1887. N°. 97.
Donderdag 18 Augustus.
74ste jaargang.
"o^^BAÏÏirLES
Z. D. Van der Bilt La Motthe.
De Agnesgang
-CzF«5<eF>CMsCÏP*-
GOESGHE
Ds uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heeren NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,— berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Voor de verkiezing van éen lid van
de Prov. Staten in het kiesdistrict Goes
op Woensdag 24 Augustus a. s. onder
steunen wij met den meesten aandrang
de candidatuur van dhr.
in de Bewaarschool voor on- en minvermogenden aan
de Beestenmarkt, op Vrijdag den 19 Augustus a. s.,
te beginnen des voormiddags te halftien uren, tot bijwo
ning waarvan belangstellenden worden uitgenoodigd.
Goes, den 15 Augustus 1887-
Burgemeester en Wethouders van Goes,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
is voorloopig afgesloten tengevolge der verbouwing
van de bierbrouwerij ,de Gans".
Goes, 16 Augustus 1887.
De Burgemeester van Goes,
J. O. DE WITT HAMER.
GOES, 17 Augustus 1887.
Het Dagblad van Z.-Holland, er op wijzende,
dat de liberalen in de beide Kamers bij herhaling
hebben verzekerd, dat zij onder het bestaande art. 194
zeer wel kunnen tegemoetkomen aan de billijke eischen
der voorstanders van het vrije onderwijs, geeft aan
dia leden der rechterzijde, die zeker zijn herkozen te
worden, den raad, zich nu reeds te zetten tot het ont
werpen, op grond der wenken, van liberale zijde gegeven,
van zulke eene wijziging der onderwijswet van '78,
waarbij aan billijke grieven op onderwijsgebied werd
tegemoet gekomen.
bBleven dan de liberalen", zegt het blad verder,
«bij het uitbrengen van hun votum getrouw aan het
geen zij vroeger met eenige verheffing van stem hadden
verkondigd, namelijk dat de bezwaren met het behoud
van het tegenwoordig artikel 194 kunnen worden weg
genomen, dan zou die herzieningswet worden aange
nomen.
Die beslissing zou natuurlijk moeten vallen vóór dat
de Grondwetsvoorstellen, in tweede lezing, aan de orde
kwamen.
Door de liberalen zou dan kunnen worden getoond
dat zij meenden, wat aan de beide zijden van het
Binnenhof door hen word verzekerd.
Het bedoeld wetsvoorstel zou dadelijk bij bet bijeen
komen van de Tweede Kamer moeten worden ingediend.
Langs dien weg zou men de liberalen over 't onder-
wijs-vraagstuk aan den pols kunnen voelen.
Verwierpen de liberalen zulk een wetsvoorstel, bij
welks ontwerpen de Regeering zeker wel haar hulp,
door 't produceeren der gegevens, zou willen verleenen,
dan zou de vraag ernstig overweging verdienen, of de
geheele Grondwetsherziening voor de anti-vrijzinnigen
nog wel eenige beteekenis bezit".
Hoe logisch het denkbeeld van het Dagblad ook
schijne, wij gelooven dat het uitermate onpraktisch is.
Nog daargelaten of het de bedoeling kan zijn, dat de
nieuwe Kamers, uitsluitend gekozen om de tweede
revisie ter hand te nemen, zich eens eerst met de
herziening van andere wetten, van zulke belangrijke
wetten als die op het onderwijs, zullen kunnen en
mogen gaan bezighouden, komt het ons allerminst
praktisch voor de onderwijswet te gaan veranderen
aan den vooravond van de instelling van een nieuw
kiessysteem. Wanneer de natie werkelijk zoo tegen
de openbare school is gekant als door onze tegenpartij
wordt beweerd, dan zal dit meer dan ooit kunnen
blijken, wanneer door de toepassing van het nieuwe
kiesstelsel een aanzienlijk grooter aantal kiezers zal
zijn gevormd en wanneer de nieuwe Tweede Kamer
dan eene meerderheid rechts zal hebben, kan deze de
onderwijswet geheel in haren geest wijzigen. Maar zoo
tusschen de bedrijven der Grondwetsherziening door
wijzigingen te gaan brengen in wetten, die van de
Grondwet het uitvloeisel zijn, dit lijkt ons eene ab
surditeit.
Zouden bovendien de antirevolutionairen met eene
mildere onderwijswet tevreden zijn Wanneer men
bedenkt dat de concessies, verleden jaar en ook dit
maal bij monde van dhr. De Beaufort hun gedaan,
niet eens werden aangenomen, welke vrucht kan men
zicb dan voorstellen van een denkbeeld als door het
Dagblad aangegeven 7
Neen, eerst dient nu de herziening geheel te worden
afgehandeld en wanneer die tot stand is gebracht en
de nieuwe kiezers hunne vertegenwoordiging hebben
samengesteld, dan kan desvereischt een nieuwe onder
wijswet worden ontworpen en behandeld in den geest
van de dan gevormde meerderheid.
In de M. Ct. wordt de inhoud medegedeeld van
een brief, dit n dr. P. C. F. F r o w e i n geschreven
zou hebben aan het bestuur der Liberale Kiesvereni
ging alhier. Wtj laten daar, dat de brief zelfs dei?
dag nadat hij gepubliceerd werd nog niet door den
voorzitter der vereeniging was ontvangendr. Frowein
zelf zal er prijs op gesteld hebben, dat zijn epistel
publiek werd, en daarom zich tot de redactie der
M. Ct. gewend hebben met het verzoek het te publi-
ceeren, waartegen deze natuurlijk geen bezwaar kon
hebben. Maar afgescheiden daarvan, is de vraag gewet
tigd, wie in dezen een loopje met de kiesvereniging
neemt? Dhr. Massee verklaarde in de vergadering der
kiesvereniging, dat hij dr. Frowein op de candidaten-
1 ijst plaatste met diens medeweten eu du bedankt dr.
Frowein pp gr ond, dat hij op politiek en sociaal gebied
te veel verschilt van de aan iedereen en ongetwijfeld
ook aan hem bekende toongevers der liberale partij ru
dit district 11 Nam de heer Massee een loopje met de
kiesvereeniging, of nam dr. Frowein een loopje met
den heer Massee? Dat het dr. Frowein alleen te doen
zon zijn geweest om niet in het vergeetboek te geraken
kunnen wij niet aannemen.
De Staatscourant van 16 Aug. bevatte gisteren
de bevestiging van het telegram in ons vorig no. in
het volgend koninklijk besluit van 13 Aug., no. 155:
Art. 1. De Eerste en Tweede Kamer der Staten-
Generaal worden ontbonden met 17 Aug. 1887,
gelijktijdig met de sluiting der tegenwoordige ver
gadering.
Art. 2. De verkiezingen der leden van de Eerste
Kamer zullen plaatshebben op Donderdag 8 Sept. a. s.
Onze commissarissen in de verschillende provinciën
worden gemachtigd, de staten hunner provincie te dien
einde in buitengewone vergadering op te roepen.
Art. 3. De verkiezingen van de leden der Tweede
Kamer zullen plaatshebben op Donderdag 1 Sept. a. s
in de kiesdistricten waar herstemming noodig is, zal
deze geschieden op Woensdag 14 Sept. a. s.
Art. 4. De nieuwe Kamers komen te zamen op
19 Sept. a. s.
Ten bureele van politie alhier is als volontair
toegelaten dhr. H. N. W ij n n e uit Lochem.
Gisteravond hield de liberale kiesvereeniging
«Goes" alhier in het koffiehuis ode Prins van Oranje"
eene vergadering tot het definitief stellen van een
candidaat voor het lidmaatschap van de Prov. Staten.
Zooals men weet stonden op de candidatenlijst dhrn.
Z. D. Van der Bilt La Motthe, J. J. Van Gorsel, J.
J. Van Weel en G. J. Van den Bosch, van wie de
laatste voor eene eventueele candidatuur had bedankt.
Ter vergadering waren tegenwoordig 33 leden, terwijl
10 buitenleden hunne stem schriftelijk hadden uitge
bracht. Van de 43 ingeleverde stembiljetten bevatten
er 37 den naam van den heer Z. D. Van derBilt
La Motthe, die alzoo met groote meerderheid tot
candidaat der vereeniging geproclameerd is.
Door de Roomsch-Cath. kiesvereeniging alhier is
tot candidaat gesteld de heer J. G. P. T i m a n s
van 's-Heerenhoek.
In eene Maandagavond gehouden vergadering der
liberale kiesvereenigiDg «Eendracht maakt Macht" te
Middelburg, welke door 73 kiezers werd bijgewoond,
zijn met algemeene stemmen tot candidaten voor de
Tweede Kamer gekozen de heeren J. P. I. B u t e u x
en A. Smit, die zich bereid verklaard hebben die
candidatuur weder te aanvaarden.
Voor de vacature, ontstaan door het overlijden
van jhr. J. L. De Jonge, als lid van het hoofdbestuur
der Unie »een school met den Bijbel", zijn als candi
daten op de agenda alphabetisch geplaatstde heeren
M. D e J o d g e J z. te Goes en D. Mulder, hoofd
der chr. school te Zieriksee. De benoeming geschiedt
op de algemeene vergadering in October a. s. te
Utrecht te houden.
Voor de Donderdag te houden Deputaten verga-
dering zijn door de kiesvereen. «Voor Nederland en
Oranje" te Goes afgevaardigd de heeren M. DeJonge
J z n. (stemg.) en B. Q u i s t (plaats, stemg.)
01
Westelijk Zeeuscli-Vlaanderen. Reeds gernimen tijd
geleden besloot het bestuur der Maatschappij tot be
vordering van Ooft- en Tuinbouw te Oostburg in de
maand September van dit jaar eene tentoonstel
ling van landbouwproducten en gewassen te honden.
De langdurige droogte van dezen zomer is echter oor
zaak, dat de gewassen dit jaar schaarsch zijn, terwijl
ook uit den aard der zaak de qualiteit veel te wenschen
overlaat. Geen wonder dan ook, dat vele leden ernstige
bedenkingen hebben gemaakt, of deze tentoonstelling
zal kunnen gehouden worden. In eene algemeene ver
gadering, deze week gehouden, werd echter deze vraag
toestemmend beantwoord.
Het zal nu slechts de kunst zijn, wat degelijks ter
markt te brengeD 1
Met zekerheid kunnen wij thans mededeelen,
dat officieel da concessie verleend aan dhr. A. Hartog
Kt.., vroeger te Ierseke, tot het aanleggen van eeu
ran: Iersekenda mH answeerd enz., over
geschreven is ten name der société Hollande-Belge de
Tramways te 's-Gravenhage.
De Middelb. Ct. meldt
Dr. M e z g e r heeft de aanbiedingen uit Wiesbaden
afgeslagen en blijft te Amsterdam.
Naar aanleiding daarvan schrijft men uit Domburg:
Dit terugkomen op zijn genomen besluit was de aan
leiding, dat hem Zondagavond door alle badgasten
eene welgemeende ovatie is gebracht op zijne villa
«Irma".
Eene groote menigte had zich daartoe verzameld bij
het raadhuis en begaf zich met brandende giorno's
naar 's dokters woning. Door jhr. mr. J J. Pompe
van Meerdervoort, oud-lid der Tweede Kamer, werd
eene toespraak gehouden tot dr. Mezger, waarin hij
vooral liet uitkomen dat het Nederlandscbe volk met
trots zou gevoelen, wat het zegt een beroemd man in
zijn midden te mogen behouden. De kleine hulde, hem
uit het stille Domburg gebracht, mocht hem daarvan
eene getuigenis zijn. Daarna nam de heer Nagtglas
het woord namens de badcommissie en de Domburgers,
in wier midden dr. Mezger wel wilde komen uitrusten
van de vele vermoeienissen, die uit zijne betrekking
voortvloeien. De wensch, dat voor hem nog gedurende
vele jaren de lasten van het leven door de lusten mogen
worden overtroffen, vond bij alle aanwezigen onver
deelde instemming, en een donderend «leve Mezger
weerklonk door de lucht.
Nadat dr. Mezger in hartelijke bewoordingen aan
de commissie zijnen dank had betuigd voor da ge
brachte hulde, en den grooten. zwaren strijd had ge
schetst, dezer dagen door hem gestreden, doch waarbij
zijn nationaliteitsgevoel en vaderlandsliefde de zege
hadden behaald, richtte hij zich tot de menigte en
verklaarde zeer gevoelig te zijD voor dit bewijs van
toegenegenheid hem betoondhij eindigde met een
glas te ledigen op het heil van Nederland, ons lieve
Nederland
Hoewel bij donkeren avond, begaf zich de volksmassa
in behoorlijke orde naar het dorp terug en alles keerde
weder tot de oude rustige rust terug.
Naar het W. v. Adm. verneemt hebben bij het
onlangs gehouden eerste examen voor surnumerair der
directe belastingen, invoerrechten en accijnzen, o. a.
voldaan dhrn. J. J. B. L a e ij e n d e c k e r te Ouden
bosch eu S. A. R o e h a t te Middelburg.
Op initiatief van den heer W. Haverkamp heeft
zich te Bergen op-Zoom eene voorloopige commissie
gevormd, met het doel om pogingen in het werk te
stellen tot het oprichten eener vereeniging die elk jaar
aan het einde van den winter eene tentoonstelling en
loterij uitschrijft van werkstukken en handwerken door
mannen en vrouwen, en ook door kinderen, in hunne
vrije uren vervaardigd.
Zondag is bij den zwemwedstrijd in de W-ster-
dokd'jkszwemschool te Amsterdam in afd. B„ snel-
zwemmen op den buik, juniores, p. m. 100 Meter, de
2e prijs, bronzen med., gewonnen door dhr. J. C. P.
Marinissen te Amsterdam, in I min. 44 3/5 sec.
Naar de N. R. Ct. verneemt, moet de heer mr.
J. G. Pat ij n in het verzoek, door den gemeenteraad
tot hem gericht, geen aanleiding hebben gevonden om
op zijne aanvrage om ontslag als burgemeester van
's Gravenhage terug te komen.
Veeartsen, die verlangen benonmd te worden
tot adsistent aan de rijksveeartsenijschool te Utrecht
op eene bezoldiging van ƒ1200 voor den tijd van é>n
jaar, ingaande op 1 October e. k., gelieven vóór 1
September 1887, m»t opgaaf van leeftijd en overleg
ging van hun diploma van veearts, schriftelijk eu
vrachtvrij daarvan aan het Departement van binnen-
landsche zaken te doen blijken.
De Arnhemsche gemeenteraad behandelde Zater
dag de vraag of een geneesheer, belast zoo
wel metdearmenpractijk als met het
keuren van woningen, als zoodanig mag wor
den uitgesloten van het lidmaatschap
van den Raad. Op grond der Koninklijke beslissing
in een overeenkomstig geval in den Haag, adviseerde
de meerderheid der commissie nu, dr. Thijsseu niet
toe te laten. Het derde lid der commissie, de heer
De Ranitz, bestreed dit, allereerst omdat een Koninklijk
besluit, voor een speciaal geval genomen, geen ver
bindende kracht heeft voor andere gevallen hij achtte
het ook niet overeenkomstig den geest der gemeentewet,
die de gemeente-geneesheeren toelaat, op grond van
eene bepaling in een verordening hun het lidmaatschap
te ontzeggen. De Raad vereenigde zich met dit gevoelen,
en met twee stemmen tegen werd besloten tot toelating
van dr. Thijssen.
De «Sociéte anonyme Anversoire des Moulins"
a Metxem heeft bij het gerecht een klacht inge
diend tegen het bestuur der Neder-
landsche vereeniging van Meelfabri
kanten wegens de volgens haar «beleedigende en
lasterlijke aantijging," dat het meel dier maatschappij
aluin zou bevatten in zoo groote hoeveelheid, dat het
der openbare gezondheid nadeelig zou zijn.
Het door prof. K. Fasquelle uitgevonden Dieuwe
middel tegen de aardappelziekte, door
hem «Bordelaise brei" genoemd, bestaat uit koper
vitriool en een soort van kalkmelk in water opgelost.
Met eigen daartoe vervaardigde pulvérisateuren worden
met dat vocht de bladeren der plant bespoten. Terwijl
daarmede niet bespoten stengels vele zieke knollen
vertoonden, was (bij de contrffie-proeven) daarvan niets
te bespeuren bij de met het vocht wèl behandelde
stengels. Na geruimen tijd in kelders bewaard te zijn,
was de uitkomst even bevredigend. (Het schijnt dat
het behandelen der planten enkel met eene koper-
vitriool-oplossing even voldoende is.)
Ds Maasbode kenrt de verwerping van 't voorstel-
Schaepman goed, en plaatst zich op hetzelfde stand
punt als de liberale voorstanders van het behoud van
art. 194, met dit verschil, dat zij de mogelijkheid aan
neemt van bet tegenovergestelde dat deze duchten.
«Stel dat wij gewone wetgever worden en een goede
schoolwet makendat wij daarna verdreven worden
en de schoolwet verandering ondergaat. Wien hebben
wij dan iets te verwijten Immers niemand De libe
ralen zullen ons zeggen, dat wij met de maat worden uit
gemeten, waarmede wij ingemeten hebben. Wij, wij
zelf hebben immers gevraagd, dat de schoolqnaesüe
aan den gewonen wetgever zou worden overgelaten.
Wij hebben hem benoemd tot scheidsrechter in het
hoogste ressort. Ja, wat erger is, als er eens dagen
komen, dat de liberalen ons niet geeselen, maar ver
moorden, d. w. z. als zij den gewoneu wetgever eens
maatregelen laten nemen, die de vrijheid van onderwijs
feitelijk vernietigen, dan kunnen wij moeilijk meer
vragen, dat onze rechten in de Grondwet zullen ge
schreven worden, nadat wij ze zelf in de handen van
den gewonen wetgever gelegd hebben.
«Wij kunnen God niet genoeg danken, dat het zoo
ver niet gekomen is, maar dat is alleen omdat het
voorstel-Schaepman werd verworpen".
Duidelijker kan wel niet betoogd worden, hoe ramp
zalig het met het onderwijs hadde geloopen, wanneer
de wijsheid der le Kamer het niet bewaard had voor
de bovendrijvende politiek van het oogenblik.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Omtrent een voorstel der classicale vergadering
van Goes, bedoelende om door eene verandering van
art. 12 van het reglement op het examen ter toelating
tot de evangelie-bediening, het colloquim doclum,
waaraan buitenlandsche predikanten zich te onder
werpen hebben, die in de Nederl. Herv. Kerk zich
beroepbaar willen stellen, uit te breiden tot alle
vakken, waarover het proponents-examen loopt, dus
ook de practische godgeleerdheid met de beginselen
van het Nederlandsch Hervormd keikrecht, was on
langs in de alg. Synode gerapporteerd door den heer
Roessingh. Overeenkomstig de couclusie der meerder
heid van de commissie, die niet dan in dringend nood
zakelijke gevallen tot wetsveranderingen wenscht over
te gaan, en de voorgestelde wijz ging uit een practisch
oogpunt onuitvoerbaar achtte, werd Maandag bet voor
stel met groote meerderheid (13) verworpen.
Gisteren was o. a. aan de orde de behandeling van
een rapport dat door den heer v. d. Flier uitgebracht
was, betreffende een voorstel van de classicale ver
gadering van Goes, strekkende om in art. 40 alg. regl.
de bepaling op te nemen, om ook de classicale quaestors
voor drie jaar te doen benoemen, ten einde den tijd,
op de classicale vergaderingen besteed aan de ver
kiezingen, te bekorten.
De conclusie van het rapport luidde ongunstig. De
bedoelde verkiezing toch, die meestal eene herkiezing
is, vordert niet zoo heel veel tijddaarenboven was
in 1885 deze materie pas geregeld door de Synode en
door ds classicale vergaderingen. De noodzakelijkheid
der reglementswijziging werd niet ingezien. Met die
gronden vereenigde zich de Synode en verwierp mits
dien zonder hoofdelijke stemming het voorstel.
Hetzelfde lot trof een ander voorstel van diezelfde
classis, waaromtrent dr. Roessingh rapport had uitge
bracht. Het voorstel had betrekking op den huisdoop.
Art. 14 van het regl. voor de kerkeraden bepaalt, dat
de doopbediening in de openbare godsdienstoefeningen
op den Zondag behoort te geschieden, maar alleen in
het geval dat een der ouders vóór den Zondag de plaats,
waar het kind geboren is, moet verlaten of tot de
lloomsch-Katholieke kerk behoort, op een der gewone
dagen van de week, in de kerk of kerkekamer, of ook
in een geschikt lokaal, ter beoordeeling van predikant
of kerkeraad, kan geschieden, en dan immer in t°g;n-