1887. N°. 105.
Dinsdag 6 September.
74sle jaargang.
Z. D. Van der Bilt La Motthe,
Z. D. Van der Bilt La Motthe
Z. D. Van der Bilt La Motthe,
HERSTEMMING
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Boekaankondiging.
GOESCHE
De nitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van t8 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Men maakt het ons inderdaad wel
gemakkelijk met de aanbeveling van den
heer
als candidaat voor het lidmaatschap van
de Prov. Staten.
In dit nommer toch vinden de kiezers
een ingezonden stuk, waarin een verge
lijking gemaakt wordt tusschen den heer
LA MOTTHE en den anti-revolutionai
ren candidaat en het is te begrijpen, dat
die vergelijking ten gunste van eerst
genoemde uitvalt. Veel heeft onze tegen
partij trouwens ook niet gezegd ter aan
beveling van haren candidaat.
Bovendien ontvingen de kiezers heden
nog eene circulaire ter aanbeveling voor
den heer
waarbij een aantal kiezers, en daaronder
ook de heer Vereeke, hunne medekiezers
uitnoodigen den heer LA MOTTHE te
stemmen.
Wij kunnen niet anders raden dan:
geeft aan die uitnoodiging gehoor! Laat
u niet tot andere gedachten brengen door
aanbevelingen ter elfder ure ten gunste
van den anti-revolutionairen candidaat
verspreid, maar wekt veeleer anderen
op om Woensdag 7 Sept. a. s. met u
hunne stem uittebrengen op den heer
een man in het geheele district bekend
om zijne kunde op het gebied van ge
meente- en polderzaken en algemeen
geacht om zijn rechtschapen, flink en
degelijk karakter.
De stembus is geopend van 9
tot 5 uren.
Een reeds geschreven naam mag
worden doorgehaald en door een ande
ren vervangen.
Wie zijn stembiljet heeft verloren, kan
aan het stembureau of ter gemeente
secretarie een ander bekomen.
Den kiezera wordt herinnerd dat de
voor éen lid ran de Provinciale Staten tusachen de
heeren C. J. HOVERS en Z. i>. VAN DER BILT LA
MOTTHE zal plaatshebben op Woensdag den 7 Septem
ber a. s. en wel van 's morgene 9 tot 's namiddags 5 uren.
Goes, 5 September 1887.
Burgemeester en Wethouders van Goes,
i. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN
GOES, 5 September 1887.
Na het afdrukken van ons bulletin ontvingen
wij nog per telegraaf den volgenden uitslag der ver
kiezing voor de 2e Kamer in het hoofdkiesdrict
Dokknm. Uitgebracht 1923 geldige stemmen. Ge
kozen dhrn. mr. W. J. VAN WELDEREN Baron
RENGERS (I.) met 1188 en E. B. KIELSTRA (1.)
met 1157 stemmen. Dhr. U. H. Huber (a.) had 780
en dhr. Keuchenius (a.) 721 stemmen.
Wij brengen onzen lezers en lezeressen nog in
herinnering, dat Woensdag a. s. de lessen aan de
zangschool vanwege de afdeeling Goes der maat
schappij t. b. d. toonkunst weder een aanvang nemen.
Zij, die hunne kinderen van deze nuttige instelling
wenschen te doen proflteeren, kunnen daarvan aangifte
doen bij den directeur, dhr. C. Samans.
Gelijk wel te verwachten was, schrijft het Vad.,
hebben ook de districten, waarvan de uitslag der ver
kiezingen eerst Zaterdag bekend werd, geen verande
ring gebracht in de samenstelling der Kamer.
De liberale meerderheid zal dus blijven bestaan uit
47: de herstemming te Winschoten brengt in elk
geval éen liberaal in de Kamer. De rechterzijde, die
samengesteld was uit 19 anti-revolutionairen, 19 Katho
lieken en 1 conservatief, verliest den eenen conservatief,
wiens zetel door een Katholiek is ingenomen, doch
het zal van de herstemming te Leiden afhangeD, waar
twee Katholieken tegenover twee anti-revolutionairen
staan, of de verhouding zal zijn 21 Katholieken tegen
18 anti-revolutionairen, of 19 Katholieken tegen 20
anti-revolutionairen, misschien ook 20 Katholieken tegen
19 anti-revolutionairen.
Een opmerkelijk verschijnsel is, dat de anti-revolu
tionaire candidaten bijna overal in stemmental sterk
zijn achteruitgegaan, niet alleen in districten waar
hun kiezers maar komen getuigen, maar ook in distric
ten, waar zij ons na op de hielen zitten. Alleen in
Tiel hebben zij het stemmenaantal van 1886 bijeen
gebracht, bevreesd voor een liberale overrompeling.
De liberalen hebben zich daar echter slecht gehouden,
in tegenstelling met Middelburg, waar zij wakker
hebben gestemd, bevreesd denkelijk voor overrompe
ling door de tegenpartij. Aan liberale lauwheid echter
is het te wijten, dat Utrecht niet herwonnen is en
wij in Leiden niet in herstemming zijn.
Intusschen, de uitkomst is met het oog op de taak
der nieuwe Kamer bevredigend.
Een leelijke insinuatie!
«Voor ons staatsonderwijs zijn in 30 jaar
tijds uitgegeven 156 miilioen gulden" roept men
van antirevolutionaire zijde uit, om de spilzucht, het
egoïsme der liberalen op de kaak te stellen. Onedeler
insinuatie is, als stembus-manoeuvre, zeker in lang niet
te berde gebracht, zegt de Zutphensehe Ct.
156 Miilioen in 30 jaar, dat is 5 miilioen 'sjaarr.
Is dat nu voor het onderwijs in gansch zijn omvang
zoo reusachtig veel
Is dat zooveel voor een volk, dat jaarlijks 20 mii
lioen besteedt voor een weerbaarheid, die land en volk
nog niet eens weerbaar maakt?
Is 5 miilioen 's j aars voor algemeene volksontwikke
ling, die ten slotte allen ten goede komt, een zoo
reusachtige som voor een natie als de onze 1
Zouden de antirevolutionairen, indien zij in die 30
jaar hadden geregeerd, het onderwijs voor niets heb
ben gegeven?
Geven zij hun onderwijzers geen traktementen?
Kosten hun scholen dan niets
«En wij voorstanders der bijzondere school", roepen
ze uit, «ontvingen in al dien tijd niets!"
Eerst smalen ze op de openbare school als moderne
secteschool, om in naam dezer onwaarheid het zoo
genaamd onrecht, hun secteschoien aangedaan, in het
licht te stellen.
Millioenen kosten Hollands waterwegen. Wij, Gel-
derschen, kunnen ervan gebruik maken als we willen,
maar omstandigheden beletten het onszoo kunt gij,
antirevolutionairen en katholieken, van het openbaar
onderwijs gebruik maken en hier en daar doet ge
het ook maar in de meeste gevallen wilt ge 't niet,
omdat uw beginselen het u belettenomstandigheden
in het eene, beginselen in het andere geval is hier
de Staat te beschuldigen, omdat hij noch op die om
standigheden noch op die beginselen letten kan, maar
in aller belang eenvoudig doet, wat zijn plicht als
zoodanig is?
En welke is die inzake onderwijs anders dan te
zorgen, dat de natie een welonderwezene zijeen
eisch, bij een gemengde bevolking niet anders te be
vredigen dan door een neutrale school, die, de gods
dienstige denkbeelden van niemand krenkende, voor
allen toegankelijk is? Wil iemand huis- of bijzonder
onderwijs voor zijn kinderen, dat hij het betale, even
als men een rijtuig betaalt om ergens heen te gaan,
wanneer men van de staatsspoor geen gebruik wil
maken.
Moet er daarom geen staatsspoor zijn?
Heeft de man van het rijtuig recht op subsidie?
Ierseke. Donderdagavond hield de Afd. Ierseke
derVereeniging voor de Visscherijenin
Nederland eene vergadering. Daarin deelde de Voorz.
o. a. mede, dat het verzoek aan den Min. van W.,
H. en N. om te Ierseke een politie-vaartuig te statio-
neeren, van de hand is gewezen, evenals een ander om
aldaar de gelegenheid open te stellen tot het lichten
van consenten, hetwelk, nu het bij het bestuur te Tolen
moet geschieden, met tijdverlies en onkosten gepaard
gaat. Indertijd zijn 2 afgevaardigden der afd. bij den
Minister op audiëntie geweest om bedoeld request
nader toe te lichten en te ondersteunen.
Volgens een vroeger genomen besluit der afd. zou
de medewerking van het hoofdbestuur worden inge
roepen om van hoogerhand een verbod uit te lokken
tot het zaaien van vreemde oesters ook buiten Zeeland,
maar het hoofdbest. had daar bezwaar in, omdat znlk
een verbod noodwendig gepaard ging met verbreking
van pachtcontracten, waaraan natuurlijk niet gedacht
mocht worden. Wel wilde het medewerken tot eene
trapsgewijze verwezenlijking van het denkbeeld, nl.
door vrijkomende perceelen, waarbij de staat vrij is
nieuwe voorwaarden te stellen, aan het bedoeld verbod
te onderwerpen.
Nog kwam ter sprake de assurantie van vaartuigen,
naar aanleiding van een verzoek, onlangs door een
assurantie-maatschappij tot het hoofdbestuur gericht,
dat dit zijn invloed zou aanwenden tot eene verzeke
ring der geheele Nederlandsche visschersvloot, omdat
daaidoor de premie lager zou kunnen worden. Het is
toch van algemeene bekendheid, dat de hooge premie
velen van de verzekering van hun vaartuig afschrikt.
De heer Sinke merkte daarbij op, dat die hooge
premie (ongeveer 3 pet,), behalve dat zij voor de
meeste visschers bij de oestercultuur een financiëel
bezwaar vormt, ook in vergelijking van het gevaar
van averij veel te hoog is, omdat wegens de ondiepte
der banken bijna nooit een vaartuig geheel verloren
gaat. Af en toe gebeurt het wel eens, dat er een
zinkt, doch bij de eerstvolgende ebbe is het scheepje
weer gered. Hij achtte het daarom beter eenigszins
van het denkbeeld van het hoofdbestuur af te wijken
en tot algemeene deelname eener verzekering van
visschersvaartuigen op de Ooster-Schelde werkzaam te
zijn, afgescheiden van eene verzekering der geheele
Nederlandsche visschersvloot. Nam men daarbij als
oostelijke grens aan eene lijn van de Goesche haven
op den toren van St. Maartensdijk getrokken, dan
kreeg men een terreinOoster-Schelde, Pluimpot,
Bergsch diep en Eendracht, groot genoeg om eene
verzekering tegen aanmerkelijk lagere premie mogelijk
te maken, daar men het aldaar werkzame aantal
scheepjes op 3 a 400 mocht schatten.
Dit denkbeeld vond ingang en met algem. stemmen
werd besloten eene meeting van visschers te beleggen
en daarbij vertegenwoordigers eener assurantie-maat
schappij uit te noodigen, om de bedoelde zaak te be
spreken en te overleggen.
Kolijnsplaat. Ia de vergadering van het N u t s -
departement Noord-Beveland" op Vrijdag 2
September werd door den afgevaardigde, den heer J.
Vermeulen, een beknopt verslag uitgebracht van de
algemeene vergadering, te Amsterdam in de Pinkstor-
week gehouden, en werden door den heer P. Verburg
P.Junz. wetenswaardige bijzonderheden medegedeeld
van het museum van kunstnijverheid te Utrecht en
het tweetal onderwijs-cursussen, daaraan verbondeD.
Opnieuw is een bijdrage van 10 gulden aan het hoofd
bestuur gezonden, om daarvoor evenals het vorige jaar
een spreker over eenig sociaal onderwerp te erlangen.
De proef, toen genomen, werd door allen beschouwd
als uitstekend geslaagd.
Waarschijnlijk zal dezen winter de heer A. A. Beek
man van Zntfen evenals in het vorige winterseizoen,
als spreker alhier optreden en o. a. eene lezing over
Noord-Beveland houden. Voor de leden zal in dat getal
het recht van introductie roimer gesteld worden.
Nog werd aangenomen het bestuur het recht toe
te kennen de onderwijzers (geen hoofden van scholen)
op Noord-Beveland als begunstigers toe te laten.
Omtrent het overschot van 25 gulden, vroeger aan
het hoofdbestuur voor de kweekschool voor bewaar-
schoolhouderessen opgezonden en thans teruggezonden,
besloot de vergadering aan het bestuur de beschikking
over die gelden te geven, om met de fondsen, daartoe
bestemd, nog een vreemden spreker te doen optreden.
Het laatste punt der agendavolksspelen werd druk
besproken en het bestuur nitgenoodigd, dezen winter
een of ander voorstel dienaangaande aan de vergade
ring te doen.
De werkzaamheden aan de Inlaagkade te
Ellewondsdijk beginnen langzamerhand bare voltooiing
te naderen. De kade is grootendeels gelegd, evenzoo
de zandweg over den binnenberm, de waterleiding
gegraven en de steenen bruggen in den Heeren- en
Achterweg zijn gemetseld.
Aan een en ander is gedurende ruim vier maanden
gewerkt door eene vreedzame nijvere bevolking. Voor
hetgeen nog is te verrichten heeft de aannemer nog
ruim een maand te zijner beschikking.
Op last van het bestuur der visscherijen op de
Schelde en Zeeuwsche stroomen zijn Donderdag de
mosselzaadbanken op de Grevelingen, voor Bruinisse,
en in den Hals, onder Ouddorp. geopend om het mos
selzaad aldaar te mogen opvisschen.
Zoodra het tijdstip gekomen was, stevenden ruim 300
visschers met hunne vaartuigen naar gemelde banken.
Vrijdagmiddag werden reeds pl. m. 6000 tonnen
zaad gevischt, door welke groote hoeveelheid de prijzen
tot den zeldzaam lagen prijs van 0,40 per ton ge
daald zijn.
De voordracht voor de benoeming van eenen
secretaris der Mij. tot Nut van 'tAlgemeen
bestaat uit de heeren ds. J. Nieuwenhnizen Kruseman
te Gorinchem, J. Bruinwold Riedel te Hoorn en I. J.
De Hussy te Bloemendaal.
Met het stoomschip «Soerabaija" arriveerde giste
ren alhier nit Batavia, via Marseille, de gepens. O.-Ind.
ambt. Jan Keersemaker, geb. te Middelburg.
Den 12 September zal de staatscommissie
voor den landbouw wederom in algemeene ver
gadering bijeenkomen.
Het Sociaal Weekblad schrijft:
De heer Domela Nieuwenhuis is weder
v r ij man; en de vraag rijstwat nu
Zal hij op dezelfde wijze als voorheen, thans nog
bovendien geprikkeld door persoonlijken wrok, voort
gaan zijne talenten te misbruiken voor bet prediken
van den klassenhaat, voor het werken op de lage
hartstochten der menschen, voor het verkondigen van
het evangelie van het geweld
Of zal hij blijken gelouterd uit den kerker te zijn
teruggekeerd voortaan getrouw aan hetgeen hij
eenmaal zelf schreef»Wij hebben éen godsdienst,
dat is de liefdeéen streven, dat namelijk om de
edelste beschaviDg der menschen en het hoogste geluk
te verspreiden"?
Reeds meer dan ééns hebben wij beleden dat onze
grootste grief tegen de sociaal-democratie niet betreft
hare maatschappelijke en staatkundige denkbeelden
(hoezeer wij deze ook wraken), maar de middelen
waarmede zij streeft naar de verwezenlijking van haar
doel. Mocht de man, die in Nederland baar leider is,
gedurende de maanden, in eenzaamheid door hem ge
sleten, inderdaad tot het besef zijn gekomen dat hij
ten aanzien van die middelen tot nu toe was op den
verkeerden weg.
De Minister van Waterstaat eDz. heeft op da
dezer dagen vermelde klacht beslist: dat, hoewel gelds
waardig papier niet als drukwerk mag worden ver
zonden, briefomslagen met daaraan gehechte postzegels
daarop eene uitzondering maken.
De tijd voor de opgaven van deelneming aan de
nationale tentoonstelling van oude en nieuwe
kunstnijverheid, te houd n te 's-Gravenhage
van Mei tot October 1888, is verlengd tot 1 Novem
ber a. s.
Heinkenszand. Het tweetal voor de benoeming van
een predikant bij de Christ. Gereform. gemeente alhier
bestaat uit ds. H. Elffers van Wolfertsdijk en dhr. M.
Rozeboom, cand. te Dedemsvaait.
Bedankt voor het beroep naar Oostburg door
ds. D. A. Van Haselen, te Zoeterwoude.
Ds. Klaarhamer, te Montfoort, heeft bedankt
voor de beroepen naar Scherpenisse en Tolen.
Dr. Ph. J. Hoedemaker heeft tegen 1 April 1888
zijn ontslag gevraagd als hoogleeraar aan de Vrije
Universiteit. Dr. Hoedemaker heeft de Vrije Univer
siteit helpen stichten en heeft haar daarna gediend
in de verwachting, dat zij een zegen zou worden voor
de Ned. Herv. Kerk, in welke verwachting hij zich
bedrogen ziet. Door langer aan te blijven zou hij
feitelijk in dienst treden bij de doleerende kerken en
dit is in strijd met zijn overtuigingvandaar zijn
ontslagaanvrage.
Men deelt ons mede, dat de lessen aan de school
voor meer uitgebreid lager onderwijs voor meisjes hier
ter stede aanvangen met 32 leerlingen.
Benoemd tot hoofd der openb. school te Sluis
dhr. M. Wit te Alkmaartot ouderwijzer te Biervliet
dhr. J. Faro te IJzendijke en als zoodanig te St.-Anna
ter Muiden dhr. P. De Bruijne te St.-Kruis.
Ia de werkplaatsen der Kon. Maatschappij «De
Schelde" te Vlissingen is de volgende kennisgeving,
onderteekend door den Directeur der Kon. Mij. »De
Schelde", opgehangen
«Aan de chefs der afdeelingen en bazen wordt kennis
gegeven, dat voortaan geene jongens meer mogen
worden aangenomen om op de werf of in de werk
plaatsen te werken, zonder voorzien te zijn van een
bewijs dat zij alle klassen van lager onderwijs, hetzij
op de openbare of bijzondere scholen, hebben door-
loopen".
«Bij hooge uitzondering, doch niet dan met mijne
voorkennis mag hiervan worden afgeweken".
De Indische Mail, 2de jaargang, no. 17 van
1 Sept. 1887, uitgave van Blom Olivierse, bevat:
Melati van Java, van Sla»f tot Vorst, XVII. -P. C.
Huijser, Litteratuur over Oost en West. Dr. Theod.
Swart Abrahamsz, Een palaver aan de Congo. H
Kanttekeningen op het Verslag der Javasche Bank.
Slot, Bataviaasch Handelsblad 1416 Juni. De
zorg voor het Indische leger. (Bataviaasch Handels
blad.) XXX Kronijk van de Soerabaia Courant,
25 Juni. Mail-O verzicht van het Bataviaasche Han-
