,
in uitgaaf 439,40; dus met een batig saldo van
54,22.
Met algemeene stemmen werd voorts aangenomen
weder schoolgeld te gaan heffen, tot een bedrag van
300 'sjaars. Ook zal eene rijkssubsidie in de kosten
van het onderwijs aangevraagd worden tot een bedrag
beden bij de «bloem der steden" bedoeld zijn?
Maar het zijn vooral die vijverzwanen, die mij hin
deren. Niet om de dieren zelf; o neen! ik vind ze
prachtig en een sieraad van elke waterpartij. Wij
kunnen dit hier dagelijks rondom onze gemeente op
merken. Maar is het te verwachten in eene dichter
lijke beschrijving van het vorstelijk 's-Gravenhage,
tusschen bosch en ziltenvloed, dat het voeden (voede
ren van zwanen daarin een hoofdmoment inneemt?
Is er na de ontboezeming«bloem van onze steden"
niet wat beters aan te wijzen dan die dieren voedering?
En dan «uyeerzwanen" Ik betreur het nu weer,
niet wat meer aan natuurlijke historie gedaan te heb
ben ik zou dan misschien weten of tit/uerzwanen een
afzonderlijk soort zwanen vormen. Zijn de zwanen in
onze vest vesfzwanen Worden zwanen in het algemeen
verdeeld naar den naam der wateren, waarin zij zich
bewegen
Wat is dat 's-Gravenhage dan gelukkig juist zwanen
in een vijver te hebbenWant zoo iemand ooit Goes
woii bezingen, hij zou het met vesfzwanen te kwaad
krijgen
O Goes, gij bloem der steden,
Die tusschen poel en ziltenvloed,
Rijk in bekoorlijkheden,
Uw oesfzwanen
Daar hokt het gedicht al omdat vest een lettergreep
minder heeft dan vijver
Ziet u, mevrouw! bij al het schoone dat dikwerf
in gedichten te vinden is, hindert het mij, dat zij ook
zoo vaak door dergelijke regelen ontsierd worden;
dat men, ter wille van rijm en maat, tot zeer onbe
duidende en dikwijls onjuiste voorstellingen de toe
vlucht moef nemen.
En nu was hier niet Brederoomaar niemand min
der dan Nicolaas Beets aan het woord, wiens
proza in zijne vijftigjarige «Camera Obscura" nog
terecht ten huidigen dage ieders bewondering trekt!
Ik heb mij verplicht geacht aan de welwillende op
merkster deze kleine opheldering te geven en beloof haar
gaarne het dichterlijk gebied niet nader te zullen
betreden.
En nu een woordje met onzen wakkeren dr. Geill!
't Is bekend, dat hij het niet opgeeft als hij meent
van 700. Nog werd besloten eene geldleening van
f 1700 aan te gaan, ten einde de houten beschoeiing
der haven door eene van bazalt te vervangen.
Het Nutsdepartement Tolen heeft voor algemeen
secretaris gekozen den heer Nieuwenhuijzen
Kruseman.
Bij de Effecten veiling, gisteren gehouden te Am
sterdam, zijn twee aandeelen Oester-Mij. «De Bank
san Ierseke," gevestigd te Ierseke, directeur G. Verburg,
groot 1000 elk, voor 34% pet. opgehouden.
Het hoofdbestuur van de vereeniging van
leeraren bij het midd. onderwijs heeft een adres
gezonden aan de Ministers van oorlog, marine, finan
ciën, binneul. zaken en waterstaat, waarin aangetoond
wordt dat voor vele takken van openbaren
dienst de opleiding aan de hoogere bur
gerscholen bijna niet of in het geheel niet mogelijk
is. Voor de betrekkingen bij de posterijen, de belastingen
en het kadaster, de marine, voor de toelating tot de
rijksveeartsenijschool, worden examens van algemeene
voorbereiding afgenomen, welke in het geheel geen
rekening houden met de organisatie van het midd.
onderwijs en met het leerplan, aan de hoogere burger
scholen in 't algemeen gevolgd. Daardoor worden de
leerlingen, welke zich voor genoemde en wellicht nog
andere takken willen voorbereiden, van de openbare
middelbare school naar de bijzondere school gedreven,
omdat de middelbare school niet de geschikte plaats
is waar de voor hun loopbaan geëisebte kundigheden
in den voor hen meest geschikten vorm worden op
gedaan.
In eene vergadering der vereeniging is daarom het
gevoelen uitgesproken, dat het in het belang niet alleen
van de verschillende takken van openbaren dienst,
maar ook van de financiën van rijk, gemeenten en
ouders wenschelijk is, de toelating tot tal van takken
van openbaren dienst niet uitsluitend afhankelijk te
stellen van de speciale examens, daarvoor ingesteld,
maar daarbij ook rekening te houdeu met het bezit
van etn einddiploma eener hoogere burgerschool, hetzij
van driejarigen, hetzij van vijfjarigen cursus.
Ten einde bij het eindexamen eener hoogere burger
school met 3jarigen cursus de noodige waarborgen te
verkrijgen, dat het diploma niet aan ongeschikten
wordt uitgereikt, verdient wel het stelsel van gecom
mitteerden, thans bij de gymnasia ingevoerd, de meeste
aanbeveling.
In dit stelsel zou het dan gewenscht zijn, om, even
als voor de toelating tot de universiteit, jaarlijks aan
die leerlingen, welke geen hoogere burgerschool hebben
eene goede zaak voortestaan. Mag ik het daaraan toe
schrijven, dat hij zijn jongste artikel de wereld inzond
Het keuren van levensmiddelen door wetenschappelijk
gevormde deskundigen acht ik toch op zich zelf even
zoo nuttig als hij. Maar ik moet er toch op wijzen,
dat dit in vele gemeenten, ook in de onze, reeds
plaats vindt.
Hebben wij hier niet eene gezondheidscommissie,
welke, op ongeregelde tijdstippen, dus telkens onver
wachts, in den goeden zin des woords grepen doet in
artikelen, ten verkoop aangeboden, om dia te onder
zoeken en rapport uittebrengen wanneer da commissie
verkeerde praktijken ontdekt? Wellicht ware het
wenschelijk, dat van de handelingen dier commissie
wat meer publiek werd gemaakt, maar dit stilzwijgen
kan ook een bewijs zijn, dat onze Goesenaren bijzon
der rechtschapen lui zijn en dat g 'ene vervalschingen
worden aangetroffen. In ieder geval hangt het zwaard
van dit toezicht den verkoopers van levensmiddelen
altijd bovon het hoofd en dit met het politietoezicht
en het welbegrepen eigenbelang der ver koopers samen
geloof ik wel eenigen waarborg te geven, dat niet zoo
angstvallig gevraagd behoeft te worden: «wat zullen
wij gebruiken, dat onschadelijk en zuiver is."
Of ik d larom niet aan een toestand, als dr. Grill
voorstaat, de voorkeur zou geven? Zeer zeker; hoe
meer waarborgen hoe liever; maar, ofschom ik vol
houd. dat ook dan nog geen volkomen waarborg wordt
verkregen, zoo moet het financiëele bezwaar niet over
het hoofd worden gezien.
Eén man in iedere gemeente, met het universeel
onderzoek van allé levensmiddelen belast, komt mij
voor ten eenenmale onvoldoende te zijn. En mannen van
dergelijke wetenschappelijke opleiding en kennis behoor
den een ruim inkomen te hebben. Bovendien, da zorg
vóór de naleving van het welje op den kinderarteil
en van de wet op het misbruik van sterkedrank is
aan de gewone politie overgelaten. Met ons nieuw
strafwetboek, met gezondheidscommissiën en met al
thans eenigszins geoefende keur meesters, kun de politie
ook ten opzichte der voedingsmiddelen veel tot de
levensveiligheid toebrengen.
En nu wil ik niet tegenspreken dat alles nog
niet veel beter kon zijn; maar ik meen dat er toch
ook geen reden bestaat tot overdreven bezorgdheid,
bezocht, gelegenheid te geven, examen af te leggen voor
een afzonderlijke commissie, die diploma's zoo kunnen
uitreiken, gelijk staande met het einddiploma der
hoogere burgerscholen met 5jarigen cursus.
Het instructieschip «Nautilus", liggende te
Vlissingen, zal naar men verneemt in den loop dezer
maand naar Hellevoetsluis vertrekken en aldaar ver
blijven gedurende den aanstaanden winter. De voor
genomen reis naar den Atlantischen Oceaan wordt
uitgesteld tot het volgende jaar.
De heer dr. L. Mulder heeft met I Octo
ber zijne betrekking tot de Landbouw-Courant neder-
gelegd.
De uitgever deelt mede, dat een alleszins bevoegd
landbouwkundige zich bereid heeft verklaard, de redac
tie van bet blad op zich te nemen.
Leiden's ontzet werd Zondag weder gods
dienstig herdacht in de kerkgebouwen der Hervormde,
Christ. Gereformeerde en Ou 1-Gereformde gemeenten
aldaar, en ook Maandag door de beide laatstgenoemden,
getrouw aan de instelling der vaderen, die den dag
van 3 October «tot een eeuwgen jubeldag en danktijd
der burgerij hadden afgezonderd"
Een hevige regenbui had niet verhinderd, dat reeds
te 8 uren eene zeer talrijke menigte geschaard stond
aan den Nieuwen Rijn, waar een koraalmuziek op de
Korenbeurs zou worden uitgevoerd door het muziek
korps der Schutterij, door de officieren aangeboden.
Ta 9 uren was er niet minder drukte op de Aal
markt, toen haring en brood aan 1800 vrouwen werden
uitgedeeld, en op de Pietersker kgracht, waar een ander
half duizend mannen tabak en bons voor bier kregen.
In den namiddag had een optocht te water plaats,
voorstellende den intocht der Watergeuzen binnen Leiden,
gevolgd door da stedelijke vereenigingen met hars
banieren.
Des avonds was er eoncert, groote taptoe, eloctrbche
en bengaaUche verlichting, enz.
Naar wij vernemen, bestaat het plan, zoo mo
gelijk Maandag a. sin de Tweede Kamer de openbare
behandeling der Grondwetsherziening aan
te vangen. Fad.)
Volgens de Echo zou de heer F. Do mei a
Nieuwenhuis uit Zwitserland zijn teruggekeerd
en zich weder in Den Haag bevinden.
Koloniën.
Uit de reeds bekende feiten trekt h-t Batav.
Handelsblad de gevolgtrekking, dat wij ter Sumatra's
gmwgj
vooral niet wanneer de burgerij meewerkt en acht
slaat op de raadgevingen van deskundigen. Zooals b. v.
ten opzichte van trichinen, die onschadelijk zijn wan
neer bet varkensvleesch slechts goed gekookt of ge
braden wordt.
Intusschen zeg ik ook dr. Geill dank voor zijne
attentie aan mijne beschouwing gewijd. Hij zal wel
overtuigd zijn, dat ik gaarne met hem medewerk aan
verbetering van toestanden; maar, waar het niet altijd
mogelijk is het volmaakte te bereiken, daar zie men
toch ook niet over het hoofd het goede dat bestaat
en bereikbaar is.
Na dit intermezzo hoop ik eerlang andere onder
werpen te behandelen. Voor ditmaal nog alleen het
volgen'de, dat ook eenigszins in verband staat met
levensbehoeften, en dat mijne attentie heeft getrokken.
Blijkens deze courant van Dinsdag 20 Sept. nam
eene firma de N.-Castlekolen voor de gemeente Goes
aan voor 89 ct., en een ander de Ruhrkolen voor 51
ets. per Hectoliter.
In het no. van Donderdag 22 Sept., dus 2 dagen
later, wordt gemeld, dat voor het Gasthuis dezelfde
firma de N.-Castlekolen aanneemt voor 74 ets., terwijl
iemand, die niet voor de gemeente heeft ingeschreven,
de Ruhrkolen zal leveren voor 48 ets.1
In twee dagen dus een prijsverschil van 15 ets. per
Hectoliter bij dezelfde firma op de N.-Castlekolen, ter
wijl een ander, die bij de scherpe concurrentie, ditmaal
in afwijking van vroeger, niet meedoet aan de in
schrijving voor de gemeente, 2 dagen later nog 3 ets.
beneden den laagsten prijs aanbiedt
Men deelde mij mede, dat dit verschil in verband
staat met de wijze van levering; dat namelijk aan
het Gasthuis in eens of in twee partijen en dau dik
wijls direct uit het schip wordt geleverd, terwijl de
gemeente op onbepaalde tijdstippen vraagt, zoodat
kasten van harmeting en van pakhuisruimte in 't na
deel van den leverancier komen.
Ofschoon mij het prijsverschil zelfs dan nog belang
rijk blijft voorkomeu, zoo rijst bij mij de vraag of de
gemeente voor vele harer openbare lokalen niet zulk
eene regeling kan maken, dat zij evenals het Gasthuis
van lagere prijzen kan profiteeren?
ASI'IRANT.
