1887. N°. 71.
Zaterdag 18 Juni.
74slc jaargang.
ï->aC^»EN36^-
-CfObCfCWi»-
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Behalve aan ons Bureau worden Abonnementen en Advertentiën voor dit blad
aangenomen bij de heereu NIJGH VAN DITMAR te Rotterdam en verder -^^5
bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De frrijs der gewone advertentiën is van I5 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
GOES, 17 Juni 1887.
Men verzoekt ons te meldeD, dat voor het
concert op 29 Juni a. s. te Middelburg door de
Grenadiers uit Brussel te geven thans de vereischte
vergunning van den Belgischen Koning is verkregen
en dat er bereids stappen zijn gedaan om een extra-
trein te verkrijgen. Tevens vestigen wij de aandacht
op de achterstaande advertentie waaruit blijkt, dat
de prijs der toegangskaarten voor Goes slechts 1
bedraagt.
De collecte ten behoeve het fonds tot aan
moediging en ondersteuning van den gewapenden dienst
in de Nederlanden heeft gisteren hier ter stede 44,36
opgebracht.
Heinkenszand. Omtrent den afschuwelijken moord,
Woensdagnacht hier gepleegd, vernemen wij nog het
volgende
Aanvankelijk verklaarde de verdachte C. De V., toen
de burgemeester hem het bebloede scheermes toonde,
dat hij dit voorwerp niet kende, doch toen het hem
later nogmaals werd vertoond, erkende hij dat het
zijn eigendom was; Niettegenstaande zijn hardnekkig
ontkennen en zijne pogingen om de schuld op zijne
vrouw te schuiven, vermoedt men toch dat de vader
de schuldige is. Dagelijks twistten de ouders over dit
kind, dat, in 1879 geboren, bij hun huwelijk reeds 5
maanden oud was en meermalen heeft hij zich óok
tegenover anderen op schandelijke wijze over zijne vrouw
ten opzichte van dit kind uitgelaten. Vaak ook werd
het knaapje door den vader geslagen en mishandeld
wanneer het uit school kwam moest het dikwijls zonder
eten weer naar buiten om hout te sprokkelen. Kwam
de verdachte 's nachts dronken te huis, dan nam hij
het kind soms uit bed en bracht het in de schuur bij
de kippen en konijnen. Wanneer de vader dan sliep
haalde de moeder het wéér terug. Algemeen is men
dan ook van meening, dat de vader de dader is.
Het lijkje van het knaapje is Woensdag door dhrn.
dr. Schilham van 's-Heer Arendskerke en dr. Isebree
Moens uit Goes geschouwd en daarna Donderdag ter
aarde besteld. De moeder, die daarbij tegenwoordig
was, was zoo aangedaan, dat zij bewusteloos nederviel.
Ten slotte meldt onze berichtgever nog, dat in het
vorig bericht abusievelijk heeft vermeld gestaan, dat de
vrouw bij de aangifte van den moord het scheermes bij
zich had. Dit is niet juist. Het mes is eerst later door
den brigadier majoor der rijksveldwacht Verdouw in
het konijnenhok bij het lijkje gevonden.
Ter aanvulling van het bericht uit Heinkens
zand, aangaande de aldaar plaats gehad hebbende
gruweldaad, meldt men ons uit 's-Heer Arends
kerke, dat, toen de heer Schilham in den vroegen
morgen op de plaats des onheils met de moeder van
het 8jarig jongetje sprak, zij verklaarde, «dat het
kind vóór zijn overlijden tot haar zou gezegd hebben
«moedertje, wat doe je toch" terwijl zij des mid
dags, nadat de gerechtelijke schouwing door de II H.
Moens en Schilham had plaats gehad, moest besluiten
«die woorden in te trekken", omdat genoemde heeren
hebben verklaard, dat het spreken na het volvoeren
van den moord niet mogelijk kan geweest zijn, omdat
de daartoe noodige verbinding door de snede was weg
genomen.
Hoe is het mogelijk, vraagt onze berichtgever, dat
eene moeder zich «de laatste woorden van haar
dierbaar kind" onwaar laat maken 1
Wat de geachte inzender van dit bericht met zijne
vraag aan het slot bedoelt, is ons niet recht duidelijk.
Wanneer toch de deskundigen oordeelen dat de moge
lijkheid om te spreken in letterlijken zin bij het slacht
offer was afgesneden, dan kan de moeder de bedoelde
woorden na de gruweldaad niet geboord hebben.
Dinsdag jl. werd te Middelburg eene vergadering
van den Geneeskundigen Raad van Zee
land gehouden. Aan het verslag in de M. Ct. van
die vergadering ontleenen wij het volgende:
Naar aanleiding van de daartoe behoorende konink
lijke besluiten betreffende het eervol ontslag, verleend
aan de plaatsvervangende leden van den geneeskundi
gen raad: dr. S. Dobbelaar De Wind en J. J. Van der
Harst Lz., te Middelburg en dr. N. J. F. Verschoor
te Goes, bracht de voorzitter, zijn leedwezen uitspre
kende dat deze heeren op alleszins te billijken gronden
besloten hun ontslag te vragen uit den raad, hun hulde
voor de goede diensten, door hen aan het geneeskundig
staatstoezicht bewezen.
Hierna werd mededeeling gedaan van de handelin
gen van het geneeskundig staatstoezicht over het tijd
vak van 1 November 1886 tot 15 Mei 1887.
Daaraan is het volgende ontleend:
De sterfteverhouding in de provincie was in het af-
geloopen jaar minder gunstig dan in 1885.
De gemiddelde sterfte toch bedroeg in 1886 23.32
op 1000 inwoners, tegen 19.95 in 1885.
Meer dan 30 p/m. overleden te Wolfertsdijk, 's-Gra-
venpolder, Krabbendijke, Hoedekenskerke en Heinkens
zand.
De grootere sterfte gedurende het afgeloopen jaar
in deze provincie wordt voornamelijk beheerscht door
het aantal overledenen aan diarrhoea, mazelen en
ziekten der ademhalingswerktuigen, als naziekten van
mazelen.
De droge zomer, en dientengevolge gebrek aan goed
drinkwater verklaren de grootere sterfte aan diarrhoea.
Aan deze ziekte zijn 563 personen overleden, tegen
226 in 1885.
Aan mazelen zijn 49 personen bezweken. Deze ziekte
heerschte in vele gemeenten dezer provincie epidemisch.
Mazelen werden epidemisch verklaard te Goes, Ko-
Iijnsplaat, 's-Heer Arendskerke, Kapelle, Heinkenszand,
Borssele, 's-Heerenhoek, Kloetinge, Oudelande, Ierseke,
Kruiningen, Wemaldinge, Tolen, Wissekerke, Schore,
Scherpenisse, Oud-Vosmeer en St. Annaland.
Aan roodvonk stierf er 1 te 's-Gravenpolder.
Van den geneeskundige Schilham te 's-Heer Arends
kerke werd het bericht ontvangen, dat de woning
aldaar, welke in 1885 door den inspecteur onbewoon
baar werd verklaard, thans is ontruimd.
Geneeskundige armverzorging. Bij de staatsbegrooting
voor 1887 is een som beschikbaar gesteld tot het ver-
leenen van subsidiën aan artsen en vroedvrouwen, ter
voorziening in de behoefte aan genees- en verloskundige
hulp, in verband met de gelegenheid tot vaccinatie en
doodschouw. Door den Minister van binnenlandsche
zaken werd gevraagd in welke gemeente gebrek aan
hulp bestaat.
Hierop werd door den inspecteur, in verband met
het door den geneeskundigen raad ingesteld onderzoek
en met het oog op de besprekingen in de najaarsver
gadering van dezen raad, geantwoord dat dit gebrek
thans het grootst moet geacht worden in de gemeen
ten Baarland, Ellewoudsdijk, 's-Gravenpolder, Hoede
kenskerke en Oudelande; Hontenisse (Lamswaarde)
Ossenisse; Stoppeldijk, Boschkapel le en Graauw; en
de gemeente Hoofdplaat.
Dientengevolge is hij in overleg getreden met de
besturen dier gemeenten, ten einde ook door onderlinge
samenwerking bet doel te bereiken. De uitkomst van
deze overwegingen, uit den aard der zaak afhankelijk
van plaatselijke toestanden en invloeden, is:
Dat de gemeente Hoedeknskerke, in vereeniging
met Baarland en 's-Gravenpolder, bereid is de vestiging
van een geneeskundige te bevorderen, daartoe een
geschikte woning te boawen, indien op een subsidie
van het rijk en de provincie kan gerekend worden.
In dat geval zouden de gemeenten Oudelande en
Ellewoudsdijk hulp kunnen verkrijgen van de genees
kundigen te Ovezande en Driewegen, die alsdan van
het verleenen van hulp in de gemeenten Hoedekens
kerke en Baarland zullen worden ontlast.
Het verleenen van subsidiën aan bovenstaande ge
meenten werd door den inspecteur ondersteund, zoo
wel bij den Minister van binnenl. zaken, als bij Ged.
Staten van Zeeland.
Dientengevolge heeft de Min. van binnenl. zaken reeds
een subsidie toegezegd, indien de provincie minstens een
even groote bijdrage verstrekt.
Uitoefening der geneeskunst door onbevoegden. Vol
gens het bericht van een geneeskundige vertoefde te
Ellewoudsdijk en omstreken iemand, die beweerde
kanker te kunnen genezen, daartoe bij de boeren
logies nam, en zonder eenige bevoegdheid genees- en
heelkundige praktijk uitoefende.
De officier van justitie werd daarmede in kennis
gesteld. Daaromtrent werd niets naders vernomen.
Van den secretaris was nog een verslag ontvangen
betreffende de doodsoorzaken van levenloos aange-
gevenen.
Dit voor de wetenschap zeer interessant betoog had
tot conclusie te trachten eene betere, meer zuivere
statistiek te verkrijgen omtrent de doodsoorzaken van
de levenloos aangegevenen en de aandacht der re
geering op deze zaak te vestigen. Conform die con
clusie werd besloten.
Eindelijk bracht de heer dr. De Man nog uit ver
slag betreffende het voorkomen van lintwormziekte in
Zeeland.
Ook dit was voor de wetenschap van veel belang.
Hierna werd besproken in hoever het wenschelijk
was een onderzoek in te stellen van bier op saiicyl-
zuur. Na discussie werd tot zoodanig onderzoek be
sloten.
Het 2e natuurkundig examen is met goed gevolg
te Amsterdam afgelegd door den heer P. M. A. D i k -
k e n b e r g van Middelburg.
Vlissingen. Z. D. H. Karei August, erfgroot-
hertog van Saksen-Weimar-Eisenach, kwam Donder
dagmiddag met den exprestrein uit Duitschland van
Weimar hier aan, zijnde op reis naar Londen, waar
hij de feesten, die aldaar in de volgende week ter
eere van koningin Victoria zullen plaatshebben, zal
bijwonen.
De erfgroothertog en zijn gevolg, bestaande uit zijn
secretaris, een kamerheer en drie bedienden, vervolgden
hun reis naar Engeland met de aansluitende dag
mailboot «Duitschland" der Maatschappij «Zeeland"
- Tot definitief candidaat voor het lidmaatschap
der Provinciale Staten, vacature-De Glopper, is in het
hoofdkiesdistrict Zieriksee gekozen de heer M. Bolle
L z n., burgemeester van Haamstede en Burg, met 20
stemmen, tegen 19 op den beer D. Hocke.
Blijkens den staat der rijksmiddelen
heeft de maand Mei 1.340,000 minder opgebracht
dan in het vorige jaar. De reden daarvan ligt bij de
indirecte belastingen, van welke het successierecht
slechts 685,000 heeft geleverd, tegen bijna 2 1
millioen in het vorige jaar, terwijl ook zegel, registratie
en hypotheek vermindering aanwijzen. Bij de registratie
beloopt de achteruitgang zelfs het niet onaanzienlijke
bedrag van ongeveer 91,000. Gezamenlijk hebben
de indirecte belastingen 1.6 millioen minder afgeworpen
dan in Mei 1886. Daartegenover staat, tot een beloop
van ongeveer 3 ton, eene hoogere opbrengst van de
directe belastingen, de invoerrechten en loodsgelden,
de telegraphie, den waarborg, en de accijnzen. Deze
laatstgenoemden zijn, wat het eindcijfer betreft, met
265,000 vooruitgegaan, dank zij eene flinke ver
betering bij de suiker 1,143,819 tegen ƒ904,504)
en eene iets ruimere opbrengst van het gedistilleerd.
Voor het eerst sinds langen tijd valt er voor het ge
slacht eene, zij het ook geringe, verbetering aan te
stippen.
Het nadeelig verschil sedert den aanvang desjaars,
dat einde April nog slechts ƒ77,000 beliep, is thans
weder tot 1.4 millioen geklommen.
De heeren Van Kerkwijk en Van Delden hebben
als amendement op de kiestabel voorge
steld te bepalen:
De herziening dezer tabel wordt, voor zooveel be
treft de districten, waar twee of meer afgevaaidigden
voor de Tweede Kamer worden g-kozen, binnen twee
jaren na het in werking treden der veranderingen in
de Grondwet in overweging genomen".
Het U. D. verneemt, dat voor H. K. H. P r i n s e s
W i 1 h e 1 m i n a op Soestdijk, nabij de «kleine boer
derij", een tuin is aangelegd, en tevens eene menagerie
is bijeengebracht.
Van alle geschenken uit Nederland, die den
Paus bij de viering van het Jubileum worden aan
geboden, zal te Amsterdam, alvorens zij naar Rome
worden verzonden, een tentoonstelling worden gehouden.
Aan het verslag in de JV. IX. Ct. van de jaar-
lijksche vergadering van de Maatschappij der Neder-
lai dsche Letterkunde ontleenen wij het volgende
Jbr. mr. W. O. M. DeJongeVan Elle-
m e e t deelde mede, dat hij aan de boekerij der Maat
schappij ten geschenke wenscht te geven zijne verza
meling Catsiana.
De catalogus, door h min 1870 uitgegeven, bevatte
niet meer dan 82 boekdeelensedert groeide de ver
zameling aan tot 225, en een nieuwe catalogus, waar
van bet bibliographisch gedeelte beweikt is door den
heer Boele van Hensbroek, gaat ter perse, in hetzelfde
formaat en met dezelfde letter als van den catalogus
der Maatschappij, en zal aan de boekerij woiden ge
schonken.
De Unica en Variora zijn een exemplaar van den
Spiegel van den ouden en nieuwen tijd met eigen
handige varianten van Cats, geschenk van dr. J. Van
Vloten; eene Deensche vertaling van <en gedeelte van
de Irouringh, (Kopenhagen). Eene Gentsche uitgaaf
van Cats met kerkelijke approbatieeene Duitscbe
vertaling te Hamburg verschenentwee uitgaven van
hetzelfde onderdeel in één jaar, teer vele zakuitgaven
in duodecimo; eene verzameling opschriften; emblemata
en spreuken, op last van Czaar Peter den Groote ver
zameld om bij versieringen, medailles, illuminaties en
feesten in Rusland te dienen. Hiertoe zijn uit Cats
een twintigtal genomen met de afbeeldingen naar Van
de Venne. De kostbaarheid van dit werk was het
gieten van de letter van het Russisch alphabeth
(vermoedelijk bij Enschedé te Haarlem) te Amster
dam verschenen bij Wetstein. Het schip met de
exemplaren van dit boek, voor Rusland bestemd, ver
ging in de Baltische zee, zoodat er alleen nog van
bestaan enkele exemplaren, hier te lande present ge
daan. Verder: Een Album Amicorum met handteeke-
ning van A. M. Schuurman. Diploma van Karei I
van Engeland, die Cats benoemde tot eques auratus
minute testament van Cats door notaris Robijn geat
testeerd; eigenhandige gedichten en opdracht van een
honderdtal, enz. enz. Met daverende toejuichingen werd
deze mededeeling begroet.
De voorzitter sprak den edelmoedigen schenker harte
lijk toe, als een der maecenaten in ons vaderland.
De heer De Jonge van Ellemeet ving als student
aan met een en ander te verzamelen van Cats, en
eindigt met eene verzameling zoo kostbaar als belang
rijk! De verzameling getuigt van de vaderlandsliefde
en van het talent en de vlijt op letterkundig gebied
van mr. De Jonge van Ellemeet.
De rechtbank te New-York heeft een belangrijk
vonnis geveld in zake de landverhuizingen,
naar aanleiding van het beroep der Liman-stoomvaart
maatschappij tegen de beslissing van de commissie
voor de landverhuizing, welke de landing van een hon
derdtal Ieren verbood dewijl zij waren overgebracht,
op staatskosten. De rechtbank heeft uitgemaakt dat
de land verhuizerscommissie wederrechtelijk gehandeld
heeft, daar de wetgeving der Unie het landen van met
geld ondersteunde immigranten, die jong, gezond zijn
en bekwaam om in hun levensonderhoud te voorzien,
volstrekt niet verbiedt.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER,
In de zitting van gisteren is besloten tot toe
lating van mr. H. J. Dijckmeestei', het nieuwgekozen
lid voor Deventer.
De discussie is voortgezet over de kiestabel en het
amendement-Schaepman om de groote gemeenten in
enkelvoudige districten te splitsen. Dit amendement
werd verdedigd door de heeren Van Houten, Van Baar,
Farncombe Sanders, maar sterk bestreden door de
heeren Viruly en Van Kerkwijk, terwijl de Minister
zich niet met het amendement vereenigde, maar het
toch niet onaannemelijk verklaarde. De heer Van der
Feltz verklaarde zich tegen het beginsel van enkel
voudige kiesdistricten in bet algemeen.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Beroepen te Vlissingen bij de Evaog. Luthersche
gemeente de heer D. Fregeres, pred. te Groede.
Nadat Woensdagavond dr. A. Kuijper de zevende
jaarvergadering der Vrije Universiteit in een zeer tal
rijk bezochte »ure des gebeds" had ingeleid, werd
gisteren die vergadering zelve te Middelburg in het
Schuttershof onder presidum van prof. dr. F. L. Rutgers
gehouden. Prof. dr. J. Woltjer besprak in die bijeen
komst de volgende stellingen
1. Het streven van den tegenwoordigen tijd op
wetenschappelijk en staatkundig terrein moet leidt n
tot de oprichting van vrije, d. i., noch van de over
heid, noch van de kerk uitgaande universiteiten.
2. De gereformeerde beginselen leiden tot hetzelfde
resultaat, daar zij afkeerig zijn van alle syncretisme.
3. De gereformeerde beginselen zijn aan de beoefe
ning en vermeerdering der wetenschap bevorderlijk.
Betreffende de eerste stelling betoogde referent, dat
de kerkelijken geen hoogescbool behoeven van den
Staat of van de Kerk uitgaande, maar een vrije uni
versiteit en dat onderwijs in de theologie aan de
staats-universiteiten onmogelijk is. Toch kan het on
derwijs in de theologie niet gemist worden en daarom
moeten vrije universiteiten een eisch des tijds genoemd
worden.
De tweede stelling behandelende, wees de spreker
erop dat Gods woord voor den Christen het eenige
richtsnoer zijn moet. God is vrijmachtig, absoluut
souverein en uit deze souvereiniteit vloeit alle aniere
voort. Elke wetenschap, elk gezag, dat zich boven
Gods woord verhaft, verwerpt de gereformeerde partij,
Oudtijds stonden school en kerk buiten den staat
en eerst later heeft deze beide onder zijne vleugels
gerom-n. Daartegen kanten zich de gereformeerde
beginselen, vooral waar het hooger ouderwijs geldt.
De gereformeerde beginselen eischen in wetenschap
en school eene zuivere onvermengde toepassing en dus
ook eene vrije universiteit.
De derde stelling gaf spreker aanleiding tot de
vraag: langs welken weg komen wij tot wetenschap?
en hij antwoordde daarop met den Prediker: door te
onderzoeken en na te speuren.
Van de gelegenheid tot debat maakte gebruik de
heer A. Littooij, die in zijne qualiteit van curator
der theologische school te Kampen de meening des
referents bestreed dat de Vrije Universiteit moet zijn
gescheiden van de kerk.
De druk bezochte vergadering werd met een woord
van dank aan alle aanwezigen door den voorzitter
gesloten.
Bij Kon. besluit van 20 Mei jl. is, boven en
behalve de vergoeding van 30 pCt., bedoeld bij art.
45 der wet op het iager onderwijs, een subsidie ver
leend aan de gemeente Waarde ten bedrage van H 50.
Benoemd tot onderwijzeres aan de openb. school
te Aalsmeer mcj. J. Gaakeer, van St. Maartensdijk.
Voor het hoofdonderwijzersexamen hebben zich
bij de commissie te Arnhem 265 candidaten aan
gemeld.
Rechtszaken.
Het O. M. bij het gerechtshof te Arnhem heeft
conclusie genomen in de bekende procedure, waarin
de gemeente Arnhem gewikkeld weid met mr. H.
